' Zi, j,·»

^Ίΐ.· V-

. :-- m|j

fmivF/\ n Cjfl||

loi|iV;U

■ΐΡνίΐ Γ J*W]SV%

£ m \

MBGm ' ' ~r vfc

— Ii » .

M; i i

^icquired niti, tbe assiHance ofth

Fund

John Carter Brown Library

' V. s'v

^ '/.I ·ύ . Μ

. _ i, _ . .

Ί*

EPISTOLARVM

ΜΕ D I CIN ALIVM, CON-

R AD I 6ESNERI, PHILOSOPHI

B T MEDICI TIGVRIi
NI, LIBRI III.

HIS A C C E S SR RfKT EITS-
dem A conici primi 7) io fcoridps A/Jeueratio, &
De Oxymelitps Ellehomi vtriufy aefcriptionc
& yfu Libellm* Omnia nunc primum per C A-
SPARVM VV OLPHIV M ‘Medi·
xum Tigurinum , inlucem data*

TIGVRI tXCVDEBAT CHRI5T0PH*
FROSCH, ANNO M.D.LXXYH,

EXCELEENTISSIMOQVE

VIRO D. IOANNI C Ο N R AD O MEI ERO

I,. V. DOCTORI, R T Ϊ N C L Y T AR R R 1«
pub. ScaphuiianarapudHeluetios Confuli , Domino fuo
fcmpcrobferuandOjCafparus Vuolpluus
Tigurinus Medicus S.D.

OS I AS Simterus, "vir probitate, ingenio , do*
Urina, & eruditione maxime conjficuus, Saem -
rumliterarumin Schola Tigurina tioftra inter¬
pres cum primis diligens , relifihs altquantiffier,
obleUandi reficiendi^ animigmtia ffludijs fuit
feuerioribus : coepit hinc inde a viris doUis , Conradi Gefnert
noftri %ledicas & Philo fophic as epi/dolas, VtVno Volumim
comprehenfas, paulo poffc in lucem daret, colligere. Quod qui¬
dem tanti viri fiudium ,fumma quadam 0' rara erga prace-
ptorem obferuantia , mirabili % erga fiudialiberalia animi pro -
penfione fufceptum,Vti laude quauis dignifiimum erat,ita certe
dolendumfuit, eum in ipfo atatis & ingenij vigore immatura,
ne dicam importuna morte nobis ereptum , non potuiffe , quod
ceeperat, perficere. Et quanquam hac tanti viri fata, nobis ali -
quandiu luttuofifiima extiterint,qM neque Scholam nofiram%
neque ipfam propemodum JQrmpub. Iit emriam, e o,nifi maxima
incommodo, carere poffe intelligeremus : tamen vbi nullum ex
moerore fruttum , niji acerbum atque amarum tandem colligi
videremus, & perfjncuum quoque effiet, fruftrade ijs rebus ho¬
mines queri, qua aliter fie habere non poffunt,cb nobis reuerten -
dum confugiendum qh fumus arbitrati, quo in rebus aduerfis at¬
que perturbatis fefs recipiendum , ijofa Philofopbia perfuadet:
yt nimirum & toleranter animo aquo ferremus ,» & quod

a %

wmm

EPISTOLA

forte cecidijfet , id quibus po flemus artibus atque modii corri¬
geremur. Ego itaque, ytcunque meam tenuitatem agnofcercm ,
partim rei praclara admiratione , partim amicorum afliduis
flagitationibus excitatus, quod ille injlitilerat ,fi non omni, at
aliqua [altem ex parte, perficiendum [u[cepi, IsLec etiam de-
trettandum putaui, quod Gefneri, atque adeo Simleri fanUif-
fimts manibus merito ac ture deberi cognofcerem, prafertim
cum id ipfiim inreimedic<s:qmque.yfumatque.ytilisatem , cui
multum debeo, ceflurum conflaret. Eroinde [criptis huc atq3 il¬
luc literis, c cepi etia ego paulatim, meos quo^folicirare amic us9
yt in hunc, yjum candide, quas haberent, mihi communicarent:
qua inre,ytmihi gratificarentur, plerique & faciles fefe pree-
buerunt yt in inflitutO' gnauiter pergerem, fedulo fiunt co¬
hortati. Itaque hoc meum fa&um yel yerbofius excufare, yel
opus ipfitm diligentius LeSlori commendare , cum ytrunque
per fiefit & plaufihile , & ad communem ytilitatem compara¬
tum, non yfique adeo ne ce ffiarium arbitror. Jvle quidem, jpero,
non excufiabunt modo , qui ad rerum cognitionem magis, quam
obtr e ffationem nati fimt, yerum etiam laudabunt ij, quos hu¬
ius meifaili fautores, authoresq^ habui. Et enim ea yulgo lau¬
dari [olent y quad laudati fiimts laude atque pretio digna ce [li¬
mantur, & ea probantur maxime, quee probatifiimorumiudi-
cio recepta approbataq^ [unt : ita certe communicanda omni¬
bus egocenfuerim , que luce digna yidentur ijs, qui in luce ma¬
xima, ipfiluce:it maxime. Er otide Jiprudentum confllio [ati[-
fecero, cunilis me [atisfecif e putabo. A linienti boni & a /γό¬
μα indutum e fl, maloguftm difllicuifle, yt ζακοχυμα eidem
placere. Sed neque accuratiore totius operis commendatione ό¬
ρη* arbitror, quando idiflum yel [olo aui horis nomine celebra¬
tum [atis yideatur , yel rerum in eo comprehen[arum y arie¬
tate, pondere at que yflu, omnibus fer e, cum primis y ero %Iedi-
Ehilologts, [e[e ip[um reddat quam commendatiflimum ..

AGe[~

DEDICATORIA»

Λ Gefnero quidem , ( cuius tanta dottrina & eruditionis exi -
flimatio efl,yt nulli non admirabilis extiterit,et paucifiimis fui
ordinis conferri* pleris^ autem pue ferri potuerit ) nihil par -
uum , nihil tenue aut contemnendum expeiiari debet . Sed ne¬
que de eius fcriptis, quod olim de Pythagoreis quofy ferebatur,
fine lumine aut temere e garriendum. ,,7dam yt de reliquis
nihil, tanta eflg in his epiflolis rerum y arietas, qua animos iu -
cUnda quadam & fu aui admiratione reficit , yt ceu in quodam
yniuerjitatts theatro , multiplices rerum natura , Phnofiophi-
ca, %/ledica, Phyfica, Ethica , Grammatica explicata aut il-
■lufirata yno intuitu afieSlan pofiint . %'ledica fime plurima,
eademqfcitu dignifiima continent, circa %/lethodum prafer-
■tina, et medicamentorum Jimplicium et compofitorum cognitio¬
nem, componendi rationem, & aihonis modum, qua tantis fiunt
natura obfcuritatibus, tantis inuoluta difficultatibus , yt plu¬
rimorum etiam infigniter eruditorum hominum ingenia aut
•exerceant, aut remorentur. His nonnunqudm , grata quadam
yicifiitudine , medicamenta rara , yfu tamen ipfo au: ratione
comperta intermifcentur , qua plerique nimium anxie priuato
commodo fiudentes,yt Afiendij Citharoedi , ceu fieret a occul¬
tare filent . In quibus fime omnibus, ahjsq, multis , facilis ad¬
modum , ac in promonendis hominum commodis procliuis Gef-
■neri natura elucet : dum candide & αφθόνω.ς m amicos τα ίυ-
«r£ 77 μία effundit. Quod fi yero fiylum aliquis ,yt nimis humi¬
lem aut facilem , nullis omnino yerborum lenocinijs phalera¬
tum reprehendere forte audeat : is intelligat ex antiquorum
placitis , fcriptionem eodem modo, quo ipfa oratio , animi indi¬
cem effe. Vt enim in quotidiano fermone yerba neque aucu¬
pari , neque pracipit are filebat , ita infcnbendo , neque nimis
afiettatns erat, neque yerborum fucata lenocinia effffiquutus,
ytpote intelligtns , non corticem , fid medullam ei je , qua nu¬
triat.· Sic Socratis fermones fimplices & populares in foro-
* α 3

E' P I i f Ο l A

jtUnt gratia & Volitptate aque audiebantur , Vel [olo eiufitetn
Momine commendabiles t atque Trodici illius aut Gorgia ma¬
gnifica & ad gratum oftentationemq comparata orationes.
Sed neqt decorum erat , Gefnerum philofophum & natura ad¬
miratorem 3 verbis tantum ocij aut negotij tribuere , quantum
ipjis rebus. Idam quemadmodum qui Thilofophicis defiinan-
Jtttr ftudijsy Grammaticis quidem praceptonbus & Rhetoribus
f rimo traduntur : at non eo conjilio , Vt vel Grammatici Vel
Rhetoris partes fufcipiant: fic Jane ridiculum ejfiet, Gefnerum,
qui in Tbilofophia & rerum naturalium contemplatione ata-
tem confumpferat , licet reliquarum artium pracepta perdidi -
eijfetyVerborum minutifiima verbofius obferuare aebmjfe. In -
terim tamen fiue verborum elegantiamjfiue orationis juauita-
tem jjeftare libeat,videre vtiq^ erit3eumne% Grammaticorum
leges , neqt Rhetorum f guras aut ornatumineq3 ipjitm , quod ad
perjuadendum comparatum είζ , artificium , neglexijfe. Nec
mihi dubium fit 3quin fi in mentem ei Venijfiet( vti minime am¬
bitio fus erat) aliquando fore yVt in publicum ederentur >non tan
tum non hfG^jdi^cuim pafiim meminit y& vrgentibusiam
iamtabellarijs , fed & maturo confilio ad fcrtbemum acceflif-
fety&fingularum 'ζε&τότνττον ( quod in paucifiimis obferua-
uit ) fibi in eum vfium refiruajfet.Ftcunq , tamen ζζωηβακας
[criptas ejj e pleras qfipfe in fubfcriptionibus fateatur, ohferua-
ri tamen in ijs interim p o tef£,Jum?na quadam huius viri eru¬
ditio & οζαίρΐί©' do Urina > qua cum indufiria & diligentia
ita erat coniunUa,Vt ea etiam iv tcJ admirabi¬
lis fuerit. Quamobr em frerandum ef^y viros rerum variarum
atque Vt ilium leUtone flagrantes 3 pleraq) non fiolumJibenter &
sum dele hiatione leUuroSy fed etiam multa & magna cum Vti-
litate . Qua vero vulgaria infiunt , exfiimoyquia pauca , ani¬
mi gratia legi & obferuari debere. His autem ad hunc modum
tam in mei ipjius fahh, quam totim operis commendationem,

Verbofius

D β D' Ϊ C A T O R I At

f tfVofiu* quidem , quam tnfiitueram propofitis , Vnum hoc di"
totius operti inftttuta diffofttme, reflat breuiter explicandum.
Cum bafce Gefneri epiflolas, alias quidem maturius , alias Ve- -
Γ0 tardius ab amicis, pro ctiiwcp opportunitate, accvpiffem &’
freetcrta eatunAm argumentum varium & multiplex ~fir,vt’
tertts lotis aut c antellis includere difficile e/Jet: neque rerum'
ipfarum , quod maxime voluiffem , neque temporum aliarum^
tircumftantiarum rationem , in earundem difbofitione obfer
Vare potui. IgitUr, (quod commodfimum videbatur) quas ad'
tofdem fcripfit, Jerie quadam, cum nonnulla menfium aierumiy
evferuattone » deinceps omnes di flo fui, vthoc ordine , qua ali¬
bi breuius aut obfcurius, alibi forte melius explicata aut illu-
firata, non magno interuallo , legantur. Tribus autem Va-
rij argumenti libris , quartum, his adij ciendum , excellentium
virorum <Mattbioli,& quorundam eius fautorum De Aco¬
nito, epifl olis , atque ipfius etiam Gefneri ad eafdem reflonfio ^
mbus,d'efi inaueram: qua eam contr ouerfam, ingenio β fane <&'
fultiliter Vtrinq} difputatam , letton dijudicandam decernen¬
dam (fa propofuijfent. A t quoniam Gefnerus ,fui quafi in ijs o- ■
blitus, paulo ef£ veh ementior : nec pr at er ea aduer fartorum
dotlas licet & modeflas reflonftones , addere integrum effer,
tum de eorum Voluntate non conftitiffet: fatim exfimaui ,
fimul omnes ad tempus fupprimere , quam do&orum virorum
exiftimationem offendere. Quicquid autem Vel laboris. Vel di¬
ligentiam Gefneri noflri stmefo amanti fimi, epifloldrum edi¬
tione collocaui , tibi, vir celeberrime, vt offerrem dedicarem
multa &graues me impulerunt caufa. Ac ante omnia qui¬
dem, incredibilis meus in te amor , quem tu illuftribus illis tuis'
humanitatis atque Voluntatis officijs excit afli . Etft enim'
fingularis virtus tua , praflansjue doSlrina , multis mo¬
dis mihi effet cognitfima , meque adeb ad amorem cul--
tumque tui iam pridem connertiffet ; hac tamen proxima

epistola

amoris fauorisij fignificatio, quam mihi , cum aliquot dielu*
Vobijcumeflem,vd ipfa hofpitalitatetua , mirifice declara fii:-
effecit, non vt ego plus, te amarem , neque enim poteram , Jed
Vt viciflim , ni fi omnino ingratus videri vellem , & grata tua-
mihifmffe officia, & meum. erga te quoq, fludium, animiq, pro-
penflonemfpubliceprapoftto tejtimonio ,tibi comprobarem. Et .
quanquam hoc ipfum ferius multo a me pr a flari intelligam
quam aut tua mihi praeflua officia,autmea erga te egregia vo¬
luntas patiantur , m&cujtiyctejLTiQ ’^λ.υκηρωηρ curae pra-
terea non nefciam , quam exiguum hoc jit , quod rependo, ^ά,λ,-
kaqv nimirum σ ci%: in flem tamen me erigit, quodde Di-

uinis Pythagoras olim referebat : Caelites non rerum copiam ,
fed animos offerentium fpettare. Quamohrem tum non igno¬
rem, eam fllendefc ere in animo tuo virtutem, quce mutam mu¬
nem exiguitatem , quam egregiam contribuentis Voluntatem
flettet, quale cun^ id tandem fuerit , non omninotngratum ta¬
men fore mihi perfuadeo. Quod fi vero etiam amplitudinem
dignitatis fortuna cp, aut animi ingenijff tui proflantium, mihi
propofuero ,fles mihi fit , non foliim librum hunc plus authori-
tatis h abiturum, fed& me quoq} reliquiarum Gefnerifidelif-
flmum tutorem videri , qui eiufmodi patronum delegerim, apud
quem non foliim in tuto, fed etiam in pretio effe queat. Cum e-
nimpraclare veteribus, ditium fit, multa hoc nomine pretio ft
Videri , quod templis effent, dicata : non dubito , quin adeam
commendationem, quam liber & rerum Varietate & authom
celebritate είζ confequutus ,fl tui nominis filendor ,fi dignitas
atque authoritas accefferit^magnumpreetereagratia commen¬
dationis^ cumulum accejfurum. Tufequidem (vt multa pau-,
cis comprehendam ) vbi primum ah his artibus , quibus netas
puerilis informari folet , ad fludiafeueriora animum traduxi-
fli : in celeberrimis Germanice, G allice, It Ai<zq, A cademijs,ita
celeriter antecellere omnibus ingenij gloriae cepi fii , Vt preeter

Unmdrum

·*' J

DEDICATORI A*

linguarum diuerfarum yfum,& artium difcipiinarumifo cognu·
tionem, Ium ciuilis praterea notitiam breuifiimo tempore tibi
fic c6mparafli,yt fummo eius facultatis , 'honoris dignitatisque
gradu, facile fueris decoratus. Quarum rerum omnium yfu atfc
cognitione, faSium efi,yt non folum exten tui de ingenip ali¬
quid indicare poterant, te Qua confuetudtnc , familiaritate atfa
colloauio dignum exiftimarint,fed domum, tetdte iamcofifir-
mata,reuerfus , non multo pofl, maiorum tuorum, inprtmis ye-
rb parentis tui,yiri ciarifiimi exemplo et imitatione, primo egui
dem in Senatorium collegium cooptatus, paulo y erogo ad
Qua flor eam, & nunc tandem, quam nobilitas, yirtus & erudi¬
tio tuamerentur,ad Confularem dignitatem , communi fufjfm-
gio, fueris euettus. Gratulor itaefa tibi tuofanauo htmorijyere et
exanimo . Faxit Deus OpL %iax. yt huic dignitati diu cum
laude, yt hattemis reliquis officijs,prafis atq^f ruaris: & Spiri¬
tus fantti donis magis magis $ auttus & cumulatus, honorem
hunc onerofum his prafertim perturbatifiimis temporibus , &
onus honorificum feliciter tuearis atfy fitJBneas. Tlura de tuis
yirtutibus commemorarem , fi ad a me fieri fine modeflia tua
ojfenfione pojfefpemrem : & cum yirtus tua , probitas at^re-
lig io , qua in rebus gerendis fefeexerit , nulli non fit cognita,
hoc ipfum mihi caufafit, cur ab eorum commemoratione mihi
temperandum putem. Quod fuperelf igitur , yir ornatifiime,
ahs ts etiam at qi etiam peto , yt hanc meam yoluntatis & ob-
ferudniiafignificationem qualemcunfoboni confidas ;meq} et o-
' pus ipfuminfidem tutelam^ recipias, & tua mutua beneuolen-
sia atifa humanitate f oueas. Vicifiim yero hoc tibiperfuadeas,
me, quibufcunq) rebus honefie potero , tuarum laudum femper
praconemfilignitatis fautorem, omnibusfarebus amicifiimum,
fidelifiimumq, futurum. Vale yir xlanjfiime. Data Figuro
Heluetiorum %leeropoli. Calendis SeptemL Anno falutts hu¬
mana At. D.LXXVII.

C. V-D. CONRADI GESNERI

DE SVIS EEl.S T OLI S hOQJ/BUX iU
ZlA&AOFQim

TJtO C quia Gefnerus ( 'ficut e-ϊζ po ^funera natum
Jfl Illius ) haud ideo fcripfit~Vt edar, opus,

%tufd virum reuoca,quid mim non carmina pojjunt
‘fieifofuo prdfens indicet ipfe lihro.

Arte nec ei^ opus hic magica, ne que Colchidosherbisp
Nec ter cantato carmine TheJJalico .

Queis mugire folutn facias, mane scpj e pulchris*

Ex cire, & iuffio reddereVerba modo :

Nec Delphos opus e ffc fcitatum oracula mittasr
Quod Volo per fonte fiffio, eMuft,ddbtu·

Vix ego finieram, venit hac ( mirabile diBu )

Illitis vfa modis , illius vfia gradu .

Oraq, Gefnerigrauiter mentita rejoluit ,

Extemplo ditiis talibus- orfa loqui .

Qua noua vulgantur no flro hac fub nomine fcripta f
Qua ruit innomendoSia lihidomeum ?

Summorum, fcio, fub titulis quando virorum
Non fatis his digni delituere libri .

A££ ego nec numeris illis me afcribo,nec addi .

Nofira aliquid f criptis authoritate puto ·

Quin lego!9 Fallor, an hacmeafitntf certhhat qmq} pergam:

Nec minus hancnouimec minus illa mea effc.

Nofira hac,fic memini, quondam perarauit amicis
Scripta manus . T otum vix perarauit opus .

CunSla tamen nofiros fapiunt, referunt^ labores^
Et,quacmqhiuuat voluere}voluo mea*

< Scilicet rr

Scilicet.y e guttis coeunt ex pluribus imbres:

Sic coit in magnum Utera multa librum .

Sed quii in hanc formam faarfas hinc inde coegit?

Quii tanta admouit fedulitate manum ?

Fmlphius ? o Vuolphi.nofri ornamenta laboris ,

Tene mea laudis tam pia cura tenet ?

TLec.mihi crede .operam perdes .nec inutile prodit
Hoc opus. Haud ducor nomine : vera loquor·

TLam quiamulta docet , multis quoq} prodent: Et quod
Eff breuis .accedet gratia magna libro:

Adde, quod e tenui texatur epiflola flo.

Sape nocent rebus grandia yerba fuis.

Tu quoq3. perperus mea dum committere fama
TLomina comendis .nomen ab orbe feres.

Authore Heinriclo V nolphio *

CONRADI GESNERf MEDICI TiGVRI·

ni Epigrammata, 8£ -quaedam alia diuerforumg£iu>
rum Carmina, huc, ne quid vacaret»
obiter appofua.

f - '

ORATIO DOMINICA.

OTarenshominuM.poliqf cultor.

Sit fandum atfyfacrum tuum yfy nomen*

Et regnum athereum yenito nobis.

Fiat yelle tuum, hic perinde yt illic «

*Da nobis hodie cibum perennem.

Et culpis yeniam benigne nofris *

Sic yt nos alijs damus yicifim.

Tentari neq} nos finas precamur f
Smper ^eripias malis pendis·

t

De latura temporis.'

Fallere dum tempus conamur , fallimur ipfi%

Lubrica ftc mi fer e nobis elabitur at as ,

Atque abit ignaris. Vt qui defejfa fopori
'Membra dedit, fomnop diu vinocpfepultus,

'Temporis haud vllam partem fbifentit abire>

Excuffo demum fomno,fibi inutile t emptis ,

Tantum ahijjfe videt,cum non remeabile fit tam:

Torpida fic hominum pars maxima tranfigit auum>

T cenitet ac fero mi fer os, prudentior at as
Cum tandem euigilat lap fis iuuenilibus annis.

Vitae Lubricitas.

Anguilla fimilkvita eflf,fic lubrica fertur^

Et quo folicite premitur magis, effugit illa
Lubricitate fua citius, linquit cp prement em.

Ih Clepfy diram*

Labitur hac Vt arena, jiniul mea labitur atas »

Et vafe infragili non miniis atque vitro.

Sed dominus Chrifius,qut mundi & temporis idem
Eflf,peus,aternum me fimilethq3fibi
Reddet :vt aternum hinc,rediuiuo& corpore quondantr
Mens viuat, mi ferum hac Spesq} Fides rp beat.

InCIepfydram monaimha.

CunBa trahunt, rapiunt p,ruuntip celerrima fata:

Vita Vt arena fluit: o homo difee mori.

. qrAfiad.; , #

Quid magis eff, homini certum', quam mortis wccyKH?
Quia fic incertum, mortis Vt hora fua ?

f Aliud , Glepiydra loquitur.

Nunc abs te vertor, pcfiquam tranfiuero,rurfhm <

Verfurus me anfisidic mibi> fcirs potes?. ‘ #

Aliud.

Verto quidem nunc te,fed poftquam effluxeris finde
An iterum vertam nefcio,Fata latent .

In Hippocratem, ex Graeco.

En lux Hippocrates vita mortalibus agris,

D at facilem curfum, dirigit atque vitam*

In eundem Epitaphium cx Graeco.

Theffalus Hippocrates fltus hic, Cous ab ortu ,

Egregium germen flirpis xApollonea.

+Armts qui flatuit Medicis permulta trophaa.

Et non forte fibhfed tulit arte decus,

Theriacse a Valerando DouretzFlandro
Lugduni confedfoe diftichon.

Ipfe Antoninus V alerandi, deinde Galeni
TheriacamguflansiV traait οΐζ ab Vtrofi

Aliud.

-<··· %

Singula theriaces le&iflima pharmaco cum fine ,
Quis totam eximiam non-putet Antidotum C

Aliud:

Artificis fide manus omnia mifcuit, Emptor,
"Digna eSfjCui fidas, crede mihi. Antidotus,

In Q.Ca!abrum Gcfneri infcriptia

Gefneri Calaber fum delicia Tigurini ,

Sim % diu cupio, fic fata fuafinant.

In Bibliothecam noftrami

Non mihified ftudiis communibus iftaparaul
Sic vos non Volis mellificatis apes

J* I

lo!i.Iacobo Ammiano T/gurino*

^Aitto tibi fungum, nori qualem Claudius edit*
Tars Strobili, pars ef£ mellis arundinei .

Suauior hic multo, multo q, falubrior idem.

Quam quos e putri terra yapore pariu

IoanniFrifioTigurino.

Tu qui pitijfator merorum es maximus*
ΟίνοκξίτΗζ r c£%is&:

Hoc mihi pitijja quafo mi Frifi merum,

Σοφγι η γλωπμ yivts.

Id β palatum comprobant Frifij ,

EiVat τί yvjyctioy <p$:

Nihil morari me poterit, qu:n mox emam»
tffaero, «φα φιΛβ

Eidem anno tf 6 u

\Artis opem medica Frifi charifiime quondam
Fetere folebas a tuo Gefnero,

tAt nunc ille fibi medicum te quarit3& orat ,

Vt οινικ’ψΟ' fis benignus ipfi.

Et facilis promus mifere nunc yentre dolenti»
Vino gener ofo de tua cella eget.

Inde ipfi excellens fi miferis, omfapoy&i
A^ts -q[j orepradtcabit pleno.

Eidem Kalend. Iamiarij»

^Aartius en panis, en prefii laUis ouilli

Tantillum, & neaar,flrenula quanta fumus f

Sed magno magnus quam mittit amicus amico ,
Ex animo: quoniam hunc mittere non potuit ·

Jo>. ΦπσΙω Κον.ΓίσνΗξΟ'.

Vlwtxi Μ ολίρομ^ Movyiyton wtaxsrT®',

i .

V*

/

I

f*$& rvfoi9ipu(p&&st Λ’παΡΐ' oAtyce*

Ονκ ohiy@r Λ <pih.@r QtAicv τα>μ τούτα

I* δνμ$ wiy&r&\T4vJi ycc$ v<Avm Te«r

ALnigma.

Nulla mihi maxilla3necos;nec denique labra?

Dentibus eduris omnia yinco tamen .

Offa mihi3nec non rigidifima robora cedunt ,
Kcu ΐίλ& tmktov ψ<Η ίντομομίϋψ

Aurum*

> W. .5 . ·._ , , \ ' | ’ ' . ■'

Terdo yiros perdor^ ykijfiim, palleo quamiilf?
Non metuo 3metmt\& fine Doce jono.

Et quod non habeo3dono.fapiencia3yirtusy
Fit a & forma mihi nulla, fed ex me aliju ·

2\es perfe&a putor3matema excindar ab aluv
Quamuis, nec partu legitimo fariar .

Vita mihi minus ecquam quos aEgyftns in hortH
Nafcentes bulbos religio fa colit: \

Sum tamen his longe maior Deus,& mihi femfet
Omnibus in terris yota homines faciunt.

De vino ex Graeco epigrammate
τσψ ττοξί/Ιάς imitato*

θ7νοξΚ7Γθκταν« τσοΤλονς iuPnfoflos (fafyxf)
dv& K&i crafa -zempbQr* μνηρίως.

Ονκονμ « <rufa,xgu αττοκτάνβ ττχλιμ oie&%

ΤοΓδ J $ΚΟΊλίνβ·ΐμ νταμ olv&tftl (ΡννΧμφ

Infcriptio calicisargentd.

Quid bibis yt edas, edis yt bibas
Quid yiuls yt edas & bibas ?

Ede φ bibent yiuas y

i

1 2t mala medica minora t r
nata, ad CJL V. D.Hcnricum Bullinge
rum ,Conradt Gefneri
Carmen.

HAs tibi primitias anni poma aurea mitto,

! Bullingere pater mihi teri quater^ colende ,
Felicis mali, quondam qua °h4edta tellus
Et Fer fis fota gaudebant, perpete frutfu.

Nunc etiam Tigurum:quamups immitibus alpes
. Afbirant ventis, proferre inc cepit :& huius
Flanpanda nobis depafto e femine primus,
xAf idua cura dum crefceret,extitit author
lllufris praetor, longe optimus ille lacobus
FunckiuSyille decus patria, coetus apiorum,

Plurima qui nobis fuperejfet tempora dignus,
tied meliora illi Dominus Deus annuit aui
/Eterni, & vita m elior is gaudia vera .

Quas non Hejjpendum certent, nec Adonidis vllt%
Alcinoiue hortiiquibus & nihil audijt auris,

Nec Videre oculi qui equam prajl antius vnquatHi
Nec mentes hominum potuerunt cernere: tanta
EleUis Deus in coelis & talia donat »

EPISTOLARVM ΜΕ·'

D ICINALl VM CONRADI GESNERi

PHILOSOPHI ET MBOICI
Tigurini,Lihcrprimuy.

CONRADVS GESNBRVS IOANNI
CratonidCraffibeim,SXa/iM<iieJh
Medico intimo*

VATER N AE literae tuae , intra totidem rnenfes
mihi redditae funt: quarum bin? priores menfe Mar
tio a te perferiptx funqtertia: Maio , quartae Iulio*
Et quoniam fere idem argumentum eft omnium,
non cft quod ad irngulas rcfpondeam. Petrus Per^
na his diebus ex Italia rediens(Venetias enim pro-'
pter fua quaedam negocia nuper profeftus erat) cumhac tranfu*
ret,mcinuiiit:ita(p commode fa&um eft,vt confilia Montani quae
iam fe habere aiebat,ei commendarem quam potui debu%maxi^
iric. Refpondit is , editionem fibi eam% maturam, curse futuram.
Praefationem quoq? tuam,& literas ad ipfum, quas nuper ad Vr/·
finumraiferaSjVtacciperetcuraui.Inpofterumquo^ per amicos
fimul Si literas meas hortari eum ad editionem maturandam non
definam,vt tibi fimui gratificer , fimul ( quod mihi perpetuum eft
propofuum) rem medicam noftram quibufeunquepoffum modis
promoneam. Literas tuas fuperiore anno ad Rondeletium feri'
ptas,quas ego ad docflifsimii virum & fummum Rondelctii ami/·
cum,Iacobum Dalechampium nomine , Lugduni Medicum mife/·
ram,intcradiiTe doleo. Rondeletius quidem antea frpius ad me
feriberc foli tus , iamdiu intermiiit : poftquam vxorem mniorem
duxit,nunc totus in fuis quibufdam feriptis edendis eft. Matrhio/·
lum a viris do&rina excellentibus , inter quos vel principem kv
cum tibi attribuo,laudari , eius(£ in Diofcoridem ftudium praedi >»
cari, non hercle illi inuideo.Partim enim meretur, partim iam av
rate forfan torpidior, his laudibus excitatur , vt magis magiscp fu
binde nobis Diofcoridem, 8C vniuerfam materiam medicam illu*
ftret, Ad eandem verd remforfitan etiam riualitas SC contentio
noftra aliquid momenti adfert: veftrisip Iaudibus,qux certe' quo/·

Efisr* corradi G ESN er i

rundarm nimiae irt ipfum videhtur , ita vtanimurfi eius remitteM,
ire dicam effaminarepofierftjCeu condimentum aliquod fua acri/
monia ftimulans accedit .Non enim fuper Aconito folum,fedalqs
nonnullis ab eo diiTentiO , Si in i]s quos partim edidi libris , par^
tim,fi vixero» edam. Diifentire autem mihi licere arbitror , fi id
cum ratione Si veterum authoritate fiat . Fiet aurem (fi modo fiet)
pofthac multo fimplicius, quamfemel olim fadlum eft. Simplex
autemdifleniio^tiamfi nominetur a quo di (Tentis, non iudkanda
eft ifnmodefta. κ» ιοώια M icon*. Nuper integro mcnfe curandae
valetudinis mex caufa in Thermis, Si exercitq, in R hxticis alpi a
bus abfui, ad fummam vfq; vallemTellinam Si EurmiasThermas
progrelfus. Inde domum reuerfus epiftolam tuam inueni , medio,
fcihcetlulio, quae in fine Maijfcripta erat, in quarprxter alia
Tlieoph. Paracelfi errorum mermmfti : Si petis vt mittam ad te
Catalogumeiusicriptorum:quem ego certe non habeo: neqjcu-»
raui vthaberem,& fi facil e' potuiiTem, cum illum plane indignum
ciuus inter bonos feriptores mentio fieret, iudkarem. bonos dico,
non foliim eruditos,fcd Chriftianos,& pios faltem ciuihrer, fictu'
Si Ethnici fuerunt. Theophraftus vero certe impius homo Si ma¬
gus fuit, 8i cum daemonibus communicauit. Mitto Schedam Ger>>
snanice feriptam, quam a Io. Montano quodam Silefio eius difei^
pulo.fuperiore annonailusfum. Librorum eius nondum editor
fum, nihil habeo, prxter pauca quxdam folia experimentorum
quorundam, in quibus tamen nihil egregi] eft : Si ipfe Montanus
ca contemnebattanquamTheophrafto parum digna. Bafile? Me/
dicus eft, Caroloftadij Theologi defun&i filius, plane' Theophra
Reus: qui de vita longa libellum eius anteannfi edidit. Video ple/
rofip huius faring homines am m im ίμάρ apviioSxt,

hinc e (Te puto quod mftheda Montani illius Silefii ( Strigenfem
eife Si Schultzium appellari audio)omnes noftri temporis Theo/
logi damnantur. Oporinus Bafilex olim difcipulus Theophrafti,
Si familiaris fuit, is mirade eius cum daemonibus commercio prg
dicat. Aftrologiam vanam,Geomantiam,Necromamiam, &hu/
iufmodiartesprohibitasexercent.EquidefufpicorillosexDrui/
darum reliquqs efl"e,qui apud Celtas veteres in fubterraneis locis
adxmonibus aliquot annis erudiebantur : quod noftra memoria
in Hifpania adhuc Salamancx facilitatum conftat. Ex illa fchola
prodierunr,quos vulgo ftholafticos vagantes nominabant, inter
quosFauftus quidam non ita pridem mortuus , mire celebratur.
Pro libello De Sucano.ciufq? deftiilatione , maximas tibi gratias

habeo.

L I B E % V % I a v £ *

liabeo. Stylus & tra&atio Cordum mihi fapere vidciituf i Si ve-»
tini te diligentius inquirere , vt Cordi operibus,!! non difluades,
alias accedat. Nunc enim prima eorum editio ( vna eum meo Dc
hortis Germaniae libro) Argentinae excufa ad nundinas Francfor
dienfes deuehetur : negligenter nimis Si mali impreiTa,ita vt pro
pemodum cius me pudear, quod ad Orthographiam Si diftinflio
nes. in ijs tui etiam mentio fit,in praefatione libelli De deftillatio-'
ne Vitrioli . Exemplar vnum ad te mitterem hoc tempore , fiha/-
bercm,poifem enim nunc Auguftam mittere commode ex nundi-»
nis quibufdam quf Zurzachij ad Rhenum propi nos bis anno ce-»
leb r an tur, fed non dum p erfe&a eft editio, ad Kal. Septembris de-'
milm abfoluenda : quo tempore T ypograpluis ad nundinas dc-'
fcendit,vt ante O&obr£m vixilm accepturiis.Intereafcribe an ex
Ltndauia accipere pofsis,fi non mittam. His fcriptis reperipropo
iitioncs a te miflas nebulonis illius Alexandri a Suchten: dc cuius
in re medica cauds 8C curationibus morborum imperitia, Yt nihil
dicam ( neq? enim opus cft apud te ) vi de quem nobi s confpicuum
Dei filium faciat, non alium fciiicet quam fpiritum mundi Si nam
ra:,eundcmq? corporis noftri£ mirum quod non etiam allni ac bo
uis addit ) qui artificio dilcipulorum Theophrafti , a materia feu
corporibus elementorum feparari poteft. Si quis ipfum vrgeat,
dicet fe philofophorum fenrentiam retulilfe , non fuara : atqui ita
recita t,vt laudet. Et fcio alios quoqj Theophrafteos talia fuis feri
ptisafpergere : vnde Chrilti diuinitatem eos negare facile appa-»
reat. Ipfum quidem Theophraftum Ananum fui fle , omnino mihi
conftat.Hoc agunt , vt Chriftum omnind nudum hominem fuifle,
perfuadeant: nec alium in eo fpiritum qua' m in nobis eife. Scio in
Polonia Si dudum Arianos multos fuifle. Si nuper ab Italis qui-'
bufdam eo profeftis ipforum numerum augeri. Itaque Si hanc ob
caufain , Si vt aras medicx noftrae fundamenta ac methodum fe-'
eundum Ηϊρρ.θί Galenum verifsimc traditam, tuearis , oro te Si
hortor, vir doftifsime , Vt omnibus modis te illis calumniatori-»
bus,Magis,eiAriams opponas. Qua in re fi quid ego etia potero,
non deero. Carolftadius illeBafilienfis,Boienftein di<5his,anre
patteosmenfes miferat huc imprimendum Theophrafti DeAna^
tome corporis humani libellum : in quo multa eadem contincn-»
tur, qux in propoimonibus Alexandri a Suchten. deridet in eo
Medicos Ungulas corporis particulas inquirentcs,dcquefitufin-'
gularum, figura, numero, temperie. Sic. curiofc diflerentes:idve^
το quodponfsimum eft negligentes , a dqux fciiicet fydera, ad

EPIST* CONRADI GESNERI

quas ccrii partes qu*^ pertineant. Sed Typographinoftri imprl
mere noluerunt. Audio 8C magnum volumen. De notis naturae ab
eo confcriptum.Cceli enim influxu exiftimat notas quafdem in fin
gulis medicamentis fimplicibus impreflas reperiri : ex quibus de
prxeipuis fingularum facultatibus indicandum fit : vt quodrefta
nucis iuglandis (quoniS craneum noftrum refert ) fummum a na^
tura ad vulnera,omniacp mala craneifa&umfit remedium. Cum
Theifalo enim commune hoc habet , quod primarum qualitatum
nomina &cffeftus contemnit. Oxymcli meum elleboratu maxk
mas habere Yires , SCfcelicifsimum eius vfum innumeris experi/·
meatis,cognom. Meliorem tamen eius compofitionemfimplicio
remcp fieri ροίΓε,ηοϋ dubito, Quodff ad vnum aliquem morbum
compofitumeiTetjtam multa in eo fimplicia mifceri improbarem.
At quoniam Μυχηορ eft, ex multis componi debuit. Et quia elle'
borum radicem, venenatam recipit, alia multa addi debuerunt,
qux partim.venenumilludretunderent,partimgratiam aliquam
medicamento adderent,partim.aliasob camas .Sed rem facies mi
hi pergratam , fi aliam eius compofitionemtum fimpliciorem,

tum meliore methodo inftitutam mediceris ad me mittas. in^

terea quidem noflro vti.fi voles , nullo periculo, & ( non dubito )
magna cum.lau.de poteris.Syrupi tui de carduo(benedi:ihim vuL·
go diihtm intelligerc teputo) compofirionem &C vfurnper ocium
plenius mihi deferibi cupio. In epiftolrs tuis ad Matthiolura nihil
meoffendit.ProeQquOcdadanimi lenitatem.ct confenfionem me^
cuminuitafli hominemi gratias habeo; Liber eius an Pragxnunc
imprimatur,fcire cupio . Scribe qug fo qugnamfirherba 0p:tn^>
Jraut vel ioirfii)mdCcn Vr.atiflauix( vbiadpaiudes eamnafei
aiunt ydiiila. DeftiUatamxxeaaquamin calculo renum mirifici
praedicant. Pro Porcilqs duorum generum mifsis ad me pifcicu*·
lis, gratias habeo maximas. Neuter quidem Porcilius Paufanius
vadetur ; fed alius quidambarbatulus, qui SC vocem quandi edit,
‘ Vale Tiguri Augufti die » 6*.

CONRADVS GESNBRVS I d'A NK I
Criitoni (iCrfifftheimtS. CefiMaiefl,,
MeAtcointimO'.

ACcepi ante paucos dies Hteras tuas V.CL.Pragae ex aula da
taj, quibus tefiimoniumreddis herbae, quam,pro Aconito

LIBER FRIMTf J* 5

Matthiolus pinxit, abs te vifx. Ego pro hac diligentia tua , 8C in
Matthiolum me^ bencuolentia tibi gratias habeo, teftimonium
accepto:fedita vt talem herbam ficcam, qualemipfe pinxit, te vi>
diifefadle concedam : radicem vero ipfam vt terrae inhatret ca¬
rere fibris netg hanc necp aliam vllam ( erffplures ipfefine fibris
pinxerit, quas Dortzellinus etiam carerefibrisaiTere-

re in verbofifsima ad me epifiola aufus eft, vt gentianam, gly-
cvrrhizam,Ghondriliam,^c.) radicem proprie diftam concef-
fero : 5Cvt maxime talis fit, qualis pingitur fiue natura, fiurficci-
tatejme etiamarte aliqua. Aconitum tamen dic , Si venenofam
herbam , credere non poffum . Doronici vero fpecicm eflirtsiraun
non affirmo : folia fe efle feribis , qux vidifti: mallem te la-
tincfcripfiife , afpera'ncanhirfuta intelligas. Sed plora nem ad¬
dam ; fi fu? caufx fidit Matthiolus, & amicitiam noftram vere ex¬
petit^ herbam ipfam ad me mittat, integram bona fide receptu¬
rus SCfimiil aliquid ex rarifsimismeis.Hoc fi fecerit,candide, oc
rem icdtgtiamfecerir. Sin minus , ctfi in priftina dubitatione ego
perftabo ( qvripiantis,nifi plenam virium,faporis,odoTis totiicqj
formx defcriptionem congruere videam., non facile nominanm-
pono, aut imponentibus alijs faueo) faciam.tamen hoc in gratiam
QC tuam Si Matthioli , vtMatthioli nomine pofthac vel omnino
abftineam vel vbi antehac etiam nominam , deleam : vel ii omni¬
no tulerit occafio, honorifice tantum eius ( vt te velle intelligo)
meminerim. Hxc fi tibi δί illi farisfacient,bene eft : fin minus ,ia-
xumhoe voluere amplius definamus. meliora enim nobis agen-
4a plurima reftant. Perfcriptx a te falutationes McdicommGx-
fareorum D.D.Laurxi,&D. D. GL. Chirurgi , cuius nomenlia-

ftenus non audieram^ergratxfucrunt.DlLaur^oqiudcm-HoT-

tos Germanix dedicaui, exen^lar miff, aliquoties fcnpfi.rdpon
fum hartenus nullum tuli , qtfodxgre fero. Hodie (Nouembns
penultimo),binas mas accepi : alteras Ortobris die i4- a teda-
tas , alteras 15?. ad quas breuifsime refpondco, quoniam nunciu*
ianxiarnoffenur Lindauiamproferturus . Filiolumtnum Domi¬
nus Deus tibi conferuet. Quod adTypographorum promifla,

video tedecepmmhxrtenus,& merito conqueri doleo a Norim-

bergenfi etiam iniuriam tibi fartam, quod nefciebam; Ad Pernam
ipfe fcribam, vt petis,diligenrer : etff forte nihil amplius efficiam,

quam quod ab eo ad me icripmm eft nuper , quodantibingm -

carim nefeio ( nec iaminuenio literas illas eius ad me) ie fcllicc
impreflurum confiliaMomani , maintra annum hoc eft,m ialior.

/

£tl$r* έΟΚ&ΑΟί

Irtflra anni fparium incepturum. Vrgcbo vt ipfe refcribat, cjudme
lius intelligas.Scorzoneraripecies duas Icnx inuentas amicus nu
per mifft. reperitur SC apud Vallefios noftros circa Sedunum , 8C
ipedcs vna apud nos : 8i c Gallia iampridem accepi,feminibus ex
Hifpania mifsis. Ego , vt ingenue dicam quod fenrio, Tragopo'
gonieam congenerem facio, eruditi quidam Galli Cantabrican*
-cife putabant. Acetum cum pauco elleboro albo contrito deftilla^
tum, nuper febrientibus qiubufdam in quartana SC quotidiana ys
tiliter dedi, nulla commotione, &gratu> eft liquor. ValeV.CL»
&C ignofcefeftinationi : fub prandium tuas accepi, &illicopran^
lusrefcrip(i,nonrclegi.Tiguri ι$ 6ζΛ

♦ j i· ' , . j ■ * .· » * 4 j : . , ■ k ,’fj

CONRADVi GESNE RV S IOANNI
Cratonia Crajftheim.

PRo crebris Si eruditifsimis literis tuis,vir clarifsime,quibus
non modo plurimum oble&or , fed etiam proficio fubinde,
quantum tibi debeam, intelligo : atep vtinam gratum me exhibere
aliquandopofsim.Ego fi rarius, breuius, Si nimium ex tempore
ad te fcribo,ignofces SC condonabis occupationibus meisique tot
tantariyfunt, vt vel enumerare illas raihi nunc graue foret. Vti^
nam liceret tecum crebro philolophari , & veras rerum caufas»
methodos. Si aliahuiufmodi, quae fupra vulgarium Medicorum
captum funt, ex tuis tum fibris editis, aut edendis , tiimbenigniC-
fimis ad me literis addifeere. Sed nefeio quomodo harc mihi feli*
citas negatur, Si ab hac folidioris do&rinae ceu acropoli a nimijs
& importunis negocqs meis derjeior ac impedior. Semper equi-*
dem optaui tam inphilofophia, quam in re medica primam Si v*
niuerlalem aliquam cognitionem adipifei , tariquara tHp KX7X μ\ρ©“
excellentiorem Si facundiorem: fed iniuuentu'
te huic defiderio meo prarceptores,ftudiorum focq,aliaeqj occafio
nes defuerunt : nunc fenefcenrem artas infirmior collibet. Si occu^
pationum obruit multitudo. Quamobrem vt iuuenis ccrpi Vi «fr
ftytxoh μ<χΆομ Αχτρίββρ : ita nunc .etiam pergo lucubrationibus meis
Μκντϊχΐβμωπά φνσψνπαρφηαμ χαθ i*«?^illuftrare,in{^qs me exercere,
his aurem quantum tribuo temporis , tantum detraho *7f κχ6όλβ.
Quamobrem non miraberis, quod,etfiphilofophiam in fchola no
ftra doceo, fed pueros fere Si adr»lefcenres,atqp in compendrjs qui
bufdam librorum potius , quam fontibus Ariftotelts , τηριτακαβόλκ
tamen w ψ 7* m rudior die videar, aut fim re^

i u ‘ ' uera,

t ϊ B E R P R I Μ V S» 4

U^ra.Tibi interea c6gratulor,ciu τα perfequi datum fir.

Inchoatam de lapidum St gemmarum viribus difputationem , ad
aliud tepus differamus cupio,mterpofi'tis ceu induciis ad ociilvfqj
maius . Inrerim excttaiTe te ita v t abftp iracundia a me diflentires»
St obiter egregia quxdam in arte noftf a, circa auri praecipue vi^
res ac vfum, qux antehac non ira nec adeo mihi innotuerant,me.»'
cum communicares , iucundum St vtile milii fuir : in illis prxfer-’
rim epiftolis duabus , quas Januarii die z8. St poftridiead mede^
difti.Qux depeftis prxfernatione St curatione fcribis,in illis fa^
die acerrimo indicio tuo aeccdo. Oxy meli meum elleboratum;
defendi, ni fallor, alias 4 duxitlx tux epiftolx deciderant mihi in5
angulum quendam poft pulpitum, ifaVtdiu haifenus defidera/”
rcm:nec potuerim apte refpondere: hodie primum reperijfcribis^
oxymeli meum non conuenire illis quorum ifomachus {\t\v&c9n*
7«, habitus rarioris, St morbis articulorum obnoxias: atqui in rtic
hxc tria fere conueniunt, (nam ifchiadc acriter laboraui , St re\i*
qui as adhuc fentic>& iuuor tamen : St alii nemini obfuiffe adhuc
percepi. nam nec fxpe, nec multum, vt periculum aliquod vel ra*
ffonis inteftinorirm vel aliud fit metuendmrr, fedparciflime &ra^
rd,hoc eft,bisautter,ni morbus fit cotumacior. St bene ferant, co
vtendum confuto. Potefl: etiam abfq; aceto praeparari vt multo
fuauius fiat,vt cum defruto liqmdiore,pcr autumnum cum mufto
decoqui. Sedhxc St lmiufmodi nuper etiam ad tefcripfi. Placer
milii interim tua quoqj eius compofitio , St quin ea nonnullis 8C
ad quxdam vrilior futura fit quam mea, non dubito.prcqj ea mihi
communicata, gratias ago . Scribis plebeios homines aurum ex*
hibere ad expulfionem morbillorum cum fucceifu : modum non
addis. Arbitror autem defolijs auri te fentire. Aurum aliquo mo^
do refoiutum nunquam dubitaui vires aliquas peculiares obti^
nere. Sed quanquam in tenuifsima folia rcdnxffum, non videtur
propter foliditatem corpora nofira immutare poife, nec «icalore
noftro infirmiore fcilicet ad adfum deduci, aut certe multo minus
quam in liquorem aliquem folurum. Memini veteres contra aco*
nitum propinaifr aquam in qua aurum fuifiet extinftum.Rcrnc^
dium illud Caniceni Cxfarei Medici, Iibentifsime cognoui , ex
cryftallo,fmaragdo,margarins St coraliis: iedin eo vim prxci>

Euam coraliis tribuo: quoniam qualitas eorum manifefla eft no^
is guftantibus. Et funt illi non tam^io» quam quxdam,

vnde St lithodendr i nomen coralio veteres tribuerunt. St marga
' ritac etiam in lapidmn generc non funt „ ctfi lapilli «*T ‘Iw aPPc^

fantur. Lapidibus 8t gemmis non aioStm **#* *« vires nego:fedi!'
los quibus fere Medici & pbarmacopoix vtunturadcor roba*
randumprxcipuc.dicomihividerinullam infigncm habere qua^
litarem, qua idprx exteris medicamentis prxftent : cqmnee ve*
terum folidius eruditorum, nec noftrifeculidoilrina excellens
tiura hominum authoritas illis patrocinetur: nccp iudicium quod
d guftatu SC odoreprxeipue fumi folet : neqj experientia denique
fyncera. Voco autem fynceram,qux fine alijs medicamentis quae
nonfint lapides, admixtis fiat. Admixtis autem alijs dubium fir,
anhisipfis potius quam lapidibus aferibi effeftus debeat. Qudd
fi per femanifefte aliquid facerent, aut alijs addita vim eorum e*
uidenter augerent , nihil de eorum viribus dubitarem propter
ipfam experientiam : qua fubinde occultas aliquas rerum vi*
res , quas ratio noftra a fenfihus dependens per fe non aifequi"
tur, experimur. Hyacinthi colorem mutari , dum geftatur affe*
(ko corde, efto : &fimiliter coralii : fieri hoc ego putarim ava/
poribus, quia corpore xgro exhalant : non inde quodpeculia^
ris ei cum corde fympathia fit. Video fere indo&ifsimos quof'
que δί maxime' fuperftitiofos homines , cum olim, tiimnunc
lapidibus alijsque apotropxis, amuletis δί rebus eiufmodi, qua^
rum ratio nulla fere conftat , δί experientia plerunque fal '
lit, plurimum tribuiife. Credulitas forte' & perfuafio in non*
nullis aliquid faciunt : nec mirum in paucis aliquando fuc'
cedere, quod in plurimis tentatur. φΰοικ viea? ιατροί: κατά βνμβπβκ*
nie Λ tatdeu τα ιάματα , βοφΐ Λ τά κατά ov?£»3mle τα? καταντά /ια*

κρίνα? . Paraui ego aliquoties fyrupum c' fucco moris rubi Idxi
expreflbrqui me ita oble<ftat,tum afpeftu floridifsimi & pelluci'
di ruboris, tum odore τίντα? τΰ? ίβφραντΰ? gratifsimO V WW napQUKV)
tum fapore fuauifsimo inter dulcem et acidum, vt gemmis plerif'
que in corde δί ore ventriculi roborandis eum anteponam: idtp
expertus in me ipfo δί alijs , modo fy rupi huius , modo gemmae
rum ( vt vulgo prxparanrur ) vfum. Vbi tu mihi tales fcopiat w \μ*
rapiat de vfitatis noftris gemmis proferes, quales de citrei pomi
aduerfus venena, δί Lemnix rerrx contra eadem ac peftem,apud
veteres legimus ? Interim Deum opificem rerum omnium, ita vt
in hominis vfum omnia fecerit, in gemmis profeftd admiror $C
veneror tanquam ftellis quibufdam terreftribu$,& non folum ad
©Mediationem δί fplendorem vel has, vel illas ab co conditas iu'
dico:fcd peculiares etiam vires ime lingulis fiue omnibus additas
arbitroriabufus fuperfiitionis m Wnon probo. Quod in alijs

medici^

LIBER P R I Μ V S. f

medicamentis minoris prccij vires eafdem inuenire pofliimus o*
mnes , ilia tam preciofa promifeue etiam tenuioris fortunae homl
nibus confulere vel imperitia, vel oftenratio , vel etiam impietas
quaedam erga pauperiores fuerit , fi quis fciens faciat. Haec tibi
propono Vir doilifsime, non tecum vt contendam a quo edoceri
cupio:fcd perpendenda maturius. Epiftoiae huius paginaraprac*
cederem fcripfi zz. Aprilis veiperi , cum poftridic fummo man-eta
bellarium me habiturum putarem, 8C cum alia quaedam vrgerent,
argumentS hoc mfhiSap differendum putabam : fed cum tabella*
riuspoftea iter fibi alio futurum indicaret, poftridie quantum*
uis occupatus haec effundere volui , 8C tuo iudicio fubijcerc: nihil
enim mearu cogitationum latere te velim. Os de corde cerui re*
periri non negaui,tu ver dita fcribis.quafi ego. negarim. Vicinus
quidam meus nobiHs Venator plura mihi ofsicula, quae ceruinis
cordibus exemit ipfe,oftendit: 'QC me quo$ deprehendiife memi'
ni. An vero eius ea fit vis, quam illi tribuunt Arabes 8C eorum fe*^
ftatores,non definam dubitare, donec certior experientia me c5*
uincat. Elleborum album optimum inalpibus reperiri ,-non eft
mihi dubium :fic uti Sipefsimum di mediocrem,fi quis non fuis 1®
cis legat. In balano ipfe fuppofui truncum radicis derafummihil
omnino fecit, vt hoc argumento non fit metuendus. Interimini®
quam fit periculofus eius vfus.fi quis temere vtatur.Ego iam ali*
quoties in me &C alrjs manifeftam percepi vtilitatem, vt nei# oxy*
meli,neq? vinum(cuius duo parua cochlearia egregie per luperio
ra purgant ) neqj liquorem cum aceto deftillatu (qui vomitorius
non eft,fed aperit tantum) nunquam dediiTe me ptrnituerit. Ime*
rim laudo medicationes tuas, quibus in diuturnis febribus paula*
timincidis atep educis materiam. Sed idem faciunt ea quae dixi,c3
parce fumpta, nullam prorfus violentiam prae fe ferant. Vix crc*
das oxymelite noftro fttmpto , multos alacriores & robuftiores
fieri ad aliquorhoras poft,ab acrimonia puto quadam vinofaca*
put petente, fed abfcp lgfione,vt a vino modice' fumpto. Placet mi*
hi Galeni noftri methodus , nec habeo'fer£ quod in ea mutem : in
particularibus vero medicamentis multa indies perpetuo noua*
buntur, quibus vtcunq? optimis imperiti homines femper abuten*
tur,re&e verd foli periti vtentur. Epiftolam tuam ad Pernam le*
gi , placuit, eam ei tranfmifi Marti) die 14. vna cumfcripto tuo
contr a Θω^β«« Medicos Arianos . Epiftolam vero illam Per*
nae ad te,quam te ei remittere fcribis:non inueni cum iis quae mi*
fifti: Siparum referre puto. PhsedronisTheophraftci Mcdici,8i

&PIST. CON&ADi GESNEfcl

ifnpiirsinli Magi libellos Germanicos aliquot Ingolftadij ith*
prefibs vidiife te iamputo. Ferunt eum nunc Augufta: in poteiit>
tium domibus clam facere medicinam. Pullulat Si in Polonia inv
pietas Arij ciim inter Theologos, tum Medicos aliosip, quam
Blandrata Medicus Italus promouere dicitur. Calamenthi ino^
dori nomine quam herbam appelles non memini :mihi omnis
lamentha proprie' dicenda odorata videtur. In breuibus tuis lite^
ris 2^.Ianuarij fcriptis,nihil continetur adquodiam non refpon^
derimmifi quod a me quaeris, qua intentione acetum cum ellebo^
ro albodeftillatum in longis febribus Si quartanis prodefifepu-'
tem : cum acetfi in quartana &pi tui tofis corporibus fugiendum
Medici prfcipiant plerit^. Refpondeo aceti vfum quod nimis re*-
frigeret in his. mihi etiam improbari : fedin tantilla dofibis aut
ter duntaxatjVtpenetret & incidat potentius, elleboro calidifsi^
xno medicamento addito, vt ia calfaciat magis qua refrigerer, vbi
humores crafsi ium,in remotis prarfertim vtlicne,non modo non‘
nocere,fed etia prodeffe mihi videri, experientia atteftante .Qiiod
Matthiolus fuum Aconitum quandiu viuit a fenon dimifluriis eft,
etfi fufpefta hoc ipfo reddit caufam fua,&c. (quid enim multa di-'
eam ί ) hoc ipfum tamen ei condono Si de beneuol entia mea, qua
profe&o ipfum etiam tacite ampletftor tanquam fymmyftam eo^
rundem ftudiorum, Si eiuidem gloriae in promouenda rerum na^
tura cupidum; Kentmannusolim de me benemeritus eft . abeoc^
*»im ad viuumpi&as accepi innumeras Si rarifsimas ftirpes , pi>
fces θί alia, cum defer iptionibus quibufdam : Si magnum rerum
fo fsihum numeri!: propter qua: beneficia gratus eifevolui:ingra
titudinis fignu promifi ei aliquando Mofchionem de morbis mu/
liebribus,&eius nomen inferibendum: fed tum Iperaba aliud ex-'
emplar Grarcuni emendatius,(vnicnm enim manuferiptum corru
ptifsimum habeo) me nancifci poife, ea Ipe rem diutius diftuli: tan
dem defperas Cafsium a me verfum dedicaui : fed ille iam aliquot
annis fme propter hanc promifsi (etfi tempus no prarfcripferam)
dilationem, fiue aliam ob caufam mihi incognitam , nihil prorius
ad meliteraru datjdC ne falutare quidem dignatur, cu interim ego
fiepius Si officiofifsimc ad ipfum fcripferim, dedicationem mife-'
rim,&c.ldem circa alios quofdam in Saxonia,Ge. Fabricii! prae-'
cipue &Peuceru mihi cotigit,etfihis nihil promiihfero ha:c aequo
animo. Deus interim alios viros bonos mihi conciliat qui me co-'
folaturunter quos te quoq? principe loco numero. Quod ad Aco
oitum Pardalianches interKentmanni pidluras^ullam ab eo ac-'

cepi

' LIBER PRUI.V S*\ i 6

repi hoc nomine nifi Toram Valdenfium meam , qti5 ego perpes
.tuo a viginti iam annis, vt feripta mea edita teftantnr. Aconita pri
.mu efle dixi. His feriptis in epiftola Kentmanni vltima autpenul'
tima ad me hgc verba reperi. Aconitu Pardalianches ipfe vidi(de
Tora mea loquitur) ficut 8C cac tera omnia fimplicia in meo libro
depi<ffa:quxfumadiligentia&meamanufeci,&c,Haecpro meo,
non pro Matthioli Aconito faciunt. Sed hgemiffa faciamus. Satis
profecifti ™ μ\οηβ* as fi nos ad modeftia deinceps feribendi, & qug
immodeftius antehac feripta funt abolendi facultatem ac beneuo-
Icntiam mutuam compofucris : id quod in me quide iam effecifti,
jprjaefer tim fi ide fecerit Matthiolus . Etfi enim nunc ftatui feruatu'
rum me modum, quicquid ille faciat : nefeio tamen quid nouaira
milu commota fortafsis in me excitaret,Ta s ηρ) ή κ ντμή>^7κ»βίί ifa
exc \$xtp<iviax. is/ Jl > t/u« wf * αυη νηρι vw ii }νίμκ . τοαντόμ \si ίρχίμ i* yv»vea iss
irip&nsi, Ομοιοι ewTmsJ-i οΔαφ, <Ροκίί: κίΐόιΡοξοι τζάνν , φιλότιμοι χρι φιλόπλβ*

τοι, μΖτλομ S φιλόσοφοί, αηά wq αο τοά/τ» «paw/ir.SabinaefcEming baccas vi
dere gratum fuit: etfi iuuenis etiam aliquando apud nos vidi :nam
in papam colebatur ea arbor,nunc negligitur.Preciofos 8C odora
tifsimos illos de fuccino trochifcos me accepiife ia prius fcripff,
femel an bis nefeio. Cofiderationem de Ambra reficio in aliquod
ocium. Matthioli herbarium Germanica exiuifle gaudeo rcompa
raturus enim mihi cum primu licuerit. Spero Augufta adueftum
iri: vbi per amicos forfan habere potero : etfi' timeo ne id tardius
fiat:& xgre' mora fero. Proinde fi tu potes ad me curare mature,
quodeunqj preciu fcripferis ftatim cum gradarii a&ione remitta*
His feriptis Frofehouerus fuperuenies Francfordiar fe emifle mi'
hi ait.proinde no eft quod mittas. Opera V al. Cordi no denuo fub
praelo funt,vtputabas.quandocfiq*ramcfuerint,memor ero emeti
dandoru, &c.His diebus aliud Cordi feriptu πψιίάλόιαοββι accepi:
id fperma Ceti vulgd diftii effe putat, ego valde dubito : BL fi eda»
argumenta aliqua forte contra hanc fententia, ponam. De fuccino
etenim eius libellfi hodie me accepturu expedio a D. Heroldo, 8C
pifciii deferiptiones Venetfis ab eo cofediras cupifturis,&c. Dedi
cationes aliquas a me editas eife nucupatas viris nec eruditis,nec
magni apud fuos nominis, Yt iampride fcripfifti,fateor,fed grati'
tudinis 'offici u idamepoftulare videbatur, «ιζηρ'ηί Κψ
> . L i b el l fim e ΰ de Anima qui in D. Iulfi nomine apparuir,mit'
to ; Si peto vt per ocium cum infpexeris,libere defis quae tibi vide
buntur admoneas. Coniunxit quide cum alfis eiufdem argumen'

B a

ti libris Typographus,Viui$,Melanchthonis, Viti Amerbachi);
fcd in meam gratiam pauca aliquot exemplaria feorfim impreiV
fit, ex quibus vnum mitto. Remitto literas quas fine infcriptione
prius miferam : 8C vt Francofortum mittas rogo : ac, fi fieri ροχ
teft, reiponfum mihi impetres. Subit 6,nec relegi.Facio domi o *
snniafolus , nullo miniftro. Valefelicifsime. Tiguri 15^3.
Aprilis *4.

C GNRADVS GESNERVS XOAN-NI
Cratoni a Craffibeim.

r

AD literas tuas fcriptas Marti] die i$. nunc demum refpCHV
deoti . De filiola amififatibi condoleo: de valetudine tua iam
melibre^tw»?». De Godefrido tuo,longo iam tempore nihil ac>>
cepi : 8C miror Hieremiam Martium Auguftanum (qui eMon^
fpelio ante duos menfes ad me fcripfit, ) nullam eius mentionem;
facere. Vtinam(quod ipero)benc valeat. De fcholaMonipeliana.
Monpoifumvt vellemiudicare . inre medica nihil tam illic quam
Anatomica &ftirpiumhiftoriamvberius quaminalqs gymna·*
fijs Μοηίρείή addifcet. Philofophix 8£ Grf earum liter arum nnU
la illic ratio. Si videbitur hortaberis vthac hyeme dtligcnttor fit:
& quicquid Monfpeli] difei poteft,addifcat. Vere autem fequtB*
tis anni, vt Lutetiam fe conferat ei author fisivbi quotidie prxter
medicas le&iones eruditifs imas, horam. vnamxegioProfeifori
Fhyfica Ariftotelis Grxce interpretati tribuat , ita vt Ieftionum
fiiarum, quas audierit feriptos a feComentarios offendere po£>
fit; Quod fi' tandem. in Italia quo$ morari aliquandiu pofTet,Pa^
tanij nempe aliquot menfibus : inde Florentiam fe conferret, SC
hofpitalis illic omnium celeberrimi Medicis aliquandiu fe ad^
iungeret ( fic enim plus vno menfe videret, quam alibi toto anno)
&C xgrotorum omnium hiftorias curationescp conficeret , no du/·
bito, quin breui excellentifsimus foret Medicus. Ifagogen tuam
vel de oleorum deftiilationelibmm,nondum accepi : quanquam
Xypographi Vincentij generum rogaueram vt mihi adferrer .
Aeftatc proxima Icones quadrupedum etiam auftas edidi : dC
Aquatilium iconum editionem primam. Poccilian pifcemficca*
tum vt mittas expefto:& pichtram quotp , fi ea qua ego exhibui,
minus proba videbitur. De herba 0plit qug fcripfiftilibertter les
gi : quanquam eadem Aloyfiusipfe ad me pcrfcripfit. Decius vfu
& viribus chartam Germanice' feriptam , iam non reperio : nec
wuarct deferibere pioptcr fubitiun nuncijpracfemis difcefium ,

Fiet

-

Ί

LIBER P R Π! V S, · 7

Fiet autem alias , prxferrim fi admonueris vel vno verbo. Cum
Matthiolo non conuenit milii propter Aconitum primum?
cat lege Appendicem Matthioli in vltimaeius editionead captor
de Aconito. Donzellinus χαχ»; i«wmi>«,cum illo enim colludit. Ego
fortaflebreui edito de Aconitis libello , cuius amplam materiam
in promptu habeo, nugas 8i figmenta ipforum detegam : ita vt
magis omnis oratio mea ad harum rerum ftudiofos erudiendos
ipedlet, quam traducendum quenquam. Aulicum Alphabetum
fimpiiciter profedlo ad te mifi , nec aliud quicquam in mentem
mihi venit. His fcriptis iterum relegi tuas,&intellexi,ad ea quae
de Valerio Cordo ad me fcripfifti,pertinere.Quod fi vt puto epi'
ftola ilia tua nondum impreifa eft, emendabitur locus. T ypogra^
phus quidem expedlationem meam fefellit:iamdudum enim opus
abioluendum promiferar.De Succini deftillatione dodtrinam cu^
iufcunqj authoris cupio vtmittas : etfi in libro tuo illam compleo
xus es fatis plenc.Defidero etiam Diofcoridem tuum, in hoc enim
fcriptore, vt graecc praefer tim emaculatiisimus prodeat , laboro;
Auguftam ad Moibanum mittere poteris : vel Morimbergam ad
D. Hieronymum Heroidum Medicum : vel fi non prius potes, ad
vernas Francfordix futuras nundinas ad Frofchouerum. Vale
feliciter. Res in Gallia hoc tempore maxime perturbatae funt : SC
ettenms incertus, quo fit euafurus expediatur indies, fuipenfis 0*
ranium animis. Tiguri Odtabris die d. Anno do.

C © N R AD V S GESN ERV S ΙΟΑΝΝΊ
Cratonia Crujfthem»

LIterartitae datae 19 .Nouerabrrs, Calendislamtarij noui huius
ineuntis anni (quem tibi felicifsimum opto) mihi redditas
(unt,vna cumliteris ad Vrfinum noftrum.Ille quidem milii merr>
ibcharifsimus eft,nimc commendatione tua.(quam ipfi indicaui )
charior futurus ».fi ipfe voluerit, eft enim vel nimium modeftus,
vel nimis etiam ftudijs addi dius : ita vt Orarius me accedat, S£
operam meam non requirat : quae tamen ei fi vti vellet,paratifsi*
ma foret. luuenis certe optimus , magnae eruditionis , maioriscp
expedlationis eft. Eadem hora qua tuas accepi, quoniam nuncius
Lindauiam contingebar, feftinanter hxc refer ipfi. Intellexeram
iampridem ab Vrfino literas meas ad te nonperueniife, eoq? no*
mine, vtme excufaret, rogaueram. Nuper etiam Auguftam ad
Moibamunnoftnun fcripfi; & vt literas meas ad te mittendas bis

EPI.ST. COHRADI G ESN-ERT

iFaltcmaccepiiTefeCquocifaflus eft)tibi indicaret,rogaui.Adpri4v
res inquam tuas hoc anno datas bis refcripfi : Si ad Moibanii mu
ίϊ, ad illas quibus indicas quis Cordo Difpenfatorq condendi au-»'
thor fuerit,nonmemini,anrefcripferim. Statim vero illis perk/·
<ftis Argentinam ad Typographum fcripfi,vtfi epiftola tua (quo
illa continentur) nondum edita eflet, qua: monuifti emendaret.
Sed ab co tempore nihil refpondit ille:neque an Cordi opera cum
meo libello excufa fint aut excudantur, rcfcire adhuc potui. Ma/
gna «citatis fuperioris Si autumni parte lfchiade laboraui fatis
grauiter, thermis fumvfus,&alijs rebus impeditus. Nefcio qua/'
obrem Typographus Argentinenfis tandiu differat editionem
Cordi librorum, quam tamen ablbluere cogetur propter magna
partem iamimpreffam. Quicquid erit meis aut Vrfini iiterisDeo
volente,intelliges. His diebus (die fabbati poft natalem Domini
* fu m itio mane) oftentum in aere igneum Si fanguinei coloris Ion/*
gelateqj vifum eft. quo Deus nimirum ad poenitentia nos vocat.
Gaudeo lediones Montani per te emendatas Bafileae imprimi: Si
hortor vt etia reliqua Montani qug habes, publica: vtilitati ador-»
nes. Ego fi vixero, Typographum aliquem mediocriter bonum
Si gratum, tibi inueniam,ipero. Ex meis nihil hoc anno editu eft:
praeterquam Icones Quadrupedum aepifeium cum fuis Nomen/·
claturiSex fecunda editione, piTciu vero ex prima. Nunc propter
turbulenta ifta tempora, certi nihil ago. In Anglia& Scotia Ec^
defias bene fe habere audimus : in Gallia quoqj liberatos capti/·
uos:& maiorem Euangelij promouendi fpem efle.Valdenfes etia
a Ducefuo Sabaudo, cuius vim bis retuderunt Dei auxilio , ma/
gna pecunia fe liberaffe. Matthioli dodrinae Si conatibus faueo:
Si fi quae vitia humana habet , ignofeo . Diffentit amem Aconito,
Cytifo,Laburno,Loto:interimamicitiam meam admittit, finuf/·
quam ab eo diifentire velim: quod ego polliceri nolui. Sed nolo te
hisnoftris contentionibus obtundere:malo publice' ei refpondere
omni cum modeftia(nam Guilandini lauAepm minime probo) ita vt
lectorem rerum ipfarum cognitione doceam, no cum Matthiolo
altercer. Expeitaui multum iam temporis , fi forte fiititiu fuum
Aconitum interea ad me mitteret ipfe, aut alius . fed nunquam ex/»
hibebit cui quam non magis quam centaurum autchymarram.Sed
qux Si quanta fit diligentia noftra in vniucrfaftirpiumhiftoria,
fi Deus vitam annuerit, videbis. Si me amas,neq? Mattii: oli cau^
fam , ambi riofi nimium profero hominis , elo quentia tua defen/·
desrneq? Guilandini aut meam(quanquam longe diuerfa eft) feri-»

pto

LIBER P R Γ ίϊ V 5, 8

ptopublico improbabis. Omnes noftra vitia habemus: 8i caufga>-
lienar fe admifcere,vbi opus non eft, κριτήν ^ n\ei \e>op. Ego quic-'
quidfcripfero, nulla mordacitate duabus paginis ( abfit inuidia
di&o)plura docebo le&orem, quam ille toto volumine, fi fcripta
aliena ei adimas. Sed plura non vacat : imo ne lucc quidem rele·'
gere. ValeTiguriCalend.Ianuarq \$6i.

CONRADVS GESNERVS ΙΘΑΝΝΙ
Cratonia Crajftheim .

Var de Codefridi tui ftudjjs pfomOuendis ftatuifti, ac ipio
7 primum Lutetiam, deinde Louanium,deniqj in Italia mit^
tendo , placent. Librum inchoatum De deftillationibus rogo
hortor vt ab foluas : inueniam tibi bonum 8i liberalem aliquem,
v r ip ero, Ty p og raphum : eumcp Bafileg vel potius Lugduni. Lug<
duneniis enim T ypographus facile prxrer tuumpriuilegiuiii,al^
tferuma Regefuo accipere t, & ita libentius imprimeret. Titulum
Operis mitte-conditiones pr§fcribe;qiias facile' admitti poife ipe^
res :et quando miflurus fis (fi opus fit)vel omnia, vel primam pari¬
tem, fcribe. Praifationeift etiam , in qua eorum qux tupricftitifti,
totiusqj operis rationem reddas le<fIori,fi placeqadiungc: 8i cu^
rabo vtbreui refponfum accipias.nam per amicos facile Lugdu^
num mittam ad lo.Dalechampium primarium illic Medicum mi¬
hi arnicifsimii,cuius opera fubinde vtor:qui Typographis often^
det. Sunt autem illic plures Si omnes fere diligentes: Si vno recu^
fante, conueniet alios. Sum certe' tibi hac in re inferuire paratifsi^
mus , uim propter te tuastp virtutes : tum quia , vt de pofterirate
bene' merear , omnes fere' meas cogirarionesimpendo. Quod fi
Typograph.HS commodus contingat, dabis operam (meo quidem
confli io ) vt Montani quoque extent yvhaia , coninngantur omnia.
Ante biennium fere' Auguftx D. Lucas Stengelin ( qui librum
Montani De medicamentorum dotflrina edidit) mihi narrabat,
felinius author is ( quo cum diu domi familiariter vixiifet) muD
ta nondum edita habere. Deterreri quidem poliunt T ypograplii
ab ijs qux extant edendis : cum audiunt multa adhuc nondum e-*
dita reperiri : & ea ne quis alius vna cum fuis recudat , mt/
tuunt : fed primlegio forfan aduerfus hanc iniuriam munirent
rur. Lugduni prius Confilia Montani enchiridii forma im^
prefsit IoannesFr.de Gabiano, cum priuilegio ad decennium,
fed hoc pertinet ibliim ad i 5 o.Confuhationes, non fimpliciter a

EP1ST* CONRADI GESNERI

Rcinero Solenandro emendatas, quod fa&um cft anno
Donzeliini St Philippi Bechij editiones , vt titulus prae fe fert. Vi'
camercati librum in Mereor a Lugduno mihi adfcrendum tuo no'
mine expeftabam nuper , fed fruftra , literis meis mali curatis,
quare alia occafioexpeiianda cft. Francofordianunc accerfere
potuifies.Decembris die 14. anni t$6o, adD.Moibanumfcripfi
de oxymelite meo elleboratoridqi fcriptum, vt tecum etiam coni'
municaret,rogaui .quod fi fecerit,iudicium tuum deiidero: St a te
quotpex fecretioribus tuis remediis aliquid vicifsim mihi com'
siuunican : id quod femper mutuo facies: 8t fi quid caelandum exi'
iftimaucris (ficut ego oxymeli meum) caelabo. Oplit herbam ac'
cepi,fed contritam St radiculas aliquot eius e monte Baldo , vbi
chelidonium per a rufticis vocatur. Vires ei attributas

καίνπ-.ρβολΗρ cerebrum corroborandi exhilarandi^ mirifice, in me
experiendo, nullas deprehendi: St forte non in quibufuis,fed me'
lancholicis tantum fe exerunt. Sed nouapleraqj remedia bnyfion*
*®r extolli videmus. Val. Cordi opera nimis diu intermi(Ta,ad Pe'
iecoften proximam abfoluta iri Typographus ad me fcripfit. A'
pud Valgrifium forte Donz.ellinus editionemtuamimpediuit, nc
fuae incommodaret, videturishomo pereruditus quidem, fed ad
Φίλοωτίχιν St φιλοτιμίαν propenfior,fic fumus homines. Pro i)s quae de
conciliando mihi Matthiolo tara diligenter 8t amanter fcripfifti,
magnas tibi gratias habeo. De rationibus meis aduerfantibus
Aconito ipfius , St approbantibus meum , priuatim ad eum feri'
bendum amplius non duco.Scripfi femel St iterum:quanquam ab
eo etiam tempore plura qux meae fententiae fauent , acceiferunt.
Ipfe rationes meas omnes frangere poteft, St inter fummos ami'
cos habere , fi herbam lpfam , quam Aconitum facit,aut aliquam
eius partem(folium>radicem)ad me miferit.hoc vnum publice St
priuatim ab eo peti]. Hac liberalitatefua quandiume non digna'
tur,amicitia eius carere poffum : quam alioqui maximi facerem,
'Ζκορτηο^β: radicesplures diuerforum generum ego vidi , fed em'
nes falubrium herbarum. Sine me quod fyncerc ex animo fentio
St multis modis probare poifum (probabo autem , vbi MatthiO'
lum amicitia fe non dignari me , neque mittere vllam fui Aconiti
partem velle, ne te quidem tanto interceiTore,intellexero) docere
etiam alios , St quae verifsima exiftimo , in nullius gratiam difsi'
mulare. Pro epiftola eius ad Guilandinfi ad te mifla , maximas H.
T .gratias habeo : St gaudeo eum ad aliquam animi lenitatem tra'
du&um. Quod fiin editione proxima, a me quoq? fimplicius

modeftius

LiBEl Ρ R ϊ Μ V S*

modeftius diifenfcrit , quod eum facere cupio : videbit fe nonfru*
ftra idfeciffe : 8C me quocp in pofterum ab eo velprorfus non dif*
fenfurum, ηίίι veritatis vi alicubi forte cogar , vel fobric mode*
ftcty omnino , ita vt amicus ab amico diifentire videar. Virtutes
eius SC doftrinam libenter vt agnofco : ita etiam publice prxdi*
cabo. Aconitum primum , nolti Marantam, virum alioqui in*
comparabilem drcarei herbariae cognitionem , facere Doroni*
cum vulgo di&um , fed magno errore , vt ego affero . Idem CL*
V. Matthiolus aliquando vidiife mihi videtur {funt autem fpecies
cius tres aut quatuor,ni fallor ) ego duas vidi habui, vnam ad*
huc alo, ·& propter defcriprionem aliquo modo conuenientem
pro Aconito pinxiife : radicem vero non probe exprefsiife. Hanc
mihi in hac palxftraexercitatifsimo , fi quifquam alius (fauero
glorix, qux tantis mihi laboribus conftitit) fe n t enti am, nifi i p ie
fenfus 8C resprxfens,nemo excutiet. Ad fenfum Si naturam ip*
fam prouoco. An vitra hominis vnius fidem his in rebus prono*
care nefas < Taedet me pigetep his nugis tantum temporis dare.'
De Laburno etiam , Anagyride , Si Cytifo,in quibus non ita , vt
debuit , deme fcripfit Matthiolus, fententiam meam veterum SC
rerum ipfarum teftimonijs perfacile munire poffum. Sciar me non
tam exforma,vt ipfc fuum Aconitum , quam fenfu etiam , Si quae
ab eo iudicantur viribus, Si experientia ipfa ftatuere folere , quae
vel coniicio, vel ftatuo. Sedhxc fatis fuperfy.Dedi hoc amicitiae
tux, vt tantum hac de re feriberem , rebus aliis occuparifsimus.
Kentmannus ab Aloyfio Aconiti nomen primum accepit ; ego afc
illorum neutro, nec alio quoquam : fed <wW/VW©· Si primus an*
te annos fere X X. publice fcripfi Toram V aldenfium Aconitum
cfle : cui folia plura vno nafei , tria fcilicct aut quatuor,ex Kent*
mannipi&uris primum vidi, deinde herbis ipfis aridis ad me mif-
fis: xftatevero fuperiori, e montibus mihi allatx nonnullx,etiam
quina folia produxerunt. Species dug funt, maior cucumeris pro*
pe folium habet: minor cyclaminis. Radices nec omnes nec fem*
per xque wpmoafet funt , nec femper eodem candore, quo alio*
qui exteras fere radices plerascp vincunt. Sic. Pete obfecro , vi
vel tibi Matthiolus fui Aconiti particulam mittat : quam tu mihi
communices *. idfi feceris, ego meum tum pluribus folijs,tum ra*
dice prorfus fcorpioide SC cauftica,mittam,quod in Aconito pri*
mo Galenus requirit, non minus quam infecundis. Matthiolus
vero fuum frigidifsimum&narcoticumfacit, quum Diofcoride
tcfte torporem fcorpijs inferat : quodper accidens fit.qujcunquc

E p e ΟΝ RADI GESNfERt

enInrmoriuiitur,aut morti proxima funt, fer<* torpent. Volui me
cb£rcere : fednonpoifum. paratus fum quamcunque pecuniam
deponere, Mbtthioli Aconitum primum >, lethalem vim neque re-'
frigerartdoineque vrendo pofsidere : hoc nifi verum fit,nihil am/
piius mihi credas. Haec tamen a te adhuc difs imulari velim : nec
ego tale quid vnquam publice fcribam: praefertim fi ipfe quo·'
que calumnias Tuas Si male citata ex libris meis , vt de Cytifo,
corrigat. Non vacat plura : ignofce. Do&rinam deftiliationis
iuccini , mittes cum commodum erit. V ale Tiguri i $6x. Maiv
tij die 1 7.

CONRADVS GE SN E RV S IO AN NI
Cratonia Crajftheim.

SGripfi ad tc nono Iuli} : nunc oblato Attguftam nunciohas in^
conditas &C nimium feftinatas ad te dare volui. Vltim? tug no^
no Kalend. Septemb.datac funt , penultimac vero in die D. Ioannis-
Baptiftae.Tnhis miraris, elleborum album oxymeliti meo me ad'
mifcere.Compofirionemadte fcripfi, & vtendi modum : quem fi
experiri volueris, re ipfa felicem SC falubrem experieris. Paulae
timfinemoleftia, fine vomitu praeftat hoc oxymeli , quodellebo^
rus ipfe femel fumptus copiofius magno cum periculo & mole-"
ftia prarftaret. fi tamen ad § j. aut paulo plu$ fumatur, vomitus
moleftos SC vehementes ipfum quoq? concitat. Matthioli deftir-"
pibus volumen quando fit proditurum Germanice,quando item
Latine, fignificari abs te, fatis eftmfihi : neque enim adedfeftinant»
mea. Tempora haec perturbatifsima , Typographos etiam apud-
nos Si alibi a bonorum librorum, inhumanioribus literis prae-*
iertim 8i re medica editionibus , deterrent. Inteftini Galliarum
snotus Si bella magis magistjj glifcurit, & externorum quoque
militum accefsiombus ad vtranque partem augentur. Intra anni
ipatium vitra centum millia Gallorum ab vtraque parte occifa
computantur : interea etiam peftis graffamr Lutetiae tam laeua, vt'
nuper vno die ad nongenta funera e Xenodochio elata fint. Haec*
in pracfentia refcire potui : expetamus autem indies nonas 8L
maximas mutationes. Deus omnia in fui nominis gloriam con-»
uertat. Moibanus fel. mem. Euporifta Diofcoridis non potuit
abioluere : Si iam morti proximus Achillem Gaiferum Medi-'
cum rogauit, vt perficienda ad me mitteret : id quod rogante.-
Gafiero fassurum me recepi; Si iam fere perfeci*, Dei gratia.

X I 3 E R P R I Μ V & 10

<fypograplmin tamen nondum repcri. Interea rogo, vt demius
vita,ftudrj$, laudibus, familia aut parente aliquid ad me, aut
adlefloremfimpliciter perferibas. Mitto Theophrafti ParaceD
di de vita longa librum , qui nuper Bafilex auftior editus eft.
Multi etiam literati viri , iuniores prxfertim ad Theophrafti hg^
fefiin declinant. De Thermis Silefixfcriptum cum abfolueris,
tmtte. Giagenfurti in Carinthia( oppidum efle aiunt duobus
miliaribus diftans a S . Vito ) audio Medicum efle Sibenburgen*
iem, qui herbarum ficcarum quinque Tomos habeat : qua de re
ίϊ quid certius refeire pofles (peto autem vt coneris) nec diD
fuaderes , li teras ad ipfum per te darem. ValeTiguri i $ 6 1.
Oftob. dic 18. r··" l *

CONRADVS GESNEIRVS IOANNI
Cratonia Crajftbem,

' r t · . r ··. ;·

;· '··... . "

DEbui iamdudumV.CL. epiftolxtux refpondere : & id fani
an fecerim,non memini : adeo nulla mihi memoria conflat:
neque literas tuas modo inuenio : feribere tamen volui , δί meas
adiungere Pernx ad te literis , quas his diebus accepi. Doleo te
aduerfis cafibus v rge r i . S ed Deus qui caufam honeftam dedit,da^
bit etiam conftantiam in aduerfis,»?£ aliquando menora. Tu ve"
fo vir optime, confcientix tux acquiefcere & pietatem fynceram
tueri perge. <ίλχιμ@4\ΰ'ίν2 τ it etonn9w\vewif Ego te perpetuo co"
Iere 8i amare pergo, teque vt idem facias rogo, Sdfumma libera"
litate omnia mecumagas. offendere enim me non potes propter
fmnifsimam illam de tua pietate, doftrina 5C virtutibus in animo
meo perfuaiionem. R.efeditin me cogitatio illa refpondendi
Matthiolo de Aconitis Si aliis quibufdam! «|« Λη(Ιί <pm n? ίήββαρ
Igiv®. Memini me vltimis meis ad te fcripfifle,deoxymclite elle*
borato meo , &C rogafle vt quomodo melior SC concinnioi cius
compofitio fieri poflet, indicares. Ipfum quidem per fe medica^
mentum fumma cum a dmiratione quotidie felicifsimu experior,
tura alias,tiim circa afthmata, orthopnoeas, moucdos menfes,epi·*
lepfias.Sic.ita vtfi artificiofior eius compofmo foret, plura etiam
de eo fperarc. Rogaui etia vt compofitionc fyrupi de carduo be^
ne difto ad me perferiberes. Cordi opera accepiife te non dubito:
^U3c autumno fuperiore mifi : qux vtina non tam foede deprauata
fiegligentiaTypograplu exipiflent*qui£tia ultimas caftigationes

EPIST. CONRADI GESNERI

meas non addidit. Spero autem, eas feorfim nunc excufas eite*
quas vbi accepero ad te mittam,modd admoneas. Noui hoc tenv
pore nihil eft apud nos. Cafsij Iatrofophiftae problemata Medi*
ea Graece 8C Latine ex mea interpretatione patruelis meus hic ex*
cudit , nec dum abfoluit : vehet autem ad nundinas. DiumeFnv
benij detinuerunt, in quorum gratiam prolegomena prolixa fcrL·
pfiin Galeni opera latina , quae nunc ab eis impreflfa Francfor^
diam vehentur. Nunc meum de Thermis librum parabo : interea
femper augentur ftirpes meae : circa quas innumeris obferuatio^
ilibus iam pene' obruor , 8i tanto ram multa confcribendi labore
deterreor, tam ingrato prarfertim feculo.. V ale Tiguri ι$6ζ.Έ e/
bruarqdie r$.

COK R A 0 V S GESNERVS ΪΟΑΗίίί:

Cratom a CrAjftbeim,

ACcepi his diebus literas tuas doftifsimeD. Grato: quarnune
feftinanti mihi nonoccurrunt:nihil autem fere illis contineo
riputo quod refponfum vrgeat. Scribis te accepiiTe meas quaiV
dam : Si de Matthioli Aconito quae fcripferis vera eife. qua de re
iam refpondi : item de. Medico qui eft Clagenfurti , multa illum
collegiife, fed fine iudicio. ego vero in plantis colligendis iudi*
Cium non cenfeo adhibendum : fed Medico cui ocium non deeft,
aut qui ex profeifo id agat , colligendas eife quotquotoccurrunt
Omnes : & ordine aliquo reponendas, quod ipfiim tamen non.eft
neceife. index enim additus , quod ordini deeft:, far cieri t.. Optas
mihi potius herbas a DiVuoyfelo collegas r quemequidem ere^
do plurimas rariisimaTque in Gailia:Italia'que collegift'e. fed
cum me iam antea illas plerafque omnes habere putem , nolim
tanto? itinere fruftra ad ms mitti. Illi nono marito ( neque enim
antehac fciebam) omnia felicifsima apro; qudd.fi me amare per^
git, illamm duntaxat ftirpium , quas, rariores fe habere putat,
mcque eis forte carere, breuem catalogum ad me det ,4vt pau>
cas ex illis forte' petam , remiifurus etiam fi volet cum aliquo
femore 8i gratiarum asftione. fic forte' etiam ip noftra ftirpium
hiftoria fui.honorificc nominandi occafionem mihi faciet. Me^
dicus ille Clagenfurti habet forte aliquas mihi rariores , non
in Gallia ltaliaque fed aliis regionibus inuentas , vt in pa^
tria (nam Sibenburgenfem eife aiunt) aut alibi. Quod fi fie*
ii poifet, vt illarum, quas habet reconditas, ftirpium non

©mmno.

LIBER PRIMV S. 11

omnino vulgarium catalogum » mihi ab co meo tu eme aut
quouis nomine impetrares , rem faceres mihi longe gratifsi*
mam.De me quidem omni a hominis grati officia ei polliceri &
canquam fideiubere non dubitabis , fpero. De oxymelite noftro
quidnam tibi iucceiferit,fcribe. Ego nuper elleborum album cum
aceto deftillaui , Si eum liquorem iam ter aut quater in longis fe>
hribus feliciter propinaui. Moibani voliunen imperfeffum , iam
Deigratia abfolui : cumfciero tibi quandoxudi debeat,fignifica>
bo. lnteriminatur equae de ipfo feribere potes vtpetij, perferibe.
Iamedicamento illo contra peftem, quod nuper communicafti,
cum vulgus Medicorum aurum,gemmas Si os de corde cewii ad./
mifceat , dubia maxime Si incerta remedia, ac quibus egenum/·
quam vti foleojfed tufortafle aliter de gemmis, auro, oifedexor'
de cerui fentis, vt fignifices peto. Video medicamentis illis vim ef
fe refrigerandi mediocriter Si ficcandi : quae duo coniunita refiv
ftunt putredini in corporibus purgatis Si bono viilu vtentibus*

terriahis accedit aftriftoriafacultas, quae vt reliquas partes, ita

cor nimirum corroborat PofTetidemalqs medicamentis Stfone
melius praeftan Tormentilla &fimilibus :fed dandum aliquid per
fuafiom diuitum pratfertim, 5 i principum* De margaritis Si coral
Iqs minus dubito : Si coralliis non. rardifeliciter vto r : de reliqitis
gemmis an aliquas vires easq? diuerfas obtineant, valde dubito:
Si cupio te qui in virorum principum remedqs experiendi oeca>
fionem habes, diligentius haec obferuare; Praeferuandi quidem
gratia , remedq huius tui vim aliquam die puto, (quanquam SC
nocere poteft non purgatis non bono viiluvtentibus corpo-*
ribus, malos humores retinendo.) In curatione verdMedicum
tam leui medicamento vti , arte Medica indignum mihi videtur.
Extremis enim morbis extrema remedia conueniunt. Pellendum
cft venenumforas vi magna φ quae calorem in corpore magnum
excitant, fiueper fe, ime per accidens. Si aqua frigida apud Rha*
fim copiofepota ad iudorem-.quam mirornoftns temporibus rre^
imnemxxperiri.Qndd fi qux remedia leuiora aliquibus profuc-/
runt-».idiane per accidens fadlum videtur fudoris ratione, quem
plerique omnes in huius mali curatione vel cogere folent : ita ve
faepe cogitarim non medicamenta plerunque eife quae hunc mor>
bum curent , ied fudorem. vix enim vlla fine fudore hoc faciunt,
cum illo autem plerae^ omnia, feddefinonoftuas Athenas . Tu
haec melius cogitabis , me'q? admonebis vbi errare videbor tam
libere, qu5 ego profero cupide id abs te expe&o. Pleuritis qux/

C 2

^PtsT. CORRADI GESRERI

danothahoc tempore apud nos graflatur cum tufsi motefti fsimat
qu* 8C ipfaiere fudando inlcfto , nulla feftione venx curatur,
DeParacelfo 8C contra eiusimpofturas feribendi locus tibi da*
bitur alias prolixius forte: 8i libello vel epiftola ea de re ex pro*
feflb traftante: quoniam res tanti eft.Si quid autem eiufmodi feri
pferis,nec inuenias Typograplium,ad me(fi placei)mittito : ego
quantam in me erit, editionem promonebo, facilius quidem cum
aiijs quibufdam 8i in maiori opere , quam per fe tioellumtantil*
iumTypographi admitterent. Libri Theophrafti , tres deVita
longa fuperiore anno hic funt imprefd : nuper vero Bafiiex duo
alij eifdem additi,a Perna puto : & Myltt«i(Milhufise)de dofibus
medicinarum liber eiufdem. Cor di operafi quando imprimant
tur denuo, curabo, vt quae emendanda mififti , emendenrur, fi vi*
xero.Tigurii5<i2. Decembr.diezS.F eftinationemnon cxcufabo
amplius ;iam enim fere te artuetum puto.

CONRADV5 GESNERVS I.OANNI
Cratdni a Crafftbeim.

NArrationcm tuam de Moibano accepi mature, Si curabo ad*
dendam operi ab eius initio aut tergo, prout comodum erit,
8C videbitur Typographo. V trouis autem tn loco ponatur,vlti*
mo imprimetur. Spero autem Typograplium inchoaturum mox
d nundinis vernis , Si futura xftate , aut ad autumnales nundinas
abfoluturum:interea fi quid aliud tibi in mentem venit, mittes aut
admonebis. Accepi etiam numifma argenteum, quod effi&um a
Moibano,faciem tuamreprxfentat, egregium fane. quod fi arti·'
ficcminuenero·, meam vicifsim tibi procurabo. Interea gratias
maximas pro tanto in me Si amore tuo Si beneuolentia. Circa
Aconitum Matrhiolt, aequum eft me tandem ονμ<?'\?\<βοΰ aoi kp^w·
Mea certe' ftirpi Π hiftoria tardifsjmc procedit. Pro i\s qug de An*
timonio ad me dedifti, plurimum tibi debeo. Miror autem doftif*
fimum lulium Alexandrinum tantum illi tribuere , vt prxeipuum
peftis antidotum hoc faciat. Peftem ego totius {ubftantixmor*
bum eife exiftimo potius quam intemperienuideocp in omnem ac*
tatem Si omne temperamentum cotagiofe grartari , magis tamen
fi corpora ad putredinem apra fint. Septicis enim venenis confer
ren dum puto i qux etiamfi calida exiftimantur,ab eo tamen raa^
gis, quod tota fubftantia naturae noftrxaduerfenmr, quam calo*
yis exceflu venena ftatuuntur. Et quoniam putrefaciens vene*

num

LIBER P R I Μ V Si ; T£

fium prxfertim fubtile Si quod in fpiritus vitales noftros graffart
periculum eft, non tam vomitoriis &C deijcientibus quam fudori*
ficis, qux Si vapores infectos cuacuar.t, Si corporis totum

reddunt, curatur:his potius quam illis vtendum cenfuerim»
ratione Siexperimentis plurimis atteftatibus.Ego melancholico
iimeni robufto nuper quatitor grana antimonij prxparati dedi:
vndeis aluum quater deiecit , vomuit autem fxpifsimc maxima
cum anxietate circa cor, Si ingenti capitis dolore concitatis : vt
dedifk me pocni teret, pcftmodum tamen melius habuit. MoibanI
©pus in folio excudetur, volumen mediocre futurum. Nam Grav
ea quoque accedent. Exemplum vnum integrum vt accipias cu^
rabo , fi vixero ; tui vero fcripti aliquot exemplaria , quotquot te
petere antequam imprimatur,indicaueris. De Valerio Cordo e>
piftolx tux emendationes accepi. D.D.Tulius Si Laurxus nuper
ad me fcripferunt. Sub prxlo nunc eft hic libellus meus De anima
SL in gratiam patruelis mei compofitus 8i effufus: cfiD.
luliodedicaui, mittam ad te breui vt fpero. De Gallix ftatu nihil
habemus fere certi poft conflidlum illum decimo nono die De^
cembris filperioris: nifi quod perturbata adhuc fint omnia. Hxc
ffeftinanter,vtmrelligeres faltem me accepifle tua. Vale. Tiguri
t$ tfj.Februarij die decimo quinto..

C O N'R A D V S GESNERVS I ΟΑΝΊ05
Cratonia Crajftheim.

Vm nuiirius daretur Auguftam dotflifsimeD. Crato , Fro^
V^vfchoueri noftri dolium libris refer tumilluc mittendumjma'
hii feftinaras Si incomptas Iireras,quam nullas ad te dare. Bi*'
nas nuper abs te accepi, eruditione Si varia rerum cognitione
plenas , pro quibus plurimum tibi debeo . quod fi te nonnihil
commotii mea* circa gemmarum intra corpus vires fentenria,
ignofce.per ocium confiderabo rem maturius, Si adtefcribam,fi>
cut de ambra quoque, nunc feftino,ne dolium mihi prxdudatur.
Fhxdronis ciuufdam libelli nuper Ingolftadrj imprefsifuntiw^
refoves™ , magici, impii : Germanice inquarto:vnus chirurgia
minor inferiptus : alter de cura peftis. audio Si alios quofdam
ab eo editos Si edendos. Legi tua qux at βιοφρατάκ fcripferas in
Prxfarioneilla , quam Perna mutilaiiir : qux valde probo. Cu^
raui mihi exfcnbi . tuam vero manum ad Pernam mifi

■■

E ρ I S T. CGNRADI GES NERI

Aliud nunc non licet, hoc addam: elleborum album hodie me de'
difle ancilla: mex, nempe cochlearia duo vini maluatici,in quibus
radices illius cum alijs quibufdam iamdiu erant macerata. Vnde
illa poft tres horas plurimum vomuit bilis δί pituita: , 8C perfria
ifliones qaafdam extremorum feniit : Satisbene autem tulit: 8C
tiandubito quin plurimum hxc euacuatio ei fit profutura: ficut
plcriique omnibus ex vncia vnaoxymelitis minoris noftri exci'
tatus vomitus, vtilifsimus eilrita vt ego Antunonio vtcunque prg
parato longe ipfum praeferam, hoc certe tibi vere t^ftor , nunqua
me oxymelitis mei neque minoris , neque maioris dati pani'
tuiffe, nili femel aut iterum ex accidenti aliquo: vt cum vna vice
quis fumpferar, quod tribus debebat. Sed tum quoque profuit po
Ilea: Si cum vomitum imminentem quidam reprimeret, cum pro
mouere debui ite t . In minori amariora quaedam omittere voluit
propter ilomachos quo r undam , &ad ingratiora medicamenta
naufeas. Sine aceto etiam paraui aliquando cum mullo per au'
tumnurmeratq? id fuauifsimum fimul 8C vtilifsimum. Acetum fcio
no omnibus conuenire. Mihi ifchiadico multum profuit vomitus
inde concitatus: qua ratione alqs arthriticis profuerit: & forte e'
tiam quod non tam acfarticulos quam ad extrema §1 cutim pro'
pellat : & denfatos humores omnes incidat, attenuet, loco mo'
ueat.fedhxc experimentis relinquamus, fi placet. Si tu tamen V'
trumque noftrum exercendi caufa, tum ex rationibus, tum tuis e'
tiam periclitationibus, plura addere voles, adeo non fuccenfebo,
vtcunqjin eis multa vituperes-.vt te quoque commoueri nolim,
fi circa vfum gemmarum a te dilfenfero, 8C alijs quibufdam forti.
Hxc enim maxime ingenux amicirixprxrogatiua mihi videtur,
vt falua amicitia alter ab altero diflentire quam liberrime pofsit:
quod vtinam Matthiolus quoque mihi concederet: te enim idfa'
Plurum non dubito. Vale Tiguri 1563 .iMartii die i/.

•

CONRADVS GESNERVS I Ο ΑΝ N I
CratoniJ Crajfiheim.

PRo catalogopifclum piilorum tuorum, qui apud haeredes
Moibanifunt, gratias habeo. Et quanquam illos omnes ni
fallor iam prius habeo : pergratum tamen foret tuos etiam vide'
re, quorum multi aut aliqui melius quam mei delineari aut pi&i
funt. Proinde fi curare pot«, yt ad me mittantur, cura. D. GalTc'
tus ea in re fuam operam prarftare poterit, & faciet mea caufa li*

benter.

V L I B E R P R I Μ ν' S. 0

benter. Nuper SC Cordi Aquatilium icones , quas mltalia fieti
cura uit, magnae SC puldirf ad me miifac funt .Bartholom^us Chor
richter quidam , dicitur Mattluolo vitra centum herbas, quarin
eius herbaeio non contineantur, dedifleaut monftraife. Scripfifti
ad me aliquandode oleo vitnoli quddin aurum redigi pofsit,
SC valde profit leproffs SC qui inunftionibus Mercurialibus per*
diti ffnr.id quomodo fiat.plenius ex te difeere cupio. Ego quar*
canario feni nuper qui ex afthmate etiam in paroxyfmis vehe*
menter laborabat, primum oxymeli meum, poftea oleum vitrioll
cum fyrupo de fucco citri] dedi : vnde & quartana febris plurii
mdm remifu , SC afthma aliacp fymp&omata : vt nuncleuttentan*
tum febricitet SC extrapericulum . Htccpaucis ad te feriberevo*
lui,vt tua (quod defiderabas) mihi reddita fcires. Occupant me
nunc fummopere fculptor «Sfpi<ilor. Certi non folum cum Mat*
thiolo , fed omnibus qui haftenus icones ftirpium ediderunt, I

tS MWfa) 1M xurafvaiftri/fMKevaf/ axftPeq m ameawmttjutymt
t\"w hiyapht κβινφ\}Μ*»μΜ *<mj »ρ*ο»ρ>μ»ι Λχΐ. /'Xpit iA βρβτοΊαι,

His addidi literas Dantifcum ad Medicum : quasrojjo vt cures
cito ac tuto,fi potes: SC proxime %nifiices an commodi adipfum
tranimittere queas. Semel enim aut iterum for te in anno feribe*
rem. MiiTurusadmeeratcomuaTarandi : fedexcufat occafio*
nem mittendi dcefle. Ad nos fi mitti poTTent, tiiqueveilurxpre*
cium meo nomine perfoluere paratus es , id illico cum gra /■
tiarum aftione reftiruam. T^ogovrt ea de re duobus verbis ad
ipfum feribas : quo mihi gratius facere nihil potes. Harc feri
in tenebris , ignofcc. Vale. Tiguri. Kakndis Augufti .

CONRADVS G ESN ER VS
Critoni <ί Crajftbeint,

I O ANNI

*

AD copiofam tuam epiftolam non vulgarisin me amoris ar*
gumentum , Virornatifsime , 8C amicorum fyncerifs ime,
perpaucis reipondebo, vtriufquenoftrum occupationibus con*
fulturus. Ab hoc enimtemporenunepingendis fculpendisijj ico*
nibus ftirprj, SC hiitoriac confcribend^aim operam dem,amplius
quam antehac,T ypographo vrgente, cogor. Itaqj habebis me ex
cufatumad aliud tempus, dum tanto labor e fungor,fi breuius SC
rarius forti pofthacad te fcripfero , SC officio meo tua.· que exe

EP IS Τν CONRADI GESNERT

pc&attoni πόβ per omnia fatisfecero : donec aliquando » iuuante'
Dedy ad officium redire, Sirefarcirequx fuerant negle&a vel
potius in termiiia liceat. Suffurabor tamen,cum opus erit, fem^
per mihi tempus aliquod, vbi quid vrgere videbitur : neque tu
vbf) 7Λ ftm* mihi parces. Legi rationes mas cur ab elleboro al¬
bo abftineas . Ego fi vixero, in ellebori hiftoria multa profer
ram*, qux Medici admirentur. Hoc in prxfentia bmvifsimc di*
eam. Rationes tux cur eo abftineas ad purgationem folum per *
tinent , hoc eft , vomitum ciendum : quem vt efficiat maiori co*
pia opus eft : quam ego etiam perraro vrgentcnecefsitate ali*
qua praebeo, non infeliciter : ftibio certe , quod alq tantopere ce*
lebrant,pracfero. non'enim fupra infra que mouendo nimium cie*
bili tat, fed per fupenoratantum , & cum fymptomatis non adeo
periculofis, fedleuibiiS plerunque. Creberrime autem illo vtor
non ad purgandum , fed ad referandos meatus &L craffos hu*
mores attenuandum, eosquea centro SC interioribus corporis
adfuperficiem SC vias excretionum variammeducendum : quo a
modo paratus ex eo fyrupus in modica dofi , cumalijs ( aut e*
tiam fine illis ) aromaticis prxfertim , non modo gratus fit,
(imo gratifsimus , fi fine aceto cum mufto per autumnum, aut
alias cum cretico vino paretur ) fed etiam recreat Si roborat
Si hilariorem facit, & acuit ingenium ; quod in me Si alijs fj*
pifsime expertus feribo. Sed tenendus eft modus,: ficutin vi*
no generofo prxfertim : quod modice potum eadem prxftatj
vitra modum vero fuum, eadem fere qux elleborus mala in*
fert. Caput enim petit Si inebriat quodammodo elleborus fi*
militer vino : Si cum eo inebriatx aues quxdam , vtcolumbx, a
furibus capiuntur . Ad quem autem vfque modum procedere
liceat abfque noxa , abfque purgatione , experiendo difeen *'
dum eft : incipiendo a minima menfura Si pauiadm addendo :
verbi gratia, vini cretici vncqsfcx, fi ellebori albi drachmas
duas adrjcias: eius colati fi drachmam femis capias , nihil moue*
bit: augebis fcrupulatim, duo , tres , quatuor j quinque fcrupuli
nihil monebunt : fextus forte teneriorem aliquem mouerit : ro*
buftiorem ne feptimus quidem, fed o&auus aut nonus demum
fcrupulus , maxima admiratione : cum fex feptemue fcrupuli
nihil prorfus moueant , fed exhilarent , vt dixi , & roborent*
phlegmaticos prxfertim: vnum akerumue folum additum mo>
uere. Si quidem vehementer plerunque . Tale vinum , fi quis
parare velit , addcrcpoccrit confero* rofarum nonnihil , &aro*

matia·

/

I I δ E R ’P R Π! V t 14

tftatis vel aliud quippiam , Vt citri cortices pro arbitrio: aut fy'
•rupi de acido citri liquore partem mediam, & mediam vini. Me'
dicamenmm reponere, loco tepido ponere , poftmenfem colare.
Seruari poreft ad annum 8C amplius. Haec dum fcriberem,fum'
pfieius circiter drachmam. Medicus induftrius commodiorem
eius vfum forte* iftueniet,hinc fumpta occaiionc.Tam multa feri'
bere non propofueram, prsefertim cum tu ab elleboro abhorreas,
Si noftri feculi prseftantium medicorum authoritati plus quam
experimentis tribuas. Pro rarifsimis illis 8C preciofis terris Len»
nia& Melitenfi ad me mifsis, $C ex vngula alcis annulo, maximas
tibi gratias ago . Lemniam puto clfe albam, Melitenfem rubere:
de quo certior fieri i te velim . In Melite putabam vernaculam
eite linguam Italicam , quod fi ita eft, miror Arabicos chara&e'
res imprefibs , quod forte fit ad augendum precium, vel vt pro
Lemnia vendatur. Meum de Anima libellum nimis certd extern'
poralem, non difplicere tibi gaudeo. Teftatus eft etiam D.Iu'
lius non difplicuiife fibi , 8C d Cxfare priuilegiumpro libris ali'
quot meis mihi impetrauit : diploma nondum mifit. Methodum
tuam in Galenum vtinam breui videamus. De Phacdronis li'
bris a te feripta , libenter legi : libellos eius iam vetitos au'
di mus. Contagionis an femper caufa fit putredo, an v ero ea fe'
.eundum Ιοϊβρ Si formam fuam quandam difiemmctur , non fa'
cile dixerim, animus tamen in tuam fentenciam inclinat : ficu'
ti etiam circa rerum omnium formas ieiiAee ccclcftes potius
effe , quam clementis tribuendas : nt&w vero ab illis differre,
mixtioni elementorum aferibendam . Qiiamobrem etiam cir'
ca lapides, gemmas &alia, effeftus quofdam effe totius fub'
flantia: , non qualitatis manifeftar aut temperamenti concc'
do. N ijicxfWfi/ a fene noftro di<flam , non video quid pro'
hibeat vaporis ceu communi nomine comprehendere . Cala'
mintham inodoram tuam , qua: copiofa hic nafeitur , ante vi'
ginti annos in catalogo noftro fti-pium tetraglotto excufo,
clinopodium feci in Germanica interpretatione nunc

animus magis inclinat ad polycnemon , viribus prarfertim con'
fideratis, nam polycnemon Galeno calfacit & ficcat infecundo
ordine, Si vulnera glutinat, clinopodium autem in tertio
μ eft,vt proeo reile calamintha fubftitui pofsit.lEa quam mit'
tis, calaminriix calfaciendo 8C Μπόμπα multum cedit : efficacem
tamen effe herbam, guftatus & odorCquo non penitus caret)

EPIST* COHRADI GESNE RT

indicant. Aconitum Matthioli primum libentifsime vidi : fi rwv
do idipfum eft, quod ipfe tibi demonftrauit. Scire autem cupio
an radicem recentem SC fplendentem oftenderit, an ipfe etiam
ficcam: caufam audies alias :cum ftmul etiam quae mihi hac de
herba explorata fint, addam : nunc feftino. De ambraconfidci-
randi ocium nefeio quando mihi fit futurum : a te potius doceri
&praeueniri optarim. Matthioli herbarium Germanicum ha^
beo : his diebus cum Sion depingendum curarem , ridiculum SC
snonftrofum ipfius Sionrifimus. Pifturae noftratytmulto mino*
res,ita£x/>i0«v« SC plerunque veriores erunt, ipero , magno Ia-»
bore meo ac fumptu,fine vllo Mecoenate . Cordi opera edidi bo^
no Audio : Si certe in Diofcoridem Annotationes multo melior
res SC copiofior es funt, quam prius editte erant.In cacteris etiam
fi fecunda editio rep e tatur* multa emendanda curabo. Libri funt
imperfeili, S£ftyiusfa:penonbonus. Resipfas verdfiipeftes
SC harum; ftudioibs homines ( quorum non pauci iam gratias
mihi egerunt) plus ex eis addifcerelicet, quam multis aliorum
viuentinm . De c arteris nuper Kalendis Augufti ad te fcripfi.
Vale,. Tiguri i $6 3. Augufti nono..

COiTKADVT GFSNERYS; I O AfTN I*
Crdtonia Crdfftheim .

POftremae ad te mex Octobris die o&auo data: funt : eiufdem
menfis vigefimo fexto die accepi, Septembris decimo ter-'
tioatedatas : quibus nunc refpondeo breuiter SC incompte' , vt
vides, quamuis nihil fit quod rcfponfum vrgear, nifihoc potifsi-’
mum, vt intelligas meaccepifle,qua: in epiftola tua Cordi operio
bus praefixa emendari iubes : id quod faciam feduld. De Perna
quid cudat , dc'que Montanicis tuis nihil audio rjfeddabo ope>>
ram,vt breui intelligam quid fiat. De radice.illa quammififti,fi^
ue eandemMatthiolus , fiue alia pro Aconito fuo vidit ac pinxit,
ne fis foliatus: nihil enim huiufmodi publice feribara. Eandem
quidem etiam ante biennium medicus nonindoftus pro ilsuhl
Aconito ad medederat. Quae de Aftere Attico * feribis , ,admO'
nent me vt in meis iconibus diligentior fim : quod fanc'ftiideo.
His diebus \oiva mAot cum fuo flore ex Italia accepi : SC fiftara
quod ad flores ηαοή piituram mifi . Ji n&i «»a ν&μχοκχ

ψν 7*s dmat me/wn 1$ /ut>W# Imit, Sed SC alias tuas accepi in ipfis

aequi*

1

LIBER PRIMVi. tf

*quino&io a tc fcriptas:in quibus primum mentionem facis no*
bilifsimi comitis N.N. quem ab eo tempore tecumfuiffc puto,re*
uertentem in patriam : in eo quidem ego doftrinam cum virtute
ac pietate lingulari coniun&a, fum admiratus. Alcis cornua ma*
gna &C pulchra habeorTarandi valde defidero i Succini varrjs dif*
ferentqs abundo. Priuilegii C^farei inftrumentum a D.Iulio iam*
pridem mihi promiifum, nondum accepi , ac valde fum de illo fo*
Ikitus.Quddii contingat vel ad D Julium, vel D.Seldium te feri*
bere, vno verbo vt mei mentionem facias, 8C folicitam expe&a*
fionem meam indices , rogo: quod inScnbas conferendum eft,
diflfoluere paratus fum. Mea ftirpiu hiftoria nondumeft inchoata
quod adoperis formam. Haereo adhuc in materia :. quam magna
cx parte ex veteribus SC obferuationibus proprijs-ccragera. .Ke>
centiorum illa qux prxter veteres addiderunt , perpauca^fiint.
Quantum in me quidem erit, honori & glorix Angulorum faue*
bo : ita vt interimiabori , optima quxqj in meis feriptis breuiter
comprehendendi, ingennaieeiper per quos profecerim confef*
fione non parcam. Gmlandinus iamdiunihil ad me: caufamfcio,
ni fallor : quamnonfcribOjVt tempori parcam . Qucnamfim illae
XX Χ.θί amplius herbx, quas D.Ioachitnus Camerarius F . fte*
bet,fn Matthioli libro nullas» nominatim fcire velim : vt aliquas
ex illis forte peram,proqj illis vicifsim quicquid ego pofium con*
feram. Tu me illi parenti quoque commendabis .Qux de Gra*
tiolx herbf fucco fcripfifti , libentifsimc cognoui : & ftarni xftate
futura exeaherbafuccum elicere, abundat enim nobis maxima
eius copia. Quod ad nomen , Eitpatorinm Mefux eameife , non
concedo : argumenta nunc adfcribere3non vacat. Ego quid me/
dicum mumo rependam, vix habeo : fedoccurrit epiftola amici
circapeftis curationem,nuperrimc' ad me data , cuius verba arte/*
xam. Euphorbq vfum , inquit, inpelte curanda aliqui iailitant.
compofmo noftratium talis eft.

IJ2.Eup}iprbij,Mafticliis ana § .fem. croci orient.gran.v.Tri*
ta fihgida (eorfim cum meile rof. redigantur in maflam : de qua
cxhibentforma pilulari a 5 1. vfcpad 3 ή. fem. Florentini Medici
Euphorbi) capiunt 3, xvj. Gummi Elenij § .j.fe.Mafticliis f .t.S£
huius drachmam vnam cum aquafcabiofx vel br odio non fine
miraculo exhibent. fic ille. Ego ab Andr. Lacuna quoque in libel*
Io de pefte,Euphorbij bonam copiam antidoto fuo opiato ad pe>
ftis curationem prxeipue commendato , addit. Audio Vegam ( fi
refte' feribo ) quendam Hifpanum de morbis curandis librum ab'

«Pisr* CON&ACJI <$ESfJEIU

Jbltftifsi mura edidiife , quem nondum vidi . Vale T iguri t i 6+t
Nouembris die ii. ignofee feftmationi multa iam nofte , &
lituris.

CONftAD VS ff ESNERVS IOANN1
Cmoni d Crajftbem»

Binas literas tuas accepi V. CL. vnas fexto Decembris : alte*
ras X I. eiufdcm , ad me datas : quibus nunc breui ter refpon'
deo, quoniam St crepufculum inftat , St aliae plures mihi liter*
exarandae funt. Quod in Aula verfaris, id tibi felix St profpe-»
tum vt eueniat opto, ego quidem vel exercitationes corporis,
quarum maior in Aula occafio erit, valetudini tu* non infalu·»
bres puto futuras. Curae patria difcederes nullas ad me literas
dedifti : ego faltem -nihil accepi. Gaudeo te frui familiaritate o-»
ptimorum 8C do&ifsimorum virorum D. D.Iuiq di Stephani:
quorum ego beneuolenti* fimul St beneficenti* in me quantum
debeam fentio, agnofeo , St pnedico lubens. Non dubito autem
■quinillorum do&rina 8t virtus a fuauifsima coniuge St liberis
abfentiam tibi reddat leniorem. Priuilegium nondum ad me per.»
uenit, quoddoleo: ad D.D. Iulium St Zafium ipfe fcribo. In po.»
fterioribus literis feribis te in prioribus fcripfifle quxdam ad Pe-»
trum Pernam fpeiffantia : quorum tamen inillis nihil inuenio:fed
ii te ras tantum tuas ad ipfum,quas primo quoque nunc 10 curabo.
.Opufculura noftrum»v'^W in.alqs rebusoccupatifsimum , co-»
git me edere patruelis meus Typograplius : cui quoniam fum-»
jptusin Icones fecit y$C res familiaris eiangufta eft,obfequar St e-»
mittam qualemcunque ad proximas Francofordienfes nundinas
Deofauenre. De herbario noftro,-mhil certi feribere polium , nifi
hoc me in eo adornando verfari perpetuo quantum per alias oc-»
cupationes licet : & veterum pr*fertim libros omnes, vnde quo-»
quo modo aliquid ad hoc argumentum decerpere poffum,peruo-»
lutare.EuporiftaMoibani Typographusfcribit fe inchoaturum,
vbi primum habuerimus priuilegium: St iam fpecimen ad me mi.»
fit, quod fatis placet. Narratio tua de Moibano talis prodibit fpe>»
ro, qualis &fcripta a te, & poftea aliquot in locis a te mutata. Ge<»
ncua ciuitas nuper fere proditione per exulcs St alios quofdam
coniuratos occupata fuiifer, nifideteffa iam iam imminente pro»»
vditione fibi cauiflent : earum aliqui capti tenentur , vnus St alter
jam fupplicio affedus . Bernardinus Ochinus Senenfis nuper

him:

%

L I F E R P K I Μ V $· \&

hinc cxulare iuffus eft:propter librum cius cfialogortim jo. quem
nobis infdjs Bafilex imprimendumcurauitSeb.Gaftalione Inter¬
prete Latina,nam ipfe Italice fcripferat.Gaftalio his diebus obqti
eo in libro'aiunt contineri multa abfurdarum opinionum femina*
ria, qua; ad Anabaptifmum puto plcraqj inclinant. Quo namau-
temproficifcatur,nefcimus.Ego miferx Polonix metuo :in quod
velutafylum video multos heteroclitos SC ^«A^authores ho*
mines confluere. Peftis ad Necarum valde' gradata eft : nec dum
remiflt vt audio. Tuas ad Ar&inumiioftrum curabo: qui Profef*
forum fere folus illic remanfit , adhuc vt fpero incolumis, nuper
enim ad mefcripffr. Aliud in prxientia non habeo . Vale Tiguri
* 5 6 4. lanuarij die 8.

C Ο N R A D V S GESNE^Vi IO AN NI
Cratoni a Crafftheittf.

1 Itera: tuar lanitarij ip.fcriptae, ^e&ruarij die t8. mihi redditae'
I jfunt. vna cum excellentifsimi D. Ιιιΐή literis 8i priuilegfiin*
ftrumento . Quamobrem fummx 8C beneuolentifsim? in mebetie*
ficentix ac hberalitati veftrf gratias ingentes habeo agocp, donec
Deus etiam referendi aliqua cx parte aliquando facultatem mihi
concedat. agnofeo enim,quanquam amplifsimi viriD.D.Seldius
6i Sigmoferus fuam operam gratis mihi prxfticerunt, id omne
vobis deberi: ali acjj veftra officia vicifsim vos, vt meo nomine ceu
fideiuflores non iitis ingrati, vel iam ipfiis exhibuifle,vel in pofte*
rumefle exhibituros. Quamobr em iterum atq? iterum vobis pro
hoc beneficio gratias ago:S£ vt reipfa me per omnem occafionem
gratum ac memorem futurum vobis polliceamini peto. Quod fi
non Fecero , tu pro iure amicitix noftrx ad id facicndnmhortator
atque adigito. Scharpffius tuus ipfemet heri cum literas tuas ad
ipfum mifllirus eflem,huc appulit, vna cum adolefccmc Oftroro*
go:vt ipfe ad tc fcribet.Illi,vtholpitem commodum hic inueniant
operam dabo, nam ad me recipere in funtmis 8C perpetuis Occu*
p.ationibus meis commode' non poifum : prxfertimcumbreuiin
thermis noftrisdies aliquot immorari > bibedi eas caufa,decreue*
rim. Vxor ad rem familiarem t>iop comparanda prorfus

inepta eft, ancili a vt plcrxrp ineptiores, mihi vero minime omniu
vacat. Si tamen atifi commodiore locii non inuenerinr,facia vel in »
wam gratiam omnia, literas nefeio quot ( quaternas aut quinas^

fpiST* COMRADI GESNERf

jHrte) intra feTquimenfci» fere ad te dedi. Video eas tardius quare
vellem ad vos peruenire : aliquae forfan intercidunt : me quidem
ad refpondendum tardum aut negligentem eiie, nolim te fufpica-»
ri. Vnas laceras ad te mifi : in alijs binis inter extera petii , vt ali-»
quod mihi Si familiae meae infigne a Cxf.Maieft. impetrareris:
idc ρ ceu coiophonem tu Si D.Iulius ac D. Laureus, fi in Aula eft,
vexfris in me meritis adderetis, Mifi Si fpecimen depiilnm quale
peterem, fi vobis non difpliccret.Eas ambas aut certt\alterutras„
iampridem fpero te accepiffe. De vxoris 8C filioli incolutniad tc
aduentu tibi gratuIor.Deus Opt.Max.te cum tuis omnibus ineo-»
lumemferuet. Literejux, poftquam in Aula es , omnes ( ternx
aut quaternx) mihi redditae funt. Sperabam fieri pofie, vt libeL·
lusmeus *v> ad has nundinas perficeretur : quamobremde
priuilegiomagiseramiblicitus. fednefcio quomodo tardius o-»
pinione omnia procedunt, Quandocunque tandem vel hoc vel
alia feripta mea edita fuerint, faciam te lllico participem. Gra.»
ttifaima fuit xpiftola tua qua deBezoardico lapide &alio quo-»
dam'brontia forte appellando , copiofc.admefcripfifti. priorem
Aetttx cognatum efle , nuper argumentis quibufdam mihi vide-'
riitibirerpondi. Denuce vomica Si canibus duobus , quorum al·»
ter dimidio eius fcrupulo fumpto, paulo poftobdormrjt . Si intra
tioras quatnor perqtralter Antidoto ex herba paris per os admif»
fa cuafit, nuper experimento noftro: non memini an ad tefcripfe·»
rim. Facit hoc inter alia argMmcntaad<onfirraandamfementiara
tneam,Opium aut ei fimilia facultate, peftilentix veneno efficacia
ter aduer fari. Nux autem vomica, vt nofti , Eleffuario ex ouo dt<»
£to contra peftemlaudatifsimoimmifcetur,opiumtheriacx Si a-»
lijs. Solanum Syluarum opio non ignauius, peftilentix vi fuaad-»
uerfatur. Argentinx nuperrime prodijt Germanicus liber Guin-»
terij Andernaci de pefte:in quo multa vtilia Si noua contineri iu-»
dico. De alqs quibufdam ad D.Iuliumfcripfi: quem puto tecum
■omnia κοιννών. Si mifi titulos duos librorum nonorum. Iconum
noftrarum ftirpium nullx iam ad manu funt: piftor iam aliquan-»
diu intermifit: alias, fi verbo admonueris, mittam aliquas.D.
Matthioli modeftiam probo:de meo in ipfum animo ad D.Iulium
fcripfi 2 quod ad eandem me hortaris, bene facis : quanquam mea
fponte neminem fere illorum, a quo forte diffentirem , nominare
inftitueram. Opera mea de Animalibus congefta potius quam di-»
gefta,noneft quod nunc excufem: neque vacat : interim grata eft
admonitio tua.Eclegma c fucco fpinx ceruinx (acinorum puto re

voluiifc

LIBER P R I Μ V 5*

i?

voluifie addere) fieri ad aluum foluendamiam ante duos aut tres
annos in confiiijs Solenandri cum legerem, experiri ipfe volui
ira rem fe habere deprehendi. Quis fit Laur.>ille Vuildius remedij
ex Euphorbio inuentor : Si nunquid ediderit aliquando , feribe.
Remedium vetus effe ais : Vuildq vero nomen recentioris cuiuf'
dam effe conijcio.Girca tuam deMoibano narrationem,nefis fo/-
licitus, eft ea adhuc mecum: Si antequam T ypograplio mitram,
perlegam : atque vt iubes faciam. S abinam fru<friferam,baccis o*
nuftamjiis diebus amicus meus ad duo hinc miliaria vidit, Si ra^
mos mifit : yndeego pi&uram accuratifsimi confeci : ali) haflc>
nus non refte exprefierunt.Si quando ad D.Ioach. Cameraria F.
fcripferis , eum meis verbis faluta. Si roga vt mittat tibi vel mihi
Catalogum faltem XXX. illarum ftirpium rariorum, quae in
JVIattluoli libris nonreperiuntur , vt fi qnxex eis mihi defuerint,
ab eo petam,ne aliquae forfan mittantur, quas prius habeo. Perna
fi qmdreiponderit, accipies. Mitto depiftum bouem fylueftrem:
accepi ab amico quodam, qui in Mumpelgardo non procul Bafi/·
lea viuum vidir,ctpingendum curauic. Boue manfueto noftro du
pio aut amplius maiorem efteait : ex Yngaria addu&um Si c fyl«-
ueftri omnino cicuratum. Hunc verum bubalum effe ait : meam
autem bubali piituram reprehendit. Volui autem ad te mittere, vt
feifeirareris qualenam hoc genus bonis fylueftrisfit, Si quo no'
mine Germanico Vngaricoq? nominetur, &c.Non dubito enim in
aula efle qui fylueftres Vngariac boues viderint. Polonia Vros SC
Bifontes habet : a quorum vtroque hic differre videtur. Optimi
puto iudicauerit illuftris Si genero fus Vir D. Sigilmundus Liber
Baro:qUem meo nomine officiofifsimc faluere cupio. Bubali no-'
men recentiores quidam videntur omni fere bouifylueftritnk
buerc. Veterum Grarcorum Si Latinorum βίβαλ©- X βίβολη Affrica:
peculiaris Si caprea: cognatus eft. In Ttalia vero hodie di&usbu^
balus, ab his omnibus meo indicio differt. Aluntur forte in Aula
ferae aliquae rariores:quarumfiquam videris cumiconibus quas
exhibui non conuenientem, mone obfecro. Vale feliciter Tiguri
«5tf4.Fcbr.die 21. Feftinatiom ignofcendum,non femper repeto,
nofti me femper occupatifsimum effe. vix vnquam literas quas
ad amicos fcribo,relegere vacat.

CONRADVS GESNE RV S IOANNI

Cratoma Craffiheim.

Tterx tuae feriptae ViennaeFebr.die u . Martij mihi redditae
fu η ί. In η s miraris veftrasiamdudumfcriptas , non cife mihi

B

EP IST* CONRAD ϊ G ES N ERI

*?cdditss,antme nihil refpondcre.Ego vero & vcftras (tttas &t>.
lulii) omnes mihi redditas puto : Si refpondi a proximis Kalend.
Ianuariis nefeio quoties , diuerfis temporibus , quinquies aut fe'
xies , ni fallor, pleracp autem rcfponfa mea Lindauium adD. Sc'
baftianum Kurtz mifi,quiD. DiOnyfi, Rodi] affinis eft. Et fpero
antequa har ad vos perueniant,plera<p ad vos perlata. Nunc quia
«ardius Lindauio ad vos mittuntur literar meae , Auguftahas mit'
«ere placuit. Scharpffius affinis tuus luuenis bonus SC eruditus,
meo nunc hofpitio vtitur cum D. Oftrorogo SC duobus alijs Po'
Ionis .Cum locum fatis commoda hic nullum imienirent , ctfi iam
aliquot annis neminem receperam domi 8i in menfa mea multas
ob caufas,at^inpofterum quoqj eam tranquillitatem fcruarefta*
rueram: non potui tamen propter tot tantacp tua in me merita non
hofpitalis efie affini tuo:ls nuncFrancofordiam quotp dtfcendir.
in itinere Yt Pernam Bafileae moneat de mittendo tibi refponfo
hortabor: Si vtFrancofordia libri aliqui noui ad remittantur.·
Priuilegium poftremo milium, CL·. D. Iuho ac tibi iam tertio aut
quarto fcribo.Qiiot Si quantae ffnt occupationes meae, verbis ex'
primere non pofliim:nec vllus earum finis apparet. Quamobrem
fi rarius tardius^ in poft erum fer ibam: et tu mihi ignofces,& ex>
rufabis amicis , donec aliqua ex parte mc extricaturo; ChfiftO'
phori VegardeRe medicadiber in folio nuper impretfus ad mc
mifliis eft:fed pauca in eo legere adhuc licuit. circa morborum cu>
rationes(qux pars eft tertia c tribus : prima phyfiologiam contio
net, fecunda τα vyiaw) in quibus bona quxdam habere mihi vide-'
«ur:fedomninopaucifsima,quxnon ab alqs prius perferipta fint.
Tubingx editus eft libellus , qui continet propofitiones quafdam
de peftis curatione Leonhardo Fuchftoprxfidc diiputatas: in qui
bus aiferir antidoti exhibitionem venx feftioni promittendam ef'
fe. Sic . nondum perlegi . aiunt aurem ipfumFuchfium hanc fenren*
tiam propugnare; plura nunc non licet. V agatur apud nos fpuna
quxdam pleuritis fine inflammatione Si fangumis fputo, cum fe'
bri & dyfpncea quadampcricuIofa.Horum quibufda verram noti
fecui:oxymeli dedi cum faccharo candi:& bene habuerunt. Etrur
fus alia,cum fanguims fputo plane maligna : qux intra quatriduu
ia ali quot homines fuftulit, qua mihi curare nondti contigit. Alio*
qui faiubri adhuc hic aere. De i gratia f ruimur .Molliculis quibuf'
dS fccmtnis his dieb. colicg inter alias vni,lq c catapotia profcripfi.

Aloes op rimar gran .xv. Rhabarb.gran,ix. diagrydiigran.iq.
(vel yjcum aqua cinnamomi redigatur in catapotia tria. Eduxjt'

LIBER P Π M U’

runtaute quod mirabar intra tres horas, nulla moleltfa 8C copio*
fi. Hacc feribo vt intelligas me meliora libentius feripturum , nift'
hoc tempore defuiifent. Colicae iam defperatae ( curabatur enim i
quibufda imperitis ) fudor cepiofus a natura motus fuperueniens
ceu erili quadam eam propemodum liberauit-.poftea ego fum ac*
cetiims,S(c.Vale Tiguri Martii diei· 1564.

,CO.NRADVS GESNERVS IOANN1
Cr Atoma Crajftheim .

ANte dies o&o ctt ad thermas noftras cflem defcenfunis(par*·
tim vt comitarer Fridericum tuum cum D .Oftrorogo difee^
dentem j-wA/W : partim valetudinis meae caufa,qux thermanl vfu,
potu in primis iuuatur , literas tuas exoptattfsimas , vna cumina
(frumento Infignium familiae a S.Caef.Maieft.conceiforum,acce·'
pi.Ad quas breuifsimc refpondeo. Etprimfi quidem gratias im^
mortales ago tibi,ac D.Iulio (ad quem proxime feribam ) pro tot
tanrisq? offici] s ac beneffcqsin me veftris : quibus ego quoniam
ii/iw,hoc eftfimul di femel re ipfa gratus eife non poflfum: paulae
tim tamen, imo dum viuam perpetuo, fed per interualla (vt noftrj
rationes poftulant) exigua (alte aliqua animi grati fpecimina ex^
hibere conabor .CL. Virum D. D. Iui ium, quomodo potifsimura
exhilarare pofsim, Si quibus libris mittendis,vel etia aliter, pau-*
cis cognofcere cupio. In ipTo feripto ac inftrumento , in quo tuam
potifsimum curam operamep animaduerti,omniamihimaximo^
pereprobantur:& quod defiderem nihil eft. Defumptu quemfe^
cifti,rogo,mc vt admoneas, 8(diferte exprimas :omnina enim.de
cet ac par eft, illum a me rependi. Qug de Medicis in Catfaris aula
$C reliquis fcripfifti,cognoui libenter di gratias habeo. Gralfatur
Bafilear peftis: & prxla Typographorum omnia (ni fallor) quie>
fcunt-.fpero tamen breui cefTaturam,Dei gratia: ficut di pleuritis
illa maligna apud nos remifit.Qug de Bezoardico lapide fcripfiV
fti,gratifsimafuerunt:etii in meo λ;? mW * libro, propter
alias occupationes,nihil fere pergam. Occuparunt me pr?ter alia
Poloni conuiftores, qui nunc diiccileruiK. Thermarii noftrarum
potus nupermihifalubris fuit: Ventriculo confirmato.pocula qua
tuor vnciarum primo ditbibi v.inde x. tertio xV .quarto xxq . AL·
uum mihi(vt alqs pleris^)non monent, nii? addam medicamenti
aliquid.pcr vrinam vero & fudor e expurgant : appetitu excitant.
Veficam nonnullis mire purgant : phlegma di fanguinis grumos
«ducunt cum arenulis. V al* T iguri in die Pentecoftes \$ 6 4,

EPIST* CONRADI GESNERI

. - · <

CONRADVS GESNE R V S IO ANNI
CratomaCrAjftbeim,

REdditum eft diploma S .Cgf.benignitatis, quo familiam me*
am,meij ipfum amplifsime honorat : quo nomine , et fi bre'
uifsimc nuper tibi gratias egi, quod tua in primis opera hoc ne '
gocium fit promotum atq? confe&um : quia tamen literac noftrae
aliquando vel intercidunt forti, vel tardius redduntur: nunc ite'
rum atq? iterum gratias fummx in me beneuolentiac at^ liberali'
tati tux immortales ago , & memori dum viuam mente reconda.

Ii teras tuas omnes hac de re icriptas,cum ipfo diplomate referuo,
vt debitx tibi grati tudinis ilibindc me admoneant. Iconum ani'
malium noftrorum libros filis coloribus depiitos omnes, do'
no mittam amplifsimo viro D. Singkmofero , quitamfacilcm
benignum ac liberalem fe nobis prxbuit : item magnifico di erit'

ditifsimo D.D.Seldio:denique D.D Julio Alexandrino meo,hoc

eftjiampridem de me.ampliffimc meritOiD.D.Seldio quidem pro
priuilegio ad libros noftros impetrato,obligatus fum. His omni'
bus intenm,falua ad meomniaperueniffei 8i animoaliqua ex par

te grato beneficiaacceptameagniturum,referes.S.Cxf:Maiefta'

temfaluam-δί incolumem D.O. M. nobis di toti orbi Chriftiano
diutifsime' conferuet.D.D.Matthiolo me commendabis: di falu'

tem dices. namad ipfum mihifcribereprofefto non vacat. Doro'

niciim quo pharmacopolx vtuntur venenatumvcl homini vel be'
ftix cuiquam exiftiman, plane apud me eft. Sxpifsime in
montibus reperi : herbam di radices copiofe cum voluptate edi.
Sunt enim omnino fuauifsimp.fxp^ in horto alui,fuauifsimi odo'
ris & aromaticus flos cft;. Nos eam herbam a Rupicapris deno '
minamus ;(6eitifen wttrfj. Pafcimtur enim ea libentifsime, Vfus
radicis eft inter alia contra vertiginem di epilepfiam. calida di
ficca eft in fecundo gradu, faluberrima modis omnibus, fi qux a'
lia radix. Radices Zedoarix rotundx iampridem vidi &feruo.
Mitto exemplar primu Narrationis de Moibano , collatione po'
fterioris a me emendatum : in quo fi quid mutaueri s , mature re'
mittas, namad proximum Auguftum omnino excufum iri opu$
totum,Typographus mihi pollicetur.Medicum nihil fere occur'
rit.Euphorbij gran.iij.vel ΐίη .catapotiis interdum addo, vt citius
educant, aquas prxfertim di pituitam,vltra v. grana vix tuto dari

puto.Gratiol^quamcopiofamhabemus^uccumpropediempa'

robo: cuius yfum Mwpw da ter io futurum arbitror. Aeftas hic

omnino

- LIBER PRIHVJ* 1$

omnino pluuiofa Si frigida ha&enus cft:aer tamen fatis falubris:
pleuritis defiat. Vale, Salutant te communes amici. Salutat etiam
teD.Io. Rediger iuuenis nobilis Si bene doftus : quimehisdie^
bus conuenitjhac tranfiens in Galliam profedurus : fperat autem
intra tempus non longum fe tecumfore.
i·:

CONRADVS GESNERVS IOANNI

Cratoni a Crajftbeim.

1 T Itto literas a Friderico tuo, quas ante paucos dies accepi: SC
iVlfilum imprudenSjCum meis alligatae eifenqdifTecui . Mitto .
Sdepiftolam dedicatoriam, qua Diofcoridis Euporifta Graeca a
me emendata Si editioni adornata tibi nuncupo: Si fpero non in/
gratam tibi hanc animi mei fignificationem futuram. Graecum o/
pus Graeco fermone tibi ‘dicare volui . cupio autem Si rogo, vt
circa verba Si fententias pro tua prudentia Si doftrina, quxcun/
que viium fuerit, liberrime mutes,Si itaxorreiilum exemplar ma
ture ad me remittas,ne in mora fim T ypographo. CL. V. D. Iu/
lium falutabis officiofe : Si vt ad emendationem huius epiftolae
meae ipfe etiam aliquid conferat , vtriufque noftrum , fi pia /
cet , nomine,roga.Namhic quidem qui id prxftare v elit fimul ac
pofsit noninuenio : T uam in Montani Coniilia Prxfationem,ni/
fi iam mififti, quamprimum vt mittas opus eft:ficuti etiamproxi/
xime fcripfi.Vale. Tiguri 1 5 $ 4. Μη die 10.

CONRAD VS GESNERVS I OANNI

Cratoni a Crajftbeim.

LIterx tux 28. Februari] a te feriptx , paulo tardius mihi red/
ditx funt. Nullam piiluram \τηοίμον familix a me defideratl,
prxter eam quam ad D. Iulium mifi , adteperuemifemiror : fed
quoniam tu his in rebus melius indicare potes , bene erit, volun/
tatemmcamintelligis : cui addas decorum : Si ne a recepta eon/
fuemdine nimis recedat, curabis. Ego primum galex non cyg/
num, fed ciconiam impofueram, pietatis fymbolum, roftro con/
traferpentemextenfo? impietatis indicium. Serpentem autem
dypeo foris circundederam , tum vt conuolutio eius aptior dfer,
tum vt eo tempore, quo Imperatoria Maieftas hoc infigne contue
liifet, de ferpentibus librum nondum a me editum fignificarem,
Sic. Verum vteunque h«ce arbitrio tuo mutentur,placebunt onv

fiPlST* COMRADI GESNE&f

nlno.Patrui nomen nuper fcripfi, AndrcasGcfncrus ciuis & TrI
bunus vrbis noftra: «filiorum eius nomina SC cognatorum, qui fa¬
milia: meae Gefnerorum nomine continentur , non opus videtur
vticribam. DeCarfarea erga me benignitate mihi gratulor : SC
eam a vobis foueri agnofeo . Literas pro imaginibus familiae
mex,Ca:fareo figillo tantum muniri fat erit. R ami cinnamomi
pifluram libenter viderem l fed quia forte impedit aliquid , faL·
tem folium eius vnicum, quale fit vtcuaque depinge aut deferte
be : an tale quale folij fimpliciter nomine pleri que pharmacopo^
lar oftendunt < quod Cordus nofter deferibit lib. 4. cap. $2. De^
feriptionum fuarum. iconem vero ego addidi in eiufdem libri fi·*
r*ie,iolio eius quidem etiam ramulum poftea nadlus fum.

E cinnamomo baculum vidi, fed fine folij s. Rulueris contra epi'
lepfiam i gemmis &C. vbi aliam defcriptionemna<5ius eris ,
communica quarfo , 8C iudicium tuum adde . Boftremas vero
tuas Martij decimo oibauo datas maturius accepi. De lapide Be-'
zoardico quse fcripfifti 8C figuras quafdam delineatas accepi o*
mnia : iamque ineo fatisfaftum eft mihi . Foris conuexum : in-»
tus cauum arbitror : tale quid enim fragmenta prae fc ferunt.
Amplifsimum virum D. Sei dium mihifauerc , & iam interimi.'
mos S.Cacf.Maieft.confiliarios aferiptum eiTe,vehementer gau-»
deo : 8C Deum oro, vt chutifsime eum nobis incolumem confero
uet. Ei 8C CL. V. D.Singmofero officiofam falutem dici ex me
me cupio. Affinis tuus cum D. Io. Oftrorogohis diebus ad ther-»
mas noftras proximas defeenderunt , duo hinc miliaria. Scholae
noftrar le&iones non videntur ipforum ftudijs fatis commodae, §C
pleuritis quaedam conragiofa hic vagatur, quamobrem de loco
alio deliberant. Si quid feribet ad te affinis, quod vt faceret hor-»
tatus fum antequam abiret, mittam vel cum his literis, fi fecerit
mature' : fin minus, proxime?. Andernaci depefte libellum mitto.
Chriftophori a Vega Compiurcnfis Caroli Hifpaniarum Prin-»
cipis maximi, Medicia cubiculo, 8C in Complutenfi Academia
publici Profeflbris liber De arte medendi , hoc titulo excuflus eft,
Lugduni apud Gui. Rouillium 15 6 4. infolio. Pauca ineo ad.»
huc legi: pars prior iwfiay continet : pofterior m· βιρατχίοιρ*

Thaddeus Dunus Medicus, amicus meus, cui infpiciendum de*
di,ait,vtilia multa contineri: quaedam non probat: iudicium in eo
defiderat. Apud nos vagatur potius quam graffatur pleuritis
quxdam maligna & conragiofa , qua multi pereunt. Curandi
•ratio «otidum Jacis conftatnobis. Yenai« brachio nulli fuccefsir,

. quibus

quibus fc&a eft-.nunc ad malleolos ineamus felicius : Si a prind>
pio fudare quofdam iubemiis ab aliqua antidoto. Oleum lini po*
tum quibufdam profuit : quod etiam copiofe aluumdeqcit. D.
Ioach. Camerarius F. nuper ad me Norimberga fcripfit peroffb
ciofe : fed nihil de fuisplantisiquarum eum ego admonebo cum
refcripfero.Hoc addo pro corollario. Ellebori nigri 'coliculi fiuc
petioli cum iuis folijs terni in vini hauftu decoquantur : id vinum
collatum bibitur , Si alui folutione atribiliarios morbos Si alio*
quofdam pellit. Vale. Tiguri i $ 6 4. Aprilis die 17.·

C O NR AD>V S G E5NERVS ΓΟ'Α N NT
Crotoni 4 Crafibeim .

L Iteras tuas pridie Kalend. Januarii datas ntidius tertius aece*"
pt, fummx in me beneuolendx tux declaratione ftiaiuisimasi
Et quoniam nuper admodum bis ad te fcripfi ( imo ter ) adD. Iu^
lium quoqUe bis , fed harum alterx perierunt, nunc breuior ero;
D. Dionyfio R0A10 mtiltulit falutis ex me dices. Hodie primum
exemplar vnum librorum De quadrupedibus anibus Si pifcibus
coloribus illuftratum habere potui id indicatur florenis feptenr,
non fatis vero diligenter faitum eft : colores in multis nofn pla>
cent milii : Si magis forte in communibus animalibus quam pe>
regrims. Itaque cum dubitem -ne expcflationi eius non fatis fiat,
ligandum curare volumen & mittere non audeo. Sed fi hoc pit>
rum alioqui Si mediocri diligentia (‘ quantum ego iudico )'D.
Rodius ad fe ligatum ><i me mkti voluerit, inferuiam ci libenter
ea in re. Ecfi videretur mihi fere' commodius non ligatum mk>
tirquod pelles Gallicx ^politiores nobis defunt. Qux de Be*
zoardico lapide mira Si inuiitata mihi haftenusadme fcripfifri,
gratifsima fuerunt: habebunt ea locum in noftro **.?!*> βα/η&ίΜνάλ*

: iam enim tinilumauxi :quem diu intermUTum, nunc vr gerf>
te Typographo in manus refumpfi. Si quando prodierit , mox
vt ad vos perferatur, efficiam. V tinam vero lapidis iftius iconem'
qualemcunque procurare mihi polles : quanquatn enimdeferi^
ptio tua fatis accurate eum .exprimit : piftura tamen magis ob
oculos ponerer. Sufpicio nonnulla ex tua deferiptione mshi ob^
orta eftjaliquid ei cognationis intercedere cum Aetitefnafti Si hic
moddouali figura Si magnitudine , moddfabxfimilior reperis
tur,fernigineusplcrunq? foris eft,fed intus fere' albicat. Materiam
quoque· friabilem intus continet ( cum filicis durities foris fir)

■’Μί

fi

ii

il

»Jpj

I

;EPIST. tCONRADI GESNERI

& cam^t volunt nonnulli, venenis contrariam,neque neceflTe eft
refonareintas , multi enim Aetitae non fonant. . Contravenena
Vero quid pofsit, nondum reipfa expertus fum. Caef.Maieft.in O'
mni rerum naturalium cognitione docftrinam incomparabilem
iampridem fum admiratus :8C tuum de ea prvconium iucundiO*
fime legi. Optarinvautem etiam dari fcriptorem aliquem erudii
tum, qui hac in parte 8C ab experimentis, vt ita dicam , &a com^
mentariis eius Maieftati eflet : nec aliud ageret : ita enim fieret vt
omnium ante fe Principum , Carfarum ac Regum gloriam longe
fuperaret,tum fapientiv eulogio,tum magnificentiae, qua non vi'
txfohim prsienti,ied etiam pofteris confultum nouiifet. Perce'
lebris eft Salomonis , Mithridatis, lubae ob rerum naturae cogni'
tionemfama. Sed quoniam nihil fere abiltis adpofteros tranf'
miffam eft/ibi folis laper e voluifle videntur: quo nomine magna
eorum gloriam caligo acnebulapremit:quam egoinfapientilsi'
mo Si potentifsimd imperatore noftro iiluftrifsimam ad omnem
pofteritatera tranfmitti cuperem. Mitto oxymelitum meorum
defcriptiones 8C vfus : eaqj vt cum GL. V. D. Iulio communices
peto.SiDeus vitam dederit, multa de vtriufque ellebori varrjs SC
vulgd.non cognitis viribus, in noilra ftirpipm hiftoriaprofe/·
ram. Nigrum verum (Matthioli icone non reftc exprefium) fk>'
rentem his diebus ex Italia vicina accepi SC accurate' depinxi .
Matri o&ogenarix dyfpnoicac &C fuffocari nuper periclitanti,
oxymeli minus dedi ( maluiffem maius , fed nimis ab amaris ah'
horret ) ita vt cum dimidia ligula ( fcrupulo vno aut fefqui ) du'
pium vini cretici mifcerem : vnde illa iam fecundo a prxfentifsi'
mo mortis periculo liberata eft: euidens fane' eius elfeftus eft : e'
tiamfi minima dofi detur:modo repetatur per interualla. Deno'
ua noui orbis parte ab Hifpanis reperta , nuper ( vtfcribis ) nihil
dum hic audieramus : 8C cupio fcire num fcriptum aliquod ea de
reextet. Salutat te D. Pompholyngerus nofter. Vale. Tiguri
15i4.Febr.die 6.

CONRAD VS G ESNERVS IO ANNI
Cr Atonici CrAfftheim.

HOdie accepi Ikerasi Friderico tuo ad te SC ad D. Godefri'
dum; quas ftatim mittere volui : & fimulbreuifsime refpon'
deretuis poftremisadmebmis. MetuitforteFridericusbellum
N. inferendum, quod SC nos metuebamus haftenus , nuncmeliqr

fp es

L Ί B E K P R ΐ Μ V ί· 21

(Jies affulget. Rami cinnamomi pifturam accepi 81 gratiam ha*
beo. Diploma infignium familia: meat me accepifle, & mittendis
iconibus animalium piftis aliquodgratitudinis fpecimen me de*
claraturum,fignificaui iam bis aut ter , ita prxftabo ( Deo dante)
intra dies non multos. In pleuriti dis contagiofat curatione pauca
obferuaui :pauci enim ea decubuere ad quos ego vocatus iim , 8C
intra vernum tempus defi)t hoc malum. Tribus ita affeiflis oleum
lini propinaui (quarto die forte) omnibus feliciter : vena ad mal/
leolumalqs fe&a , alqs nulla. Huius morbi hiftoriam Italo cui*
dam Medico apud nos ( Thaddeo Duno) deferibendam commilT.
apographumfivoleSjCuraboalias.Exharmorrhoidibus cgcisla/
borabat nuper paupercula vicina mea in puerperio: in cuius grz*
tia,mox folia &C acinos herba: Paris in oleo cfi modico vini deco/
xi: cuius illitione dolor ftatim ceflauit. In laxo illo tumore, qui
podagrici hominisgenu vtrunque occupat, ratione magis, qua
tu tamen excellis, quam experientia confulo,vt corporepurgato
8C viihiinftituto , locus inungatur oleo de hyperico, tum fulphu
ris modicuinipergatur , 8C luteo calido aut lanis fuccidis integam
tur. Sperarem etiam ceratum e' cera 8C oleo de ligno iuniperi pro
futurum : vtrunque alternis diebus applicaripoterit(fudor etiam
interdum in le&o vel balneo ficco tum alias.tum inccnfa aquaar/
dente calefafta, profuturus videtur) 8C facculos milio cum pauco
fale repletos calidos : fed hos matutino duntaxat tempore appli/
catos : 8C fumo vtendum de fuccino, thure ac ftyrace , fuper latere
crudo ignito, iremoieumcaftorei in ftuppa. Experientiam qui/
dem aliquam horum omnium habeo rfed quanta corporum ac/
cidentium diferimina fintnofti , vt opus fit interdum fontanellas
quas vocant fub genibus aperire. In herba, "Noli me tangcre(cu/
ius vires in promonenda vrina alias adme fcripfifti)artiailittir/
giduli vifuntur , ceu demonftrante eius vfum natura. Hanc quo/*
que in oleo liliorum aut alio deco&am applicari , no putarim in/
utile. Folia eius aliquot nuper viro spa^s/wwvtiliter impofui/
mus.GL. 8C deme optime merito viro D. Iulio plurimam ex me
falutem dices: cui fi qua in re me gratificari poife vlla conieflura
deprehenderis , indicari mihi cupio : ne diutius fim άγνωμων «V τοοβμ
hm roibtv ινιργίτκμ. Tuam dcMoibano narrationem iampridcmac/
cepifle te fpero. Perna an pergat excudendoj dicere nonpoffum:
hocfcio,focium eiusHenricum Petri nuper pefte vxorem, filias
duas 8C generum vnum, forte 8C alterum iam amififie. Si quidre/
(ciero, feribam mox. Ichneumonis fuo tempore memor eris . Harc

fepr si*; coilObt geineri

ad binas tuas literas, Pneterea ex poftremis z\. lulij datis fum>
nta cum laetitia intellexi , ™ χνριαχψ v»Afiot> ή \κκτ*οί* δη voMioAm&a

eunttif ivioHftxTopim , Ime » »«/» VW «?! «f V *»*

c\&Hots ofanm opyiv* 7β\νκτβτατορ/ rho Xpyopi vtptoapim. Deii Opt.MaX.orO,
VtCacf.Maieft.infui nominisgloriam conferuct. ? *>νΐ Aioimsplfn
umopUw v(oetpwM>p ati y\yp<x/*MWft , hAh nofsfl&wfaaifp·* V ale.
Tiguri 1564. Iuli] die 24 .

CONRADVS GESNBRVS'* ICANN I

Cr atoma Crafftheim .

G Audeo tandem literas meas aliquas tibi redditas effe,& fpe*
ro ab eo tempore alias quocp noftras ad te perueniffe. Quod
operam tuam Si CL. V. D. Iuli] mihi offers ad impetranduma
Cacf. Maieft.familix meae gaudeo, & gratias vobis imr

mortales ago .Mitto aliam pifturamemendatam & ita faftam v*
monuifti. Alis tamen cygni non flores ,fedftellas rnferere volui*
Ex hedera enim corona ftirpium generi a me deferipto figniff^
eando fatis eft. Serpentis ori non lapillum, fed annui um cum la^
pillo feu gemma inferendum putaui, vt gemmam effe certius ap^
pareret : Scinde me quoque de gemmis ac lapidibus metalliscp
edidiffe aliquid indicaretur. Stellae vero cygni alis infperfae cariei
ftem philofophiam fignificabunt , quae fupremum merito locum
occupat , 8i aliquos in ea etiam libros, ftellarum inftar, veterum
Theologorum a me editos. Et hoc quidem alrjs: mihi vero aliud,
me nempe iam fenem decere , vt tandern ftudio rerum inferio.'
rum depofito, vbiea faltem quae prae manibus funr abfoluero.
Patrui mei nomen eft Andreas Gefnerus fenior ( nam Si filium
ciufdcm nominis habuit) annos nunc otffoginta natus, tribunitiac
dignitatis , fenator, liberorum , nepotum & pronepotum vtriuf'
que fexus pater, auus Si proauus numero centum & triginta qua^
tuor hoc tempore, quorum maior pars viuit. Crefcit autem ftftu
inde numerus , Dei gratia, Si ipfe aetatem bene fert. Huius prae¬
cipue filrfs Si pofteritati (vel in genere cognatis Si confanguL·
neis meis, qui Gefnerorum nomine Si familia continemur) in^
figne Si honeftamentumhoc Carf.’ Maieft. 8i peculiaris in mebes
rugnitatis communicare mihi licere cuperem, Quod fi in hac
riampufhira fuerit quod difplicear, muta pro arbitrio tuo : tibi
poiin omnia permitto . Sumptum in piftorcm» fi opus fit ali^

LIBER. P R I Μ V f» **

ter pingi , 8C fcribara , indica t & mitram mature . Pergratum
autem mihi faceres fi per hunc ciuem noftrum virum bonum
<quem tibi commendo ) reiponderes fimul ac mitteres : quodpe*
to, fi fieri tam citopoflet: no quod tam cito mihi opus fitrfed quia
idem omnino tuto perferret . Poftrerms mis ad me , quibus
nunc reipondeo , quartum Marti) afcripfifti : $C odio diebus an^
te ter ad me fcripfifle te ais : quarum ego nullas dum accepi, nam
penultimx tuar duodecimo Februari) datae funt. D. Roftio re^
ipondi 8C affini quoque eius, qui eft Lindauij.Sebaftiano Cur-»
tio. Priuilegium Caef. Maieft. fuper libros quod petieram po^
ftremum mihi redditum efle, iampridem fignificaui. Proparti/·
culis illis lapidis Bezoardici , quas a S. Catf. Maieft. nailus ad
me mifffti, plurimum tibi debeo. Ex deferiptione tua lapidi Ae</
titx cognatum efte fuipicabar : fednunc resipfa longe aliud eife
oftendit. Ammaduerti colorem^ concretionem illam vel uti cru
itis inuiccminnatis. fed quod quid contineat etiam faris apparere
addis, non plane' intclligo. Figura quidem eius aliqua ex par/·
te apparet ex fuperficic fplendida , nigricante , particularum,
qux in alijs leuifsimc caua, in alijs conuexa videntur. Lapis ipfe
inodorus, infipidus, friabilis. Nicolaus Epifcopius Typogra-*
pluis celeberrimus , nuper obijt Bafileae : is Theatrum MundcU
lx imprimendum fufeeperat : nondum incccperat : nunc quid fu-»»
turum fit, dubito. Spero tamen filium cius, qui etiam antehac Ce*
orfim excudebat, patris vice id recep turum, Qiiicquidfict,cogno
fces. Moibani Diolcoridem hac xftate impreifumiri {pero. Tu
ipfe experiris quam nos fubinde morentur & decipiam Typo·*
graphi. CL. V. D. D. Seldio falurem offtciofifsimam cx me di>
c es: fient & D. D. Iulio. Icones animalium anpetijftipi&asi
ignofceobliuioni. nam adeo fluxa eft memoria mea , vtmfliie^
tiam in proprijs rebus magni fxpe momenti, non conftet. Pi<fVas
coloribus non puto hoc tempore haberi : & Francfordia Typo>
graphus nofter vix ante duodecipi lies redibir.Negligenter om/
nino & defuncfloric pinguntur , qux Typographorum auaritia
eft. Et aliqua nobis incognitanon nifi exconiedlura qualiam"
que pingi poflunt. Si tamen eitifmodi velis, mittam, etfi me/
tuo ne nunc aliquanto deterius pingantur quam proximis an-/
«iis. Gratiolxherbx(qux nobis copiofifsima crefcit (vtvel plau</
ftra onerare liceret ) tritx 3j. cum rob. fine firxo ex acinis fam-/
buci modico his diebus fumpfi : vnde poft horas quinque pa*
Γ-im mota eft aluus, Prandebam ; a prandio copiofius

'

folui coepit: & vomitus omnino copiofifsimus, femel tantiim(etfi
parcepranfus fueram, biberam autem aliquid abfinthiti vini ) (e*
cutus. a vomitu ftatim multo leuius habui. Pituitam plurimam eo
die tum vifcofam,tum aquofam deieci. Dedi & mulieri pituitoiae
drachmam femis: qutc multo copiofius purgata eft. Alias expev
riar forte in pili, cum zinzibere , fale gemmae & cinnamomo, vt
citius agat 8£ minus offendat ventriculum. Pleuriticae >e*> nuper
medicamenta contra pleuritim dedi : vnde meliufcule habuit ,
deiecit per aluum cantharum fiue fcarabei genus nigrum, viuum,
longum , duobus digiti articulis , cornibus longis 8C articulatis,
circumquaque plenum pure : prius autem aliquandiu in ventre
motum quendam inquietum & vellicantem fenferat. Aliud in
praefentia non occurrit. Euphorbio an vtaris interdum aut alio,
& quo fucceflu, per ocium feribe quarfo . V ale. T iguri 1564.
Martii die x6. qui mihlnatalis eft SL artatis m ex 48.

XTON RADTS σΕ SMT ERV S', ACHILLI
F.. Gajjeroreipub. Augufla -
mz: Medico».

PRocopmm (quem dediFroicliouero includendum dolio , ad
vos Aprilis die zOiampridcm accepiffc te puto. Quod lite-'
teras meas Pragam 8C Viennam curafti, gratias habeo : 3C nunc
alias mitto adD.Ioannem Gratonem Vratislauiamrquas clarif^
fimo viro D.Haihzelioxommendabis.Moibani noftri optimi fa*
ne' doftifsimi viri m extern, magno cum mcrrorraccepi: led fie
fata funt noftra: Fertum quem immaturum reliquir,fi abfoluen'
dum ad me miferis, faciam quoad eius potero : vt amicitia noftra
a funere etiam alterius fuperftes adhuc intelliganir. Fafciculum
llterarum, quemRhetobcnam acceptu ad me mififti, adD.Opo^
yinum ftatimeuraui. Soror tua valet , neptis antetriduum enixa
eft filium(ni fallor) & paulo infirmior eratheri,hodie meliufcule
habet, niffquodlafle caret, propter concretos in mamillis gnu
mos. D.IoannemBaptiftam H6'chfteterum}falutabis meo nomi ^
ne amanter : mifiad eum per Lindauiumliis diebus proximis o*
nus c Gallia a Petro Buttino noftro miifum e Lugduno : cuius
pondus eft,librj noftrates quinquaginta: Ve (ituram Lugduno ad
nos vfqueegoperfolui petrjt autem pharmacopola nofter florea
nos.ij.ciimdimidio,6ibatzqstribuscumoilauabatziiparte.Cau
iautantac. mercedis veitura eft, quoniam perpauca ( circiter xx.

libras)

LIBER P R I Μ V ί.

libras) ad noftrum pharmacopolam pertinuerunt. Omnia autem
fimul in vno vafe ligneo graui , 8C infuper facco cum funibus in*
clufa fuerant. Vas autem illud ligneum , cum 1 tue adue&um etfet,
iam eratfraihim. Hanc igitur fummam D. loan. Baptifta adme
remittet , & fi quid in pofterum etiam in eius gratiam facere po *
tero,a me expeftabit. Res Gallicae vehementer funt perturbatae.
Tolofam obtinebant noftra: religionis homines: quos proditione
quadam ad internecionem caefos in ipfavrbe accepimus his die*
bus. Haec habui in praefentia vobis forte notiora , tuvicifsimex
Vngaria aut aliunde fi quid noui habes communica. Poftquam
fuperiori aeftate in Rhaeticis alpibus fontem falfacidum bibi, mi*
ra culum naturae , femper bene valui , quidem multo melius,
quam ante plurimos annos. Commendabis me D.Mecoenati no*
ftro Vlrico Fuggero . in ftirpium hiflpria promoueo , fed teftu*
dineo gradu, inter alia,haec quoque tempora me remorantur, &C*
Saluta amicos ..Vale T iguri 7 .dielunij, Anni 6 x,-

CO'NKAD V S G E SN ER V S A CHI L ZV
P.G affero medico * dttguffmo .·

PRocopium tibi reffi tutum gaudeo. Pro Schmidlappq ad me
literis gratias habeo maximas. Si nunc vacabit, iterum feri*
bam ad illum : tulp vt ei tranfmittas rogo . A Moibano felicis me*
morixreli&um Diofcoridem ( quade re prius eriamdiferte feri*
pfi)fimiferis adme,faciam quantum in me erit, quantumqj 8i in*
genq, ocii 81 facultatis mihi coceflumfuerit,Yt in publicu exeat is
liber non fine Moibani honore, quem eftcommerims,multis in eo
connertendo,iIluftrandoip laboribus.Etii perparum aut nihil po*
tius a reliquis lucubrationibus meis otifinihi fupereft, aliquid ta*
men ex abundantia ( vtiTcioquar) faciam : vt aliquid & manibus
amici, & tuis precibus dediiTe me appareat. Soror tua mediocri*
ter valet : filia, Vogleri vxor, puerpera adhuc fuas capitis mole*
ftias a foni tu dextrae auris percipit , ficuti per toram fere vteri ge*
ftationem. pharmaca , dum geftam, fornora non ccnucniebant,
nunc etiam expcftat, donec puerperio fatis fecerit amplius , inde
fe experiri velle omnia ait. Latus eft dextrum, foni perpetui , cum
obtufo quodam dolore , caufam eife puto vapores craifos , 8C fub
frigidos ea in parte inclufos. Superiore anno cum in thermis no*
ftris lauiffet, illic primum fentire hoc malum ccrpir. prius etiam
aliquando grauidaftnfefat, fed & breuiori tempore, 8i a partu;

BPIST. CONRADI GESNElU

mox liberabatur. Nunc quid agendum cenfeas mature feribe, St
fcquemur coniiiium tuum. An fi al ia ηδ ument, narcotica in fumo
aut aliter adhibebimu r Si nihil profecerit remedii s,iterumtherv
mas noftras cogirat. Maritus eius abeft, in ijfdem thermis , pro'
pter comitia recens illic habita,incraftin1puto,reuerfurus. Ego
nuper etiam illic fui , vt lauantem vxorem meam muiferem , per
quatriduum: &inipfo balneo fedens fpongia magna toti capiti
meo impofita aqua calida c' fonte, perfundi me iufsi,ad horam aut
amplius mane.rurfuslp vefperi , quatuor illis diebus. Hunc mtv
dum vriliorem mihi deprehendi , qudminfufionem ex alto cum
vafculo repetitam fubinde : quam ante biennium experiri volui.
Paro rurfus edendum meum de thermis Germani x librum : ad
quem illuftrandii, fi quid conferres quamulumcunq? , gauderem.
Plura non vacat. Vale Xi^iri.iunq die i8. Anno

C O NJR. AD V S GESNERVS ACHILLI
P, G affero medico,

CVm FrofchouerusLodie dolium libris refertum ad vos mif'
fiirus efTet,quamuis occupatifsimus exarare hoc epiftolium
volui, St addere libelli* de vita ac obuu D. Martyris noftri , fum'
mi theologi, quem fi tibi infpicere libet, ac etiam feruare pro mu-'
nufculo , bene eft:fin minus, D.Mecornati noftro meo nomine re'
uerenter falutato,fi videbitur, legendum dare poteris , temporis
fallendi caufa. Maxime quidem vellem,poftquam tu St D.MecCE'
nas infpexiiTetis,CL.viro D.Hainzelio coniiili dari,vt St ipfe le'
gat.fi libuerit, St poftea primo nuncio Vratiflauiam ad D.CratO'
nem mittat. Vide quot parietes vna fidelia dealbem. Si alijs dede-'
ris.tuq? defideres tibi proprium, mittam alias vna cum meo de a'
nima libro, qui nunc fub prxlo eft.Orfridum tuum, propter occu'
pationes hucufcp diftuli. Typographihis diebus Francofordiam
defeendent , St aliquid ocq mthi relinquent : cuius aliquot horas
illidabo:fi typographum eiinuenero,admonebo te mature, cum
alias, tum vt praefationem ac dedicationem pares patrix tur in'
feribendam, quod mihi fatius St te dignius videtur : meo enimiti
te amori, qui lamdudum fummus eft, accedere nihil poreft. Dio'
* fcoridis Moibani prima aliquotfolia Latine St Grxcc, Argenti'
nam iam mifi, vt fpecimeq imprimat X ypographus : quod fi fece'
rit,ad te mittam : St prxfarionem quoque breui, ea quidem po'
ftremo imprimetur. Literx mex ad D. Ctatoncm. Si alterx No'

iimbergam

rimbergam pero vt tibi curae fiht. His fcriptis dum nuncium ex>
pc£k> ( fefellit autem me Frofchouerus ) qui dolium libris refer
tum Auguftam miih,nec indicauit mihi mature, SCc. accipio alias
tuas , quibus cum mittis Schnebergeri mei literas , auro onuftas;
continebant enim quinque duc a tos geminos : quibus me donauit
nobilis quidam Polonus , cui Schnebergerus me commendauit,
vt haberem in Polonia patronum, qui aliquando res raras ad hi-
ftoriam animalium prxfertim pertinentes , ad me mitteret : quo¬
niam illuftris vir D.Bonerus,qui id antehac fecerat, obijt. Mitto
exemplar epiftolx, quam hodie Bafilea ab amico Rob. Confiam
tino viro doftifsimo accepi . Refpondeo Schnebergero, 8C literas
per te curari quam primum pero. i rerum V ale. Qiucquid in meas
literas Cracouiam vel alidmmendas,aut aliunde acceptas ad mc
pertinentes expenderis , rogo figniffees in pofterum fingulatim,
fatis enim fuper que haifenus fumptuum in me fecifti. 17. Martii,.

m

CONRADVS GESNERVS ACHILLE
P. GaJJero medico,-

IN AuentinihiftoriaGermanica,carmina(jotHica aliqua repere
tum iri fperaba, quoniam in Latino volumine et Gothica carmi*
na illa eife refert, SC ipfe Latino carmine reddit. Conditiones, qui#
bushiftoriam illam traditurus eftD. Illyricus, Bafileam adN.
Epifcopium Typogr aphum p erfcripf? : quam p rim tim refponfum
habuero,indicabo ac refpondebo. Interimpro miiTo ad me char-»
taceo munere D. Illyrici , gratias &' tibi & illi maximas ago : ac
tibi etiam pro admirandi illius magi Phxdronis Theophrafteis
libellis. (magos huiufmodi tolerari miror)in re herbaria cogno*
fcere quaedam videtur,fuper quibus eum confuter em , fi plus ocii
fuppetercr, SC refponfurum ipfum fperarem , literis ad temifsis.
Si quid aliud eiufdem aurhoris exierit, id quoque vt mittas cu*
pio: Nihil apud nos inliteris noui eft.D. Petri Martyris pofthu/'
ma quxdam feripta, SC contra Brentium Bullingeri ( de Vbiqui'
tate puto ) libellus , fub praelis funt:& meus de anima, quem mh>
tam (pero non feorfim , fed cum alqs eiufdem argumenti cu^
ditur.Aftringara me nunc tandem , fpero , adftirpiumhiftoriam.
Otrfridum tuum accepi, mirabilem fane feriptorem: fed quoniam
meum de anima librum ad pnrium feribo , idejj vix confequi poB-
fum,nondu in illo, vt cupiebam, verfari potui, yalde quide timeo.

ΕΡ I ST· CONRADI GESNERI

ne parum vendibilis futurus typographis videatur liber, qudd ta»
lis fit lingua , quam nemo fere fit intelle&urus. Fuit his diebus
hic affinis tuus M. Felix Kererus: qui eo die quo honorifice a Ca/>
nonicis & Scholarchis ad publicum conuiuium inuitatus erat, v*
fid cum Achille filio,mea cura, difcefsit. Achilles fe venturu pro^
jnifit,-fed non venit : ad pagum quendam profe&uS, vbi iam ali^
'quot dies abeft.Audieram eum profecturum Tubingam : SC cum
;fortcXuperuenirent, nobilis quidam Polonus , & alius duci Prui>
ifijpaSicris concionibusjipfi quoq? Tubingamjprofefturi, illos in
Achillis gratiam inuitaui,in vrbe eum eife putans, fed inpago a^
berat,itatp fine ipfo difcefferunt.Mitto remedium, cuius admiran-
•s da vis ad fecundas pellendas . celebratur. Rhxtus quidamiuxta
Cur.iam,in 50. mulieribus, efficax femper et certum comprohauit.
Lite casad Ant.Schnebergerum meum, cum poteris cura, nobilis
illius nomen cui tradendae fint apud vos,iam non fuccurrit.Refa/
Jiutat te Frifius nofter , & hoc epitheto abs te decorari fe

gandet.D. Camerarii .carmenGrpaimin Moibanura, Latinum fe·/
cit.Eiufdem vitamD.Crato adme perfcripfit:ex cuius literis hoc
etiam refciui,Moibanum noftrum in manibus habuifle conuerfio-
nem vitae Bellifarq e Graeco vulgari, an perfecerit,nefci t. Quod fi
inueniripoifet, 8C ad me mitti, illum quot# librum excudj curare,
& fi imperfeftus forte eiTet,Graecum exemplar addi oporteret, vt
ab amico meo D.Porto C retenfi, qui Geneuac nunc habitat, perfi/·
ceretur. In Gallia nulla prorfusfpespacisiobfidetur Aurelia. Va^

le, χη .F eb . Anno 1 5 6 3 . Rap tim, quadran te ante mediam noftem .
His diebus bis ad te fcripfi, 8i cupio an acceperis refcire,&c.Mit'
to ad te fpecimen noftri de lapidibus libelli , qui proxima aeftate
cudetur hic fpero , fed copiofior deferip tio erit fingulorum quam
inhocipecimine. Tu fi quid monere potes inhoc fpecimine mu/
tandum, adde: fi quid etiam huius argumenti,mitte mature', com/·
modato faltem. Vbi infpexeris,mitte quacfo ftatim vna cum epi/·
ftoiio noftro , charta inuolue, alliga &,obfigna,Efslingam : aut fi
commodius potes, ad D.Schmidlapium Schondorffij, is enimfa/·
cilc Efslingam mittet ad Volmarium amicum fuum. Vale iterum.

CONRADVS GESNERVS ACHILLI
P. Gajfero medico .

TAm certum nuncium dimitt ere ad te fine epiftola mea nolui,
praefertim ad nos rediturum, SL vt fo rorem quocg tuam adi/·

r«

LIBER P R Γ Μ V ί* . i f

ret monui. Epiftolamtuam de Auentini hiftoria, nefcio vbi fepo-'
fui,fcripfifti,ni fallor,tribus Tomis contineri, perfectum SC pro*
fc aptum ab ipfo authore opus eife: indicari a D. Illyrico tale-'
ris quinquaginta. QuodiTita res habet, velim te fcribcre adD.
Illyricum, eiq? plurimam meo nomine falurem dicere: & experiri
an taleris 35 . aut ad fummum 40. mihi concedere vellet , quod fi
Typographus aliquis a me redimeret, duo exemplaria impreiTa
infupcr adipium miifurus effem : 3C curare , vt in praefatione ho-'
norifica eius mentio fieret:vcl fi iiollet,prxfareturipfe. Alia quo/·
que in re quacunq? gratificari ei fi poflem , facerem lubentifsimi.
Darem forte patrueli meo Typographo nouo,& pecunijs parum
abundanti. Hac conditione fi velit ad me mittere , vt exemplar le/>
gibile 8i integrum efie videam, 8i cum T ypographo pacifci que-»
am : ac fi placuerit, retineam : fin minus, ad ipfum remittam qua-»
le accepi, non finemunufculo aliquo chartaceo : & vedfoirarfiim*
ptum ego perfoiuam, mittat quamprimum voluerit. Si impetra-'
bis, et imprimatur liber, tibi αιιοφ exemplar vnum donandum cu·
rabo. Sin hoc non placet D. Illyrico, exfcribat mihi falcem vnum
8C alterum carmen Germanicum,ex antiquifsimis» qux eo volu-'
mine continentur : pro quo officio non ero ingratus. Cupio au-'
tem fieri mature , vt priuilegium etiam quod 8i pro alijs quibuf-'
dam libris petet patruelis meus , in tempore petatur ab eo. Aceti
circiter duae librae, fi deftillentur cum duabus aut tribus drachmis
ellebori albi eleili contriti, vafis pofitis in anere, 81 feorfim coD
ligatur aqua prima, quae albidior erit, deinde fecunda, prima vti*
lis erit ad aperiendas omnes vifcerum obftriufliones. dari poteft
§ .f. vel amplius per fe, vel cum facharo , aut fyrupo aliquo, nulla
prorfus moleftia, nulla noxa . efficacem expertus fum in febribus
longis, a phlegmate, aut atra bile. Vtero etiam aut lienis obftru-'
ftioni , 8C morbis capitis , a materia cralfa, vifcofa,fngida vtilem
non dubito. Secunda aqua plus virium aceti, quam ellebori habet,
& in calidis , 81 «i bile ortis malis propinari poteft cum alijs con-'
ucnientibus : penetrationem enim promouebit. Vtraque grati
faporis eft. Si cinnamomi aliquid elleboro addatur, St bac'
carum Iuniperi,bene erit.Experire,laudabis .Alias a*
lia,fed tu quoque vicifsim aliquid, quo
mcoblc&cs & doceas. Yalc.

EPIST, CONRAIM GESNERI

CONRAD V S GESNERVS ACHILLI

P.Gafero me&ico.

VLtim* ob.ij .fcript*, ad me perueneriint : nec altar,

ni fallor', poftea : vt dc incolumitate tua foliatus eife ctrpe·'
rim. fcribc nunc quatio per cognatum hunc meum vno verbo qui
valeas , 8C qui cum Mecccnate noftro agatur . Moibanica cras auc
perendie ( fp ero >abfoluam. Hodie literas Afgemrna accepi alo-
fia Rilielio T ypographo , qui fe Diofcoridem Moibani noftrum
imprelfurum promittit Graece' & Latine : & quod par fuerit nu^
meraturum>in prjfentia etiam,fi liberos indigere intelligat,nemi
pe circiter talcrum pro quatuor cftanis ( Sogcn ) vt imprefi^ faes
rint, tantum enim ab eo pOftulaui. Ergo fi indigeant , admoneto,
vt partem aliquam faitem nunc numeret/i modo nihil intercidat,
quod non fpero. Mittam ad eum exemplar mature : &brcui ad tfe
dedicatoriam epiftolam. Hein : Stephaniis nofter occupauitme
nuper aliquandiu cum iuo Xenophonte. Noui ex Gallia nihil fe·*'
fc habemus aliud, ηΐίϊ quod modo hos , modo illos vincere, aut
vinci audimus. Frarlichius qui fummus erat Hcluctioram dux
mortuus eft.Vale. Deus Ο. M. nouumhunc ineuntem annum , ac
multos deinceps, tibi tuisty fclicifsimum largiatur , 8C nos omnes
fuo fpiritu per miferam hanc 8i xrumnofam vitam ad meliorem
deducat. Vale.TiguriAnnQ tfdj.Ianuarij *♦

CONRADVS G E S N ERV S ACHILLI

P. Gafero mediw.

CVm Frofchouerus nofter dolium ad vos miiftirus eifetdllko
harc fcripfi-.Fafciculum D.Iulio Alexandrino infcriptu , tmu
to: qui continet tria exemplaria libri de anima ei ii me dedicati,
cumvt ferues rogo, donec commode in aulam, ad ipfum mitti
pofsit. dubito tamen an in aulam adhuc redierit. Poftremas fuas
literas fub finem lanuarq linia ad me dedit : quibus fer ibit , fe Oex
niponte paucos dies futurum : inde in patriam (T ridentum puto)
progreifurum . nec addit, quandiuillk fit moraturus . Mul tum mea
refert, vt tuto accipiat hunc fafciculum, propter priuilegium fu^
per libris quibufdam , per eum mihi impetrandum , 8i inter alios
etiam pro Moibanico opere, alioqui timendum , ne quis omifsis
Grarcis Latina feorfim edat. Sed fatis eft in aulam mitti , adfcrL·

«fi enim, vtineius abfcntiaD. S eidius aperiat. Diofcoridis no*
c liri

LIBER PRIMVi»

ftri partem Argentinam mifi nuper ad Typographtim : &breui
mitram plura. Confero enim exemplar Grateum cum ipfius
tranflatione, vtid quoque emendatius fiat, &c. Praefationes no-
Itrsc, vtaliSsctiamad te fcrtpfi , poftremd imprimentur ; mit^
tam tamen proxime ad tc dedicationem noftram ad Senatum*
Tui valent,nifi quod Voglerus iunior ex calculo iam triduo fev
r<? decumbit : ad eius curationem vel prarfemationem fi quid
non vulgare habes feribe. Vale.Tiguri Aprilis die ieptimo, An*
no

CONRAD VS GESNERVS ACHILLI
P. Gajjfero medico ·

ACcepi literas tuas poftremas , quas nunc fubitd refponfuru*
non muenio ad manum. St vrgent occupationes , vtperqui'
rerenon vacet.Ignofcc, quantum memini refpondebo, alijs alias.
Primiim omnium Deo Ope. Max. gratias ago de libertate Me/
cernaris noftri : cuius honor milu perpetud, vt virtus ac pietas
eius merentur , curse erit , nec minus nunc quam cum maioribus
dmitqs afflueret. Dabit Deus his meliora, fi non hac tam mifera 8C
caduca.infutura tamen 8C seterna vita , cuius guftum hic percipi^
mus facrofancli eius verbi meditatione, quam ei cordi eife, ex di'
fertifsima eius oratione , quam Badenae in menfa aliquando me
audiente habuit,magna cum voluptate cognout. Tu quoque illi
non decris,fcd conflantem Si perpetuum ei tum medicum, tum in
fcclicifsima religione noftra fratrem te illi exhibebis,vt tui fimilis
femper,hoc eft, perpetud vir vere bonus fit. De c atteris alias ad tc
fcripfi. Hein. Stephanus his diebus mifit ad me Erotianum Grx*
cum tibi dedicatum, vna cum Grsccolatino diftionariolomedi'
cinali,imperfe(flo adhuc , vt fi quid addendum putarem , id face'
rem, aut monerem ipfum.Rcfcripfi placere mihi librum, et vtma*
ture perficerethortatus fum, Si de emendandispaucis quibufdam
monui. Do&ifsimo D. Srcngelio plurimam falutem : illi ac tibi
Georgium Sittardum meum, quetnfi iiloco amo.peritumfugar'
tis,doflum,pium,modefi:um,&; honeilifs.iuuenem, femper quam
commendatifsimum eflTe cupio , ita vrmeam quocp in gratiam ,β
quid re aut confilio illum umarc aliquando opus fucnr,
aliquid vos feciffc imelligat. V ale T tguri.

G a

EPIST* C Ο N R AD I GESHERI

C.ONRADVS GESNERVS ACHILLf
P.GaJJero medico ..

#

R Emitto ad teOttfridum tuum, quoniam Typographum ei
nullum hic reperio. alibi etiam ii nemine fulciperetur , nifi
infpeftus. Si quae occabo dabitur alias,memor ero , poiTum enim
eius oftendere fpecimen,partim e tuo exferiprum, parti m aliunde
xniifum ad me,fed tui codicis collatione emendatu. Interim gra^
tias tibi ago , quod tuo beneficio hoc tam infigni antiquae Get*
manicae linguae fpecimine , frui mihi licuit. Si quando Mithrida^
tes meus χ<ην>λ*7Τ& denuo sedetur, fpecimen huius libri addam cum
honorifica tui mentione. Mitte quaefo etiam Gothicos Charafte-"
Tes tuos,vt conferam cummeis: 8i quicquid aliud occurret, quod
Mithridatem noftrum circa quamcunqj linguam orbis terrarum,
in primis vero veterem Germaniam iiluftrare pofsit. De Aiien·'
tino nihil amplius ad meicribuntFrobenij , a parentis forte obi'
tu non admodum curantes , praeferam cum non infpexerint li'
brum;< Poifet Dominus Illyricus partem eius aliquam l‘alrem,dU
midiam, tertiam aut quartam partem ad me mittere : vt ego pri'
mum viderem ddnderBafikam mitterem; ad fidum aliquem a>
nucum : vbi fi non placeret Frobenijs , ,alqs Typograplus often^
deretur. non dubito quin inueniretur qui fufdperet ea conditione,
quam alias fcnpfifti. Opus omnino eft librum pracfenteminfpici,
6C mfpiciendum tradi etiam Yiris , a magiftram ad hoc munus, ne
quid non approbatum ab eis edatur ; deftinatis .. quamobr em fi
quidineiret^quo Reipub. aliqua offendi poflet; eius forte ornit>
tendipoteftatem facere D. Illyricum oporteret , fi obtineri aliter

non poflet editio. Quod me attinetjD.lllyrico hac in re inferuiam
libentifsimciCopama.fide,ac fi res mea ageretur, praefertim cum
tu,amicorum meorum omnium fummus , SC optime meritus, in-»
terccdas. D.Iulms Alex, nuper refponditmihi , literis Ifnam ad
D.Cogelium medicummifsis, impetrauit mihi a Cacfare priuile^
gium pro libris aliquot meis quod tamen non mihi, fedTypO'
graphis forte' vtile erit. Heri de Csefaris morte rumor , nefeio aa
verus, allatus eft. Mitto literas a forore. Ortfridum petes a bi'
bliopoa veftro,ad quem Frofchbuerus libros mittere folet. Ni'
hil erat noui quod adderem. Dominus Io annes F unckius affi'
nis meus archiatros Memmmgenfis nunc, (is confulis illic ex
fratre nepos eft , 8C alterius confulis defunfti filiam nunc dii'
xit ) aliquos dies hic apud matrem fuam fuit .* per quem has

mitto, ,

LIBER P R I Μ V S. 17

«litto . Promittit aurentfe litcras noftras mutuas fingulis fe^
ptimanis curare poiTc;S£ veli c ... Ge. Sigharrtus nofter his diebus
ad me icripfir » 3C tua ac Domini Stengelij erga fe beneficia
pracdicauit : quamobrem ego quoque benignitati in eum vcftrac
gratias ago, 8C vt porro etiam eum commendatum habere, fi fide
diligentia fua dignus videbitur, vti fpero, pergatis oro. Va*
fculum illud Efslinga ad me miftiim, ne forte mireris , continebat
binos equi caftrati teftes, fedmale ficcatos , 8i. iam verminantes»
putentes!#, quare ftatim abieci. petieram ab Efslingenfi pharma^
copola Volmario, amico meo, vt mitteret, quoniam apud nos no
facili haberi polfunt, debuerat autem fruftillatim concidere di
ita in fumo ficcare,non integros. De vfu, ni fallor, alias ad te fert-
pfi : ied quia non fatis ,‘an fcripfer im , recordor', repetam,.vtD.
Stengelio etiam affini tuo communices. De polline teftium ita
ficcatorum , ad fecundas pellendas c iur e bibendum da tur , qvt*n>
tum tribus digitis capitur : icicp , fi opus fit, bis aut ter repetitur,
pr^fentifsimum cft remedium & plurimis iam deploratis pro^
fuit. accepi hoc anno primiim c Rhetiaalpina noftra:vbi rufticus
quidam plus quam in quinquaginta puerperis feliciter femper,
vfuseft: communicauit mihi illic minifter Ecclefiac vir dodfus 8i
fihfonpot } qui &C ipfe experimentum in vxore confulis Curiae iam
deplorata vidit.^ ego his diebus vxori D. V uolphij medici apud
nos dedi,qug ftatim vt femel accepit,fecudas enixa eft.An in ipfo
etiam fccrupromouendo idem pofsit, nondum expertus fum.Hoc
vos tanquammyfterium habebitis, Vale. Saluta D.Stengelium Si

amicos. Tiguri Augufti u. Anno » $ & b

CONRADVS GESMERVS ACHILLI
P. G affero medico *

IAm diu charifsime mi Gafiere, nihil a te literarum acdpio,nihiI
etiam ipfe fcribo,nam neque operaepretium vllum habui, 8i feri
pturum me non amplius ftatueram , mfi abfolutam Praefatione in
Diofcoridem noftrfi firmi 1 mittere. Sed nefeio quomodo ha Aenus
inftituto huic meo fatisfacere non potui : ita enim fum animatus,
fiue vitium tu id appelles , fiue interdum etiam virtutem , vt fenv
per ea quae maxime vrgent,pnmiimabfoluam:differrivero qu?·'
cunque poifunt, quam fieri longif$imcporeft,differam. Sunt au^
tem multa fubinde,quae me vrgent & noua & vetera. Verbi gra^
tia, heri acccpi litcras ab Hieronymi Frobenij Bafiiienfis T ypo'

βΡΓίΤ. CtJNRAOI GESNERI

σηοΜι nuper defunfti filio , qui vt parentis vitam deferibam au«
(altem aliqua carmina Gjrxci , Latinefyin eum condam , rogat.

Horumpofteriusnegarcnonpoirum.tottantai^illius inme be^

neficia extiterunt . Adorno etiam herbarium noftrum maiore
nunc quam antehac conatu:icones enim fieri curo. Si fingulis te'
re Faciendis (pingendis, fculpendis ) ftirpes viuas adfero iplemet

cx continenrc,pra tis,agris,femitis, vineis, hortiSjCollibus, monti

bus,fyluis,fluuijs,riuis,ftagnis,lacubus,ripis,8( quibuslibet alqs

natalibus ftirpium locis. Natauihis diebus in lacu,idcp propter
ftirpes ali quas, licet lam annis aliquot defucrus. Interim Diotco'
ridem non negligo , dimidium iam mifi Argentinara , pecuniam,
quam fcripft.accepi.ille cxpcftat pnuilegium c Gallia. Reliqua
breui, Deo dante,perficiam : hoc eft,Grxca cum Latinis collata,
mutuo ex alteris altera emendabo . De lapidibus quoque libel'
lum nondum perfeci. Hxc nunc feribere volui, cum fero dici iam
audiuiifem , medicum quendam vcftraremJ-iSchftctrerum puto
nomine, hic eiTe,poftridie fummo mane difceflurummam neque is
me inuifit , nec mihi ipfum de facie fimul Si animo in me , igno'
tum adire vacauit aut libuit. Soror tua cum nepti Si genero fa'
tis bene valent, Dei gratia, iam pridem mittendas aatcltteras
ab illis accepi, &nefdo quomodo, vt homines occupati obii'
uiofi folent , eas ad te mittere mature oblitus fum. Domum a fc
emptam gener pulchri xdificauit , obtuli me ad munus fencftrx.
Cxtera ex ipforum literis cognofces. Plura nunc non licet. His
feriptis Si obfignatis,dum nuncium expefto , tux ti. Iunq dat»
Iulij fecundo mihi reddi tx funt : vna)cum binis ad fo rorem , quas
illi ftatim reddidi, & nunc ab ea feriptas remitto. Pro raro Si mu
rabili illo hydropicorum remcdio,gratias ingenres ago: cum da'
bitur occafio , periculum Si ego faciam. Mentio eius a me fieri
poterit , fub tuo nomine inhiftoria ftirpium, vbi de cineribus d u
uerfis feribam. Ago etiam gratias pro feripto illo de motibus
Danix Si Sucdix,&c. Deus Opt.Max. Ecclcfix fux pacem refti'
tuat/Ego vicifsim noui quod feribam nihil habeo. Literas meas
Efslingam cum opportunum erit, curabis. De anima librum me'
um putaui me mifiife, ignofee homini obliuiofo.qui fcipfmn feri
obliuifcitur fubinde. Mittam (fpero) cum F rofchouerus dolium
aliquod mittit: aut citius, fi fuerit commoditas, nunc patruelis
meus qui imprefsit , domo abeft. Acftatem frigidiorem, & ma/
gis pluuiofam vix fumus experti .Clarifs .D .Mccccnatis noftn in

mc bencuolentia,tam cft mihi grata, quam qux gratifsima.Deu*

cipcj'

LIBER PRIMVS»

«f perpetuo adiit fuofpiritu. Moibani Si orphanorum memor
fum.Qux de veteri Germanica lingua icnbis,ijs acquiefco.Yak,
Tigurilunijdie a 6. Anno

CONRADYS GESNERVS, ACHILLI'

P, Gajfero medico,

QVx de Ph$drotle,'quem egopefsimuffl nebulonem, magum'
appello, Si cius farinx hominibus, fcnpfifti,intellexi,& mi
^rari defino, in tanta rerum Si morum omnium corrupte-»
la , Si fatrofanftx religionis noftrx contemptu, dabit Deus his
quocp finem, ledfort^ non ante mundi fine,interea enim fuos fem-»
per vult exerceri ceu in militia quadam hoftibus tum externis
tuminteftinis . Ottfridum tuum cupio adhuc ad breue tempus
retinere , vt de Typographo commodius inquiram. Nunc pri'
tmtm nofter e nundinis redijt, vt fatear tamen ingenue , nulla mi-»
hi Ipcs inueniendi vilius T ypographi. Magis forte locum habe-'
ret apud Belgas, fiue inferiores Germanos , ad quorum linguam
propius videtur accedere, autSaxones. Sedhoc tu melius i udi-'
cas : Si vidifti forte qux in Mithridate noftro fcripfi : nempe om-'
nes fere veteres libros qui Germanice feripti inueniuntur , BeL·
gice' feriptos videri. Nudius tertius a Ioanne Vuilhelmo Rcyf-»
fenfteinio, qui habitat prope Stollbergam, accepi duo folia fpeci-^
men Ottfridi tui , qux mihi tranfcripfit ex codice qui illic in Μο-*
nafterio quodam puto habetur -.eft autem principium primi capi-»
tis Lucse, idem plane' cum tuo, fed tu nonnihil emendatius dcfcri>
pfifie videris .Idem Alphabetum Gothicum mifit,Si quxdam eius
lingux ( qux Si i pfa Germanica eft ) ipecimina, ficut & Georgius
Cafiander vir do&ifsimus e Colonia, Interim laudo tuam indu-'
ftriam 8i virtutem, qudd tantum laboris indeferibendo hoc co-»
dicepofucristqui quanto minus plaufibilisfortceftinvulgus,tan
td plus admirationis Si laudis apud homines antiquitatis fimul Si
pietatis ftudiofos meretur. Nam fi externas linguas. Si qux in eis
antiquifsima funt in primis, magno ftudio pleriq? promouent. Si
id fibilaudiducunt: quanto magis laudandi funt i Ili, qui vt patria
linguam illuftrent,laboris et fumptus nihil fubterfugiunti Magna
certe' illorum & fyncera animi liberaliras eft , cui tum prxfemes
tum pofteri omnes plurimu debeant, luter hos vero te vel princi'
pe loco numerandu non difsimulabo,fi quado Mithridates nofter
mudcmr : cui foliis vnum ex tuo Ottfrido adda fpeciminis caufa.

EPIST. CONRADI GEi NERI

r1i vixero, plurima quidem libro illi addenda fum naftus circa lin
mias diuerfas,ab eius editione. T efticulatos illos iocos tuos cum
rifulegi, & antiquum te obtinere intellexi. Quod libellum de
Martyre Cracouiam potius quarnVratifslautam mififti,bene eft,
fed D.Crato cupidior illius legendi fuifler. Ab Heroldo hifce die-'
bus literas accepi:& eum nobis fuperftitem eiTe gaudeo. Moibani
Diofcoridem Typographus Arg«ntinenfis hacaeftate feimpxef-'
furum pollicetur, ferio, vt fpero: quoniam pecuniam etiam obtu^
Iit, iicutfcrijpferam, pudet me tamdiudiiterre.mittendam.ad te
Pricfationem : quam quidem deiineaui, fed nondum tranilcripU.
Sed in omnibus pene rebus eiufmodifum , ad differenda omnia,
idonee differre amplius non queam: non fanc pigritia, fed eo. ma/
ximi* confilio , fi quid interea,ahud accidat, mutare vt liceat , vel
addere,fi quid ad idem argumentum conueniens legendo vel ali-'
ter fe obtulerit. De vocabulis, illis, Altana, iE reter/ ©φηρ,εη/
Si ©tuben, Latine reddendis, etfi in his parum exercitatus, quae
polium ad te mitto, hortatus fum etiam Frifium vt aliquid inqui'

rere.f.a quo fi quid acceperoraddam.Sedille ita ardificac^vt arenis

teilurge veteris necleges nec vocabula curet. Libelli de lapidi^
bus nullum amplius fpecimcnhabco. Breiu,fpero,excudetur:er i
non prius fpecimen , lpfum ad te integrum, cum fuerit primum
abfolutus,mi ttatn.Tui omnes hic fatis bene habent, LausDeo. Ex ^
torfi aforore epiftolam. Voglerus abeft,cras puto rediturus, ΐχ
Gallia nihil aliud fere nifi pacem ftabilitam audimus , etfi adhuc
puto vmnque inarmisfunt, nec omnes conditionibnseius ac>
quiefcunr. Has literas mitto per Doftorem Io . Funckium Menv
mingenfem, patricium, affinem meum, iuuenem adhuc, Si fine v-'
xore.medicum doftifsimum,qiu aliquandiu nobifeum egit, nunc
vero in patriam vocatur, vt illic medicinam exerceat. Matei e-»
ius vidua , cum familia , hic adhuc manet. Quod fi quando non
fit alia commodior ad nos mittendi literas occafio , Memmin-'
gamad illum mittere poteris , ipfeenim fubinde habebit tabeL·
larios. Hisfcriptis accepi literas a Rihelio, quibus fcnbit Uex*
pedare priuilegium e Gallia pro Diofcoride noftro , & Grav
cos charafteres nondum omnino abfolutos effe : ad pignus ta-»
men voluntatis fuar mifit quindecim taleros., quos ego ferua-
boaut in meum vfum vertam , donec alia quoque pecunia ac-*
cedat : vel tu fignifices pupillos egere. Vale» Aprilis «.An-'

no »$6j.

£ I t E R P R I Μ V S. Λ)

CONRADVS G ESN ER V S ACHILLI
P. Gaffero medico,

Inas li teras tuas accepi clarifsimeD. Gaflererquaru prior da
ta eft Iuli] die 27 .poli quod tempus ad te fcripfi(fed literx tug.

puto,non erant ad manum) Si vt aerem mutares aliquantifper, ac
huc ad nos in primis te conferres , hortatus fum. quodnunc quo*
que facio. id^ deiidero cum forore tua, 8C tota familia.Offero ti*
bi domum meam, 8i memet totum, ficut multa Si magna in me be<
neficia tua. Si antiquum amicitix noftrxius poitulam.Paucafcri*
bohacde re, fcd ex animo. Salubris apud nos.aer eft Dei gratia*
nec in vicinia vfquam, quod fdam,infe<5lus. Remedia dejquibus
fcribis aduerfus hanc luem, vri efficacia mihi videntur, ita efficax
ciorem eis cenfuerim , aquam vitx aliquam cum ijfdemfer^ijni*
grediennbus, & camphora,(cui multum tribuo) deilillatam arti*
nciofc:aur,ft aqua vitx viniiie calidior videtur, quam vt omnibus
conucniat , cum aqua fimplici aut etiam aceto, poterit autem de*
ili liari vel in cineribus, velut aqua cinamomi.Minus ingratushic
liquor erit. Si clarus,Si limpidus. Si mire penetrans tum adprx*
feruandum inparua dofi,tum ad curandum (per fudoremprxfer*
tim) v.tilis, fi Deus voluerit, cuius hxcmanus eft, is te nobis Si a-*
mias.incolutnem conferuet. Arnen. Cum alteris tuis DJVdolphi
Occonis Uteras,ad me mififti, pro quo officio gratias ago,refpon
furus illi vel nunc, vel proxime. De BoruiTo illo, cui fuafi,vt tuo
confilio vteretur , vix fatis memini:fi tamen confilium tuum ci
profuerit, cupio aliquando fieri particeps. De forore nihibquo*
niam ipfa ad te fcnbit.Dc Hen.Stephani medico.nihil adhuc am/
piius refciui.vbi quid cognouero,fcies.Varianegotia,temporum
difficultas. Si nimirum etiam nundinx, qux nunc Franckfordix,
vt audio, inaufpicatxfuerunt, forte' in caufa erunt, vt(fi nondum
abfoluit ) tardius abfoluar qux caufx, metuo, vt etiam Diofcori*
dem noftrum retardent , quo tardius excudatur Argcntinx , nam
illic quoque pellem graifari,nunc audimus. Vrgere ego non de*
finam. Vale. Tiguri. Septembris dic 26. Anno 15 6 j.

CONRADVS GESNERVS ACHILLI

P. G affero medico .

NVncium na&us Memmingam , darifsime Si charifsime mt
D, GaiTcre, haec fubito feribere volui.Literas tuas nuper ac*

H

ETPltfT. CON&ADI' gesneri

tcpi quai nunc mihi refpondenti non funt aci manum, Si inter
mea Sibyllx folia alicubi latitant.ex mihi fohcirudmem aliquam
8C metum de te iniecerunt , fed feruabit te , fi voluerit. Dominus»
euipilos capitis floftri, Si omnes noftrx vitx dies numeramt.

Placet defcriptio remedfi tui deftillati : quodetfninfuauius eam-

phora adleftafaftumeft, fpero tamenefficacius futurum,
Agricola in libro fuo de pefte, &iPfe camphoram aquxdeftil-
fandx addit, Si alij multi , multis contra hanc luem probatifsmus

fCINunc qux ad huius flagelli tum prxferaationem,mm curatio^
nem pertinere mihi videntur, non tam te vt moneam, hoc eft,No/
iluas Athenas , quamme vt exerceam , Si cenfuras tuas audiam,

Ρίν?Κ tioconue»iens , ideft, minime excrementitia, ad
ficcum, Si in calido ac frigido temperatum tendens, non modo
adprxfemandumvtilis fuerit: fed vr curatio quoque fipeftis in^
tiafcrit , melius procedat, non pleno, crudo'. Si mahs humoribus
abundante corpore, Intenalia laudarim in menfafalemmedica-
tum cumbaccis iuniperi, lemine foeniculi Si pauco pipere. Sic.

Et vinum abfimhite cum ruta, falma^c, vel aromatite,m prima

menfafaltemi

2. Ad prxfettiandum probo remedia qux ficcanr,# aperiunt,
sta vt non nimis calefaciant : corpore autem iam purgato, &non
«rudo exiftertte,roborantia & aftringentia, vt Armeniam Si Lem
«iam glebas,tormentillam. Sic. Purgari autem meatibus apert
corpus debet paulatim pillulis Rufi, Sic.

j. Phlebotomiam confiderem adpreferuandum magis quarrr
curandum, fanguine abundamibus,ita vtbis aut ter modica &du
tierfis in locis fieret,potius quam femel copiofa vno in loco.

4 Boli Lemnia Si Armenia Si tormentilla , iumoribus ca*
Jidis , 8i fanguineis. Si humidis , prxeipue conueniunt·, alqs

nonitem. . -- .

Ad curandum, phlebotomiam non laudomiii in paucis, Mstp

robuftis iuuenibus,fanguine abundantibus, quibus eam copiofam
confulo,prxfertim fi ad prxferuandum prius non detraxerint.

£ Probo autem in omnibus fere medicamentum fudorificum
!llicodari(fohna tamen prius ahio, ne excrementorum vapor cu
ffidore citatus inficiat corpus) vttheriacam optimam, autfimnc
quid : in ouo Si opii nonnihil fit , cuius vi venenofi vapores hu^
moresig denfentur Si cohibeantur , ne in venas fefpargere. Si atj

I I 5 E R PRIMVji &

cor extendere pofsiht. Et euphorbij aut alterius fimilis pharmaci
calidifsimi fimul fubtilifsimicp , quod a centro ad fuperficiem pro
pellat, & habitum totum corporis fudore vahdo digerat, ita vt fi
quid vcL ante vel inter fudandum, vt fieri necefife eft, ad cor per-»
uencrrt, id ipfum illic colligi Si inhaerere nonpofsit, fed vehemen
fi in fttdorem refoluentis fe in corporis motu difcutiatur.Inter fu-»
dandum , vt diutius ferre pofsit aeger Si cor etiam muniatur , ali/·
quid foris cordi applicandum eft, vt Lemnia cumrofacea,&fudo
fis tempore medio iam perafto , aliquid per os dandum,vt fp ex¬
cies liberantis cum fucco citri vel fyrupo ex eo, rei modico de o^
leovitrioli. CsetcrumcumEuphorbium forte' pueris, 8C calidior
ribus temperaturis nonconueniat, pro eo camphoram fubftitue<*
rem in illis. Ορή vfum qui damnare voiuerir,is theriacam quoqt,
8C plerafqj porentifsimas laudatifsimasqj veter G antidotas dam/·
net. Extat And. Lacunae depefte Libellus Argentorati excufus
154 i. ivbipoft languinis detrafl ionem ( hanc enim ille probat,
ego cum doftifsimis feculi noftri viris F racaftorio Si Ge. Agri^
cola nonprobo:vt neqj purgationem, vtrifcp enim Si vires debL·
litantur : Si tempus prorogatur, quo yenenum cordi appropin^
qtiare poteft) mox propinat antidotum , nempe Mithridatium cu
bolo Arm.ex aqua ruraicis.buglofsi aut fcabiofae. Pueris vero SC
grauidis mitius remedia ex bolo, corallio, diamar . Sic. propinat.
Sin febris, inquit, vfcg adeo ardens non fic, aeger vero actatepro'
ue<flus,ac tempeftas etiam brumalis, detradlofanguine,propine^
tur illi ex aliqua diftarum aquarum, drachn.a vna aut dimidia fe
quentis antidoti, quae miram Si incredibilem aduerfus peftilentes
affeilus obtinetfacultatem.Eius autem talis eft compofitio.

I^.xyIobalfami,carpobalfami, foliorum hyofcyami,cinnamo
mi elecii,cafsiaeligneae,agallochi,doronici,maceris. ana. 3 .ij.eU
lebori nigri. 3 .iq. feminis papauens nigri,opij, gentianae ana. j .if„
Euphorbi^ recentis, ^.t. croci. >v’. mellis clari ft.j.fiat liquidum
eledtuarium fecundum artem, quodferuetur mvafefi<ftili,illitoc^
atq? detrufo in hordeaceam tannam. Agitari autem Lingulis die^
bu debet,iut cochleari, aut bacillo, idqj vniusmenfisfpacio. Po^
ftea vero vtitor. Mire' enim fudoremprouocac,iuccos virulentos
difcuti ens. Haec Lacuna. Scio Si amicum meum quendam nonin^
do<flum,& Paiacelfi fecla tores in huius luis curatione,anfidotos
opiatos praeferre Quod ad Eupliorbnim Π quidobqcias, alterius
cuiufdam amici noftri (qui doftifsimos in Gallia Si Italia me¬
dicos vidit) verba ex eius ad me epiftola, tibi forte' fufficicnt ;

EPlSTt CONRADi GESNERI

Stibium prxparatum,inquit,in pefte non probo. Euphorbq fuc*
cetium aliqui iaftanr.Compofitio noftratium talis eft.

IJ2 Euphorbi] mafticis,ana.i.f.aociorient.gra.v .trita fingus

la feorfim cum meile rof. redigantur in maffam : cuius exhibent
forma pillularum a fcrupulo vnOjVfcpadq.velij.f. Florentini me

dideuphorbrj.^.xvi.accipiut.gummielemi.f .j.f.maftiches.s.t.

SC huius drachmam cum aqua fcabiofx vel brodio non ime mira'
culo exhibent: Hxc ille. Ego in calidioribus,euphorbii loco, cara
phoram fubfti tuerem, aut partes mifceremxquales, autopii ali'
quid adderem:

7. Proxime,nifallor,ad te fcripfi,prxferendamihi videri re'

media deftillata , quod ea citius penetrent, citifsima autem pene'
tratione opus eft in hac lue; V erum foporifera,' (quod nunc addo)
vt opium 8i fimiiia , alijs deftillandis non adderem: tum quod ea
nollem ad cor penetrare : tum quod deftillata ea deteriora Si no'
ftrx naturae nocentiora fieri mihi videantur , calida non item, nifi

fort<5 metallica, de quibus hic non loquor,

8:. Siidor promoneatur ii fit opus , vel lateribus ignitis panno'
madenti inuolutis , per fe aut cum charaxmali Si meliloti aut at'
temifix floribus, qui bullire in aqua coeperint additi s,ad latera,ad
pedes, vel hordeo co&o,feruenticp, ita vt pedum plantis applicem
tur in linreo;.

. Locus in quo xger decumbit, foramen apertum habeat fu'
perius vthafttus peftiientes exeant, prxfer timeo fudante , idfb'
ramen alternisaperiri poterit ^claudi :cum enim fuffimigia ido'
nca fient, cum aquarofarfi campHorata,aliacp, claudetur aliquan'
diu locusjdei ndc:rurfiis aperietur . .

io; PoftTiidorem aluus balano folicitetur : Si xger omnibus
modis recreetur , Si cafsix cum fucco berberis aut acetofitatis ci'
tri aliquid fumat.Et paulo poft cibum capiat:ad quem etiam cogi
debet, ita vt parum Si fxpius fumat. Et roborantibus varijs imus
forisf$ vtendiim;·

n: In prxfmiatione, quod fiipra pr ?terr», curandi! vt aluus fera
per fo!uta,aut falte non dura fitrvtfi inuadat peftis,mox vel glan'
de (longiufcula Si efficaciore) vel leui clyftere amplius folui pof'
fit. Si inde ftatim adfudorempemeniatur. Hxc inprxfentiain
mentem venerunt : qux omnia doilifsimx ceniiirx tux fubijcio,
tuisq? experimentis, quorum nunc occafionem habes. Cum alium
liquorem deftillari iubebis, poteris camphoram, (fi videbitur) 0'
mittere : fed addere antidoto aut theriaex, qux liquori illi a d'

mixta.

LIBER PRIMVS. $1

mixta propinabitur. Quae dcftillarioni praeparantur» infundi ia-»
tis eft: coqui fuper fluum videtur. neqj video id obferuarum ab ar*
tis huius periris, exhalant enim boni 3C odorati fpirims interco*
quendum. Mitto libellum de deftillatione olei de Karabe fiue fiic*
tino, quem Ge.Sigharto noftro dabis ( eum enim aliquando a me
petiit, Si putabam me iam mififtV.nunc fortuito reperi ) Si pluria
mam falutem ei ex me dices. Vale in Domino qui vos omnes con»

feruet. Nouemb.dte^t.Anno i $ 6 j.

» .

CONRADVS GESNERVS ACHILLI
P. G a ffero medico .

IAm obfignaris meis ad te liter is, tuas ad me vltimas inueni.Me*
dicamenti tui aduerfus peftilentiar venenum iimplicia perpla*
cenqfed ficqti fcnpfi, mallem ea ante deftillationem non ebullire.
Conqcio deftiliarionem in balneo faftam ciTe.efficacior autem in
cineribus fieret. Hodie ipecimen liquoris fiue aquar illite theria*
calis a Georgio noftro accepi,quod fane placet : poteritip eius v*
fas eife etiam ad alios morbo?,frigidos et phlegmaticos,vt epile*
pfiam, vertiginem Si fimiles : item ad colicam , quartanam , fi ter
quater mane dentur 3 .Vj.adcp calculos, Si vrinamprcmoucndam.
Si denuo nobis deftitlanda fuerit , fuaderem vinum maluartcum
feoj^im deftii lar i,in aquam virx optimam , in cineribus poftea ei
adllfifcerifpecies reliquas , Si cum ad vnum aut alterum diem in*
fuiiefuerintjirerum deftillari in cineribus lento igne guttatim, vt
artis eft: De furdaftro autem illo , cui aures tinniunr , nihil plani
luuifenus i quoquam audiueram. Nihilominus verd gratum eft,
<juod me licet nefei ente, aliqua ex parte in meam gratiam feciftl:
& confilium hoc tuum, fi cafus fimilis forte fe mihi obtulerit , non
trit mihi inutile. Si oleum ftibij in curatione peflis aliquid boni
prarftiterit,fac fciam,potero enim eius pauxillum ad vos mittere,
& flmul praeparandi rationem. Scio aliquos etiam magnos me*
dicosftibium ita praeparatum ', vt hyacinthus gemma videatur,
laudare, cuius 4 .aut 5 .ad fummum grana dantur :fed id v ehemen*
tifupra infraip purgatione, vires vehementer profternit. Nuper
D.AegidiumTfciiuduma quartana Si afthmate,inparoxyfmoei
feinpcr fuperueni ente, curaui , primum oxymelite noftro
per triduum dato , deinde oleo vitrioli.
Yale.Tiguri »5 6 j.

EPIST* CONRADI GTLS NERI

CONRADVS GESNE RV S ACHILLI
P.GaJpro medico.

ETfiiam diu nihil a rc literarum habuimus, charifsime Gaffere,
fperamus tamen (ficut 8C optamus Si Deum oramus) te nobis
fupereife incolumem. D. Funckius MemmingeniTs , qui aliquot
diebus hic apud matrem fuit, cum hinc abiret , per eum ad te feri/'
bere volui, 8C fo rorem quoq; tuam monui , fi quid ad te v elie t. Ad
meam de peftis curatione fententiam, quam pridem ad te mifi»
refponfunmiumexpefto.Hali in Commentario Artis parueferi"
bit,poft Galenum Si Diofcoridem inuenta eife remedia efficacif"
fima,quxeg celeriter curent: ficiui Camphoram in febribus pefti"
lentibus:Mofchum,m iifdem frigidis. Alexander Benedi(ftus, qui
libellum de pefte non ineruditum edidit, a Camphora ranqua fto"
macho ingrata abhorret. Nic. MaiTa in eiufdem argumenti libro,
Veneriis impreiTo,in cap.de prgfcruatione a pefte,antidotumIac.
Ricij ponit valde commendatam, cui Euphorbium & Camphora
copiofe mifcentur. & eodem in capite aiiam antidotum eiufdem
authoris ex cordialibus Si purgantibus compofitam, quamfex"
centies ait expertam eife , 8i ipfum Ricium, dum Veneriis in La"
zareto mederetur pefte laborantibus , eius vfu infinitos prxfer"
uafl‘e.Nemo(inquit)hanc medicinam fumpfit, qui a febri peftilen"
tiali prarferuatus non fitrmulti etiam infeiff i cum apoftematjjbus
malignis in emunftorqs Si carbunculis,exeius airumprionenbe*
rati funt. Hunc librum tu forte habes, aut habere potes. Sin minus
Si petis, locum tibi tranlcribam.Bafilexnuperrimc Oporinus im*
prefsit Iacobi Peletarii libellum de pefte : in quo audio illum pri"
mas tribuere, quod ad curationem, Antimonio rite praeparato: 8C
prarparationem eius docere meliorem, quam a pleris^ oblerua"
tum iit haftenus. Vale in Domino Chrifto, qui te fibi et nobis con»
feruet. Tiguri i$6 3. Decemb.20.

CGNRADVS GESNERVS ACHILLI
P.GaJpro medico .

Vide infortunium meum, ante 14. dies adtefcripfi. nec inueni
tum nuncium, quem fperabam. Anteofto diesaccefsit qui"
dam,qtufe pollicitus mox ad me reuerfurum , decepit. Tum ter"
tius fuperuenit, ad matrem D. Funckij tioftri, quae illi epiftolam
mea co minuit, tam quam Lindauiii ituro, fed is nefcio quo fpirini,
aliam ingreifus eft yiam, Si cum ad miliare hinc difcefsiiTet, lite"
0 rarum

£ I B E R P R I Μ V %%

rsytim fafciculos duos meos quos acceperat (nam adD. D, Iin<
lium &Cratonem in Aulamquoqj fcripferam) aperuit,femilace^
ros abiecit. Horum fragmenta reperta ad concionarorem proxi-'
mi pagi delata funt, qui manum meam agno tu t·, &admeremifit
proprio nuncio. Epiftohetres mihiprorfus periere : alisepefsi·-'
mc traftatae rediere , vt vides inhacadtefcripta, quam idcirco
ad te mitto , vt 8i ignOfcas tarditati meae , 8C nonnihil condoleas.
Legere quidem adhuc poteris.laceraexpleuiin margine. Gaudeo
faltem articulos illos prolixe feriptos de Bemardino Odr.no non
«fle amiffos :quos adhuc fatis legere poteris. Anu fi a rame eft fcho
da quaedam adiunila , in qua non bene memini quid fcripferim.
Rihelius ad Diofcoridem pertinentia iam a me c-mnia accepit.fi
contingar me hinc te praeire ad meliorem vitam , tu folus praefar
bcris. ruam feruo adhuc praefationem, & adaam meam quando
primum licebit. Cogit me patruelis,de lapidibus & metallis li-" _
brum vt abfoluam : quae res rurfus moram mihi inijeit, fed vt fpe^
robreuem. Auentim Tomum his diebus Bafileam mifi, refpon-1
ilim expe&o : quod vbi habebo, primo nuncio fcies. Georgrj Sig>
liardi noftri li teras hodie accepi: cui propter occupationes non
refcnbo; cupio autem eum falutari per amanter, Petri Figuli, Ge.
G1 aufer i, & meo nomine. In fcheda, quam dixi amiifam , memini
nunc me refpondiffc poftremis tuis, quarto Ianuarq datis : nempe
curaturum me tibi Icones animalium depnftas,vt petis. SedFro^
ichoueri piftor iam in magnis voluminibus pingendis occu-»
patus eft : 8i Icones piftas omnes Frofchouerus Franckfor^
diaehabet:vnde commode' forfan ex proximis nundinis ad te mit*
ti poterunt,nifialiud interim fignifices.Qiiod ad Erotiamim,fcrii
bam adHen. Stephanum Geneuam. Argenrinaepefris occeperat
( nunc pene euanuifle audio ) vndeMagiftratus medicis omnibus
praecepit, vt fuum quifqj coniihum conferant: & confedtumexo- ·
mnibus libellum D.Andernacus,maximus nani,confcribat. Eius
exemplar fpero me breuihabiturum, quod fi petieris mittam. Va*
le,TiguriIanuarii dic 21. Anno 4.

CQNRABVS GESNERVS ACHJLLL
P. GjJJero medico .

SCribo iambjt multa iam notfle inioenatus adhuc, vt vides, iu>*
bito. Ignofce: Quae de peftis curatione, non fane tui docendi,
iethncl exercitandi. ac mum audiendi iudidum gratia fcripfi , ea

EPIST* CONRADI GESNERI

, tibi non difplicmfle gaudeo: Si video nobis in plcrisq? conuenire,
Opiumnonnificalidifsimis antidotis addendum, ego etiam ien^
tio :fed tales fere funt, quae in peftis curatione dantur . nam vt alia
omittam qu? opium diferte recipiunt, nobilis ille Saxonicus con'
tra venena puluis (de quo forte a Moibano noftro audiuifti , ego
Moibanicx antidoti nomine in Euporittis piofcoridis defcribo,
6ic.)herbe paris (id eft Aconiti primi Fuchfij) folia Si fructus re'
cipitquxnon minus fere ftrenuc quam opium refrigerant. Sum'
mc aurem antidotus illa etiam in pefte facit, vt audio ab experti s:

ita vtfubitd inter dum libercqpcr alnum, vnnam et vomitum pur>»

oando vfu longe tutiore quam antimonij prxparati,autpra:cipi'
fati,auuliorum quorundam. Sed Si eleftuarium deouo , recipit
vomicam nucem : cui vim refrigerandi in quarto attruui video,
dubito tamen adhuc. Modum tuum procedendi libenter legi, heu'
ti Si ea qua: de Guaiaco deftillato feribis: cuius Si ipfe laciam pc^
riculum A D.Cratonc & Iulio literas hodie Vienna accepi . Sig'
hardum noftrii faluta , a quo diu nullas literas habui, ego tuo no'
mine P^Tfchudum.Ochini dimifsionis caufam, yt volurfh proli'
xe' ad te mitto,vt Senatui ab Ecclefix miniftris hic eft exhibita. Si
tu de.iii.oybi fit.aut quo abierit ( in Poloniam forte, afylum hete'
roditorum) refciuifti.fignifica.Epiftolas illas Loiolanorum(pro
quibus etiam gratias habeo ) libenter legi. Continent enim lectu
iucunda quxdam.fed fupcrftitionem Papifticam ab illis tantopt'

refparai>doleo.Iefuitvumnomine,vtreftemones,abftinebimus

pofthac.Moibani Diofcoridem ( Dei gratia) perfeci, fupereft tan'
tum, quam vrges, dedicatio: quam curabo, vt accipias breui om/
nino.Tvpographus Argentma: promittit fe iam initante vere in'

cepturum.SC mifit operis fpccimen, quod placet. Pupillorum me^

morfum.SC ero. Annalium BoicorumTomum primum integrum
accepi .D.Bullingero heri dedi infpici endum ; cui furnmopere pia#
cet. Certius aute aliquidde eo, quam poifum primum feriba. So'
rori literas mih cum ftrena , Si refponfum eius lue mitto. Vale in
Domino Chrifto.qui te nobis perpetuo coriferuet, donec in melio#
re, quam fperamusyita,nos aliquando coniungat.Tiguri lanua'
rij die 8. Anno 15 64 .

CONRADVS GESNERVS ACHILLI

P. G a fero medico.

Vm certus nuncius adaffinem tuum M. Felicem Lindauiunt
mihi daretur, falutare tc volui : Si fimul mittere Nicolai

Epifcopii

LIBER PRIMVJ, * %%

Epifcopn Bafilieniis Typographi ad me epiftolam: vt inde intel'
ligas promouendam Auentini editionem mihi curae effe. Eam e#·
piftolamftatim vtacccpi, reipondi, me cupere cum quoms alio
Typographo illic agat» qui editionem fufeipiat rjfdem , quas ad
eum fcripfi conditionibus, id quod eum re&e ( prudenter ac fide/1
liter ) f*(fturi4 fpero.amar enim me,quic quid efficietur fcies alias*
Literas Ge. Sigharto noftro curabis diligenter reddi : ineft enim
aliud nuptiale munufculum. Nucem vomicam narcoticam e0e»de
quo dubitabam , iam certius cognoui. curam' enim his diebus vt
3 .f. eius daretur cani cum carne cruda : is deuorauit , poft horam
mediam obdormiar, & intra horas quatuor periit, cum interdor-'
raiendum modo capite , modo cruribus ipfum conuelli apparuit
fet. Tum alteri etiam cani tantundem huius nucis fimilitcr dedi-
mus , & poft horas fere tres cum grauia fymptomataipfumiam
inuafiiTent, Antidoti Saxonicar exherba paridc, SCc. de qua audi-'
mfti forte(nam ego illam primum a D.Moibano accepi) 5. f. cum
carne dedimus, quod remedium cum deuoraflet( & ίϊ non ftarim
id admittebat» fed fxpius oblatum tandem vorauit ») fanatus 8C
nihil mali paifuseft,crfi non euomuit, forte quod tardius antido>
tus data fuerit. Haec quidem antidotus mirific<? etiam contra pe-»
ftem valet. Ergo quod de Opio fcripfi , lui peftiLenriipfum refifte-
re antidotis mixtum : id Elecluarxj etiam de ouo di<£li argumento
comprobatur, quod ηδ opium quidem, fed nucem vomicam.opio
forte vehementiorem vi refrigerandi, recipit. Mirum autem haec
vtcuncp peramara.iumme' tamen frigida eife.-ficur & coccalosLe-
uanticos. Hoc etiam mirum , frigidifsima haec fudorem moucre,
quod cum alias obleruaui , tum ante paucos dies » cum mulieri
fuifocationc vteri fimul 8C ventris fluxupericulofo laborantijhoc
medicamentum praefcripfi,

^i.Theriacae nouae $ . f. philonq 3 . f . Terrae figillata?,medullf
monoeerotis,ana 3.f. Tormentillae grana vij.mifce cum pauco
fyrupi de limonibus. Hoc totum accepit a cccna , hora nona , hoc
cft tribus ante mediam no&em , 8C paule» poft fudare Si dormire
carpit, inde paulatim ad meliorem ftatum rediit. Hoc ipfum verd
medicamentum pefte etiam correpto vtilifsime' propinari ηδ du-
bitarim.Sed quid ego noftuas Athenas i D.Funckius affinis me-'
us propofitiones 18 .Io.d Suchten cum antithefibus D . S rengelij et
cenfura tua,grauibusfane argutijs 8i eruditis, nuper ad me mifir»
quarum exemplar deferibi mihi curaui. D.Funckii autem manum
in PoloniS ad ipfum Ioh.dc Suchten mifi, inclufam epiftolio meo,
i I

« '* ΕΡΪ^Τί C OH RADI G E S N E R I

OUO ipfum ne falutatione quidem dignatus , moneo vt refipifcat
& poilea/ivoluer it, vobis refpondcat.literts Norimbergammifc
fisfquo ego etiam adamicummifi-.fin minus, no ede, quod advoS;
fcribat quicquam. netu enimrefponfo vos eum dignaturos. Luv
cubrationem meam de metallis X lapidibus uerum prxmambus
habeo , diu intermiflam, promdefi quid tu , aiuD. U. Stengelius
habetis . quodlibrumhunc meum quoquomodo, aut piitura alie

qua.autdefcriptionefeu facultate aliqua infigniore, ornare queat,

communicate, tu quidem alias quatdam ad me mtfifti : fed vellem
D. Stengelium quoip adidcm faciendum hortareris. Mit ade lae
eide bezoar D.Crato nuper adme fcripfit: quem ego lapide nune
nuam vidi: Ctefar ex Hifpania accepit. Non dubito, quin ex Fuge
geris aliquis habeat, quod fi reperiri apud vos po(ret,mhilgrae
rius quam eum videre, illico optima fide remiffurus , aut falcem
piituram,8C deferiptionemeius accipere , hoc tempore mihi fatis
foret.ego lapidem illum vtcunque preciofum magnam cum Ae^
*ite cognationem habere fufpicor . S iue autem hunc ipfum lapide,
fiue aliud quidpiam circa quofuis lapides aut metaua rarum y.
cognitione dignum, videndum ad me, aut deferiptum m.fe itis.m
auf D. Stengelius e rebus veftris autaborum , apud quos fidem
veftraminterponatis, gaudebo vehementer.et honorificam m fin.
gulis ill.s.quf vobis debuero, mentionem faciam. Non dubito au¬
tem quin etiam doftifsimi viri D.D.AdolphiOccones pater etF.

fi quid haberent huiufmodi , vtendumfruendumqj aliquantifper
Concedere vellent : aut (fi quis alius) apud vos me nouit. Vale &
iijnofce homini impornmo, fed (fi quis alius ) natura: ftudiofo.
Tui hic valent. Deus te quoque conferuet. Saluta amfeos, u.u.
S tenpelium in primis , qui cum in Antithefibus fms inter cory^
oheos rei medicar noftri feculi meadnumerar,mento pudorem te^
nuitatis mex confdosmihi excitauit : agnofeo tamen ipfms m me
beneuolentiam non vulgarem, ipfms quocphonori (fi quae naice^
_ Vnlornntim.Feb.dietl. 15^4·.

CONRADVS (iESNERVS ACHILLI
P. Gajffero medico.

SCribis re poft vlrimas meas ter ad me fcripiiiTe. Ego vero tuis
cmnibus refpondi mature, & rTTetiK) ne quae de meis refponffs
interciderint forte. Tuas nono Februarii datas heri accepi vna

atmfafciculo librarum V. Illyrici, quem craftino Bafileam me

mittere

LIBER PRIMVS.

mittere pofle Cpero. Literx Vienna miflx, D. Cratonis Si D. Iulif
ad me funt , vna cum priuilegio Cxfarco , quod fuper aliquot lu
bris meis petieram, clementer mihi conceiio ,&fine vllo fumpn*

meo. hoctamenoperam dabo., vtD.D. Iulio &Cratoni, quibus
hoc beneficium prarcipue debeo , chartaceis faltem munufculis
mittendis, nonfim ingratus. Auentini exemplariam pridem ac
c<pi tdquodramc temo tibi feribo. nuper id Baffleam mifi Si ex.
oefto refponfum.Epircopius quidem, cuius ad me epiftolam an.
te paucos dies ad te m ifi,non volui t recipere . fcd promifit fe dih .
genter cum aliis afturum, «c. quicqmdfiet, figmfkabo mature.
Priuilegio iam.vtfcripfi.in aliquot libros, a «ne edendosjmht
conceiio Si inter alios in Moibani Diofcondem quoque, ipero
TypographurnArgentinenfcm id citius.fi nondum incepit, ince.
p turum abfoluturumcpopus .De nata tibi nepte Cathanna gratu.
Ιο r, & Deum oro, qui eam ubi ac parentibus , lucundifsimum fe.
neautis tua: folatium diutifsimc futuram conierua. Nunciam
hoc euangelium etiam Euphemix tux : & fi quid ad re vellet cu.
ratarum me, addidi. PeftisBafilex nonnihil augetur Apud nos
multi pleuritide et angina pereunt. Euangelium m Gallia crefcit.
D Andernacidepefte librum Germanicum Argentmxedi tum ft
defideras (mihi quidem leftu dignus videtur) necbreuius aliunde
habere potes : mittam hinc adte. etfi vnum tantum exemplar ha.
beo. De nucis vomicx veneno Si r emedio, in canibus tentaro, nu.
per ad te fcripfi. Nunc addo, Opi] vim contra peftem praecipuam
eife,teftatur etiam Solanum fy1uaticum(^oiltrurr0quod in pe.
ftilentia porcorum efficacifsimum eft remedium, vt Tragus fcn.
bit.Vim autemhahetopij. D. Grato edidit Periochen Therapeu.
ticam,qux Bafilex nuper impreifa eft, in cuius prxratione Theo.
phrafteam fe&am grauiter reprehendit. Saluta D. Srengelium:
cuius Antithefes laudo , ficut Si tuamCenfuram, vt nuper fcripfi.

Vale. Februari] die 20. Anno ·

CON RADV S GESNERVS ACHILLI

P. GaJJero medico.

POftrem? tu? V.CL.norio Martii dar?,ciufdedie trf. mihi red>
dit? funt.Tn qs qux de Guaiaci ligni ftillaririo liquore Icribis,
libenter cognoui, tum alias, tum quod adhiftoriSftirpnt mea hoc
quoq? faciarTypographns nofter niic F ranefor dt? abePi :a quo rc
ucrfo intelliga, an leones animalia ome genus pictas $ te wege

1 i> t

EPIST. eONRADT GESNER!

poisim.Tcones enim ni fallor(vide quam fim obliuiofus)folas pe*
tis.Ab eodem fpero me accepturi! a Rihelio Argentinenfi rcfpon*
Tum, quando tandem Diofcoridem noftnl fit abfoluturus. Vbi pri^
mum cepifTeintellexero,prxfario tam diu dilata,a me abfoluetur,
8C mittetur ad te maturi. Quae de peftis curatione ex conieiluris
tneis ad te fcripfi , omnia iudicio tuo, 8C experientiae rerum ( quae
mihi hac in parte perexigua & pene nulla contigiOfubijcio .Nar^
coticorum curam cum peftis curatione non confundo, fed nucem
vomicam narcoticam eife,tibi probare volui, hoc eft,opq vimha>»
bere,fii tamen antidoto contra peftilentiam celebri admifc eri : fi>
cut 8i alia narcotica alii? contra peftemantidotis. Vndcfequitur,
fi narcotica peffi aduer fantur , vt contraria ipforum quam peftis
ratio fitpefti enim medentur . contraria autem contrarijs meden-
fur.Facetiam tuam de fuibus &C vicinis veftris rifi; Multa certe in
homine 8C brutis quibufdam contra eofdem morbos, exaequo o*
pitulantur:vt cum aliunde, tumVeterinariis libris Grjcis atep La*
tinis aftruere poftem.In primis vero porcis noft r,quod adeorpo'
Tis partes interiores, plurimum cum homineronuenire: Sed hxc
finamus ; De ipfo vero Solano fyluattcoX fiprius non fcripfi rfum
enirrrobiiuiofus nimis)hoc ameaccipe,& cxlaomnincrtanquam!
myfcemum: {uccunvexeiusfmilibus (acinis,qui cerafa referunt)
expreflum 8C ad fyrupi conffftentiam cum pauco facdiaro deco'
ftum,ira efficacem efle, vt vel ligulx,aur cochleari] parui mcnfu·*
ra fomnum inferat, fluxiones fiftat , dolores tollat , dyfenteriam
curet, gratus eft plane' , fed cauendum ne amplius detur, ego cum
laude vius lum. Eiufdem radicis particula , dimidix drachmx
forte pondere , fi in poculum vini iniiciatur : δί de illo vino ali.*
cui propinetur fid quod per iocum 8C ad illufionem aliquos fes
cifte fcia) perhoramaut dimidiam ante comam , eum qui gufta*-
rit^incarna ab omni cibo alienunr futurum, & cum non xgnv
tet, nec doleat i edere tamen non pofle : quod fi cochleare acen¬
ti aut fucci limonis biberit, flarim liberatur & edit. Hocargiu
mento contra alia etiameiufmodi venena , maximam aceti, aut
limcnis citriue fucci vim effe conieceris. Hxc ne cui hominum
dixeris, nequis abutatur, nifi forte' Domino Sten^elionoftro,
quem falutabis peramanter, amo enimipfumr primum quiabene
meritus eft de me, deinde propter eruditionem, tertio quia tuus eft
amtcu?:poftremd propter Sighardum meum,vt cifaueat:Sighar*
dum quoq? faluto: cuius literas nudius terthis accepi. Si quid D.
Skngelius haberet, yt non dubito * quod vel ftirpium hiftoriai*

meanti

liber p r i m V $> Sf

m«an* aliquo modo ornaret» vel librum de metallis. Si lapidibus,
quem nunc fub manibus habeo, circa piftur as,res ipfas, nomina,
facultates» quantulumcuntp, perfuadcvtmihi communicet. Pe*
flem apud vos remifiiic gaudeo» & vobis gratulor. Monocerotis
cornu verum ego vidi, & particulas quoque, fiue fegmenta,fi fu*
perficies eis adfiit. Cenunum autem cornu pro eo poni, non im*
probo. Cenfuram tuam Si D. Stengelii in propofttionesnebtilo*
nis illius a Suchten,cum D. Funckms ad me mittereriquarittirtf re
cordor, petebar, veluti veftro nomine, vt in Poloniatn mitterem:
id quod faciendum exiftimaui. Certum eft illum ipiiim eflfe audio
rem : nam fub eius nomine etiam D. Grato prius admemiferat.
Quod ίϊ ille aufus eft contra publicam veritatem calumnias fuas
fpargere,imd publicare, nos pro veritate artis illius quam profi*
temur,& publica mortalium ialute, illi refponderc dubitabimus1?
PergeAchillemin illos impoftores,et peftilenres homines agere,
ego me lubens tibi Patroclum adiungam.Malo nodo malus quav
jrendus eft cuneus .Prcftantifsimo viro D, Adolpho feniori,pluri*
mum falutis ex me dicito, nam filium adhuc Memmingx haerere
puto. Scribam adF.breui, nunc haec multa noiie praecipito. Be*
zoardici lapidis fpecimen videre gefticKAdolphum vero III. quo
de fcribis,nondu agnotii. Super Auentini opere, doleo me certum
adhuc nihil poffe refpondere.expecVo autem his diebus nuncium.
Si ab Epifcopio literas.Harc adliteras tuas.V ale. Tiguriip.die
Marti} . Anno t $ 6 4 ►-

C Ο N R A D VS G ESN E R V S A CHI 1 1 V
P.Gaffero medico »

SAlus Si pax a Deo patre per Dominum noftfum leium Chri*
ftum. Septembris die a3:circa mediam noftemEuphemia f·*
ror tua,pia Si honefta matrona, pic in Domino obdormiuit. Tor
ia fere' aeftate proxima fatis commode' habuit: articulares humeri
dolores minus quam antea fenfit. Cupiebat tamen recum eife,tum
vt filix morefitarem vitaret, tumV r breuifsimumfibi reliquum
rtatis te cum tranfigerer. plurimi enimfemper te fecir. Si amauit
jnaximopere. Hoc inftituto, thermas noftras adire propoluer at,
vt eo prxtextu commodius a filia diuelleretur,& Auguftam ad te
eeu in portum fe conferret. Sedaliter vifumcft Domino Jamiam
abitura , in morbum incidit , febriculam lentam , Si marafmum:
qua fere per mefem decubuit, & £aulatim defecir,magna quidem

;Ε Ρ Γ S Τ* CONRADI GE5NER I

Dei dementia, dolores enim magnos nunquam fenfit : fedfic*
citarem duntaxat , 8C virium defedionem. Semel atque iterum
mihi mandauit,vt ad te fcriberem/c corpore qmdem aegram erre
-animo autem valere, & fpirjtu firmam eiTe : feque tuis precious
commendari cupere. Id mihi ad te feripturo tabellarius nullus
contigit Nunc per D.Funckium affinem meum fcnbo , qui huc
admatrem venit. Maria neptis tua, cqft primum mater sgrota·'
re carpit , A febri fua Ieuata eft , 8C matri vt par erat , benigne m,
feruiuit. In morbo quidem antea , eius forte vi & magnitudine,
morofior fuerat. Bene adlum eft cum forore, quae ad hanc arta^
fcem progretfa , d qua omnia indies infirmiora erant expeftan^
da placide ac pie in facrofandar fidei noftrar confefsioneftnce^
ra,obdormiuit. Poftridie Funus elatum eft fatis magna frequen.
tia hominum comitante : cui ego etiam veluti vicanus tuus pu
leo lugubri tedus , adfiii vna cum loanne V oglero & el“f·
Hi duo hodie mane in Alfatiam difcefterunt . Harc de foi ore
tua, mihi charifsima , 8C qux me etiam propter te amaoat,pau^
cUcribere volui , vtcunque feftinanter fi* noftvm m.erplu.
rimascuras. Spero aufero te fharifstm* fororis obitum , pioK
animo laturum . prxfertim cum illa pii fanftcquevtvt,
xil quam diu hic fuit , ita etiam (itum diem ciaufertt : «eam an,
te nos ingreila fitviam, quam nos duce & aufpiceDeobreui fe,
quemur. Is tefpiritufuo confoletur . « adpiam fimiliter ™°F'
tem prtcparet.quodidem nobis.vt largiatur orabis. Peftis emm
hir magis magisqtte nos exercet, « multos fubinde aufert. Bul,
lingerus ea correptus, per oito dies valde periclitatus eft: nun
Dei gratia, conualefcit amifla vxore. Bibliander ooqthtsdie,
hns «c NuUifere medicum acccrfunt, nili fero : itant, vire,
KeHrimnedia, qu* vellemus, non liceat. Baffie* Pla.te,
nts medicus, cui Antidotum Saxonicam communicaram, in miti-
tis eam feliciter expertus eft. D. Bullingeras P.rl m"m
eleftuario de ot.o : inde poft aliqua* horas fumpfit decoftum
commune folutiuttm cum diluto tnfufo rhabarbaro K <Y™P° r0'
(arum folutiuo, «guttis quatuor o.et vitrioli : vnde folutus eft
fatis copiofe. Carbunculi duo apparuerat, quorum vntts vfttis eft
ferro caedente, alter remedto quodam caufttco. «exets ^lu,
rima fanies virofa fluit. De arfentcom faccttlo geftando , e rea
cor quid nam tibi videtur ? corallium aliqui addunt, ah] alias
fpeciescordiales : aliqui etiam fublimamm. Plura nunc non li,
«t Vas enim includere feftinat F rofchouerus .Icones animalium

1

·'

liber P R ϊ Μ V r 3*

addam fi poflum Si Illyrici librum. Vale. TigurL O&abrif;
vigefimo i $ 6 4.

C Ο N R AD V S G E S N E R V'$' A C H I LL P
P.GdJJero medico.

¥L rimae· tuae Oftobris decimo quinto datj, nudius tertius mi*
hiredditaefunt. A quo tempore etiam alias meas , quas de
fororis obitu fcripfi, ad teperueniiTefpero. Quas vltirnas ad fo^
rorem iam in Domino defundam fcripfifti, eas Mariae eius filix
tradidi: quae fatis bene valet cum fuis. Maritus puto Curia: abeft;
Peftis noftra moderate fatis nobifcum Si clementer agit, Dei gra^
tia, in feptimanam circiter quinquaginta tolluntur. Icones iam:
accepiife te puto Quadrupedum Si Auium : reliquas fperopro^
pediemcum proximo vafe Frofehoueri mittam : ^cum illise^
tiara Illyrici Tomum primum remifi; In cqntrouerfij dc Try<
pliera Perfica, addoftifsimiD. Adolphi noftri iudicium pronor
co. Veteres certe myrobalanorum non quincp.fcd tria genera fta*
tuebant, embbeos enim Si belli ricos ab hoc genere excludebant.
Sic. Legat D.Adolphus ea quae ad te fcnpferam argumenta,^ iu
dicer, de nomine nonmukum contenderim* &fiproimproprijs
Si corruptis, vetera piOpriaepreuocandafuaferim. Triphylon
autem (per L. fimplex : alias triphalcn per A non probo ) par^
uam,recipere quinq? gertera myrobalanorum, cum fcribat Aclu*
arius lib. v. Methodi, in eius deferiptiene poftea tria tantum rt*.

celet, nempeCepula(veI pro eis,Indaica)empeli2.(id eil,bellirica-

Si emplitzi. Circa pondus vero Myrobalanorum, quod mutam»
dum puto , non ex mea corueftura eil , fed vetuftifsimorumcodi^
cum Mefuaei confenfu comprobatur. Quod fi ex triphylo parua
veterum , compofitio haec recentior nata eft, illa autem tota fer £
rayrobalanjs conitabat, non eft timendum,ne nimium earum ady
damus. Apud Auicennaminuenio trypheram minorem diftam»
conftareex myro balant tribus generibus , butyro Si melle,vt
mtiino a tribus ditffca iit haec copofitio ; fiue triailla de tribus my*
robalani generibusacripias,fiue de myrobalano butyro Amelle.
Ailuarms pro butyro,okum rofaceum accipit. Si melius triphy*
lon, quam trypheram vocat>cognomento minorem. Nammaior
dicitur, cuni nyrobalanis. alia quaedam acUjciuntur aromatica,
aut cokummouentra,aiit purgantia, aut aftringenria.mukxenin*
Si diuerfifsimx compofitiones tryplverarum extant, Sic. Interinv
video aliam ciTe trypheram magnam Nicolai; quae myrobalanos

IttliiCU

EPIST. CONRADI GESNERI

nullos recipit, fed opium : Si w*. « eft 'delicatis ac dolone»
impatientibus hominibus conuenit. Porro vt Aftuarq mphylos
tria cenera myrobalani recipit» fictriophyllos Myrepfi, mage*
ncra piperum. De foiano nihil dicam;& puto illius commodum
vfum eifepofle. quod tamen Campegius fcripfit, celare vos no'
lui.DeD.LucxStengelii 8C D.Adolphi aphorifticis conclufioni-'
bus circa pedis caufas, differentias SC curationem ad D Adolpbu
feribam: imprimendas non dabo,nifi ipfi concdkrmt. Vale. Ί. i'
guri.Nouemb.die ί.Αηηο \$6 4r·

jCONRAD VS GESNERVS, ACHILLI

Gajferomedko,

LIterx tuar ^‘Septembris dane, jeiufdemdiet<i.aD, Funcdo
affine meo,quiMefeg3 huc ad matrem venit, redditae funt.
Neptis tua, vt primum a febri melius haberi coepit, mater eius
Euphemia in febriculam incidit cum catharro quidem, ex qua
iam dies aliquot decumbit. Dominusrillam feruet,id quodfaitu'
rum fpero. parata erat,vt iam iam ad thermas defcenderenfedfe^
briculx fup ementu retenta eft.Confulam ei quantum porero.Oc'
cupatiornunc quidem folito fu/n^nam cum .peftis , quae prxlu'
ferat aliquantifper, fcrio\iamagat nobifeum: admoneor vt ad
migrationem, fi Deo placueritforteme cum atij svocare, mature
prxparem,^ difponam domui me*. BafiLeac fupra quinque miU
lenosjextiniiifunt. Argentinae etiam.Si Heydelbergaealibi^ vel
recruduit, yelorta nunc primum eft. Antidoti Saxonieae delerim
ptionem ad te alias mifi. quam fi haberes confeftam, periculum e-
ius ftimer^e te iuberem. Medicus Bafilicnfis amicus meus, iepties
nuper illam dedit totidem inferis : ex quibus feruati funtquinqi
duo mortui: quorum alter tamen in dies noucm vixirqprarter alio
rum morem illic. Dr.cumWt etiam D.BuUingerus nofter iam ter^
tio die.cui valde metuo. Sumpfit is primum nefcioquidpf rie»mc
(erd vocauit.ab alio quidem vocatus adhucn emine iiim. domi vt
rdpro confilio interpellant memulti. Deus ίϊ voluerit, me ferua*
bit Siue yiuimus»fiuemorimur» Domini fumus:cui fit laus&glo
ria in xternum. D.Illyrico remittam primum Tomum cum po^
tero primiim : faltem cumFrofchouerusFranckfordia reuerfus*
dolium aliquod cum libris ad vos deftinabit. Vale &falutaami*
cos:in primis D . Hainre iium , V .OL. cuijmeas adD.Cratonem
committes : ad quem litcras alias Xindauium mifi , vt re&a-ad

HIBR PRIMff, f

ipfun Viennam perferrentur. Vale. S ep tcmbris die dccim· *
fexto. Anno i$ 6 4.

•i · -

C ONR.ADVS GEJNERVS ACHILLI

P. G &ffero medico.

QCripfinuperadD. Adolphum Occonem F. Si indicaui, D. II#*
i3lyrtci Auentino nullum T ypographum inuenire me pofle:in#
tellexiiTe autemfex corre&orc Epifcopiorum , ni fallor) Myricu
ipfum ad nundinas Francofortum nunc aditenrurum 3i cum Epi#
fcopijs de eoafturum, quod fi omnino ita futurum puta flem, To #
mum primum qui apud me eft, Frrmckfordiam mififfem. nunc il#
lum fcruabo.donec quo fit mirtendu s, indica tum milii fuerit. Mi#
fi’ eidem D.Adolpho etiam fpeamen Euporift n Diofcoridis im#
prcfTum: T ypographum pergere puto, ego quidem fedulo vr#i
geo. Incipirhic peftis,& iam viciniam meam inuafit. Commen#
do meprteibus tuis. Icones animalium iamdudum a tc defidera#
tas nondum mittere poifum, decepit me Typographus*. qui intra
menfem fere primum, hoc eft, in reditu fuo F ranckfordia : feha#
bere poffe ait a pi&ore , quem mrerim in aliis occupauit : $i duo#’
bus iam terminis mihi impofuit : quod ne amplius fiat cauebo.
Soror tua fatis bene valet fed morbo & morofitate filix, 3i nimrjs
omnino occupationibus domefticisitamolcfiatur , vtnonfitfe#
rendo.ftatuitfead aliquod tempus thermas conferre: indeforian
Lindauutm petitura, fi nihil impediat.DominosJAdolphos faluta.
De Mithridatio iam bisadF. fcripfi *. heri Frofchoucro dedi Ii#
brum manu feriptum commodato mihimiflum abAdolpho F.
quem is vafifuo ad Bibliopolam veftrum Vuillcruminclufit. In
tryphera Perfica defcriptio veftra myrobalanorum ana. $. ή . ac#
cipit: fird omnino legendurh eftana. |.ij. ficuti habet Fuchfius
imitatus ineo &alijs plerifque locis a fe emendatis, monachos
Romanos : qui in veruftifsimis codicibus fic legi oftendunt. Ac#
cedit ratio , quodtrypheram hanc natam appareat ex triphylo
Aftuarij paruafeu minore: qux tria fimplicia,nempe myrobala#
nos diuerfos, oleum rofaceum 8i mei recipit, vt inde rriphyli no#
men inditum fit, a tribus generibus medicamentorum, aut foi tc a
tribus generibus myrobalanorum , fic ut 8i antidotus tria piperis
genera accipiens rnphylon. melius quam triophyllona Myre#
pfo vocatur. Alibi quidem idem Aftuaruis tryphalum(triphylon
emendo ) paruam ex iribus myrobalanorum generibus , hi infu#

fePlST. CON&ADI GES N E?RI

pe*b*ilmcis,5i emblicis coniti tuit. Addiuerfos autem humores*
purgandos , alia atque alia ei mifcebantur. fed myrobalanorum
pondus, femper excedebat reliqua. Extriphylo autem homines
indo ito s trypherum feciife puto;hoc eft, nomen corrupiife. IntC'
rim non nego alqs quibufdam compofittonibus trypher^hoc eft,
mollis Si delicatae nomenclaturam reite attribui. In eadem rry^
pheraPerfica „quia fuccus iblani recipitur, librar pondere.Sym'
phoriarrusGampegius Gallus medicus, Lugduni cum«fiet,httiti$
cryphera: vfu, aliquos infamos Si amentes fado-s fcrtbit , Si euU
para in folanii reijcit. quare ego pharmacopolis ncftris confului»,
vt quoniam pharmacum hoc ad aluum foluendam inftitutum eft
(quifcopus etiama lblano valde impeditu r,pracfertim cit foluea^
tia minime fortia ingrediatur) pro libra fucci iblani, addant fucci
(aut fyrupi.fi is defit) 3 .nouem Si fucci herberis .3.111. Sic enim SC
alnus foluetur melius , Si refrigerandi fcopus non admodum im^
pedietur, SC gratius erit fumer» ti pharmacum. Vos quofucceifiv
trypheraPerfica communi modo parata hadtenus vfi fitis.figntfi^
cate. Haec cum Adolpho noftro communicabis. Saluta amicos. in
primis vero optimum virum generfi tuum : cui equidem Ubentifx
fimdiQfpitalitatem mcamdedaraftem.fiperipfum fieri potuiiTet,.
Vale.Tiguri. Augufti die 19. Anno 1564.

CONRADVS GESMERVS ACHUCT

P. G affero medico,

Q Vae de pJeritidis curatione ad me fcripftftiidoitifs.Gaire^'
re,pro ijs gratias ago.Ceffauit id makl apud nos, Dei gra
najiuit autem nofolita:fed comagiofa quaedam peftilens Si cruda;
pleuritis illa: in qua obferuauimus , fanguinem vel detrahendum
no eiTe,vel parcius, & in pedibus magis.quam brachqs. D. BuIIin
gerus terefalutatj Sfpro curatis literis gratias agit. Proxime ad
te fcripfi Auentini Tomu ab Illyrico miifum, Bafileamthiremifx
fumeife.Scribamnunc ArgentinamadRiheliumTypographum'
de eo;qui fi non accepter, remittam. De excufatione Illyrici, qudd
contra Oleuianum fcripferit, nihil addam , ne moueam quod im*
motum efle prarftar. Si quod tum a noftris , tum altjs intsitum·
hoc tempore nwnere-mallcnh Ego nec vos, nec veftt am fenren-
tiam condemna : fed pro fratribus colo , fi' modo hoc admittitis.
Vos vero.fi nos ac noftram fententiam tanquam impiam damna>
iris Si exduditiSjiampropterhoc ipium fratres agnofeere nopof»
fiumfednecfic quidem damno, SC Deum pro yobis ero. Qu* de

glebis

11 BER PRIMVJ,

glebis cfepuldiro S. VIrici fcript?fti,libenrer legi, & gratias ago.
Vtar illis fuo loco in libris meis. Pro difpenfatorio etiam veftro
■obligatus fum tibi, placet id mihifummopere.per ocium diligens
tius infpiciam , &fi quid occurret, de quo monendi mihi videam
mini, candidcfcribam. Oxymelitis noftri defcriptionem , in eo
non reperr: fed luliani, non eandem tamen puto lulianico veteri,
conferre nunc non vacat. De Mithri dario miror tam diucrfas eius
defcriptiones apud veteres fimul atque recentiores extare. Aliud
Fuchfius, aliud Cordus, aliud Syluius>aliudAifuarius>aliudAe>'
gineta ponit. A vobis politum Andromachi nomine, noncft An-»
dromachi, fed apud Galenum lib. i. de antidotis inter Antidotos
ab Andromacho defcriptas tantum legitur, & plurimum diftertd
theriaca Mithridatis eodem in libro defcripta , qua & Mithrida#
tem ipfum Si Andromachum vfos aiunt. Ea autem theriaca no-»
ftrar Λ* */Λ« olim diftx, id eft,i viperarum carnibus parat£,pcr#
iimilis eft,& ορη plurimum recipit, vttheriacx noftne loco refti
ponipofsit. AHar Mithridati] defcriptiones Scincum recipiunt*
opi] vero perpurum, ficut Si noftra deferiptio, qux atheriacaGa
leni fiueAn dromachi, vt plurimum dififert, ita re&e‘proca fiibfti>
tui non poteft : quod ha&enus tamen nemo monuit, quod fetam .
Aliud in praefentia mihi tn mentem non venit , nili quod in pluri-»
mis Orthographiam forte curiofulus Le&or defi Jerabtt , vtvbi
feripta inueniet haec, ocymum, chariophyllos , faphyrum, pillu#
las,camepctyn, pedniamjazarumjChamedryn^jafiliconem.hype
riconem,&c.pro ocimo, caryophyllis,fapphiro,&c. Rob.de cor
nib. riff. pro trochifcisbechtj»·, bechicos ego fcripfiiTem. Gratio#
lam efTe Eupatoriam Mefux negarim . Camphoram noftram non
habere vim vllam quam ei tribuunt Arabes , Si aliud pro ea iiib#
fti tuendum doftifsimi pleriqueiudicanr. Been album Si rubrum
officina: omnes vbique fpurtum 8i inutile habent : ficut & doro#
nicum, vt omnino de eoi um antiballomcnis fit cogitandum Jntc#
rea vcfter conatusmaximoperc eit laudandus : in quo & egoiarn
multa vtilia ac noua 'mihi animaduerti , &pl*rifque Germaniae
medicis, prarfertim ac pharmacopolis, pergratum hoc opus ftrni#
rum.cum aliud commodius non exter(opinor) haftemis,r.on dtt#
bito. In luftino exponitur perrofelinum Macedonicum , adden#
dum autem , vulgo didhim. In Moibani Dicf.oridem epifiolant
dedicatoriam ad Senatum, nunc tandem mitto : eamq? totam tuo
indicio arbitrioip fubmirro:ira vt libere addas, detrahas,aut quo#
quomodo mutes, circa res ipfas di ic urenti as : circa vocabula?'

K a

E Ρ I S T* CONRADf GE.SNH Ri

vero 8 C ftylum, ciii cerre excolendo vacare mihi non licet,percu^
perem dariisimil, 8C do&ifsimum virum D .Hieronymum V uol-»
phiumCquem amanrifsimc fali«o)cenfuramfuamaddere 8C emen
dare quae vellet communi noftrum nomine . Remitterem etiam
tuam adme epiftolam iampridemde Moibano ad me fcnptam
.quae incipit,Eximius medteinarum dodlor Ioan. Moibanus,&c.
nifi exemplar eius te tibi feruaife perfuafus eflem , in qua ii quid
minare volueris, facito quam primum.fin minus, ita vtaccepi,ex
cudetur; mox poli Dedicationem noftram. Ego paucifsima quae
dlin ea murare volui, vt vbi feribis de me, quod libros iftos para-»
bilium non genuinos efte Dioicoridis dixerim, fufpicatitmeipo-»
fui,nondixiflc.SufpKioenirnmeanonafftrmariofu!r,&c.In De-»
dicationis titulo,ft pro Augufta Augfpurgiim ponere malis, efto:
mihi Augultar nomen placet, 8C in totius Dedicationis fine conue
nientem quandam Auguftae nomini allufionempofui. Peto au-»
tem vt Dedicaroriam. epiftolam primo quoque tempore a re e<»
mendatam remittas, nt typographo fim inmora . Cum liber
abfolutus fuerit, curabo, vrpupillis numeret typographus quod
promifit,&c.promifsis adme Cratonis literis gratias ago. Cav
faris valetudini, imo virjc;,valde metuo.. Vale. Tigunlunij dic^
x 4. Anno 15 6 4..

... „ · * ■ _ / . , !·?

CONRAD V S' GES NER VI ACHILLE
P. Gajjero medico.

L Iteras tuas nepti tuxmifi: quam equidem perraro inuifo, ob
fummas 8C perpetuas occupationes meas.fed nota eft ei vo-»
lunrasmea: accerfenti femper paratus ero. pergit hic peftis,non-»
nihil etiam validius. Nirprima heri cccidir, hodie liqucfcit. repi.»
dior & in^qualifsima coeli coftitimo eft.Pifces breui accipies. Ri
helius Argenrina mifitmihi alphabetum primum Diofcoridis no
ftri impreiTum : 8C ad Calend. i anuarij Iperat totumfore impref-»
fum. Vix tamen dabir exemplaria ante nundinarum tempus. Cum
primum habere potero, ad te mirtaimaut fi Argenrina commodi>
us ad te mitti pollent, curabo vt inde mittantur, fi vixero. Nampc
Ilis vicinior mihi nunquam fuit, quam nunc. Circa Trypheram
nihil amplius dicam : nifi triphyli nomen extare apud A<flua>
rium, qui tanto melior eft author quam Maurirani, quanto dete*
rior eft Galeno, Si vetuftioribnsdjrxcis. Solanum, vt refte' feri*
his, in maioribus &aeftuofts morbis loeumhabere non nego : 81
.l * inpcV

VI B E R P K l M. V $*

in pcftilenri etiam febri fieri potcft,vt aliqui maius folanum,quod
manicum eft,iniecermt, &C mde ad infaniam aliqui redafh. D. D.
StengelijpropofitionesrccognitaslibentervideboietfiTypogri
pluis recipiat, nondum enim certum aliquid refpondiqeuutgadas
dabo ,vna cum D.Occonis propofitiOnibiis,cui etiahac de re ferh»
bo. Libellum de pefte noftrum gaudeo tibi non difplicere : illum
quidem D.Cellarius nofter magna ex pane confecit: accepit au*
terna me tabulam fiue fchedam ruam, Si alia quaedam, vt quae vi'
der entur excerperet. Nunc fecundam editionem mitto, in qua de
phlebotomia praefer rimfufnis agitur-.quae vt perpendas, Si vt fo'
les fuper his quoqj.pro tuocandore,nos admoneas,petimus. La'
queadonem illam cum veratro nigro , nos certe experti nondum
fumus, excerpfimus autem ex Theodori T abernomontani de pe'
fte librorcuius verba quia Cellarius nofter nonnihil mutarat cd>
ca principium eius auxilij: ego nunc ita, vt apud authorem extant,

reponi curaui.Oxymehris mei minoris iam fcmel SC iterum peri
culum feci non infelici ter: Dedi . 5 .i| . cum decoclo purgante non
ingrato: Si poftea 5. f ..dunraxatbis aut ter cum fapa , vt primum
euacuarentur fuperflni humores : deinde a centro ad cutim Si ad
apoftemara- protruderentur : quod certe oxymeli hoc peculiare
habet,fi vllum^aliud auxilium. Vale. Tiguri. Refaluto generu*
Decemb.die 17. Anno t$6 4-

CONRADVS GESNERVS; ACHiLLF
P. G affero medico.

T Iteras binas ex tevvir forrifsime , Hippocratis Si Galeni pro'
I _ pugnatorum optime, accepi vnd cum alqs ad me mifsis , pro
quibus gratias agofummas. Nos hic pleitntide maligna Sieomz
giofa vagante,periclitamur. inter remedia mfiil dum melius repe
n oleo lini poto ad ?. f. aut amplius : quod 81 anhelitum mox
facit itat. Si alitum probe euacuar. Quod ad remedia eotra peftem,
non diifendo a re, curam nempe praecipuam , non deberi narcori'
cis,fed ea aliis redfc mixta plurimum momenti conferre. Solanii
fyluaticum voco, quod noftri vulgd fdyhoffberf. id circa fyluas
nafeitur, 8C acinos ccrafi magnitudine profert : quorum vfus eft
ad coria tingenda. TraliBelladonam nominant, &c. Scribo haec
fumma feftinati^ne.da veninm. Alidspluribus.SalutarteD.Bul'
lingems nofter, Si rogat, vt hafce literas hic inclufas in Bauariam
cures. Tui omnes bene valet.Caufammonecarij noftri, cuius Vog

SPHT* COflRADr GESNERI

fus tuus focius eft, nuper D.Cratoni.Si D.Scldio,quHnmc inin*
timo Caefaris confilio eft, diligenter commendaui. Vak. Tiguri
Aprilis die 28. Icones animalium fuis coloribus depictas,
typographus noiter nullas iam habet . Vbi primum habuerit, tui
memor ero.

t ■ · , i · / " ' , ,

CGNRADVS SE JJ NER VS ACHILLI
P. G Affero medico.

Mitto tandem Icones aquatilium quoqj: quas mifiifem mata*
riuSjfi veitura non defuifTet. Et quoniam non permittis,vt
Jigc volumina tibi donem,etfi multo maiora tuis bencficijs debel,
precium indico deuti iubes ;nempe florer.os fex.tanti autem ven*

derefe aitbibiiopolis,caeteris maiori precio. AdGeorg.Vuilleru

bibliopolam vcftrii in Frofchoucri dolio, has Icones repcries.Iji
quo etiam inclufi idem exemplar,abfqj coloribus ad D.Cratone,
qui id a me petijt, cft aut nunc Vratiflauidt, Idpercupio,Cl.V ,D.
Hainzelio , vt curer ad cum tranfmitti, mature & tuto. Addidi t*
tiamfafciculummagnii , qui libros meos magnos de animalibus
omnes continet , quem cupio Viennam ad U. D, Sinckmoferum
Cancellarium mitti. illum comendabis Vuiilero, vt curet diligen
cifsink : aut fl alia via melius potes,tibi permitto, SC oro valde des
operam, vt Viennam tutdperueniat. Diofcoridem noftram fpe*
ro iam abfolutum efle Argentinac. feribe quot exemplaribus tibi
opus fit:& an commodius putes Argentina ad te mitti pofie , vel
hinc a nobis.Si literas pofthac Lindauium mittam pro te , quis il*
lic tuo nomine curabit , cii Kercrus affinis tuus iam nobiicum fici
Raro eum video : occupatur fua arte chirurgica: & faepe abeft ab
yrbe. Sororem etiam nondum Vidi, nam & propter pefrem ( quae
nunc Dei gratia remiiu)& frigus 8C glaciem.qaa vi*> prarferrim
declines, quales hic mulrx funt, difficiles redduntur, non aimodfi,
mfi vrgente necefsitate,ha<5tetms aliquandiu exim. Audio tamen
& illam, Si Voglerum cum fuis bene valere .Vale tu quotp 'n Do*
mino. Generum 8>C familia totam faluto & D. Hieronymum Yuol
phium noftrfi amiciisima. Vale iterum. Ianuarqdie

CONRAD VS G ESMERVS ACHILLI

P. Gajfero medico.

Vas 12. Februarq datas accepi hodie, hoc eft Marrfj4. ex
quibus intellexi, te aureos 30. ab AbrahamoFeifio Conftan

na mif>

I

t ί B E R P R I Μ ν' S* 4®

ttamiiTos accepiffe. S cripfcram cquide ad re iampridem, cupere.,
mCjVt fummam hanc pecuine ad re mitredam firmares, poftquant
accepiffes , donec a D, D. Ge. Si g. Seldio literas acciperes, aut
fakem diploma· priiuleg-ij cuiufdam ■ nfignmm pro amico quon¬
dam meo, qui eam pecunia numerar : tantum cn mCanceU. CaeC
Maieft. petitproillo diplomate perficiendo. Literas illas ad te
meas inclufi,velpotius includendas dedi, m fallor, doiioper-Fro
fchouerumad bibliopolam Vuillerum veilrummiiibiam pridem,
apud quem, fi’ nondum acccpifti, inquires de literis fimul QC Iconi
btis pilcium,in eodem dojio inclufis . Precium etiam trium libror
ram Iconum perfcripferam*florenos v i . tanti enim vendit biblio¬
polis .Ab eo tempore, fi accepifti,bene eft,nec eft quod mittas pe-*
cumam. Detraham enim eam/ummam pecunia· Moibani liberis
debitae. Jam relego imprefia , Si libtariorumerrata maioris mo»
menti·, in Grarcis faltem,& alia quaedam ad calcem operis cudens
da/cribOi quae his diebus Argentinammittam i & vrgebo,vt ex*
emplaria, cum primum abfolura fuerint , antequam ad nundinas
difcedat, ftatim ad me .* vel aliqua etiam redta ad te mittantur.
Tui omnes redlc valent. Cum inKererum incidero, monebo vt
feribat. Catarrhi epidemij, 3C pieuritides hic praeludunt. Va^
k.Tiguri, Anno i| 6%,

COWRAOV S GESNHRVS ACHILLI
P. Gaffero medico*

VAleo Dei gratia fi m vales, vt fperOjGaiTere clari fsime.Pe*-
ftis nos etiam ( Dei gratia) prorfus reliquit, fuccefsit ei ta*«
men minor quaedam epidemia. ‘thebouptfucbr/ qua paucifsimi
moriuntur: multi tamen fparffm decumbunt, ad menfem fere, S£.
vltra.Nix diu ad cubiti altitudinem hic fuit , hodie-prjmum auftri
afdatu minui carpit cum Ieui phiuia. Pro nouoanno,quem mihi·
proiperum optas, ego tibi vkifsim, Si hunc i pfum,& alios longa
fer>ie fubfequentes multos,fehcifsimos diiiinitus dari opto.Rihe*
lius Diofcoridem , vt primum abfbluerir , Si pecuniam miferit^
quid pupillis debeatur,memor erOi^bona fide mittam. Skamen
aliqua morainterucniat priufquam illead me mittat, & ego ad
vos, patienter feres. Propofiriones D.D.Srcngeiij Si Occonis fer>
no·, donec fe occafio offerat typographo alicui tradendi . Duo·
fimi tantum apud nos: vnus patruelis meus, qui iamdiu nihil im*
prefjit, nec habet danti vilmn operarium, alter Frofchouems*

ΕΡ I ST. CONRADI G E S N E R Γ

qui tantillos libellos Cms prxlis non dignatur, praefertim nunc :
cum pedis defierit.Epiftolamad Ce tuam, Mana neptis accepit, SC
bene valet. Monueram fi quid vellet refpondere, vt hodie mitte'
X et,fed nihil mifit. Audio 8C Anaftafiam tuam bene habere, quam
nondum vidi,femper domi chartis patellf indar affixus. Vale. Ti
guri dieFeb. z$. Anno 1 5 6 5.

r - '

CONRAD V S GESN5RVS ACHILLI
P. G affero medico.

T TAIeoDxi gratia & laboro, vtfolco .Nuper ad te fcripiT,Iite
V ris Argcntinam Rihelio mifsis , vt ea occafione Exempla'
riaEuporidm adderet, & ante nundinas ad te tranfmitteret: fed
metuo ne id non fecerit: cumneq? ego adhuc exemplar integrum
habeam.Sed pod illas Iiteras etiam ad te fcripfiper D.Funccium,

nifallor.Nunc quia cinis mens, qui has tibi reddit, ad vos profici
fcitur, breuifsirae harc ad te dare volui. T uas quarto Aprilis da'
tas.eiufdem 1 1, per Scapliuffam accepi. Aureolos illos 30. ferua'
bis, donec diploma infignmm aliquod a D. Seldio acceperis : i»
quidepodea ad me fcripfit, aureos quinqj adhuc addendos efle:
quos ipfos etiam alids ad te mitti curabo , ybi comitia apud vos
incepiife inrellcxero.Pro qs,qux de foda fubethica fcripfidi,gra'
tias habeo. Mira mihi fuerunt, qu£ de D.Ge.Euggeri filij cerebro
d vobis diifefto fcripfidi: quanquam inflammationem aliquam
SC pus in hac lue cerebrum infedare , podquam ego met ante an'
nos 9 .fere eadem ex contagione laboratu, SC declinante morbo
faniem multam per nares re/ididi,femper exidtmaui. Breuius ad
teferibo, quod ad D. Occoricm quoque fubinde feribere foleam:
quem tecum omnia facere communia gaudeo. Si contingeret
comitia apud vos fieri, SC D. D. Seldium ad vos venire, valde pe'
to, vt fi in eum incidas , aut per fchedam, fi in vrbe eCCc intellexc'
ris, horteris vt diploma infignium amici mei perficiendum curet;
te enim habere adeam rem florenos j □, & infuper 5. additurum,
fi opus fit, quos fi addideris, ego danm ad te remittam, &c. Vale.
Tiguri, Aprilis die 19. Anno 15 6 $.

CONRADVS GESNE RV S ACHILLI

P.G affero medico.

Cripfi ad te his diebus, literis Argcntinam ad Rihelium typo
graphum mifsis , vt exemplaria 10. Diofcoridis nodri adde'

ret, SC

LIBER PRIMVX 4l

ret, AC Argentina ftatim ad remitteret, quod &fa&imimfpero»it
lucras mature acceperit:fin minus,Franckfordia faltem mittet.m
rquo animo expe&ahis .Ante dies $ . aliastuas accepi, in quibus
remedium tibi yfitatum contra cephaialgias epidemicas cogno*
ui:fi£ gratias ago maximas, per occafionem periculum eius fa&a
rus in corpore aliquo robufto .Etfi nunc(Dei gratia)nulli fere' ani
piius hoc morbo, ne<p pleuritide,laborent. In vicinis quibufdam
oppidis adhuc reliquiae peftisfuntexignx . Propofitiones D. D.
Stengelij 81 Occonis,xum redierint typographi noftri (iam enim
difcedebanteo diequo tuas accepi)pro vno atque altero aureolo»
vt petis, excudi curabo hic aut Bafilex. Exemplar Diofcoridis no
ftn perfcilum nondumhabeo , nec poflfum computare quantum
pupillis Moibani debeatur, cum primum habuero integrum, fatis
faciam ipfe. Pro literis Viennam mifsis, gratias habeo, eas feri*
pfitD.D.Seldiusrcui dandi funt jo. illi floreni, quos a mercatore
Conftnnticnfiaccepifthvbi inftrumentum infignium ab eo accepe
ris. Scripferar prius D.Seldius 30. ftorenos fatis fore, nunc vere»
quinque addendos au,qui ad te mittentur alias, vbi intellexerim»
quando comitia apud vos futura fint.Pro miifo Gobelii libello de
fuccino, gratias ago ingentes: in eo quidem fortuito ftatim incidi
in locum, vbi feribit, fe apud Fontanum medicum vidiife glebam
fuccini,in qua melantcria St 8t Chalcitis apparuerint: qualem 8C
ego habeo ab eodem Pontano olim mihi dono mi fiam. Libellum
hiicfuum ad me etiam Gobelius mifit : fednefcio quomodo eo pri
uatus fim: 5 i cum breui omnino (Deo iuuate) colleftanea mea de
Lapidibus 3£metallis daturus fim cudenda, cupio exemplar tuum
ad paucos menfes feruare,ni prius accepero aliud, amicum enim
quendam,vtFranckfordixmihi comparer, rogaui, nunc innun*
dinis. Si tamen iuiferis, ftatim remittam tuum. Vale. Tui etiam
omnes hic valent. Vale. Tiguri \$6y.

CON R AD V S <J ESNERVS ACHILLI
P. Gajfero medico.

Anc epiftoIamD. Galfere ArgentinamittoadD.Riheiium

jTJLtypographum, vt admoneatur illinc ad te mittere exempla*
ria to. Diofcoridis noftri, totidem enim tibi opus fore fcripfifti in
vltimis ad me tuis, Feb. dic zz. datis: St ftarueram iam prius toti*
dem ad te mittenda curare, dimidium fcilicet eiusfummx, quam
a typographo ftipulamsfui ab initio, ita tu decem Moibani libe*

L

I

BP !$T* CONKAD I GESNEKI

forum nOMine habebis : ego pro me totidem , fi ita tibi videbitur.
Diftrtbues autem ea pro arbitrio tuo, iis nimirum, quibus Moiba*
nus ipfe viuus diftribuifii%& ea occafione, vt pupillis reliftis fa^
ucant hortaberis. Peruelim autem vt exemplar vnumD. Occcui
F.alterum D. Stengelio , tertium D. F unckio Memmingenfi do'
nares, communibus amicis noftns,Moibani liberorum ruoip no^
fnine.Sm minus,cgo alias adipfos mittam, fi vixero. Mihi in di*
uerfis regionibus tot funt amici medici, & bene de me meriti,quo
yum iinguli exemplar expetut , & expetant, vt circiter xxx. do*
no mihi danda fint: quare pro xx. adhucTypographo facis face*
Tc cogar. Feci praeterea fumptum in priuilegium pro paucis ali*
quot libris, inter quos etiam Diofcondes liic eft , vt T ypographi
facilius admittantmefeiebam autem iam prius Rihelium vniuer*
iale quoddam priuilegium habere, vt nouo hoc illi opus nonfuif^
fet.Sed parum hoc cft, maiora etiam faturus tuo & Moibani no>
ftri nomine. Pecuniam debitamtRihelius nunc non mittet :acce^
pi enim iam prius taleros xv. numero , vt fcripfi : vnde debitam
vobis partem ego mittam vbi exemplar integrum accepero, &C
computauero:manebo autc egpin aereRihelq propter exempla-'
ria quae fupra numenl promiifum accipio. Quod ad operis dedica
tionc, fi pupilli indiget,quicquid Senanis iliuftns conmlerit,illis
cedo & permitto. Sin non vftpaded egent,non detre&abo , fi tibi
videatur,fi‘cuti a principiofpem mihi faciebas,partem aliquoram
honorarii accipere : praefertim cum mihi etiam pauperum nepo*
niin aliorum^ iuuandorum necefsitasnon defit. Laboraui cert£
multum in hoc opere, facile eft libros non corruptos , Si. quorum
fibgulx fententi*,& pene verba apud alios authores inquirenda»
conferenda, ^emendanda, aut eorum teftimoniis confirmanda
fmt, transferre-: quod mihi non in illis modo quae egotranftuli
faciundumfuit , fed in plurimis etiam a Moibanotranflatis, quat
vnagna ex parte recognofcere volui : ficut & ipfe feciifet , procul
dubio, fi vixiffet. Intermifi multis menfibus hiftoriam ftirpium
meam , qiix tardifsimc procedit , $1 forte nunquam abfoluemr»
tum propter iftam, tum alias impedimentorum caufas. Sed feci
haeconmialubens, nec pernitet aut pernitebit me faAi. Prudentiae
tuar, aut moderationi omnia permitro.Pro lireris meis, quas (ub+
inde tam feduld curas, plurimum tibi debeo . Si fafciculus pro D.,
Cratone tibi redditus fuerit, vt fpero,illum quorp curabis , autD»
Hainrclio trades, cui me commendabis. Vrgeo typographum*
vije&iirgcminaftatim ad te mittat, ad Pflamnios veftrarcs , Sic,

iicuri

UBER ?Rl M7f, 4i

fircuti admones. Ex literis quas mififii, alteras Bafileam reiftem/
raui adOporinum : alteras Anaftafix forori reddidi , quae bene
valet ctim tota familia.heri primum domi mea: fuit per horas ah'/
quot apud vxorem meam cum duabus filiabus iunioribus fane le«-
pidis. Maritus adhuc apud Rhartos abeft : ficut 8i Voglerus affi/
nis tuusm Alfatia puro. Nefcio an aliquando petierim a re, vt her*
bam aliquam m tuum nomen adoptes, quam vel Adiilleamno/
«am ad difcrimen veteris , vel Gaiferiam, vel tali aliquo nomine
inherbario meo nominare mihi liceat : cogita an herba aliqua
chirurgica.vt ita loquar, tibi aut parenti quem Maximiliani Cav
laris chirurgum aliquando fuiffe , aut faltem chirurgi operam et
prxrtitiiic audio , in vfu fuerit , cuius vim aliquam egregiam
commendare pefsis. Achilli enim chirurgica herba conuenit. O/
porteretautemherbam eifenullo antiquo nomine cognitam. nam
vetera obliterare, religio mihi foret. Nouis autem herbis , quia
nomina noua funt ponenda, malo ab amicis medicis,illis praefer--
tim qui adhoc opus me iuuerinr, aut contulerint quantulumcmv
que,quam aliimde denominare. quanquam ego non foleo herbas
offendere, quas ffbiquif<$ fumat, fed potius petere vt quifqj ali--
quam libi deligat, cuius prxfertim vires aliquas fit expertus , aut
experiri adime pofsit: vt ita etiam opus meum illuftremr.Sed cum
tu aliis rebus occupatifsimus fis , iuuabi t te hac in reD. Adolphus
Occo nofter,a quo ipfo etiam Adelpham autAdoIphiam aliquam
expc&o. Quod fi nulla vobis apta occurrerit, ego forte' offeram:
etfi vt dixi, non foleo alijs . Cupcrem enim vos 8C nomina veftra
non in libris folum meis, fed in ipfis etiam herbis 8C herbarum
nominibus viuere apud omnem pofteritatem , vt in gentiana fua
GentiIis:inEuparorio,Eupatoris:inMithndati©,herbaMithri/
datisrin alijs vero aliorum nomina viuunr.Sed plura nunc no va/
cat.Vale in Domino. TigurijMartij vltimo, Anno t $6$,

CONRADVS GESNERVS ACHILLI

P. Gajfero medico»

ANte pauculos dies fcripfi ad D.Occonem F.(clarifsimc Ga£
fere)&propofitiones depefteremifi. Heri vero mas 20. Iu/
lij datas accepi: in quibus magna cum laetitia intellexi : primum,
quod amplifs.fe-natus vefter in Moibani pupillos liberalem fe prg
ftiterit:deinde quod pecuniam typographi nomine illis adhuc de
bitam retinere me iubeas. Quo nomine duplici plurimu gaudeo.

r

EPIST* C Ο M RADI G ES N ERI

lam quidem intra dies S.ferc^talcrosio. mittere ftatueram,& do#
lio librorum per Frofchou.ad vos mittendo indudere.Nunc cum
Dei gratia praeter opinione felicius fuccefierit, video me tibi quo
que nonnihil huius rei caufa debere. Interea vero femper me offe
ro pupillis, quotiefeunque me viitente indiguerint,pro hac fuma,
aur etiam paulo maiore obligatu. Quod ad aureos 3 o . apud te de
pofitoSjVideo moram nobis inieilam effe D. Seldiq morte. Scripfi
ani nuperrime adD.Io.Bapt. Vueberumprocancellariuroinaula
Carfaris,vt quonia D.Seldius obqt, diploma Caefarefi pro amico
ipfe mittat Auguftam ad quemuis fibi notum,qui diploma tibi tra
dat,&pecuniama te accipiat:opus eft tamen adhuc quincp aureos
addirquos tu meo nomine comodato dabis, ίϊ diploma acceperis
antea vd egG,inFrofchoueri dolio eos adhuc ad te perferri cura*
bo proxime. Vale. Tiguri. Iuli] die 19. Anno 1565. Peftis advrx
bemnoftram iterum appropinquat.. Ego Dei voluntatem tran'
quillus expeilo..

CON'RAD Vi' G E SNE R V'S A C HI L L V
P.G ajfero medico.

Tfi nihil fere habeam cognitione tua dignum, clarifs.D.Gafc

,fere,nolui rame hanc literas ad te dandi comoditatem omi tte

re, cum F rofchouerus dolium ad vos mi tterenprpfertim cum iam
longo tepore propter perpetuas occupationes meas, partimetia,
ne referibendi moleftiam tibi parere, nihil ii tcrarfi ad te dederim.
Vltimar ad me tuar. Augufti 7 .data: funt. Aureolos 35. vt ferues do
nec diploma tandem illud mittatur (quod ego vrgere non delino)
iterua te peto;Chererus tuus mihi charuseft, 8C fuit a puero fem^
permunc propterfororem tuam charior .Diilaui nuperfiliae eius
maiori natu remedium in febri, quo ftatim liberata eft Dei gratias
& paulo poft aliud(ncmpe oxymeli mcum)cnius vfu menfes fup^
prcfsi,moxeruperiir.Vosinofficinisveftrjs,nonmeiirn,fcd Iulia
nicu oxymeli habetis,cui Mandragorae radix additur, arthriticis
doloribus forte c6modius:incarreris meuprffero. Peftis pafsim,
maxime in vicinia Chereri graflatur. obtuli ei'& familiae omnem
operam meam; Valet & Vogleri familia : fedipfe nondum redrit
cibmum. Quod ad tabulam illam excufam Stimmiftarum, vttu
nominas , iniuria mihifafta eft : ficuti ad D. Qcconem noftrum
firripfi. Non eft, quod metuatis ne ad feclam illam Theo^
phraftorum, quae vetitas & impias artes probat, deficiam 8C

Audere

7

LIBER P R I Μ V S*

43

Andernaci profc&o deliria miror. Audio nuper pra&icam ciui
di de balneis librum prodijiTerquae nondum vidi. De D, Occonis
noftri valetudine, non pariim anxius fum: dl te,vt ipfi in commu/
ne confulas, 3C diligenter adfis,oro dC hortor. Valefelicitcr.TU
guri. O&obris die 25, Anno if6f.

ACHILLES P. GASSERVS L. CLARIS»
fimo viro D.Conrado Gefnero,

EPiftolam tuam Conrade optime , tertio DecemK ad me exa/
ratam, hic ego decimo quinto eiufdem menfis accepi. Ex qua
bellam tuam excufadonem vel ex Grammaticapetitam ,lubens
admitto, ea tamen lege,ne eius rei in futura editione, mentionem
amplius facias , nedum tantum Elogium addas, quale in epiftoia
ifta tua pofuifti, fcio enim candorem dc amorem tuum , nec geftio
ira titulis onerari, & quae feripii, aeque ac tutua,inmelioremp.ar^
tem interpretari volo Putabant aurem, vel ex bonae memoria: fo*
roris meae Euphemiarcomdianis colloquiis , te caiullationem 8C
dicendi ineptias (IT iocos non vis vocare)noliras dudum didiciYfe,
δί fic amici vitia nouiife, neque odiife. S ed vtut fit, tu pro tua hu^
manitate nugas meas boni confide, 6£quse mifi,no remittc,feddo
no a me habe, (Tueglobulus fit Magnetis,(Tiie Malachites ipfe,aut
fruftulum lazuli lapidis . Caue tamen ne pofthacprimaritrm mc/
dicum me voces , funt multi do&iores , multi in pra&ica felicior
res,demumipfeAdolphusfenior,mea:tatepraecedithic,nor!nuk
li etiam ditiores. Quare fi amicum vocauer is, fatis pofthac fuerit,
dC in inferiptione li terarum 8C alias , nam «v* «y quoque in;grscc a r
tua ad iuniorem Adolphum,me nefcio qua fronte votas, &c; In
Moibani carmine per Lymphatas vndas Galarep ferum laifts in^
tellige. D. Martius tcrefalutat, dC aliquando fecopioims ad te
feripturum ait.Caeterum dum viperas domi alas,memento te co^·
lubrem in finu fouere , nec hofti fidas confidentius . Peftemapud
vos remittere gaudeo, faxit Chriftus ieruator nofter , ne comitia
eam hic refufcitenqmagis aurem Cjfaris 8t principum animos re
gaqncarrociusquippiaminreligioneedantparturiantip.Papam
Romae 9 .huius, ex improuifo mortuum, te iam dudum fi ire opi'
nor. Iam cum nihil ardui habeam, quod te concernat, iubeo te bc>
ne valere, dC meam ifthic familiam commendo. Ex AugftburgO >
t Dccemb. anno labente adhuc 1 $ 6 j.

VV'

XA

} φ

ΒΡ Γ ST, COKUADI G ES N ER I

iONRADVS GESNBRVS ACHILLI

P. Gaffero medico .

Llterasbinas aut ternas mas accepi, charifsime GaiTere,8£pri
oribus quidem ritd refpondere non videbatur necciTarium,
poftremis vcrd perkdis refcribereftatim volui, Ec ce vero quod
volui, pracftotnec eft quod quoquam hxc mea verba , referibere
volui, ita interpretetur, quafi voluerim tantum, non autem praen¬
ituerim . Certe quia volui 8ί inftitui ad te feribere, idcirco ictu
Eo. Non igitur voluntas a fafto ncceifarid feparatur,ficuti tu in
verbis meis in libello de lapidibus interpretaris. Mala autem in*
terpretatio eft,Gaiferus Gefnerum fuum Molochite lapide dona*
re voluit, hoc eft , non donauit , fed voluit folum. Ego v ero hac
loquutione Si ipfefrcquentifsime vtor alids, 8i inhoc loco ( non
irridendi te caufa,vt tu tibi fingis,fedgratitudinis crgd,confden*
fiam mille teftes appello) ita vfus fum, vt SCvoluiifete &feriife
ftgnificarem . An fi dicamus Chriftum cum videret nos in pec*
catis noftris morituros , mortem ipfum pro nobis fubire voluiC-*
fe,hxc eius voluntas , 8i hic loquendi modus , fafhim eius toU
lunt, non potius confirmanti Quod fi etiam amphibologia quae»»
damin meis verbis inefiet, 8C duobus modis cauillator aliquis
interpretari poifet, te tamen par erat fummum amicumamicii*
fime, id eft , meliorem in partem duntaxat interpretari . Vicana
que eft , ego profeff d ita bene de te fentio, vt hoc etiam ex amore
in me tuo fadum exiftimem, qudd darius 8C fplendidius Gef*
nerumdeGaftero fuo loqui oportuiffe cenfeas . Quamobrem in
codice meo ad aliam aeditionem hunc locum ira mu tabo, quo A*
chilles Pyr minius GaiTerus clarifsimus SC primarius iriclyrp An
guftanx Reipub. medicus, pro fummo 8C liberalifsimo in me
amore fuo ficut 6C aliis pluribus minime' vulgaris, vel prectj, vei
notitia , rebus me donare dignatus eft . Bene cecidit autem hic
tuus error, quod eius occafionemaiore 8C pulchriorem Molochi
tenadmemiferis, talem enim tantumcp nondum videram, qua*»
re depingendum dedi, nam cum cerebrum ferd 8C papillas quaf*
dam rcprxfentet,red:c pingi poteft : & forti? etiam color fiuepi*
gmentum ex eo fieri pro piftoribus , ficuti d chryfocolla natiua*.
8C armenio cccruleocj? cognatis ei , ni fallor , metallicis corpori*
busfit: cuius rei periculum facere ftatui : ficuti etiam medfcaccius
inpurgando facultatis: non tantdm in me ipfo ; fed in mdancho*

licis

& ϊ Β E R ? R ϊ m V $. 44

licis aliquibus, incipiendo a paucis granis. Si volueris vt tibi re*
mittam, exprime : mittere enim foium re feribis , non donare:
quodinTalco exprefsifti: fed puto te non defideraire, eam feri*
bas magnum te domi fruftum habere . T akum etiam illud pri*
os ftnferas : ficut & carmina tua de praecipuis Germaniae ther*
mis : quae iamdudetm ad te miffa, ad colleiflanea mea de fon*
fibtrs medicatis repofui . De purgantibus quoque medicamen·*
tis Elegos Moibani» iamolim (it bene memini) mifiih. Vidt
quam oblinio fos nos reddat aetas. Iniis quidem verfus Lym*
phatas vndas 8C Galatea ferens » quod medicamentum fignifi>
cet , non afTequor . Magnetenretiam iphericum a te milium vi·*
8C (fiiubes) remittam': fictu 8C cyanet lapidis fruftula » cum
aureis micis . Takumwum quem Magnetem vel Magnetidem
vocant, fpeculajri lapidi cognatum indico. Facctaiils narras
tio de Falckenflein Maximiliam Ctcfaris , non permnme oblc*
(flauit, & magis etiam ea, quarde iuccini differentiis fcripfifti.
A gtfftattdif &guftu dijudicandis piantis non poiTum omnino
abftinere , vt plenius , certius , fidelitHquepleraque pofteris tra*
dani . Canebo mihi tamen vr mones . Aliud nunc quod ad¬
dam non' habeo. Literas mas ad fororem 8ί neptim curauL
Joann. Voglerus ante biduum Vienna rediit refte valent o*
mnes Dei gratia. Viperas quadrupedes ridiculi fenis Anderna*
<i» affatim rt<T; ego veras viperas viuentes duas» depedes , έ
media Gallia naiflas , domi nunc dormientes habeo: quas cum
reconderem nuper in dolium, SC vna euafiffet, in aliquo pericu*
loftii. Si vixerint, vtipero, fobolem ex eis alam ( eft enim fe*
xas vterquei^pro theriaca. Peftis moderarifs. pergit Dei gra*
fia . D. Hieremiam Martium falura meo nomine amanter. Scio
eum collegiifc multa rara fimplicia r & vellem eum ad me da*
re Catalogum rariora quae habet» ita-vt quibus fua femina*
fruftus» flores aut radices etiam adfint, fimul cuique adfcnbiet
fi modo, fi quae paucula for t£ petiero , commodato ad.
hreue tempus dare paratus fit r quod vel m tuam:
gratiamfa&urum non dubito. Vale.Ti*
guri·» Decembris die tertie».

Anno t $ 6 jv

EPIST. CONRADI GE$ NERT

,CO NRADVS GESNERVS ΙΟΑΝΝΪ
Xulmannojlluflrifi. Ducis V uirtember-
:gerijis duhi&tro.

CVm iuuenesMFrifii, qui per annum.apud nos fuerunt. Tu'
bingam iiluftrem Academiam veftram ftudiorum gratia pc

terent,pcripfos fcnbere volui. Eos,Finteforte inciderint,com^

mendatos habebis, Si confilio tuo iuuabis. maior natu paedago^
oUS eft alterius, & probe literatus, v ter que mibi perchams. Ho^
Sic mane D. Vergerius hinc difc.efsit,cum milii dixiffet fe diem y/
num adhuc immoraturum.aditurus autemfueram,y tofffaj fimul
amorisqj mei in lpfum gratia, valetudini eius quantum in me eiTet
confulerem: in primis vero, vt oxymehtisnoftri minoris vfum ei
commendarem: quod tu iam meo nomine facerejjoteris,fivid.e^
bititr. Profuturum fperarem , fi bis aut ter in feptimana tumerer,
ad duas drachmas foliim pro vice , cum pauca aqua.cinnamomi
aliaue conueniente.etfyrupo de ftichade,in potu:autper,fe etiam
vel faccharo adieito , aut cum fapa modica lamberet. Aquam.e<
tiam illam ex hirundinibus Si caftoreo, cuius meminifti.faluber^
rimam ei fore fperarim. Cxtera tu addes,dixtam, remedia. Hxc
amplifsimo viro cx me indicabis , Si plurimam falutem dices.
Promiferatfe miffurum libellum quendam Scalichii,quem cupe'
rem vel ii vobis huc ad me mitti, remiifurus fi vellet : Si infuper
Lucubrationum ipfius catalogum, quem alias etiamabeopettj.
Denique me excufabis, quod param propter occupationes, par'
limvero tempeftatem pridie quam difcederet ad eum non accef/·
ferim, quod tamen omnibus pofthabiris feciliem(ka me Deus a-'
met) nifi diem vnum faltem adhuc ipfum permanfurum ex verbis
ipfius fperaifem. Cumpenuitimis tuis Stibium pulcherrime prav
paratum Si hyacinthi fere aemulum ad me dedifti : pro quo fum^
mas tibi gratias ago Si habeo : etfi fimile prius quoque ab amicis
acceperim. De eo indicium meum quxris , fup.er quo invltimis
meisprx:feftinatiDne,:nifallor,nihil ad.te fcripfi. Ioannes Crato
medicus Cxfareus,yir fapt do/fifsimus Si amicus meus, vfum cy
ius in pefte prxfertim (vbi id vel maximi alii c.ommendant)mini*
mc probat , qudd inter alia fymptomata vires profternat, Si ma/
gnam cordi anguftiam ipducat : j^uod ita fe habere, ego quoque
ante aliquot menfes experiundo didi.ci. dedi enim iuueni cuidam
melancholico grana quatuor vel quinque cum pauca rofaram
conferua : vndeis miram in modum debilitatus, tanti $tp in capite

SCcics

L ί SE E VK IM V S. \ - -f 4f

SC circa cor doloribus eftaffeilus, vt illius exhibitivchememcr
me perniteret. Vomitu quidem perfarpe , aluo parcius euacuatus
eft inde, & poftridie melius habuit.ego oxymeli meum multo tu*
tius expertus fum : danda: funt autem j.viij. vel x.cum decofto a*
liquo, ve corticum raphani alioue, ad vomitum promonendum,
.&c.ficuti alias ad te fcripfi. Tuvicifsimquse tua vel fententia vel
experientia circa hoc pharmacum fir,ad me perferibas velim. Ku
; per quidem ab Anglo quodam audiui meliorem , vt ipfe aiebaf,
ipliusprfparandi modum, fed fcheda non eft in promptmPuerum
qui annum duodecimum aut decimum tertium non excedat, qua*
lem iu vltimis tuis requiris , nullum tibi inuenio, quifaltemido*
meus fit manum tuam legere Si tranferibere. Si tamen contigerit,
fignificabotibi alias. malim tamen apud vos te ribiproipicere: c«
nullus mihi fatis fit notus. Si aliorum commendationibus crede*
re non fatis tutum. Vinetum nouum tibi gratulor. Si optarim ia*
ne' in eo mc tecum oble<flarc , Si fiiauifsimis tuis colloquijs^on*
4peftu%fmi : fedtotrantxijj occupationes totum me fibi vendi*
eant, vt hic etiam paululum ab vrbe digredi rufticandigratia,non
liceat. Intenm pro iiberal ifsima illa benignitate tua, qua equum
Si famulum offers , immortales tibi gratiasago. Tu potius qui
iuuenis es,animo Si corpore vegetus, qui plurimos hic amantif*
fimos tui amicos habes , huc ad nos aliquando aduola , vt mutuo
nos amplexi, varijs de rebus conferamus, quod fi feceris,efficiam
ipero ne collocati in eam rem temporis pernitere te pofsit,- His
diebus Rob.Conftantinus,incomparabilis doftring vir,medicus
'Si philofophus,mei caufa Bafilea huc venit, bidui autamplius ia*
itura, a nobis refla Lugdunum, is ait in Gallia fubinde meliora
IperarL Nos hic meifem.Dei gratia, Iartam Si amplam habemus,
ferenitas aliquot dierum fuit.heripIuuio£a tempeftas redijt. Vina
auftera metuo. Schedam de fuccino Si aquarum aaditate, vbi le*
geris , cupio te meis ad Volmarii literis infer ere, Si Efslingam ad
ipfum mittere:fed ita vt tu quoq* hac de re nobis inquiras. diliges
Si doilus is pharmacopola eft, Si meam de fontium aciditatc fen*
tentiam experiuit. D. Cellarium noftrum ad te vt feriberet fiim
hortatus, cuius literas mitto. Vale. Tiguri. 1 5 6j. -lunljdie
a$. Subite), non relegi. His diebus dum fuccinum lingo,(magnam
enim eius glebamhabeo) ariditatem mamfeftam percepi lingua
lambendo: Si circa rimas videbatur pulmfculus quidam fublu*
«euSjChalcanthi fere' fapore,fed mitiore Si acidulo, infidere. AI*
imm aliquoties mandendo guftare volui, SC pcx exteris aciditatis

‘H

EPT&r. C©M'RA'D't GESTER!

iUquidrft cofemper deprehendi . Eft autem elertrum Iule fucd*
num,vt inter eruditos iam conftat, bitumini cognatum: & in bitu*
minis aut gagatis glebis quibufdam, acidum quid δί chalcanthi
fapore ef flor efcit. Audio autem gagates multos inueniri in Vuir*
tembergenfi trartu.Qu? rendum igitur an ab his etiam additas a*
quis nonnullis concilietur. Qua de re vt omni diligentia inquiras
cupio.

C O NR'ADV S 6ESNERVS IOANNI
Cstlmano lUuftrifi. Darii IVirteb. archiatro.

POftremas tiia^mf D.GtflmSric, hodie accepit cii ad D.Fuft
ckium meumCqui in literis noftris tranfmittendis opera fuara
benignf pollicetur, fcnberem , mox ruis etiam r efponder c v olui*
vtcunqjbrcuiter& incondit?. D. Cellario r cddi diruas ad ipfum
fcriptas:qui fe alias rcfponfurum ait.V egac Hifpani librum audio
Lugduni irqprrfium eflfe. fed habere nondum potui, hinc etiam ad
vos mittere difficile foret. Ex proximis nundinis-commodius pt
ees F rancfordia,ficur 8£ SolerqConfiliaiquae tamen D.Cellariu*
putat f« mittere ad te pofl*e:is quid? liber paruus cft: Vegae, nifal
lor, fatis magnus, cum accepero,fcribam r urfus . Gagatem no mit
tes,nifi pulchrum aliquem 'aut fruftum ita integrum, vt tornari ex
«o aliqtrid pofsit. interea portiunculam aliquam minimam , fi ad
manum, vt cum alqs huius generis, quos habeo.conferam. F on*
tium aciditatis caufam inquirere ne definas rogo : donec tandem
pulcherrimum illud philofophicfi exclamare tibi liceat,uv«w,W'
tum. Quod confultationes tuas augere cogitas, probe δί liberali*
ter faci s fed interitn quoniam bona plurima habcs,adorna δί per'
fice, vt fi quid humanitus tibi contingat, nominis tui gloria poft ca¬
ritati, cui prodefie volueris, innotefear. operi femel perferto, non ’
difficile erit plura inferere vel addere. Diftinrtio tuadifertior
circa fanguinii* detraftionem in pefte^ probatur mihi , modo ia
tempore fiat, δί ante augmenmn^norbi,dum vires adhuc coftanr.
Sed diligentius mecumhac de re cogitabo, nam & D, Adolphu*
Occo F.vir fane eruditus (cuius literas vna cummis D. Fimckius
nunc mihi mifit)eademde remecum egit;& Montani locos δί ari
gumenta , fanguinem in prima inuafione detrahendum cife, fed
non copiofum,airerentis,oftendit.Opium antidotis vt alrjs multis
contra alia venena diuerfa;& maximos quo% morbos rertemi*
fceri puto. Primum quoniam theTiaca, cuius vis ad peftem m axio¬
ma eft,plurimumhabetopij: non quidem opinor vtftruor emam

acrimo'

* ’■**

t r s E r 'pr r Μ v i· 4$

acrimoniam aliorum mitiget corrigi me , fed prober vim fuam
peculiarem, qua tollit dolores, & fubtilesac pcnetrates humores
vapores^ venenefos coercet ac fiftit, vt alia prius via euacucn*
tur, quam ad cor pertingant. Habent 8C aliae veterum antidoti
imtumerae.Et laudatum contra peftem Andreac Laatne remediir»
euphorbiumfimul atque opium recipit. Times tu,ne parum, ni*
hil faciat : nimium verd perimat : mediocre profuturum fpc*
rato : non folum neque per fc, fed cum alijs) multis conueni*
entibus mixtum . Audiuifti forte' de noua antidoto Saxonica,
contra venena omnia 8C peftem miri efficaci: ea non quidem 1
©pium, fed ciufdem facultatis herbae, quam pro aconito pri*
mo D.Fuchfiuspinxit, folia fruftufque recipit . Elefluarij de
ouo compofitionemnofti : id nucem vomicam, cui frigiditatem
in quarto tribuunt , requirit . His antidotis opium aut fimilia
aufer, animam abftuleris, hoc eftbaftm& vim praecipuam ea*
rum. Haec tamen ego exercitandi nos oauia profero, non vt
pertinaciter defendam . Examinare enim in tanto morbo 0*
mnia multum di u que opertet t SC experientiae fere quam rationi
amplius tribuere. Tu fi quid experiendo certius cognoueris;
facias me certiorem. Scribo h;c multa iam no&e, vt literas adhuc
ante fomnum committam tabellario Jgnofce.Conferam cum D.
Cellario afijscjj : ii fi quid aliud operaeprecium quodacfte feriha
videbitur, feribam alias. Vale. Tiguri , Anno t i £4. Ianuarii
die z.i.

CONRADYS GESNERVS ΓΟ ANNI
Culmmno medico.

■■ ·\

T Iteras tuas, mi D.CulmanncConftamfa ad me miflas}nttper
L, accepi, quibus nunc reipodeo, miifa ad D.Funckium noftrum
epiftola. Remedia certa aduerfos peftem nulla habemus: forte' SC
no placet Deo, vtcotra flagellum fuum peccatis noftris debitum,
vllum certum praefiditi habeamus. Libellum hic editum Confilif
inoftri de pefte ex fecunda editione,Efslingam ad Volmarium no*
ftrum mitto :& rogo, vt cum perlegerit, tibi tranfmittat. Mihi fa*
ne' experiri aliquid toto hoc iam fex menfiu peftilentiae tempore
non licuit:adeo nulli maturi me confuhierunt. Scio tamen multis
profuifle fudorcm:& pluribusnon fe&a vena, quam feila.Sudo*
rem autem alijs cum theriaca recentiore & bolo, alijs verd alijs

M a

EPIST^CONRADI GESNERt

antidotis , admixto aceto dcftillato &aqua theriacali , inmultii?
promouimus. Ace tum dcftillari iubemusin cineribus, vafis vi/
treis, additis Tuccis herbarum, TcabioTx, calendulx , femperuiui,
verbenae, foiani , corticibus nucum juglandium viridibus,aut ea-»
ttun loco cortice interiore fraxini,qui per totii annum haberi po*
bolo interdum: nulla certa deTcriptione: hoc obferuato tan

tum,vt aceto acerrimo herb£,earumuefuccipotius,tii calidae qug

dam pefti rcfiftentes , tum frigidx vt femperuiuu Si Tolanfi addan
tur.Hic liquor deftillatus,nihil fere quam acetum Tapit,&gratui
cft Tumentibus :confortat,fitim Si calore extinguit}fudore protru
dit:Poteft & per Te dari cum Tyrupo aliquo roborate, vt de citrqs,
inter Tudandum, Si poftea VTum eius multi valde laudarunt, confi
lio noftro vTi : nam alia medicamenta , dulcia prxTertimTpernunl
pleriqj. Aquxtheriacalis etiam nullam certam compofitionem
habeo :Ted cum Tuccis quibuTdam, vt berberorum Si calendul ac, 8C
vini deffillatiliquore. qui medius fluit Si dulcior eft, (non qui pri
jnus,autvltimus ) in balneo Marix , aliquid theriaex addo : Si in
cineribus dcftillari iubeo.De alits>nfcfallor,nuper ad te Tcripfi; vt
de Tuccis rut x,& alii] cum aceto aCaquavitx. D.Eullingero(qui
te Talutat)primum dedi leue Tolutilium: nam Tudarat modice ante-/
quame.voc aret,deinde ex carbtkulis duobus,akerfi ferro ignito,
alierum-cauffico potentiaii aperuimus : Si ira melius habere cav
jpit. Kemedioex euphoTbio;cgp non vrerer,nifi opio pauco ad^
ditO’: tum.vt euphorbij ignem extinguerer, tum vt Tudorcs<quod
faciO£xmideret;Oxymeiite*elleboraro noftro etiam felicitervTus
fumfemel Si iterum, ad prxTeruandum certe neceflarium exiftiV
mo; Si incomparabile : adedVcfiftit pUtredini Si obftrufliOnibus:
meatustp eor poris omnes aperit; Andernacus Argentinx iam La
tine' etiam de pefte librum Dialogi s quatuor edidit : quem nondt»

. infpice re mihi licuit. De libello noftro iudicium tuum,
«jiixTo Tcribas candide' . Vale .T iguri .1} 6} .
lanuarqdie 15.

rPXSTOe*

(

EPISTOLARVM ΜΕ;

DICINAUVM C ΟΝ RADI G ES NERI

MEDICI ET PHILO SOPHI
Tigurini, Liber fecundus.

CONRADVS GESNERVS ADOLPHO

Occonii *A.F.philo/opbo, zr inclyte Reipub.
'Angiffianx medtco ordinario,

C CEPI binas Iiteras tuas milii gratifsimas,qui*
bus^Mftkir refpondeo. Redditos 3C curatos efleli
bros,quos miferam^ gaudeo. Pro PfilorhrO gratia
ago. De A lpalathi radicis cortice, certi quod feri-'
bam,nihil dum reperiiln rjs omnibus, qug.Matthi®
lus contra mefcnpfu, faci Ic illi refponderem > ac'
meas fententias confirmarem: id^.faftums eratn,fcd D.Grato SC
alijfe interpofuerunt. , Quamobrem volui differ read hiftoriam
meamftirpium,in qua tamen fimpi trifer de rebirs ipfis agam, non
contra hominem quenquam nominatim contendam", fi vixero $C
ocium fuerit:quod nunc adeo mihi deefiyvt nulli omnino lucubra
tioni noftrx vacare, nequead amicos; vmiperem,fcribere licear.
De lapidibus & metallis nefeio qmndo*tafrdem aliquid-ifOiffum
inconditum & imperfectum fit proditurum i tam multafkbmdi
μνοφ*&χι*& φΜ©· a*(B,¥ro cannx indiex piriura debere me ti>
bi memihero. Eius inter alia,femen exp.e<5i:abo:grainm autem fo>»
ret, id in fuofruiin , aut fiiiqua inclufum mitti-; vrpufiturainte/’
grior fieri poifer. Pro vera endiuia, fonchumfylueftrem pafsim
iubftitui fcribisiputcraaremnon ionchum;fcd1a&ucam fcnbere te
voluiife :In diamargariton calido; tliapfiamrpro cafsia mal«? poni
animaduertiftis ex Valefco : arqni poteratis maiori authorirate c
melioribus libris . Nic. Myrepfus antidoto 38. Cafiam ligneam
nominat: in alijs diuerfis defcrip.tionibus hirius antidoti nulla ca^
fix mentio. Non dubito, quin videris Antenij Foefij pharmaco^
jpoeiam excufam Bafilexab Oporino : in qua autlicr diligenter
Myrepfum, Auicennam, Ariuarium, 3ί alio? confert: citatis 3C
AuKennxdiamargariton^quod cum in Auicennaniic qr.xrercm, ,

M- 3;

tVIST. C OfTRADT GESNERf

\

tioninueni. InTriphera Sacaccnica edam xafia lignea ponitur
in veftra defcriptionc , & S eitaragi Indum , pro quo fubftituituf

dumlegir.Tuhxcconfidera.ego necefTariofeftino.Pluia deTry*
phcra,&c.ad D. Achillem noftrum fcribo: quorum te indicem fta*
tuo, ab ali|s quidem ank mc animaducrfa, nondum vidi. In Anti*
dotarioveltro paucula forte adhuc occurrent qux moneam. , fi re*
moram patitur. In altera epiftola nonputas peccari, fi quis pro
been albo , paftinacam fylueftrem ponat : pro rubro , tormentil*
lam : ego vero puto, 8C argumenta mea nuper fcripfi. toto enim
genere, 8C viribus iniuper , plane differunt paftinaca 8C tormen*
tilia : been album vero 8C rubrum colore folrim, BCc. Theriacac
Chalcitin addendam cenfeo: quoniam 8C Andromachus ankGa*
Icnum addidit , 6C magnam cius vim efle conftat , vt imperitHsi*
me fecerint, fi qui coloris tantum caufa addiderint : tale enim
annoff βί nulla infigni facultate praeditum efle oportebat. Peftis
hic moderate' pergit , paulo maior quam apud vos. Heri niuem,
hodie diem feremfsimum habemus. Deus fua gratia nobis o*
mnibus adfit. Pofitionesveftras de pefte libentifsime legi ^ pro*
que ijs ad mc mifsis gratias maximas vobis ago : nec habeo quod
in illis reprarhendam , candide alioqui id faturus . Dominus
Achilles fuadet vt excudantur , quod tamen fieri nolim, nifi per*
mittentibus vobis , praefertim cum feribas te aliqua mutata velle
in tuis, propter Ephemerampeftilcntem. Heri Lugduno acce*
pi a Io. BauUino Medico ( qui in totahac pefte illic Medicum pu*
h!icum egit) libellum vtilifsimum de remedias 8C obferuationi*
bus fuis : quem ad Dominum Ioannem Funckium noftrum feri*
bit,quitibifacilev,fi ab eo petas, communicabit. Is venx fe&ione
vius quidem interdum eft , fed rarifsink 8C perparca, &c. Et ego
quoque malim hac in parte peccare es fafrf-lu/, quam«f
Mitto libellum noftrum his diebus hic excufum , de quo veftrum
vicifsim iudicium expeto BC expefto. Circa Ephemeram fe*
brem cogitate , an duplex ea efle , vel dici , pofsk. Vna quidem
leuis , qua correptiftatimfanantur,nec vllo graui fymptoma*
te laborant : hoc enim fieri in multis obferuamus , in quibus c-er*
te nec putrida,nec heftica dici poteft. Aliam vero grauiorem,qug
intra paucas horas tollit. Nihil enim vetat duobus contrarii sv*
num commune no.mfn tnbuij, quod. alteri ma^Mig/κ foe^wal*

teri

. ν)ί · ? ■' .

t t 6 E A. S E c V ft B V & 4B

Icrruf conueniat : (icmtiw dicimus, tumitiinimum as

liquid , Si prat parilitate fua, aut luminis paucitate , fan
fum quod lac? Si fulgore excellens , vifum noftrum vix admittir,
ve Sol. An Hphemeram perniclofam fieri dicemus, fi venenum
ad cor ftatimperuenent, vt (i anhelitus aegri calidus Si copiofus
trahatur: putridam, fi ex aere minus malo , vel caufa interna mis
nbre, fiat: hefticahi ex aere deteriore , vel caufa interna maiore:
vel fi anhelitus argri non calidus. Si parcior , vtper aliquod fpas
Cium, trahatur. Aut tale quid. An cum vrinafimilis fanar eft,in^
cficium id ei*, magis in fpirinbus quamhumoribus C&fbrtftrtes
iijs potius quam venis, vtin cphemera perniciofa) eife matum i
quod fi eft, verne fe&io tum non comiemt. Humores quidem tin>
gunt vrinam,non fpirirus, vt rn alqs quo que ephemeris. Vrcuntji
cft, omnino multas Si magnas differentias efieputo, nec omnes-
nous mortalibus1. In quarftione D.Stengclij, An peftem neccfTa*
rid fequamr febris pcftilens , condufiotie 25. non fatis diftingui
videtur cor , vel cordis corpus , 5 C folida eiufdem fubftantia.Pu»
eridam SC hedbicamputo etiam coinciderepoile, vt fi quis malis,
& ad putredinem aptis humoribus plefrfts , contagium patiatur.
Cor cum primum putret, non Viucrc animal, ficuti tu feribis , an-
verum fit dubitabit qui legerit hiftorias duas a Matthia Cornace.
Cadaris medico fcriptas,pagina 204 -Si deinceps, voluminis im*
prefsi ab OporinO , cui titulus Medicae confultationis , Sic. Con*
clufione 23 . vbi feribis, tantum rton autem pmrefa&o , an tantam*
noniaccipis pro fere i fin minus , clarius aliter exprime. Pcfti ali*
qua reffftcre tota fubftanria credibile quidem eft, fed tale medicas-'
mentum «S^alexipharmaciijfeube^OUr verum, nondum inuentum
puto. Nam Lemnia Si Armenia boiiis,Theriaca,aIi;eqjanrid0ti,fi
quid iuuant.manifeftis qualitatibus idfacere mihi videntur. Trote
chifci deviperiSjjiriiheriaca fi ditfltn^aut fufptftj eflent, qui d pro 1
cis rc^Jtni poffe cenferesiquid fi fttlfuri id enim fimiliter exic*
eat, venenis reffffar, a centro ad fuperficiem pel!it,ilidores monet,
afthmaticisprodeft,&c.Nec referret odore fort^antidoti mutari,
modo vis maneret . V ncia theriacar pro ji„ cruciatis vendit no ile r
pharmacopola, propter nimiiipreciutrcnchiiconi.Hfc mihi occuv
patifsimo in prjfentia feribere vixliruif Jgnofce feftinationi .Per
cupio autE condufiones has vcftras,fiue recogniras, fi vifum fue>-
rit, fiue quales funt, permitti a nobis in publicum exire. Contio
nent enim plurima vtiliter 8i fubtiliter di Λ a , 6i vndepluracogi/
endi occafio bonis Si induftrqs medicis detur, Theophr.de peft*

EPIST# CONRADI GESNERI

libellum nondum vidi : ii poteris, ad me mitte. Cofti Lufitamci»
«ui irident fere ©ler,portionem,fi defyderas, mittam: mu tam mt^
fi Vide quam fum obliuiofus. Vale cum CL. V . D. parente tuo, 8c
amitis omnibus, praefertim Domino Stengelio, Si Sigharto no-'
ikro.Tiguri.

. C Ο N R A D V Sj G ES N,ERV S A D O L P Η O
Occoni, M F, pbilofopho,vr inclyta reipub.
tAtiguflanx medico ordtttmo.

His diebus epiftola tua.cum paulo ante D.Funckius nofter di*
fccfsiflet , mihi reddita eft:Cui nunc breuifsime refpondeo.
Quod me dehortaris , fuauifsime mi D» Addphe* ab intempefti^
liis ftudiis , Si aliquam tuendae valetudinis curam , id ranquatn ex
abundantia mi in me amoris profeftum confilium, vt jccipio \u
- bentifsime Si exofcuior:itaaliqiia ex parte faltem parebo. Omni*
no enim id fequi &negocioium multitudo, quae defer ere mihi
non facile eft , Si confuetudo ftudiorum , facit : quae quidem tan*
taeft , Si tam familiaris mihi , vt quandocunqueferc aliquid ma*
li Si doloris fentio , circa libros Si 1 e itionem melius habere hv
cipiam : ocianti contra , malum ingrauefeit. Hoc tempore latis
bene, Dei gratia, habeo : Si tibi quoque cv Ίψ τταζβν-
•n <τϋς ϊξ*ωζ οου μ»τβλότητ(& 'άπΑχο/Αμω καί- ςίρ^νπ
ex animo gratulor , Oxymelitis noftri compofitionem Si
fum audiuifti forteifin minus, a Domino Funckio accipere potes,
ΕςιΑ θα νόστον τπχνν vjq <p&pfi$t>K0V9 cv

αΧλοις T6 τη %μτφλλοις νοσήμ&η* μμλιςω 3*

ίάίωζ ρ&μ alw .φΜ’γμ&’ηχβΐζ γλί%%οις fcpfjn&ytw

μ$7ς συωιςαμίνω. , αΧΚά m άξ άλλων τινων αίτιων. τ«τ«

Μ^7Γ&$^σνμβήλ$ω^ Μ&καράϊΐ9Ψ,Μ άτηρ
ωφλιμβν tStp k&t wooUt; » ivmvTtf. pma*r«j 4*
τ5τό dmJlivQv ττάντη άβλ&βΐζ* ^7ηρ^αχμΙω m
J)jo τΰζ Α&ώς μ» χφβζάνοις , Ηβή μΛτ πνος Ιυςομκ

ηάίως μιγτυ.οΐζ* Δβ $ τπΤλάκιςμμλλον oXiyovd πο~
λυ %aj ολιγίκις * ν\ άττα,ζ.λ&,βέϊν. τ5τοά]} σοι > ωζμυςν&ον,
ανήηαύςω φ/λτατω q , κοινών έίν ^βπλομίω.

"Κίλίυω «Γέ πάλι* d.&SapewwJj τη&.ν&Ι

»

L f 8 E R. SBCVKDVJ· 49

ίμρϊ 7sf 'dja£rnn outo τΐΌ?λοΐς Μ ίν/χυπΐς rlwvfex L·-

το ττή&ν βίβαζώσηντι. Τζ/ μ&ίζονι ( ϊςι $<Λ7τ« η σιαιθυις)
ώς qxfHPK&cTei μα?λαι\ πάλαι /Jp ωταριωη^ν ϊ^άμίυυ:
vuuj[\ ^«W vazrav/ως. <ι Ό^βμί^ος %icfbv τ γμηξιμκ
7τήψυ '*ν£?βίζν\χ,υία rlui ηλικίαν , JfeJUcarvQtav κι\<Ρυ\_ϊ&)Ησ*
aqoJpcti τ «τΤονΟ' οΛ/^^ν^ι/τακ/ς η ίξαζιςμ&τ οιναικρη-
VKvtJh))&: οθϊν ά^τί^ κρϋτΤον tynsb oiom&roSuva τ«
ανζβιΗν κίόξί* Αλλα <2?^ μΐωωι 'Jtio»

riv/dp , vernio* τδ m&vQ'; το ν Ί& μ&ζοχ©τ ■

Zftfaj, μ*τ& θ»« vyietau. Sedharcpluribus quam ftatttefajpro*
pteroccupationcsiea^ Graece aij το τν βοηβή/χ&τΟ'

μυςηων , τϊί </[ί «^c το ?{$■&& .Qiovei '&Q?i(g[KS me. ^ το?ς

«ei? («« Ιξχμμ&σιν ίλληνίί^ιν ,· η άτΐικίζ&ν μάλλον Quod
ad Cotinum ,nonfentio illi femina caudica innafei : fed quod ad
magnitudinem & figuram viris fylueftris, caufticx feminibus ea
fimilia eife pino : ai manum autem nunc non habeo. Eam arbufeu*
Iam tu quidem c feminibus ftyracis tibi prouenifle comicis : mihi
venfimilius videretur ex terebinthi feminibus exiuiife. Xer.ehm·'
tho enim affinis 8C cognatus videtur Cotinusmulto magis, quant
ftyraci. Aut vnu.alteriimue Cotini femenfortuirdillis admixtum
fuiife poteft, SC propter paruitatem Iatuifie. Grata fuerunt qux ex
Io.Agricoiac depefte libro ad me fcripfifti.Faxit Deus vt ad tuos»
& Bibliothecam tuam breui commodt* tibi redire liceat. Senten^
tiam meam depeftis curatione examinari a vobis cupio, & veftra
audire iudicia : quamuis experimentis magis in huius veneni cu*
ratione , quam ratione nirenium videatur , ira vt iliis incipiatur,
rado autem Sf vtendi Methodus quaeratur poftea : contra quam
in aliis morbis curandis.Montani fenrenriam nondum vidi;tu,vbi
opportunum erit, communicabis. Nuper cogiraui ww/warma/
gis quam ^«“winhaclueiuuare poife : id quod multis argu*·
mentis probarem, fedfeftmo. Mirabilem quanda ciuis cuiufdam
apii i nos hiltoriam , cui in temporibus arteria amputari ante an*·
nos aliquot felicifsimi c5fuiui,p.Funckiusforte tibi narrare pos
terit.™? ή **v«i htamnini? βίβλ»? mihi quoq? nullus fatis facit: fU os
ptarim exrare accurate fcriptiim aliquem. Tu qui nunc ocio abun
das,do&rina indicio et eloquentia vales, laborem hunefubire dc*
bebas: quod vt facias, vrgaue etiam horum temporum & patriae

EP I S T* CONRADI G ES N EUI

cuaenecefsitate, hortor Si oro. Si voles experiri , de noftris libellijf
huius argumenti aliquos,quibus tu forte cares , libenter comrmi'
rticabo. Arthriticae multj funtipeties:vnahyeme, altera veris ini*
tio, tertia adulto iam vere florct,omncs floribus luteis: Aliae funt
in montibus, vt quam S aniculae montanae nomine, puro defer ipfit
Matthiol9 :(de qua tu forte fentis,*w«o5« άπ «vtUs it oaAiV)

diftinguere te velim alias,et per ocium quafcuncp fimpliciummc'
dicamentnru vires non vulgares, Si apparandi modos circa non-*
nulla,(vt fuccos,aquas, aut aliter) obferuaueris , pro ornamento
operis mei;in quo tantopere' laborO,mihi communicare. Poftre^
md quod petis vt numifmata aliqua,pnclertim aurea, tibi procum
rem, faceremprofe^d quam libentifsime, fi fieri poflet. E Gallqs
milites noftros aliqua forte retulille putas. Sed nulli fere ex agro
Tigurino milites difceiferunt, edicito prohibiti , praeter paucifsi^
mos & pauperrimos , ex vrbe duo tantum. Nulli etiamhic emes
iunt,qui humfmodi curent. Nobiks enim quos fere habemus , 8&
mercatores, fenatores ite Si ditiores, pkricjj cum illiterati, tu anti»
quitatis haud ftudiofi , vt etiam fere dociti. Mea quidem fortuna'
haftenus tenuior fuit, quam vt aurea vel argentea vilaconqiti^
reremmunc Dei gratia mediocris eft,fedalrjs occupationibus to^
tus confumor.Ignofces igitur mihi clanfs.mi Adolphe. Habui
lim vnum 8C alterum aureum numifina, fed ea mihi abftulcrunr zs
mici.paucifsimi aerea milii fuperfunt. Habitathinc adduomilia^
ria vir diues nec illiteratus , cuius ego quartanam , cum afthmate
iun<flam,fcriicifsime nuper curaui : is veterum numifmatum ma>>
xtmum numerumpofsidet:fedhomo auarus eft , Si colligerepoe
tius,quamlargiri vult. Baronem quendamde Zimmern, qui ha*
bitat in caftro prope Rotuuyl ίϊ tum, vnum omnium plurima pof*
fidere creditur. Puto Si ludimagiftrum noftrumM. Ioh: Frifninr
nomine,aurea qugdamhabere,quo cum agam per occafionem.Si
huc aliquando venires , quod opto , viferemus illum de quo feri*
pfi,qui ad duo miliaria hinc ad lacumhabitat. Licerer autem naui*
gare. Si inde intra duas fere horas ad celeberrima illamEremum-
Virginis, iuxta altifsimos montes fitam, tranfire:& monremalb
quem reiherbarip taufa,& tracftum illum alpinf» longe lateq? cir*

eumfpiciendi gratta,cofcender e, partim pedibus, parrimequitan*'

do;fi liberet. Sed media ?ftas ad hoc tantum opportuna eft. Hoc e/
ttamyputo, afthmati tuo non inutile e flet. Delibera igitur. Comi*
taretur te nimirum D. Funckius : cui inter alia librorum nomina
proxime non ponit plenum titulum dicere libri Gallici , qqc nunc

LIBER S E C V N £> V & fo

«peri .Is talis «ft; Difeours de la religion des anciens Romains,
efcriptpar le noble feigneur Guillaume du Choul,etc.llIuftrc' dun
grand nombre des medaiiles,et de plufieurs belles figures retirees

desmarbres antiques,quifetreuuentaRomeetparmoftreGaulc.

Gpus eftfanc pulcherrimi! , impreiTum Lugdum apud Rouilliimi
folio. Huic accedit etiam liber de caftrametatione 8i difei-
plina militari Romanorum:Item de balneis Si antiquis exercita^
rionibus Graecorum 8C Romanorum. Plura non licet. Vale. Subi ✓
td,nec relegi,multaiam nofte.D.D.Funckium, affinem me i! faU
uere cupio: Illi ac tibi ineuntem hunc annum nouum 1564. quan»
profperrimum ex animo opto. Poftridie natalis. Tiguri.

CONRADVS GESNERVS ADOLPfi.O
Occotti, JL. F. medico.

OXymelitis noftri deferiptionem accipies proximi. Quae de
venae feftione in prima inuafionepeftis fcribis,libcter legi,
ct confiderabo pleniusrac Montani loca a te demonftrata perlega,
etiafi adeo fum occupatus in lucubrationibus meis,etprofeflione,
vt aliud vix cogitare liceat. De lapidibus SC metallis nunc quardS
prar manibus habeo.fi quid edidero,mitta.Tu interim fi quidhuv
ius etia argumenti quantulumcuncp,qu<> in eo etiam libro tui no^
minandi non defit occabo, ad me per occafionem dederis, gratifiis
mum erit:fiue rem aliqua non vulgarem, fiue vulgaris alicuius la«
pidis,gemmae,metaIli,facultateno omnibus notam. Quod argu^
mentum feriptionis de peftedctre&as, nimis modefte fadstetfi e*
nim ru per artate non adeo multa obferuarepomifti, vt natumaioi
resdiabes tamen artem noftra ceuharreditaria,do(flrina,ingenio,
iudicio Si eloquentiapolles. Aliquid fancefl'et,ex tam multis alio
rum fcripris,qupoptima viderentur,«nn iudicio feligere.Numife
mata F rifius nofter argetea foltim habet, quod me fcripfifie puta^»
bam, Si vncia,fi bene memini, duobus taleris aut florenis indicat.
Ego arnea paucifsimahabeo,plfra£^ ita obfoleta,attrita,aur acru>
gine obdufta,vt legere no pofsim.quia tamen petis,experiar,ex#
purgabo, et feriba ad te alias. Cafsia: Aegyptia: flores SifoliGgra
phice' depi&a liimma cum voluptate infpexi: Attulerat quide ante
menfes aliquot ex Italia lo.Bauhinus iuuenis medicus mihi fami'»
liarifsimus,& D.Funckionotus,vnumatcp alterum florem: quem
tum pingendi! curaui in libro Matthioli editionisGermanic£,qup
Pragar hoc anno prodi] t, ad iconem cafsia: ab ipfo exhibitS,qug 3C
4pfa flores aliquot habet, fed non ita bene pi(flos , necp*in fwa ferte

N 2

v

EPISTV CONRADI GESNERT

tam multos, vt veftra piftura, habet. Quamobre infinitas tibigrt
tias ago. Patris epiftolam remitto, Sibreui epiftolio ipfi etia gra/
tias ago. Faciam, vt par eft,honorificaveftrum mentione in opere
meo. Si hoc cxemplar,quod mittis, Mempludepiftumeftudqj ceu
archetypum ad te cupis redire,facra mihi depingi Si remitta.Vti/
nam vero Si balfami veram pi itura , Si aliarum rariori! illic ftir/
pium, impetrareliceret:ego fumptus parte , vel etia totum Ijben/
tifsime dare, Si fingula veftns nominibus accepta referre in mea
ftirpiumhiftoria. Vrge igitur, vir optime Si amicorii charifs. per
occafionem,Si infta,vt aliquid perficiatur. Xylobalfami legitimi
Ipecime aliquod exiguu,fi ad me miferis,et preciu indicaris,mul/
tum etia eo nomine tibi debebo.Qua: de deftillationibus quibufdl
minime' vulgaria ad mepfcripfifti,iirc5difsime' legi: Si gratias ma*.
xitrns pro hac tua in me beneuolentia fimnl &beneficenria'ago;\
Miilta fanc illorfi antehac me latuerut:difi;ribua fingula ad fua mei
fierbarivloca.Aqug deftillat£,vt a pleriscp pharmacopolis parans
tur,f0Tte Omnes frigidae funt : vt ex amari s etiam herbis, dulces :8C
ex fapidifsimis, infipidx . S i vero recfte' deftillenrur, ita vt odorem
ac faporem fuum feruent,et ab a quofo humore feparentur, vt cum
per veficam deftillantur;aur aliterTitc: tum certe fiiarfi herbarum
primi titias feruant vires.Lco nardi Florentini Itali liber, quem ci*
*as,vbi fit impreifus,qualis Si quanras,poccafionefignifica:Ale/
xq Pedemontam fecreta no dubito re vidifie: inillis legitur, S^in/’
de excerptu apparet Soienadri illud remediu,quoplurimos a prg *
fentifsima morre liberatos feribit. Condicio autem hoc ipfum eifc
illud, cuius in Italica fiia praefatione meminit Alexius .Na Latinus
interpres^ifallorjOmifit: qui Si alia multano bene' tranftulit.Ex
rubi Idfi fnrchvego etianrfyrupu parare foleo .colore pulcherri*
murn,iuauifsimii guftu; odorecp grarifsimu: quem vel Sapphiris,
Si Smaragdis ad cor roborandum anteferre nondubiranm.Liber
tuus antiquus manufcriptus, in mellis deftillatione meminit aquf,
qii£ primum egrediatur Si acida fit. Ego cum aliquando deftilla/ *
rem, -prima fubdulcis erat, fecunda fubadda,poftremaaddifsima.f.
Ebaccis ebuli etfambuci liquoremaqug vitg fimiie deftillari pof/
.fe credoiNam Si e* iuniperi baccis aquam vitf pracftantifsima ha/

. beo; Tuum illum libru manufcnptD,fi commode' pofies aliquando 1
ad me mittere, (conqcio enim multa inefie bona) vicifsim a me ma
iralcriprTi aliquid ηδ vulgare acciperes. D.Funckius facili tranf/·
mitterer, aut .D. Achilles, qui fubinde aliqua ad me mittit; AdD.
Guilandinum magnas doftrinac Si diligentiae viriun.fi quando'

ichbe%%

• i ϊ B E R SECVNDVS. fi

fcribes, velim te eius (eruentia interrogare de Coccalis di^bis>qui
bus adpifces capiendos vcuntur : cuius vel qualis planta: ei vide*
amur. Si an vim narcoticam eis inefie putet. Et fimiliter de nuce
Vomica vulgo di dia, cuius planta: , Si an narcotica . Rofa Hie*
ridiuntis qualis fit planta, quibus foliis. Sic. nondum cognofcere
ptotui. Ipfum autem fcire puto. De Doronico etiam forte certius
aliquid, poftquam in Oriente fuit,docere nos poifet. Difsimula*
bis autem, fiplacetjharc in meam gratiam te inquirere. Scriberem
ipfeadeum,fed tibi facilius, quam mihi, refponfurum, certas ©b
caufas,fcio. Audio Si peregrinationum fuarutn librum ab eo edi*
tum: de quo certior fieri valde cupio. Qu^re etiam, Holcus herba
quo nam in loco nunc pingatur a Matthiolo , quam prius mal£
prooryzaabeopofitamait. EtMatthiolunDiofcoridem com*
mentani Latini, (quos ducentis figuris nouts au&os audio : forti
autem non aliae funt, quam quae in Germanica editione nuper ac*
ceiferunr) quando fint imprimendi Venetqs . Perfeam arborem
nofti vernacuiam eife Aegypto: fed quo illis nomine vocetur ne*
fcio: audiui tamen Amygdalam vocari. Fniftus dicitur pyro fi*
milis. Si os habere intus vt prunum. Papyrum etiam Nili plan*
tam: Si ex animalibus ichneumonem afpidis Si crocodili hortem,
Mufteltc puto fimilem, nobis depingi, Sic. Portem adfcribere no*
irfina quaedam Arabica, in officinis pharmacopolarum pamafei
vfitata, quae edam in Aegypto eadem eife non dubito , vt calami
aromatici veri, Si aliorum quorudam, quibus nos caremus: quod
faciam alias,fi tibi fpes aliqua fit acquiri indepofie. Haec paucula
feitinanrer Ne vero inanes iitera? mitterem, addidi radiculas an
torac(vel antiforacpotiu>)vrhodie Lugduno accepi. Crefcit anti*
tora in alafsimis montibus., aconitis,feu napellis cognata , dori*
bus cucullatis,luteis,radicem bulbis exiguis, binis,vt napellus e*
tiam: fed albis. Si guftatii amaris : non vtnapeili erodentibus. E
bulbis illis vnus femper iumor Si folidus eft, alter marccfcir. V is
ci mirifica aduerfus venena omnia fere', non toram folum, 8i pe*
ftem, Si calculos rerum. » P 7<*« os xa βμν^Μρ\ μ Λ \?
na f ini eawfmi.KPj pvftqs coite wftvpapuq> fyet ονγμ>&μιρ, cf/a V ale , Si D»

Funccium,cui nudiuftertius fcripfi,ex mefahita. Tiguri,Ianuari| i
die a. Anno 1564.

i

CDNRADVS GESNERVS* ADOLPHO'

Octoni, %/L, F. medico. ■

N i

tPlSf. (?0MR AD I GZS HERi

LItefx tuae quarto Idus Maq datae, in ipfa pentecoftc mihi red*
ditae funt: quibus nunc demum refpondeo μχκμμι propter oc
«upationes plurimas atque maximas .Diipenfarium veftrum non
dum vidi, in quo fi etiam oxymelitis noftri deferiptio continetur
-nonihil varians ab illa quam ad vos mifi , pro tuo arbitrio addi-»
vel detrahi aliqua poterunt. Velim autem duplicem deferiptio-'
nem poni: vnam maioris, quod amarius SC validius eft, cum elle-'
borumvtrunquc accipiat: alteram minoris, quod leuiter ama-'
irum eft, 8C album folum elleborum recipit : cuius tu aliquando, fi
nondum fecifti,periculum in teipfo facere poteris, vnaeius drach
ma.cum triplo fyrupi de liquiritia, SC exigua fap a, p er m i fta . Ani-'
maduerfionem tuam , qua hesflicam ii Ventriculo incipere obfer-'
4iafti,libenter cognoui. Ante paucos dies thermas noftras bibi co
•piafe: qux etfi fulphur, alumen SC falem contineant, qux exiccant
omnia,metarKenhume(fl:aiu potu: quoniam aqug vishumeftans
multo maior eft in illa mixtione naturae . Ex illis fulfur a natura
fublimatum, fi nondum vidifti, mittam. Valetudinem tibi opto.
'Ego etiam plerunque in alio aere,etfi fatis bono hic fruimur,me-'
lius valere mihi videor . Ab amplifsimo Senatu veftro conduc
itum te eife,vt pharmacopolrjs infti tuendis ac cenfendisprxfis,
gaudeo SC gratulor tibi: acfperoeaoccafione fruihim ali quem
ad me quoque manaturum. Camphoram SC ambram cupio te con
(iderare, an fuis, qua s Arabes eis tribuunt, viribus refpondeant,&
qux pro eis fubftitui pofsint: SC cuius fintgeneris,hoc eft, an rs φν*
Tixi yim, an e terra mariuc,an aliunde originem habeant. Ambram
quidem fungum quendam marinum efte, eruditi quidam iudicat:
cui opinioni foramina illa exigua , quibus icam , fatsere videns
tur. Quod fi ita effet, inter fungos, de ea quoque agerem. Pro fiy>
rupo de hyflopo, an veftri etiam herbam ficcam accipiunt? minus
certe' placet c ficca: nec ita fenfit author: fed ab oefypo,ld eft,hyf'
Topo luimida male difta,diftinguere voluit.Quac de gemmis ali-'
quot fcripfifti , SC qux mififti exprefla in cera, omnia mihi longi
gratifsima fuerunt, SC gratias ago maximas pro qs : qux Dori-'
cis literis indicentur,non fatis aifequor. In primis quidem me de
le&auithieroglyphicapiftura, qux Ibidem, Aegyptiam auem
(ciconif fimillimam,excepto roftro falcaro)& cancrum graphici
exprimit: extera in eadem non aifequor. Gratias etiam ago pro
obferuationibus illis Plinianis a Tanftetero colle<fi:is:etiamfint-'
hil in illis videam non Plinianum. Methodus placet. Remittam
cura libro veftro ligato . F rifius-nofter nuper omnino totus aded
■ - «nutatus

t 1 B E K S E C V Ef D V $* ft

muta rus eft,&ita melancholicus faftus, ac pene' ftupidus,vt nihil
cerri vlla de re-cum eo agere liceat. Mercatoris veftratis in Aegy
pto caitis mihi dolet : fed ita funt res humanae. De Solerq expedi
menris,fi quid ilicceiferit, fcribe. Illud conrra vomitum cum fer-»
mento, &c. ego iam femel Si i terti feliciter vfurpaui. Hxc fubito.
Ignofce, Si vale cum Cl. V. domino parente tuo, Si amicis. Ti^
guri, luni] die tp. Anno ί?64,

CONRADVS GESNERVS ADOLPHO

_ Occoni »A. F. Medico & Philofopho.

1 AE Antiballomenis quibufdam fententiam meSadtefcribco»
JLy rem,fi vacaret. Sed & alif occupationes multg magnaeque,
Spergens peftilentia,me impediunt. Nolui tamert D. Fune dum'
affinem meum, fine meis ad te literis dimittere. Pro ambraPhar.»
macopolx veftri Fifcheri ( quem faluto amanter) Si fulphure iU
lb raro abs te mifsis , gratias ago . Ambrarh maxima parte iri>
dis conftare,fa<iHtianl,odor Si fapor illico arguunt. Puto autem
iridi mixtam farcocollam : nam infchedis meis compofitionem
hanc repedo: Pomum odoriferum, tft. Sarcocolla: f . ij. hinc
. j. diiiol. in aqua rof. citi addes Ireos tritae 5. j: Tumdiifoi-»
lies alteram partem farcocolhc in aqua rofacea Si addes §.|.ρη-»'
micis. Fiat partilius paruus cum puluere carbonum, inungendus·
dbero.A te quidem miifa ambra, eadem videtur, fed abfqj carbo-»

I ntbus. Habebam & aliam compofitionem , quar nunc non eft ad
manum. Sed pharmacopolae noftri,alibiquealiam ambram,pror
ilis fere inodoram habent. Pro been albo & rubro, vnius generis
radicibus, colore duntaxat diuerfis,vt vinum, vtbeta, v talia qu?*
dam coloribus hiice fohim diftiniffa : miror vos res toto genere
differentes ponere. Pro rubro, firormentillam ponitis ,cur non re*
linquitis, quod ex maritimis traclibus a dfertur been rubri nomi-»'
ne? id enim a tormcntilla colore, odore, fapore nihil differt, d
paftinace autem fylueftris radice, quambeen albo fubfti tuitis, to^
ro genere differt cum forma, tum viribus. Ego pharmacopolis no'
ftris,polemonq fatiui (quod caryophyHos flores Yiilgd vocat) vr
vel radices, vel flores albos Si rubros faccharo prxfertim condi>-
tos,probeenfubftimanrconfulo. Verum quidem vtrunque facia¬
le haberetur e Syna. eft enim quod Allabe Barbariae vocat Aui-»·
cenna. quae radix, inquit Bellunenfis, fimilis eft raphano paruo,
oblongo,notaDamafci.aliquihermoda<ffy!orum fpeciem qunn-»·
dam eife dicunt, Si appellari apud Arabes etiam Buzeiden.Sic ii-»
k.A&uarius erum pro beci^modohcrmoda^tyluro album Si ruJ

. m

E Ρ I $ T. CONRADI GESNEAt

ferum: mode» helenium album Si rubrum fcribit. Tu fi potes pttf'
mercatores,accerfefpedmen. quddfioccafio acccrfendi daretur,
alia etiam pauca v litata pharmacopolis Turearum nomina.qui#
bus res quaedam nobis defideratx indicantur, ipfis vfitacx,fugge#
ferem,vt calam.arom.ftrurhihal^fsi, Sic. Librum tuumcommo#
datum mihi, iampridem recepifie ce puto, c vafehinc ad Vuillc#
rum yeftrum miffo fub finem Augufti. Quod ad Mithridation, vt
prius.etiam fcripfi,parum refert Damocratis vel Andromachi dc
feriprionem aliquis fequatur . Abomnibus differt compofitio,
quam Plinius fcribit rebus L·) ι n .conftarc, Si inter pondera, gra>>
na etiam poni .Ipfe fexagefimas denarij vocat. Pro doro ni coquae
fubftituiftis,placent.De Gamphora,m^, Sulphur a te mifium con
fiderabo maiore ocio, interim gratias ago. Circa Sagapenum SC
Panaces afdepium memor eris mei, fi vixerimus. Ex illis, quos
fecundo iam feribis numifmata apud nos habere, ne vnus.qui#
dem apud nos eft: nec vbi terrarum finr, fcio : vt prius etiam feri#
pfi. Quod ad cxtera,fatisfa<flum fere tibi puto vltimis literisme'
is,fi modo ad teperuenemnt.D.Fifcherum cupio etiam Campho
rarfux, fi ipfecompofuit, portiunculam minimam ad me dare,
quod fi fecerit, cogitabo, vtvicifsim rarum aliquid ad eum mit#
tam.Scripfiflem ad ipfummet,fivaca(fet. Ifterus feliciter curatur
vino in quo ftomoma ter extim&um reli&umquc eft: in id vinum
tmpofiris prius carbonibus quernis tritis Si limatura chalybis,
qua de re plenius a D.Gaflero cognofcere poteris. V enio ad po#
ftremas tuas, quibus cum Cannx Indicae maximam Si elegantifsl
tnam pifturam mififti : pro qua tibi Si Sighardo noftro gratias
immortales ago : &pero vt proxime fumptum in pifturam fa#
(ffum indices. fatis eft milii beneuolenria veftra : fumptum ego fe#
ramxquum eft. itaque volo Si impero vr proximi de eo feribas.
Ego tibi imperanti vicifsim , vbicunque xquum fuerit , parebo.
Indicium meum fcnbere non polium ex fola piftura , f rufium Si
femen fi viderem, aliquid forte indicarem, quod fi fieri poteft, vt
fruftum vnum cum femine mittas, gratifsimum feceris . Com#
menda me D. loan. Sreckhin, vthacin re mihi gratificetur : 8C
fi qux alia femina rara habet: qitamuis vel nomina rariorum co-»
gnofeeremihi fat fuerit,vtpoftea petam paucifsima forte aliqua
quibus careo. Sic erit occafio amplior , vt etiam in noftro opere
nomen eius legatur: 8i rara quxdam vicifsim a me accipiet.Gla*
dioium Indicum jamdiu in horto habeo , qfdem fere quibus Cani
na veftra floribus,nempe croceis, hli| fpecie.fed ij fine femine de#

cidunt.

L i B E R S E C V N D V S,

ddunt Si vixero in alium annum , caulem cum floribus amputa*
tamfufpendain. fk enim hhum album noftrum edam femen pro>*
fert, & croceum montanum, vt hac aeftate expertus fum. Cafsi*
nigra: , id eft.praeftantifsimae mentionem fieri apud Diofcorident
iam ad te fcripfi. De Afpalatlu corticis radice , non poifum nunc
inquirere fi quid occurret alias , fcnbam.Inhedychroispaftillis,
pro amomo caryophyllos te ponere non improbo. Aummmis.a*
pud nos primum cal. Si ficcus fuit:fed fubi rd in frigidtun&luiirii*
dum muratus eft. Ccrli quidc conftitutio hic valde incoritons eft.
Peftiienna in eodem fere confidat : Si parum augetur Dei grati a,
Amifimus Bibhandrum fenem doftifsimum : &SamudcmPei*
licanum,Conradi filium. Decumbit adime Bullingerus : fe&bene
fpero de eo. Heri literas accepi ab amico, medico duigentifstmo,
Argentina, inter remedia fudorifica contra peftem nihil fe.feli*
eius adhuc comperifle Antidoto Saxonica,cuius 5. f .datur cuma#*
qua thenacali , vel aceto , alioue liquore conuenienre. Idem SC
Bafilienfis ad me fcripfit medicus. *Yter^ a me accepit. Tu fi non
habes, a D.Gaflero noftro facile habebis. Ego his diebus cum ven
triculo &ftomacho dolerem exfrigidis flatibus, vtputo:antidoti
huius $.j .fumpfi cum vino dC aceto , tertia fere hora a meridie : SC
in Laconico(quod domi habeo) (ttdaui ad duos trientes horte, in*
deinle&alum me recepi SC fudaui ad horas duas. Sicmalumo*
mne,Dci gratia, veluti abfterfi:& ab eo tepore optime habeo , in*
commodum autem ex hoc remedio, vrcun^ efficaci, nullum fenfi*
nifi guttur ex eius caliditate modice accenfum. fed i s ardor ftatim
abiit. Haec fcirc te volui :& fi compofitionem illam habetis, vt pe*
viculum facias,me authore fuadeo.non pernitebit fpero. Vale : SC
CL.V.D. Achilli P.ex me falutem D. fcripfi nuper ad eum,& mifi
Icones animalmm(aquatilibus exceptis) Si librum Illyrici in do*
lio ad Viulkrum. Tigun,0<5tob.die quinto. Anno t$6 4.

CONRADV5 GESNER V S .ADOLPHO
Occonij v/L.F. medico.

Iteras tuas, quas cum cannae Indicae feminibus mififti, accepi:

Si,nifi fallor, ad omnia.refpondijita vc fo!eo,hoc cft,pnepro*
ere Si incondite :partim enim haec tempora, quo totaciuitas SC
mnis vicinia in lu&u funerum eft. Si vndiq; meditatio mortis fe
obis offert, partim lucubrationes meae, fatales opinor, laborio*
fs i mae,nc quid aliud cum feria cogitatione, agere autcommen*

O

ii

ΕΒ'Ϊ £>Τ*· CONRADl GESNERI

tfartpofsim, impediunt : Si alioqui ad philologiam magis quaftl'
ghilofophtam fumfaftus, Simultas multorum fubtilirates non
afTequor. De Herbario meo , ne mihi quidem certi aliquid defiU
nire aut polliceri polium , nedum alteri , quando id abtolutuni iri
fierem. Propofui enim omnino adhuc multa mihi legenda, vnde
excerpam, vt opus, quantum per mepncftaripoterir,quample^
fiifsimum exhibeam. His diebus Hippia trica legi Grisea, Si ex^
ccrpfimuncLatina Vegetij lego. Sic. Plinius vnus multumdiutp.
tne occupabit : e quo non (impliciter excerpam; fed etiam confer
ram caftigationes Si annotationes Hermolai,aliasty>quod etiam*
in Diofcoridcfeci. Cannae Indicae caulis cum iliis floribus fi refe-
&us fufpenderetur, fru&um forte’ proferret : quod etiam alba Si-
crocea lilia faciunt,vt proxima aeftate fum exper tus. Crocea cer^
tis in montibus noftris f ruilum faciunt: inhoms flos abfquefru^
ilu cadit, <# ilw natura enim humidac Si pin·*

gues funt plantte liliorum: Si maior adhuc ex hortis humiditas ac
ccdit.Caulc refe(H:o,flccatur pars fuprema , qua: frii&ui deftinata
eft. debet autem caulis prop£ radicem refeindi : vr exr eliquo eius
corpore alimentum fruftui fuppetat. nam fiue nullum alimen^
tum detur , flue nimium Si nimis humidum, frmfhis non perficio
tur . V tinam vero non nxapni pmpiA καλάμε ιίτί,&ηα wi τ5; fi£xt mw».
7iva polfem habere. Verno tempore nihil obeflet circa radicem
terrae tantum remonere, vt aliqua faltem eius pars vtcunquede^
lineari polfet: vt apparerer in opere meo qualis nam eifet radix,
Inilbofa , geniculata, aut- alia facie . Omnino plantam efle viua>
cemcomicio. Si auulfas etiam radices facile plantari poiTe, vel
cx eo quod fcripfifti , caulem nouum erupilfe iuxta veterem.
Gladiolus etiam Indicus fimiliter fe propagat. Tales autem ra-*
dices non facile laeduntur, 8i fine peri culo etiam tota: extrahunt
tur. Alias ad te fcripfi, non fonchum fylueftrem ·, vt tu nominas,:
fed laftucam fylueftrem , apud plerofque omnes pharmacopolas
antehac m vfu fuiife , endiuiae loco. De Tryphera nihil amplius
dicam. varietatem lenonis, &c. notare mpoteris ; & arbitrium?
le&oribus relinquere. Solani iuccum non dixerim adimendum,
fedClvaperij de eo feripta fimpli citer indicare vobis volui. Circi'
pofitiones tuas de p.cfte/atisfaitum tft mihi. Eas fi Typographi
noftri acceptarim, excudi curabo: quamuis folusfere Frofchoue/·
rus hic imprimit.patruelis meus ceifat. Libentius quidem Typo*
gvapjium quemuis recepturum frio, fi nome tuiim addi patereris.
namanonymoSlibdlos non facile admittunt, ceu minus vendibi*

Is $,St

kprorfus negatam, multi mihi affirmalient : ita vt diwinam clhs in^
dolem a te nominari ve! hoc nomine, deteftabile mihi videatur

•tim SECTsm' 5-4

ies, $C non congruere mihi videtur D. Stenglij nomen poni, tuum
omittens. Quod fi permittas tuum etiam nomen exprimi, vr fua>-
deo; addaraiortc etiam D. Bauhini mei epiftolam ad D. Io, Fun>·
ckium noftrumde ratione pefti s curandae, qua nuper Lugduni Cc*
cutus eft eam autem iam re vidifleputo : SC tuamfuper ea femen*
fiam expeto. Montani viri loge doihfsirai fcripta, vrinam legere
mihi vacaret: quibus etiam multo magis fauerem, nifianimarim^
mortalitatem ab eo non fol um in dubium vocata, vt a Gnleno fci

Circa pefti s curanda: rationem negligenriorem me facit edam
ooftrorum hominum negligentia. nemo enim mature* confflium
quaerit, nemo obtemperat. Pro libro Paracelfi fanatici hominis,
gratias ago. TheriacamiUam eius de mumia, Bafilejc Acronius
mgdicus parauerat ; fed nec alijs , vt audio , nec ipfimer illa pro-»
fuir.Iniulfure quidem, auro, aliisqj rite paratis, non dubito vim
magnam inefle: fed tum alia Paraceifi vitia, tum in rciigioneinv
pietas, qaa fnium Dei negat, SCc. tum aliorum medicorum etiam
principUm in arte noftra condemnatio, SC methodi eleganriav
que omnis in eo infcitia,m:hi difp licent. Phardronem eius fefta^
ftoremvobiiami ei Te audio.:.& quid efficiat miror. Cuperem e*
fiam illms Ubello ; habere , praeter illum de pcfte , SC chirurgiam
minorem , quosiam habeo. Ventos eife audio : fed tu forte per
ftmicos habere poteris. Inthcriaa, fi qualitatibus adferibamus
quod iuuatin febre peftilentiali , tam feruida SC ardente , mira^
ris : ego non miror qui tanramopq viminiicinorimteVws»*»
wb renuis i tontSt: -m. Calidam ais cifein quarto
?radu. Nego, nam neque ratio hoc oftendit, cum multa infint vel
1 igida,vel parum cali ia, in fecun io aut tertio pleraque: in quar*
o,nefcio an vllum : neque experientia, nam fi cuti imponas, &«*
tantum abeft, vrvrat# vlcerer. Certe dumnoua eft,
manifefta in eius effe&u refrigerans fiftensquc opij vis cernitur:
iliace magis, quam vetus, venenis ac peftilentia: aduerfatur.
Partibus igitur conftat concrarijs, frigi lifsimis SC cahdifsimis
mixtis , qu* duo m omni bona antidoto, qua: SC ariJvr& SC w*»*
%H*®‘ eife debeat, requiruntur, quare non probo antidotum dia**
ieffaron, aut quafuis aliorum, in quibus hor obferuatumnen eft.
Admitto quidem eas ceu bona; per f: & fuo io:o antidotos a dr»
heriacT vero Iorum eas fubftimi , non admitto. Jntheriata
unplicitjm eam conftituentium medicamentorum iuiguloriun

Ο Λ

EPiST. CONRADI G ES NE IU

qualitates ac vires nobis cognit* explorataccp funt omnium, ex>
cepta forte viperina carne; quam tamen idcirco pro qualitatibus
fuis agere non eft negandum , quod eae nobis fere incognitae fint.
Mihi viperae crafis perquam calida Si ficca videtur, nam Si agile
iracundumcp animal eft,Si alimentis vefeitur calidifsimis ficcifsi*
mistjj, vt cantilaris, ,8i huiufmodi infefUs : Si prae iiccitate lebcri^
dem ponit: Si inrjs quos momordir,calida ficcacp iymptomata
tfeniunt: Si incibolumptac earum carnes, aut remedio , corpus
cutimcp fumentis exiccant. Vt tamen concedam v eluti «
viperarum carnem forme etiam occultioris ratione aliquid in no*
bis efficere; an idcirco non licebit fubfti tuere in eius locum aliud,
quod ldipfum agar,iiue formar,fiue materi? et qualitatum fuarum
elementarium ratione i Modo enim id efficiatur quod volumus,
quacunque tandem ratione id fiat, non admodum refert. Viperae
for tc,fi formae ratione agunt, trahunt ad fc venenum fimihrudinc
quadam fubftanriac, ficui Magnes ferrum . £is ounr ομοιομ iuxta
Homerum. Sulfur autem vi ilii caioris,etfi non fimpliciter , ied in
tali materia. Quamuis enim calidi eft at trahere, ime fimile,fiue di*
uerfum, aut etiam contrariumaliquid: non quiduis tamen a quo*-
uis calidotrahitur. Succinumarahir paleas, aliacp .minutula, ferri
etiamfeobem -at non nifi praetritum Si calcfaftum, ita vtatnbi/·
gere χά\*αμ φρηρι[α,ν yi d ea tu r interea quxformarranone Si quae
calore fimpliciter- trahunt. Quibus fi theriacam quoqj velis ad'
numerare,vt viperinae carnisrefpeftu, vim, qua trahitur Si vin«·
citur venenum, formae fubftannali adfcribas : cartera autem eiuf'
dem antidoti fimpiicia; qualitatibus fui? mamfeftis agant, non
contendero tecum.Ar fi in compofitis medicamentis, vnam exo^
jnnibus vim ( βνμ<?<ί.Ί(\η&ψ ταμ χκάεκμ e? tp τι Hon cy a/& ) emergere di*

caSs Sinpiokuhznc acwotop efie,^ «Λ©* «f; e av@- κ/λ j° e/#

\h &νμβ\βιΐκ07ΐι>ρ·, (‘Pta fp caxciaixm ,) W τι noiep. Vide quam inex

ptehis dc rebus., in quarumxognirione nonfum exercitatus , dL·
fputo. fcd tuacolpa , qui inhunc campunrme prouotafti. Sentio
hxc fupra ingenq mei captum eife ; Si doctioribus haec relinquo.
Quod tamen w nzpivn l* τΐ mpa^xpa na) dicere his de

rebus potui, dixi breuiter. Peftem , de quo dubitas, commune
aliquid habere cum venenis delererrjs Si lyflodectis , egominL·
me dubito : maxime vero cum rabidi canis morfu Si fymptomav
ta quaedam , Si curandi rationem congruere video . Porrd
in eo quod tantopere mihi aduerfaris , fiilfur pro trochifcis
iWjwVfm fubftituenci in thcriaca,non fatis mentem meam aifequu>”'

>

L ΓΒ E R S E C V N B V S. ff

tus vidtris.Tecum enim ego fentio, debere theriacam ex vera vi*
penarum carne,aliistp quoad eius fieri poreft, vr funt prgfcripta,»*
ακριών* componi. Si verdcotingat viperas veras.autex eis tro*
chifcos nobis deeife: vel certe fufpeilos efTe,an ex vipera, eacp fuo
tempore Si loco capta Si occifa, aut alio ferpentefadi fint : aut fi
ex vipera fine dubio fuerint, an tamen ritd confeci. Vidi enim ego
ex vipera quidem fa&.os, fed ita , vt canis qui vnum atqj alterum
in iure pingui, curantibus nobis experiurtdi caufa,deuorarat,paui
lo poftmorcrerur.Sunt qui nullfi omnino ferpentem,fedaliaqup*
dam adhibeant, Hermolao Barbaro refte.Quxro igitur pro carne
viperarum/i opus fit, & exercirationis ingeni] gratia , ad an tido^
tum theriacam, Si fales theriacos, quid nam tibi αατφρήβ? videam
tnr potius quam fulfur < Rationes pro fulfur e ego multas afferre
pojfem : fed quas tute fatis intelhgis : quamobrem ad experiens
tiam prouoco . Vnus ex duobus pharmacopolis noftris nuperri**
tnc ex iibri veftri medicamentarii prxfcripto,theriacamcommu>
nem parauit: cui meo confilio prarter alia quxdam,philonii por*·
tionem,& fulfur ea proportione fere qua trochifci e viperis the<*
iciacx Andromachi adduntur , adiecit, pro pauperibus 8£ pecore
in primis . Eius periculum cum a nobis faftuni fuerit , certius alD
quid forte fcribam.De nomine contendendum non cft: potent ra>
mtn etiam fine viperis w 8*?®? parata antidotus,#*/»/»*# vocari,
/ia Λ? npit τα ii? θ»ρίω/ν «Ρίγματα £ανα·μιρ : ficuti theriaca remedia di*'
uerfa a Ni candro vocantur , ev\ vmkS: les vms τΰρ βνρίκρ cuvisvia : ατλά
/ ia iijv\i>apyi\p> rn fapiofwvn fietamp. Alexipharmaca vero qux ve^
nenis aliis refxftunt. Andromachi aurem antidotus κατ' nw fn*
//axi mura/, vr Vergilius poeta. Pro Balfamo, nucis mofcltatx vel
potius i maci oleum mihi etiam placererpotnis , quamtaryo'
phyllorum , ob caufas a te feripras. Manardi /i κιμά w? antido^
tuSjCtim frigidum nihil habear, fed omnia calidamimis calere. Si
minime πβλυχχς©· mihi videtur. Cordi 8C Guidonis antidotos iam
non licet inquirere. De chalcitideftripfi quod fenfi : in theriacam
communem noftram, vitriolum album prxpararum , ita vt docet
author Appendicis Pandeftarum Si contra peftem Si quartanam
commendat, iniecimus:neema!i faperis eft.Quod fimplicium ca*·
talogum Si precia fingulorum Medicamentario veftro ad-'
dereftatuith, valde laudo: & cupio vt matures. Vale.

Tiguri.Deccmb.die 12. Anno 1$ 6 4.

O' |

1

fi^P I ST* C ONR A © T t? E SV ERT

%

1ΚΟΡΡΑΔΟΣ ΓΕΣΝΗΡΟ Σ Ο ΦΙΛΙΑΤΡΟ %

A/J/'f«50«am (χιρω,ΰμκννμι jaifet η k» nanM hifip &<£ inyevQ ipfs ’$ .

. ' · I _ 2 _ a .

.MPi\m4w»icnct ^ \p Avyisif ni? **τά w Ί,ήβικ ήλ'ίνμ
. ivquaeni r^yeufey ifmtyifhii

i!

XPoV©* ίίΑιμηνων ίτη τζϊτχ^ν ίρρυηκ*νβτξ τα sMw<t-
^ σκ τ&&ς /^s ^ξάμμ&τοι άτήλμβον , λθγωταη Οκ-
ια»ν* Κω τοπ/Αμ χζζΌ ττλήθας αμαλιών μα τ £ ά^τίί )/Λωτ-
'TW αντίτπςίϊλ,ζίν σοι κκ hsT υυυ&μΐυυ : αλλ’ »cT’ Ιτολμων το
■^ω'ζν,την τ σα ραμμάτων drfavnv όντως qcy yctojijQ' μ&~
*Ptv τιοικίλης Wi7re-ictvdyacru{Ap&) Ιμρ) J\je τιολλην ζ&ββς το
ΐλληνίφιν άττ&ζ/αν σιμι^ιΑως. N 2 ανίας μ&μ y6 st ϊ ολί}/’
Κ&τ&λβγίΑην ts c$ ίττώ*’, κι^μΑλίτη^μ : myy «Ιέ τομ&λί-

*Γ&ν> ^ μ&ζ*ς πναίς οάτίας,κ^τίου τ%ί ΑΑ&σκάλωνίτΓΟ^αν^
'$7ΐΌλιλ9ΐ7τως , ^-/άκοΗ^. ηΑι nqpj πλείοσιν stsot, μ Tsfrt-
Κ,ιςμρνον ον τοσύτω ρ^όνω , ιλλίωιςι ■&&■: φ.'λ»ς
ΛΡ7 uurcuiT» 2ξα$ων , Ακω.μ$ι ακ ο;Α'οτταις , cf to>v
μ&%Ρβ.ν της 7πχ£ίΑ& 'liM.i/etv η >&) cofoiaifeiv* ΑΑλα κα*

e/ V Ν >«/«**/ ,/ , / ,

Ητωςύττοτολμητζον ηγησημυυυ>ως!ί αμμκ^ φιλωανι ττ τίνταν*
casoi vlw β&πι tow &$η%3ννι crtmv tifbvTiC > α,βίς-eojy ηΑ-
?φ *fW> ; α/^ί 4? ^μνάζϊ&α] τα

7T&j fiK& H9V vtavuyLTi ^πτηΑυμμ(μ άναι&λέιν αμοοσ^ί-
π&ζ» bJ}s Jle*}43pv7j το τα τμ£ άφωτης ηλιαίας τημΑυμμ τα
αν&7Τ^μτΓΆ(ζ^ίν , Sfy.X€47rov7i ττοτί τα cuaraA cuo Tfg^s, fic®*1

©Γοντδ (ώς sV©·' €47Γθϊν) ανανητηχ&εμ. Εα'λθίμίω /Αμ ου ψ
tPuoaSvLj Κϋμ^όϋ&ιν τ λό^νμ^υ,^μ) χ&Χλωτηζθΐν %μ} ά’τΤ;-
x<^«y «τζ»ς » ως ^ συ ον τη ^αομιςάτΪΗ σου tIw χδ

As^vcTa^oTjiTa ο^ί) ^λυκυνιτα ίτη^ήξο'. αΤΑ.’ «/!,«
«Γ υυΰαμίζ \μ$ι >τ^)ς τδτο, «cTs ^ολ»ί αΑμία, οάτ$μεα<Α \ σ§
συ^ομίυυ της ts βξμ^τηϊφ' , αττ&ξ/ας άμρ
βίας της λίζίως Ιμίίς. βϊς J το σνγ/ΐνώτκ&ν .« .«/ΙίακοΑρν Ι^ί
σ? '^μησορΑμον ^αρρωιν^ Ίοσά νφ μάλλον , οτϊ αΰ μ$ι της τοΑ-
ταΰτης οιατ Αίτιο rs cutiQ" iyiva 3 τ αώ'ν ραμμάτων

ψ%

£ I B E R S E C V N D V ^ ^

%/u '&&κρλίσΛρ$μ&< tfir wuit&fj&p otord ττΐφ'&ιμϊά&αη,
rxvnvdivcf]) ^j tiw aMai νάιςολαρσα, ττη ρωμαϊ-
ςι77ΓΥΐ cf[i)(^i e/λαθ) αμμ ^λωτίη γ^ξαμρβμας ψί^όμ&έ*
Ένταυταδςμ^ι «v £ie$v <sfee τίτς ^ιχ/ι-Λ>« ^ σφαλί^βζ
της κ£) το σάμμ ι&ταςτχσιώς σου ΙτληορφοράΦην μΑΤα'πλά*
&ίζ yt λόττης ω φίλη κεφαλή» όΟϊςαιμΙ&υ $ αρίγογ ττάψ τά
τον ^VMTOV TXTQV βΐθν%ΧΚ» CtViV-ffOVilS M/Uiat&g Ιμχ^ 7iZLVT&i9
ηίϊζ’χ ώς αληθώς αίϊλφχ ί^βιωναχ. ^ί^αμνθέίται cf\}/M
μαλιςτι ; ιφ φυσιν ρ$ρ πψωτον^ ότι dvayxcuov ττασιν njuuvjut*·
ταΤλάτί i&UjXOfi ;■ ραον J{\ κ) άμ&νον ίν πότηΐι τ&το συμ^
βαίνει y ητοΐςτίολ υτ&ρβφηκόσι την ηλικίαν* Αντζζρν Jl\s
ότι 8 tuv το 6^7 νοσον β^μχνβιον , τον της ^Αττατη^-
τνοης φΐ/^σοφιαζ ηγμονα^^ί^ voatpcov τΐϋΤλάκις-μμκρό τ§»
€£*' TOt' βιον ορώμίν, ^ιτνν <^),€, ότι οι ‘Z^gpTgpo^ooi' αν»
θ&ρττΰν 'η σνμβεαη>1*γθύ μ&τ α τιολυ y& ακολουθήσω ο ττολιός
hcfoi TfofaSjKj cm νίας ftieftiv ω^ίας3 ί%νος ts την ίζιν κ$
*&λ%%'Μ£ος ciei.ncfli/Myi&i $ at μν ορατή •ω^μμυθία μριεις
toto ττήζβ to Θεία καινων&Τ(μ3 ήν οΐΜ π <&$αρρωβι~
βαιοταίβ 3 οτι τπχΐ'τα τοις 77%7ΓθΐΘοοτν αυτφ\ τοΐς ωααίρ νιοΤξ
cloiiJj την to “XQSti ημών μαητεΐανζίττ αγχθω yiyveTcu:ti3l·
μηΛ[ί βριζλχτο τηζ'&ζφαλης αιττΐίν^ανίυτής τρα/ςικηξ <Σ2 τταν-·
το^ιιοαμα βχλησίως τ« (ύ. τα^ννοίας dvrifd(TOwiwi&i,ewTn J
n7jupny>e}ct μρν Φόϋδαρσία αυξαητιαμβΐ ύβφεαχτ αχ%
ιττεί^η ττνΧμμτι μάλλον η σωμμ-η τχς αληθώς θι oJic&tx-
ΤΗζ. Kj δβοπ&θεις ζίιυ αναττίτναιαμοΑ^ οτι χχ αίρτω μόνον^
α?λα τταντι «θ Μω ρήμμτι (natrio ανθρρρττ©*.ταυτα ^ τπχψ-
τα οιον&ι Jigtf&atygpyK^rGLj 3 οτι τ l&v cwrlw η^^Χριςον ό Cat·»
βει&ν α μ φω μ^μνή/Α^θά rt <έ ^τοΛχο/u^a. ty&Qt&fyj </[t
ο]μβΑ ον xcf\vi ifyj αναγκαίων τά^}ς αάωνίαν ζώην κ&φαλΰάωνι
odtv Jtj Ιλττις μ$ι μ#.τ χ ττύλυ καινόν ημίν τον μόνον όντως $
μΡΚμ&ω tuGv βίαν αναλνθ&σι ττα^β τΐβρ^ιςψΛ ον αυτοί rt
αυτόν α,7Τ· «uW’ ytvnaied&j ; ωμόνω ^ag/ς τί Kj ί'όζα

EPIST* CONRADI GESNERI

(S νμν\ 7 juffu εις αΐωναζ αΙωνων οφείλίτ tu» Αλ\α 7ΐλ&ο-
VC*V T8T8 <Ζΰ£9σ47Τ&ν ut %ζΜ(άμρ{ 8 «7Γ^ 8Τί \γ*

ίκ&νος άμΛ&η συ χρεία# 'έχεις, , ως <sk ^jtf '<&<ηβων <Τα

ν ρα£ίως.κ&Ί&νοω : b^iycayt απυγχάνων a απανίως;

Ό'.^ΐς μάλιςη> tmv όϋσίβαάν συν <rhfuyM*
ityvyov &) rg&MM , τα xor/MKP vctim ττάντα 'S&i

^κρδ ποΜίάνΙω,Αγιμαίη,ΚίΗ άαταβμμ®0 , θεω τδ <sC^et-
&ςω*ύπ*ρ σδ,^ταφ'λαΠ άληθνς βχίνν&ς φ/λραοφ<α, « οο-
φίώ^Μον ως ^τ’ ανθ e^vrov , w το τεΛ^ νοδο^^ εν τι τοΓς
«Μο/ς το τ ϊί&ς&ΐ',Ζ?) το ^Θ’ γ\μ$ςμ&λιςπ, τον βάν&τονλέ-
γύ&πύζ ίΐςι t&j ζώντας-πολυ τζρά'η&ν <&&>π$ΐ$σχ4ίιαζε4ψ
νιμ#ς, tmv Sfevoiav συυυι^ς *&ro τδ σω^τΟτ IJia κ£\ ™ &“
rrcuidu χάσμα χωρίζαντο*: ως*. τϊ,ς φΰστως,νι τϋς ντηρ cwflm
<&&νοίας μ£Μον,ί7Γ&χάσΐΐς><£/ιΆμώς η κ*ί άασασίως ίτη -
<0^ j τΖαί μ&ΗβρίαΜ »Jj\ hfhov νμων ττίςιν τε Ιλ-tfvVb:
τη f(aj νΰχτάςτ zftgj γ\μ^Τ^Ίτά>νρχ^ ’έ^ι τχίιςιιν αττ&ντων·, ημών
Jt 7Π&7ΐ££,τον a^vjov ςίνάζαση <%&ττλέΐ:}(ρ, 0’ ίίν ν^ταν*
TCLTU ί7τύ?·λΐΆ αΜΊ9χ£ίΡΐάζείν μβ147Γ%λ&Έν.·

Ε ύί'αάμων στρωτά μ$ρ ο ®έσχίλμ τνάντα νονκταζ,

Είτα. ^ ο y ελτπζων,το ψίζν οςις ίχα, ,

Τ βλνμμκμρ o^ivaJQf: (ζαρώσ®? J\Sy ϊτταμφοτζριζει*

Ο ύβοίνίυτπςνς \λ7τί^®* 6^i μμχαρ*

ΓΙλείονα cT’ εννοεων JViAaeoTsp©" ττελέ* ενθβν,

A/e< ατπςΌ' ίων>ελ7Γ/<Τ©' cuti ανει/.

Κλττίς ^ >ί )’ dyctGri yt ι&^άφ®* yAvx&ct,

Κοά φυγ&^αζ βάσχεί isn^iJiQr Ιλττίς Ιϋς,

Καν duvctra <Γ αχμνι x^cflilw μάντη Ιλττίς άγ&λ.^

Avsfycov όϋσϊβεων αξ^νάφοί&ν ακΟ*,

Ν«τηνΘεςτ5 αλυττάνη,^χων iQtAndovetmv των,
Πνόϋ,μμί®* οζ ctysa πήντοτ Ιπτιρ</Ιά/ι$μον9
Θαρρώμβμ φ/λ’ Α^ολφε : μ&τ α πυλυ αμμίνά&λφοΐς
Εν χ$/7φ τησΰνοις lA7riJs®J Ις<μ ΰτι&ρ%

Kou&t

L f 8 E R SEC VNDVf, fj

K α*&ς</1%μρι ittb nxinv 'fh i τά λ§ΐ7π* ^ϊτηςαλμίνων tta~
€? ™ & Jhcn τοις τίλώΐοάοις ^ξάμμμσι.Ύηι >βήρυ?λ.όν σου c>
daxIvAi^TruXcuav *μ yjf κ^λλίςην atp^yidh, nuAiv π^9ζ
ct άφΐκί<&νη, ασμ#ν© συυυη>&: τοΐς didcjoUmcd: τ$£$ν τη~
&αυτης μβΐ ‘μ^ξαμμί νοις μ*& bcfomQx μάγιας hewyov.
7τηλ ιν J\) ϊλυπήΒην το ‘^π^ΒΊν ■.νοι τχ , α<Βμ*β& πά-
0©*: omp <%e το 7ΐνΜών ή yjj τπ&ντν/ων οντοΐς φαρμμχα-
πζϋλαοις ‘^oroy^OTttSou c η ον τη -dhaxi^ef TnimvBivcu at
\3%νπί% v&QyHS'' ΑΑό^ως.ϊσ-ir.ySv τύνπυΒιν i(£f συ, ως χμ} μ*
<&^ρι&Α&ίς,ν&/ raJf(g, Ιυλ&βί&ρ©’ : yjp τοαχτω μ£?Α,ον,
ον μνίξων τηϊ ttaQh σχ xivdut©', dfgt το τον τητίΌνΟοζι 6ν σοϊ
τόπον, πλησιαίτί&ν τχ ytvweiv tf). i μ?} d[\ avctym πως
(fonti To&ioyivi&tej πο?λων, <ζ^βς το ακ&,βίςιςρν Sfyyvti-
veu yjr) #β h&v ων αν ον τοΐς φυίικοΐς νζρομ#ήμ&-

m μκ ΐξαφων dti rvya. άλλίομως αυτός &ς το μάλλον
ιυλ&βήσομαι di ί)&νών μάχζΐ τχΑ κινίνων ϊλθών,τά β di j-
λητη&.ώά\\ rfyf φαρμάκων ,ποΑλΑχις^?&ν$Ανεη£ οξα πτχ-

τα ημάς, ωμΐυυ cT’ iyd οχ τδ ytwdkij μόνον uviV TXitytf&TrU
vc-iv xivdbvov ιΟνμνησό/Χ^ον,μυ&ω νβ <&%$ TXcfo ·}ίνσημ%·~
v&iKSQ dhAnTneJ^C προφανώς I νίω μ, eutpvtdiavdids j$Bav-
μμτϊαν Ttuvu du^mv χΛνός ϊν Ιφω&μτΑ,χάΙϊ xndbvov άλ*
ϊφνμείζω %ed$v, τϊλία) της KS& W $ φάρυγ^α 7τυρωσιως
τηφξν&σία* άπ ϊνίωνϊχυ^μς, v&&vd)j άφουνιζομίμης
μ$θ'ωζ?ν%ί Λν μία# η πλείους. Η λςιμιχη η&τάςυυης ίν I-
τημίν&ί νμίν,μΧξια^ 'Θηαζωςι^ Ίιμλη&ς n^-np©*,Zxiy-
yAwg τι tyfy Υχαλτηρ© ,αν^ις Ιυσιβ&ς^λόγοι,τΑς Ιαυ-
των ytwcuqgq mvBSah το sj&xi^iov dO πόρμ ςο ν ττα^μ σχ μρ}
•μ^ξΰψμίνον f ίσιασα : %ςμ doxtii&Aomi&j ndo ί^νως.
IfkifAiyvvpu d\,% cvsQit ζ&ζβς την ygnmv μίχ&νν otvx τχ ^
*rtw γυμνών ςζ&χτΰ,η&ι vdklQ ' ζωής γ)Χ[οάως λφμίνης,
ify. τ%τ ία) ηλικία# τ !w ω&ν τ o/iavtx.tzS AyrtAti ημ&-

ήρω αυτός dfo&Aof ι ος τγη ί& ημπίξρ χχ όρθως σωυηκΑνι
: ~ . “ " V

ΕΡϊΠν COtfRADI GEStfER!

υοϊτ nvstpinv » oTiyt araffiewyv^tw $tpetT&
7Htp \μχ χνχαμμάνα η άοτος c%ny3Taj. Εν τοΐς πάντων ϋςύ-
τοις 7ηρϊ τδ οξυμςλιτος ημίτίρχ ^ξάφαςιοτηρ ty ωμήν τταρ
ημΐν \σχώάέτμ %ρτα τον /«λιανόν* τδτο yb ον toSt τταρ ημΐν
συντι^νμάνων φαρμμχων βίζλω αναγνώσκΑτια^ την μ&ν-
Jpay>px ρίζαν άϊχιτ cu, το Μ ημίτ \&ν το μέίζον > $ κιμ «λ-
λ'φο&ς άμφότοςρς myvvTcu , χκ οιάα πως χτω ά<&ίν\ς -
παρ ύμΐν. υττοΛΰω Λ χκορ&ώς auiiTi&nvau , ^τ)

τδ μάλ&νος τχ qjy xaivx Ι^λδ/3 ορχ αϊλάν Tiva^ivJhvvu-
μον {mp) ο Αχιϊλιυς ημών ποτάμ^ι 'ίτάςαλκί) αυτιά μι
fjuy9cuy ii τον γνήσιον ίσως όλίζονι ς-α&μωήεοΐΜ* συ ΛΧν
ττοιήσ&ς «κ αντί f&dupTtnS, (%$ τοι πηρ ήμΐν /$ i $$ mi-
λίας )&5αρσις ώς ΐ7ητά,&ςονΪ7?ίται άγριας μάσης <h<hpA-·
νης,ή J&j «ΓνοΓν >£ τριών ποτ% δραχμών μ$νων : ) α’Μα τέρας-
το λ ίπίΰν&ν τ% %$ τίμν&ν τχς-χυμχς , τχςπαχυτίρχς τέ
χλίρβχς i K^i τδ άπορύπί&ν ϊνικμ : μμλ ιςα ά[\ &ς τυμί&- -
7Γορο7τοιέίν 3 ως φασίν > τχτίςην άπο rnvfpx &ς ίπιφάνιαν ά~
yptv ^ςωμ^νος. Τα της Ίχοΐαάϊνζας \μ$ί λίγ>ιΑνης σπίρμμ-
τα ήάήμΛνοςίΑμβον^ ποΧλήν σοιχάριν οΐάά.Τα Λ ®λάαπ ι-
ως πα,ζμ σχ λί^άμ^να τ δ γνησίχ Θλά&ηως mvou α&μρ) ξυν--
Jbx&.fvircuyj£ ίνήμ*τίρω κήπω^άτν^μ 'fflaffi φαρμ&κβ
πωλων^ώάώνύμχ τίνος Θλάστηως υττάρχ^άρχραάχ ίσως»
τδ σκοζβάύν πωςάποζοντος^η άριμυτητι πολύ άττολΗπομά-
νχ.ΙΙ ιρί την άρρωςίαν σχ την ά&μμνχήν χουφο'η&ρς ut «Λ
ϊχειν» c μ δνμχ σοι συγχοά^ριι^ττολυρ^ονιον την SJ&A ο<ψν
η μμ?λον υγείαν σοι ποΧλάς cft’ cuti ας : τερώτον ρ$ρ

τον ΰιον τον νίωςτ σοι yt^pvora > ον θίοςυ τταντοχομτωρ
τνίίαυτχ Λ>νάμ$4 η κ&ί χρ&τίσοι τηρήσοαν , ως-ίτο^ίνος
ημών άΐ cwnf w ts 7ίο7&>α7ίλασιάζ ι£πμ. &τα y SJ& τχς y>m%
σχ τχς en ζωνταςί τιλίυτ άζον Λ άΐ \μί ·η κ<μ πάνταςτχς ·
φίλ&νς σου, twv ημ&τΐ&ν τύχνην>ην κόσμων ά&ικ) αυξάνω ν
$&τϊλ&ς,Τ affip) τδίνάιχχ τάχνι τος >&m φάχσιον λνρμά*

X I 3 E R S E C V N D V & f S

f« φαρμρΜτηίλν τινοζ «x aVcu^iureciew Ιπ*ςαλμί
ψα,ηΑίως attyva»&.iAx,ei AI χαμρ) 7nxhca m-n ούΑΙν πως
Αλητήριον αί^ρωπφίχ&ινη βοτάνη,ΪΙψτΗοζάωτίΑς kji*
φαλίίζ λ/3-8, 8 <Γί* Ί®υτΗ ίγ?ω%β* Jhxet §μριο ΑνΑρ-

ν&Ηϋζ ή'Αί ytptottjcv πλθίςΰΐς t&fvmp την ηλιχιανληρ&ίν i&f
•R&g&QpQvSiv; ως xj-sfei τ«ς t%t^/tsq Αες ίχας% *s%i ων ο Α-
χιϊλίυς μρ$ ty gpyuTov φονχσιον το βοτανολΰγκανοΜίυ τι»
λ&ωσιμ μ&τα τοσ^νχζρνον^Αίν δαυμβ,.τνμρν 3 τ© m>Ay
μ&ζον{οΊμαυ\) ίσομ€νον3 Wti agpt TtAetaSiiatrece, «κ %%& &-
7Γ(Η;* ίλτήζω j isrpQ IvtavfS rts&ytvnjtSzy, τόη τερωίΰν nJ
ραλκοχ&,φψ Αθηαόμένον μ^ταθ^ τ$ϊτ3φ£ρχοήρΗ νομιτ
μμτω ι^σνγχωρχντΌς y^tumfyQ Σιμληςβζ ημωνβ «J «J^sjiPO&r
αν τα A ε*νότΐζρς>μΛτα ιδτην&ος, ckAeijireu odi. Τα &v-
'n ο&βκ τΜμφ&ίντάμρι στηρμμτα^π μρι άρ'ίσχ&,αίλλως Τ€,
9ξ$ ότι τηκ&τη&ς κΑμαας μ*τξχ&ι. Ιγα Ίρις ηματίςβίς φαρ
•μβχοττωλαις αντί ο&β% τπς σ’κιλλη τιχνς τζρχτχχς

78 ^ivc/lw Aty>uivs ΑκΤάμνα ρίζαν Tt&tvcu συνφάλιυσα.
tgi β τηχςμτι t(pf άλίζίψάρμβαως,εί τι άλλο. Προ ολίγον
ημέρων ( ίναηπ^άς ΙτήμΙί&ν τι κβ ίρμοαάνΰνι 't&gptryogi*
^αήτίϊς^νπανίιςχ/Αον nraprcuzqf μ&τ αλλ’ άτ7α

Ϋί cunxat ρ&μ , ανωφίλως ρ ΑΑμίνα: οθιν αζ/'ηΐζβ ο <sryjss τος
ολΰςωχηται. χίςμς Qsqf. Ερρωσο.ϊν τνβρω. άσττάζα τ#ς φι·
λΗζψ^άλιςα pSp. τυν αχΑιοτατον vh ττατί^μ^ tdW Α χι?\Κία
ονομμτι η *(gj όντως μ^^αλο^ι/χον avJpa ty ίατζρν άζ/ςον:
χμ) Αα^ηίλνζον omp οΐμ αι οφ&λίτης ΐτι &ϊμΛ ®£ρςτι ίαντ%-
-97ΐς*λλ«ΐ£*£ ΙίρίμίαμτΜαρτιον eifyrmw ίτηλιλησμίνος ί-
μΑ Ax&:iyS.iyapAv τφαρμμκΌ7τωλην,Ερρωσο τιαλιν,χζζιΐς
σφάλμ&σι σνγ^να >0/. βαρείας β η At νυκτοςτ&υτα ey&c^a
ΦτιωσΑτνα τι , ίϊΑίτΰ i7mvopSSv άναγνωσκοντα χολή μρι
■ytypn.Ta 'ω^ρς χιτώνα ϊ'&ίμμ&τα» Τΰρωτα ^ξάμμ&Τβ

φορα&ςΒι'ίνναν &% τημττ&ν Αίομ auAi*
κψβξβία ητάρτη*

Ρ %

EPIST. CONRAni (?Ε£ NERf
ΑΔ0ΛΦ02 Ο ΟΚΚΠΝ ΚΟΡΡΑΔΛ TE2~

t>if9 arflpi toyimsif wt ioctfS tnpifetntxrf , fi a* gitsAcuoi&cr*

T i}if9 Ei&vtuffX/ 74 fiayHf/ wih uh
tona ifiijep,

ΕΚομιστίμίω σπτίέάΐτπςολην , avtp νμιωταη, μ A

'ζρ&σ’φιλίςαπ τνρτήμττΤηι τπτΗ τη μ Uxj@t 4 τη c^tKSh
7ήμ^αντ ος ως ΙιΑ^ΗγχίΗτΗημΛτϊρΗ^οίΛ^ρος ίμ$1 ηγιττη·
jufyjy, tCj τούτην ίΜηνιχως 'μ^ξαμμΐνην* τ^βρ^λίσαντος at
«Γνί7Τ8 &ς Τ8τι το τιαχάίον ως <ρής , ^ τίου της Ιλληνιχης
• yXoaosnp atnwcnv ^βτίρα Ιτληνισαντ©*^ ϊ&ί τόινυν
ejLTfAfjQ·' fjyi GrpZyfjgt. τηττοιηχως crvyt t&f KQfJAJVi φιΡ&ττρζ-
της αν:Π7ηςί?λων τοΐς ημ%τίββΐς. Aio ^άβΑταςόΜ'αΌΓί^
ό/^ρΛρ^/ώ>, 'Ζ&ρωτο\ μ&μτης ί7πςολης σΗ,όΰνο'ίας άϊΐΘϊΐ· yetix-
σης,^ά ίξαζρί τχ ςύατως, ri 7ράντομ%ΐάύντΗςημχά)α7ΤΗςΎΗζ
yt }{g$ ημάς 7ταρίυ<Γόχ.ιμε4ς.Ϊ7τει(μ y vjy της 7 mgpnchncnQ'
της σκςίνί/&,.ό%ρτηννοσον ζαάνίω^τΐώ^ώς αν άιιοι τίς, -μρί
συγμαη τι ητμσιτχνα ττάνν Tr^yfJigsra συοηγως 7ηΐζβ.σγβ-
σαν ^ ην τιναθίος 6 πασών ητ^μριρων 'Ρ/ϊ &μρρμάνων

κληρωτής αυτοχζμτωρ τάγζαΧ μ&ταλλάξ,&ι &1ς το φξρτζ&ν,
άτ ηχ ώς μμχράν τιθνηξομβμΗ μα , &ίτϊ τούτη τηΊ&λαΑΤίο»
gjia ίτη μβχρότ&ςρν ϊμβιωαα^Β %β.τα τα iTny&a pd>gu
τβ ον ΙτίΓΤφαληί) αχρις § τφ’θίφ ττβ σωτήβΑ ημών

J$%OiToc. τητΐοιθοτος μίντοτ <ζ&} της αιώνιας ζωής k/ww
ττολυ Ιμρ) ^νησομ^ρηςτ τον μεσίτην ημών χΰβΑον ιησπν
ρ^ηςον τον τα ημύτίβμ άμμρτημμ(μ βαςάζο'.'&,,χμ· SiSb ν&
ηρήνην τ&Γ τι σώμμτι ημών τ η ψνχνι , Xj τον \α£ρβάλλον-

^μτ^πτοντης ^άβχτος άχπύ &ς αιώνα των οάωνων* ΟυΛνπψ
άλλο τταρά QtS αχτΗμαι τη τταντοχρα&βρς , η τ&ρωϊάν μ$μ
την ον ^ης-φ όΰθανασίαν, %7rei(g. Λ τίω τί αθανασίαν i %μ§
κΡζνίζρνομίαν τη αιώνος , xjpj τον ανίζιχνίαςον τζλϊίτων THpxi·
ς-Η. Εκ Λ ^ξααμμτων σχ/^νθάνω , τ cwrn τη ά/&τ&βγι

^ar i μ ψλΰυο φπν&ψλΰφξρνως τ ? ^ όΟςαθώς , άμφοΐν άί

ημϊν

£ ϊ Β E R Ρ R I HI V S,

• y:

-χμΐνηωτην rriV 'S^j)cupt(jiv « ttgpvoia Ιτπρρώσ&ΐ φτάϊχζ
τδ $/ξφολα εισβολής, τδ χάσμα τάτα , Xj τ«ς /Jicfcf σηρ-
χος τ^ί συχηγως νμΐν στΌλιμίντύν <Λ/«, «ως οκί*ν«ς τίϊς νμΛ-
ξμς,ατ r, μΜ& λλάξο( Ανσ& , umoyj&cq τάτατδβ ία c¥

-^ις-ωίησω, άΐ « ϊγρρ&μ τίω ^saaya>ylw άμφοτί&ι bx
m ττνίνμμτι T&&C τ ταιτΐ^α τον υσηραράνιον. KcUJHTO JL$p
τίυυ οάωτάτω τΒ^βνοιαν Αάγνωμρνως στοιν\σοφρ>Ιχχυ τείττεισ-
μαχ τάχς Λνκτ&σι, τ&£ρτ%υχαίς νμων συγχωρδσαν. Κ cu
cfei τδτων pfyj Ίσως τζλείιω τδ τ^σχχον(9ς,ά?λωςί τ^ρζ
cufJfia, ΒίΟφιλί τ 3 %&) ίττ άχ,&ν 7 τάστης σοφίας \λνιλ&%ο(μ* Τ«-
7w i’ «τ άφ'α&ρ ®* ίρ-χομαχ i&b *®ξβ£ τα λ9ΐτπι της ίτηςολκς
σ«. Τ Inu λςιμνών ($λνν κμτ αςασιν μ&τξμως πως ϊχαν
ί7ηειχώε,ασμάΐΟ' ι γνω%βΑλ7ηςά'1££ι. μ*Γ « ττοΛυ συα> Βίω
■λωφήσ&ν %gtj Oiywatc&vej σιανηλως. τοάί tyg κιτρίκ μήλα
■φαρμμκον ν&ζβφυλμκτΜον ϊ<?&& συι ωσσηρ τα ά?λα λοι -

μα(μ τα ivJb^et dbxi/j&S· %ν& νζτο σ«. Το q όζνμίλι το
ημΛτίζρν τΐιυ τδ /L&Vcfyayopx ρίζαν a ^eyiTax.tai «Γ s T&f

μχκρω τ&Γ \ζρό jh Ti&ypuvq> χμτά 7τ&ντα ομριον , ^^βστίΒίί-·
μι yb ttffcT ον χελτιχΕω % χ&λ&μίνΒΙχυ τη ν ορείαν , δζίσωττβ
ςαΒμω ως οκ&α,.Τΐω <Tg τ« \λλίβάρα τδ μίλαΛ& ρ'ζαν τή μ¬
πω <&€βς σ\ , ω tyca ρρρωμοα οΑχι?λίυς χ) οι άλλοι παν-
fnc ον κμΑτίρα τνι στόλε: ιατρό), οντηρ \yu> φ$ι yviunov tVivcu
?(ρμ δ'ψίνάϊνχνμρι V7 τείληφα , τ^βσάόχω cf g το κρ/ττ-

€4ον το ^ο^αςικον t«c άγνοιας σ« τ«τ« ^€» υσηρ J[t

•ffi ά?λων τβ’χζτΌ σα *μ^αμαενων %ά&ν ρ&ρ σοι o^Asyca9
tIw J$ T&fSQ (WTafa.7TQx£jLTiv εις άλλνν Ιτηςολία) άναβΐ»
βλγ\ μαχ τΐυυ ταυ η άχολχΒήσχσαν ,-ίττ«<Αί τάχι<λ at> %ο~
λης ώττοράσω* Νυν cTg τν&σΒήσω τ«το , οτι τα
χράτ&να ^ξάμμμταεις βιίνναν ϊ τημ^ιν ο Αρρϊλίυς οοτμ»
Atffp > ό'αα χαμΛ Gi^ivax^JhBriutrcu «ν auid bx <^χαχ£/α,
χστπχ σάμΐω άττόσπ κς τΰ^σεχστείν μ\ οΆλίυσας αρ-
φας nJh μβί'φΐλϊωθίνταξ)Χζ$ μρλιςατνν Αγ^ιΤλία τίνάρ**·

■ . . ’ Ρ' S

smr. CbtfkAhi GESKSRI

n4} i&j σοφία, ifatpegpvv* » συίτ% ^ i(WK&l 7R*OT
§τ)Γς πάν& τι ^ παντ»! Αναπάντητο* tz jy h^vv ovret , jho
£J'tvQ' <ffi ανθρώπων «tw f&w φιλία* ωςτϋν ckeiva a-
·7Τθ£'*%ρμαΛ η ι&μημω . Αντάτπαζϊται J[t <n cfi i/uS ο οίκ¬
τος , μηδαμώς αχθομ*νος οοι , ω yctQl , τταρα aayti

^ξαμμίνα cv ίό£ <τ&} λίθων s$ μετάλλων βιβλ',ω ,
<Γν^7Γονο«ν τυγχάν&ς » ΤΒ&σ&τή μ$ι το»» Έ,ιμ λνΐξβν wy
<τ«ς ά?λας τας όϋνοϊκως αμφοΐν νιμΐν ϊχοντας* ϊρρωσο Xj
$/&τίλθί ωταΑάζων «sfe* τη? %μλλίς·ας <j$f Aoyav κ} σί/Μ-
νστάτας , κ}τα ημίτί^μ πζμ^ιχά ( τα ^ξάμμ&ταί μα Atyal·)
ιυ τίΘβσο ekvpiw άξιος αν λ^,μ^ρτίρων , ifr&ijuyrpivei
σι» πατήρ φίλοφρόνως iy φιλΰτίμως , ομοίως eTg xj ϊίρωνυ~
μΟ* 6 βόλφιΟ* σίη ty τον φ&ίσιον <ζ£ξμ πλάςα (Αψ ττοι-
3 νφ υμών «/[s >ί oAiycvp&takq H jy ίτηλίλη&αι Jb~
καν . Εν «ίν</Υλ/κών παρα λύκον τον ποίαμον^ </[%·>

κααβρία μίου®* «Tg^Tji φθίνοντας ftm απρ ΙνσάρχΜοικο*
νομίας φ φ ξ f.

<ONRAD'VS GESNERVS ADOLPHO

Octoni, A. F, medico ·

Licet tibi , fuauifsime amicorum vel mature vel tardius, pre ut
occupationestux & commoda & incommoda ferunt, ad lite#
r asmeas reipondere : vt hoc idem mihi vicifsim d te facti i

concedi.perfuafus fum. Liceat SC MxmnSt, sc iatxuK2tt $c μ*φ® t. ego
natura frar^iry©· fum : i di# magis 8C neceifano nunc <ffc r*t
*«*. De Grylli commentaris in Dio fcoridem, &c. gaudeo rem ti#
bi curx eiTe.D.GaiTerum non accepiifepartem antidoti Saxonicac
i me miffx.dolet mihi, perexigui! mihi fupereft : fi vul tis,id quo#
que mittam.T rochifci theriaci fxpe mihi non poifunt non eflTe fu#
fpe&i,& eo magis, quo maius eorum eft precium : ίϊ tamen a vi#
ns bopis & peritis habeantur, minus fuijpefti erunt : fed qux nam
eorum Αηιμανία * S i triplicia qux ex afpeilu. Si alioue fenfu ftatim
agnofcimus.minimc fufpefta efTe poifunt : compofita verti vel a#
liquo modo arte mutata , fi procul.petantur , ίϊ magni funt precij,
quomodo non eifent plxrum^ fufpcila i id<p magis hoc corni#

ptiifim®

I I B:E R iECVND Vii- $&

fstiffimo fcculo.Irrid conflat multis iri locis Pharmacopolas quaf>
dam compofitiones habere, quas trochifcorum theriacorum loc<*v
faciunt. Probo vehementer veros illos trochifcos, Si conferam
W eis theriacam prxfero anriballomenis omnibus. At fi non con*
ftet de illorum veritate : aut fi aliter fufpefti fint, quod forte non
rite parati, Sic. quaero vel necefsitatis vel certe exercendi irigerii)
gratia, quid pro ijs fubfli tuendum putes? Adhocnondum refpon*
difli:fedfimpliciterinflas,trochifcos illos minime fufpe&os eife.
Certe longe alq e' Gallia ad nos mittuntur, alii ex Italia, qui Si pre
do & fubftantiamultum Variant. Cur igitur vetas nos iufpicari
quod /ιάφορομ Oftcridit. Scio viperas veras nofei : Si nout
ego fiquis alius, ita vt inter innumeras alias ferpentium fpecies
facillime' difcernerem.confedos vero ex eis trochifcos , iamnon
difeerno. Addis, viperas ipfas ad nos accerfi poffe vitias , fateor:
fed an tllx iam captiuae , a fuo coelo vidluq* plurimum mutatae, SC
iam diu forti? άιροφΐσχι, aut aliter 3»/»« τΐω φναφ mutatae, antido#

tis conueniant, valde dubito .Sed fatis τηρΐψΑΰ^ iwiayap>. Ex eu*
phorbio contra pellem auxilium,num quibus profuerit, ipere me
cx D.Culraannimei, ( qui medicus eftprincipisVuirtemDergen*
fis) aut aliorum literis breui cogniturum. Pellis , Dei gratia , hic
remifft : quare non libet etiam mihi de eius curatione nunc pluri*
bus difputare.Ad experientiam prouoco: ex qua tamen pleruncp,
flifi cum ratione obferuara confirmatae^ fiqcerri nihil colligi fcio.
Dico autem experientiam ,# itui repotp tIuj w) efUMpmipoi// · ακά rlui \μ»
vephtff *\yopAvlw , ilu)\x niipxt ποΤλο^χ-χϊς ym/twhv ft(v!nuT& h 'iftpt. Eletflua *

rium Lupi Morifpelq olim in vfufait : recipit aurem theriacacbo·*
nam partem : cui additur holus Armenia aut fimilis, & fucci herbae
rum rutae, abfinthijjcalendular, Sic. Compofitionis modum inte*
grum non habeo ad manum,fi vrges,fcribam alias. In pangendo
Cannae Indi femine, confilium tuum Si D . Stocklin fe quar,fi vi*
xero. Do&ifsimo 8i clarifsimo viroO. Rauduiuolff ingentes
meis verbis gratias ages pro feminibus 8i herbis ad me mifsis.
multa enim in eis rarifsima funt : quod fi ipfemet de nonnullis ad
me breuifsimc feribere dignaretur, gratifsimuzn foret, qu$ fcilicet
in horto ei nata eifent Si quomodo: quae hyemem vel jcftatemfer*
repolient, qux minus. Hyofcyami femen non puto efie albi, cum
fufeum fit.Cepa Si raphanus Portugallici,quales fint,fcire cupio:
Si cepae illius bulbum vnum, defidero. item quae fpecies ilia lilio*
rum fit, aut qualis. Tordylium ab eo di&um,Caucalis eft. Mili*
um dscomomm^ndao vnde ftcdi&uov doliorum Phalaris eft.

EPIST. CONRADI GESNERI

Additas,iamenr& herbas quafdam , fed fine nominibus » qu* vo*'
luiflem afcripufuifle: inter alias pulcherrimum Sileris (fefetcos)
montani genus, 8C Blitum quoddam Corchorumue, ocymi folrjse
K duas ignotaSjfoenicultfoliis vnam, latiore; alteram nihil quam
fruftus duplicis clype.oli fpecic oftendentem. Si gratum ei fore
(perarem, viaisim aliqua mitterem femina : nunc non vacat, m
admonebis;aut, quod malle, per literas ipfe petet, & fi quid etiam
aliud rariufe ulum in horto habet , docebit. Vbicunqp erit occafio
In rarioribus illis quae ad me mifir,autmittet : prxfertim fi excrea
uerincfata,vtpofsintdepingi,mentionemeius,vtpaneft.&fole0,
faciam in opere meo. E Gallia redeuntibus nobis , itcrmihicum
co,:fttifte,fanc exciderat. Quod pro feminibus ex Italia &laluinde
impetrandis tantum opera: pofuifti ( vtexD. loannis Schlirlcad
le literis cognoui ) plurimum tibi debeo, 8C ero, vt aliorum quo-*
que in me beneficiorum tuorum,rnernor. Melancholicus ille qui
nummos pofsidet , iam decumbit : & fpero me aliquid breui effe'
VJurum, apudipfuni aut hcredes.Si nummi omnes, qui ex argento
puro fimt , pondere indicarentur : quanti redimeres vnciam ? ille
forteautharredes non yendent nifipariteromnes:et minoris iam,
vrrpero,quain ipfe iamdudum indicarat.Pro mirabili illo vetulx
cxperimento,gratias.ago.Si T ypographus aliquis apud vos mi'
per 8C olim libros ali quos, quacuncp lingua, maxime tamen Lati*»
na excudit : item Ingolftadq, effice per amicos,fi potes , vt catalo'
gum habeam. Nam fecunda pars Bibliotheca: noftrx breui recu'
detur.cui catalogos Typographorum plurimos addendos, cura'
bo:nec refert, fi multi exigui 8C parui momenti libelli fint. In Me'
dicamentario veftro yixpoiTum aliqua emendare, cum SC pleraqj
bene habere mihi videantur, 8C rarifsime in eo yerfari liceat. Hoc
tamen m prxfcntia accipe hotovSiaon. Pag. 4.6. Diacalaminthon
vocabulum bisicribitur; pro quo ponerem diacalaminthos:^ e'
nim prxpofitio folet , vt fcis , inhuiufmodi genitiuumpoftulare,
cumqj feparatum : non autem componi. Eadem pagina , Dioipo'
liticonfcribi debet, a Diofpoli ciuitate Aegypti : locus autem et
non videtur aptus inter compofitiones illas , quarum nomina ex
Φ pr^pdfitione SC medicamento in eis prxeipuo confiant, fed an^
te aut poft.Hoc ficuriofitas eft, ignofee . Addo, quod maioris mo/
menti eft , in eodem diofpolitico cumini non vfti , fed tofti legen'
dum eifc: Ego totam illam compofitionem ex Galeno 6C aliis , fic
ponerem.

^.Cumini communis vel Aethiopici, vel vtriufq^in aceto ma*

cerati.

f

cerati, Si mox triti , vel tofti prius in vafe figlino perfe&e.co&o:
piperi s,(fiue nigri : nam Galenus fimpliciter nommaqpiprr : fiue
albi, vt Myrcpfus : fiue longi, vt alij ) comarum rutx flaccidarum,
ana § .j.nirri 3 .fi vel aquale cum reliquis pondus, <1 ventrem ima
is mouere libeat, ex prxfaripto Galeni. Hxcfaccharo, vel meile
"ufffeienti excipiantur : aut fine his , fiatpnluis , pdfanae in menfa,
aliisue edulijs infpergendus. De fuccino quxris poitremd,anmi/·
•hi videatur fertum vi ium aut mortuum ab eo promoucri pofie.
Videtur autem mihi quod id facere pofsit, fed viuentem potius
quam mortuum : vbi vi maiore opus eft. Aftringere SCficcare i*
pfum fcio:fed aftringendo verriculi os et partes alias robora r,pr£
fertim cum velati aromaticum quiddam admixtum habeat. His
robor aris, natura foetum extrudet, non medicamentum: niff totius
iubftanrig ratione vtero dicatum cfle luccinum arbitremur. Ego
certe ad fceais emouendos , plus bitumini alicui foetido , vt piffa>
iphaho ( cuius ipecies duas molles habeo, vnum cerg, alterum pi^
dsmfiar) quam deAro tribuerim: nam dC minus aut nihil aftrin#
gunt illa, θί fuo fartore, vt cafioreum , vremtu defccndere faciunt.
Habeo Si Iudaicum aiphaltum verum: a quo etiam paleas Si mi/»
nuta hmufmodi trahi video , 'fidit ab ipfo eleefro SC gagate , fed
multo tnfirraius.Hgc fere ad epiftolam tuam. hA
ftrum recentiores Gr^ci Euftathio tefte, /V^^vocant, nimirum
a Latina voce vernix: quae tamenGermanicf originis eft , f?ern*
ffem/vnde££ tftrrtup aunptrmjfi. Si fic Veromcam interpretari
oportet apud Nicolaum Myrepfum in Antidotis quibufda : quod
non intellexit Leon.Fuchfius : qui Antidoto 3*7. Veronicam non
fuccinum, vt debebat, fed herbam vulgo a Germanis fic diAam,
(j£erenp*yg) interpretaturae. Multa etiam alia eo libro.UTi^
gux Grxcx aut rerum ipfarum impenda , non eft aiTequums.: Si
mihi iampridem candide de quibufdam monenti ,poliic«nriqj es
tiam alia a me obferuata ad eius libri obferua rionem, gratias non
egit. In eadem Antidoto adieAaeft chakitisafTata,iionfime' cos
loris caufa , fed propter vim ei ficcando aftringendo% peculia^
rem. Hoc denique addam Si finiam:opmm Si opiata,(ficuti iam
olim ad D.Gafferamnoftrirni,quemfaluto,fcripfi) moucrefudo^
tem,8i hac alijsfy de caufis peftilentig curationi reAe' adhiberi, vt
quae a centro ad fuperficiem pellant, quam meam fententiam, non
folum experientia confirmat, fed etiam Myrepfus ( in cuius
ftionenunc verfor,vt qux ad pertinent, excerpam)in Anti*

A oro polychrefto, numero iz$ . Qui hanc antidotum ( inquit )bk

i hSwA

Ui-J

/

E P I ST* conrAdi g es neri

Bunt, plurimum fudant,ita vt diifoluantur. Vale.Tiguri 6$ . Ia>
wuarq die 7.

CONRADVS GESNERVS* ADOLPHO

Qccont, *A. F. medico.

ΠΑ pnyofiM tua {cripta,pergrata mihi fttnt.Peftis (Dei gratia)
plane' remifit : quare pofitionibus veftris, quae milii qui'
dem perplacent, TypOgraphum inueriire difficilius erit.
Bion negligam tamen occafionem , fiue nunc , fiue alias oblatam,
idcjj omiifo,vt vobis placet, Bauhini libro. Quod omnia ex Mon>
tanifententia icribis,ed meliora do&ioraq? efle puto.Occupatior
ego fuihaftenus annis plurimis , quam vt eius feripra voluere*
ite dum euoluere mihi liceret. Nunc cum et de anima illum melius
ΓέηΓιίΙ'ε intelligam,ex doftifsimi D. Stengli] teftimonio (cui meo ·
nomine hac de regradas agi cupio) quamantehacnefdoa quf&
perfuafus fueram : Si furtimam eius dodrmam atep ingenium du
iiinum tahumanifsimiS tuis litefis toties mihi comendaris, etiam*
fi occupationes meae nihil adhuc imminUtf fint,vtinam non etiam14
au&ae eiTent , incefsit meferiptorum eius cognofcendi * fuccifiuis
faltem horis , cupiditas : Si rogo vt perferibas primo otio , quos
cius libros in primis, tanquameo authore dignos, mihi legendos
confulas,& vbi imprefiosmam praeter confilia eius Norimbergae
SI Lugduni excufa, paucos quofdam alios Si paruos libellos tan'
tumhabeo.Phaedronis 8i Theophrafti feripta iam non curo. Di'
fputationem deTheriacac caliditatis gradu relinquo pendentem,
cum alia vrgeant. Ranunculum quidem Si cantharides, minus efi
fe calida quam aromata quaedam, &c.nonfaciIev aflenfenm.Devi ·
etiamattrafloriaquorundam, vtfuccinj,diiTerere pluribus non
vacat. Hoc tantum dicam, fuccinum fricatum quidem citius Si fa'
cilius trahere quam non fricatum, non redle a te fcribi:nonfi ica>
tum enim prorfusnon trahit. Attritio autem Si calor inde excita>
tus, non ad fuccinum modo,fed alia etiam attrahentia pjeracp ( aut
omnia forte nobis cognita , fi magnetem excipias ) requiruntur.
Nofti autem nimirum etiam gemmas non paucas affriftas, fucci'
rrofimiliter trahere;TReriacam,inquis, agere non quia calida aut
ffigida,fed quia talis, contra venena fcihcet Si peftem ; quoniam
cx mixtione qualitatum diuerfaruiti, alia quaedam noua qualitas
refultet,quam x?<W appellas . Ego vnius cuiusip rei formam ali'
quam fubftanaalem efle aio , ex qua vnum quodq? tale quid dici>

" tm-

*

UBER fBCUDVJi 6%

tur:et hanc ipfam non ejffe vnfoywr ri,ncc ex qualitatibus mixtis r t*
fultare,fed fimplex aliquid Si primitiuum, i dtp ccriefte. Et rurfu?
fuam ctiiuslp rei κ?ά«ψ ac temperiem naturalem, ex mixtis elemen*
tornm qualitatibus,quac 5C ipfa qualitas quaedam non fubftantia*
lis tft.Et huius ratione qug agunt medicamenta,non debens
totius fubftantig ratione dici agere. Et qualitates quidem mifceri
inuicempoiTunt,(ita vtex calido & frigido mixtis, tertium quid,
nempe tepidum proueniat) formae vero Si fubftantiae mifceri ita
non poiTunt, nec tam As aliquid ex eis oriri. Sed haec fubitd feribo,
exerciti] gratia, etfiftatueramabftinere, Peftilentiam faepe cogi*
taui quo cum veneno alio conferre poifem,nec inueni quod ei me*
Iius congruat, quam rabidi canis, V trumq? fepticum eft, & conta*
giofum,& vel latet aliquamdiu, poftea recrudefcit, vel ab initio fta
tim faeuit.Video Si remedia multa, medendiip rationem conueni*
re.Mofchi Si Bionis fi' potes accerfe nobis. Pro rjs qug feri*
pfifti de bello Snccico, Si clarifsinti viri D.Confulis Amfteroda*
mi epiftola, plurimum tibi debeo: atqi amplius edam pro diligen*
tia illa tua, quam in conquirendis D.Laurcntij Grylli in Diofco*
ridem praelectionibus impendis. Sumptum omnem libenter, vt
par eft, dabo : praeferam cum bonus Si eruditus illeiuuenis, cuius
epiftolam ad me mififti , hunc laborem fe fubiturum receperit.
Charus mihi eft optimus Si doftifsimus vir parens eius D.Butz*
lius.V ale. T iguri 6$ . Februari] die 4 .

■CONRADV S GESNERVS ADOLPHO
Occoni, Λ. F. medico.

TV verdmifuauifsime D. Occo nimium officiofus es, &ni*
mium mea caufa laboras : ego vicifsim officio meo non fatis
facio, partimqudd facultas non datur aliquando , par tim quod
occupationes meae adeo me obruunt, vt Si rem familiarem Si alia
neceffaria vel negligentifsime, vel omnino non curem : vt meip*
fum quoque , meamcp valetudinem. Dabit Deus his quo que fi*
nem , m ήι* η ψ ώ amat r>h ebitis wi yxims. Literas tuaso*
mnes ad me perueniife puto. Quod mihi libros aliquot^vere*
res in membranis deferiptos polliceris, gratiam ago, non pe*
to tamen ad me mitti, nifivniim aliquem , quem tu ipfe prae caev
teris vel doiborem , vel inftituto meo faltem vtiliorem iudi*
caueris: is fi placuerit, petam etiam alium poftea : fin minus,
voluntas tamen tua mihi pergrata fuerit . Catalogus Biblio/

. - * ,

EPIS1V CONRADI GESNERl

thecarum parentis ac tuae , quo vetuftiores tantum ac rarior
res libros enumeras,periucundu$ mihi eft, 8C permulta in eo ha·*
Olenus mihi incognita reperio,quorumvfus erit, tum ad primum
Bibliothecf tomum eiusue Epitomen,fi aliquando recudetur,rum
ad fecundum, quem(vt fer ipfi nuper)intraarmum a fe reettfum iri,
Xypographus mihi affirmauit. Sed velimte in altera folum charx
tz facie feribere pofthac, diftecare enim (oleo.Perge igitur qugfo
paulatimpro tua commoditate. ero ( cum Deo) ali quando gratus.
<Quac de familia veftra, parente 8i auo fcripfifti', eimeplurimum

©ble&arunr,&bDeumoro,vtfKutiha<ilenusmagnoeumh©nore

©b do&rinam 8C virtutes «w familia tua, non patriae lo-*

lum ornamento fuit, fed exteris etiam pafsim innotuit : itapoft'
hac ijfdem infignibus , pietatis vero in primis nomine ( quarcier td
in tuis literis femp.er clucefcit) eruditis, borris ac ρή& Hominibus,
&fibiinprimisprobatarn, eandem perpetuo conferuet: Faxil
idemvt vxorgrautda fceliciter enitatur, & filium parentibus a^
ιιοφ in longam :v% fene<ffamiucundifsimum pariat : haec enim
7[«\w<w£/l/fitM>«)maximiahumanaefeHcitatis parseft,qua ego ha<fle^
nus careo,&c arebo nrmiranMfg AWv»i' vp&fimet ibidim

xtaii :h v άί *ΰί*>/ι« Ofoircu? JJukr-OPlitniS·'' ttHS

JTUm at YO C afeiriorunr, αώ”αρ oor «#· (Pt/<xoKttiw?&fis9'Wt
iptip Jifai Typographi noftriintra biduum primam redierunt
Franckfordia : quoshis diebus alloquar , vt, fi fieri pofsit, Po-
fitiones vcftras alter eorum excudat: fin minus, mittam Bafi>>
leamj De fuccini 8i theriacae viribus , Domini Stengelqfenten^
tiamingfniofifsimi 8i doiHfsimi viri , libenter cognofcam. De
Grylli. lucubrationibus non amplius cogito : plus fatis a te circa
cas laboratu eft: & fane' fufpicor etia ipfe Rondelletiana eifc quae
reliquit; Ffofthoueri numifmata ex argento omnia funt : ex illis
quae petas videre intelligo/δί fi obrinere potero,mittam; Primo
faltem cerro rmneio mea tibi mittam,his literis addere nolui, quae
primiim ScaphufiacmoTabuntur , deinde Lindaui ac, tertio Menv
mingj.Remittam 8i Catalogos alias, vt petis. Phtifafph altum ve
Urum non liquefcit.D.Michaelis Razpeck epiftolam ad te, legi:

, quod fufpicabar, figmentum effe video , quod in S . Onophrq
Abbatia contigifie libello Bononia: editouarratur . Pro hac vero
diligentia tua , Si. in cacteris omnibus , quae mea caufa facere non *
defini s, i mmortales tibi gratias habeo. Nouum etiam mihi fuit re#
medium ad (pinas deuoratas 81 haerentes , per cereum demittens
dimXegeram(apud Actium ni fallor)defpongiola oleo emollita 1

LIBER SECVNDVi*

expreiTa^ deglubenda ,'fcd filo transfixa, quo retrahi queat. In
primis vero admiratione me affecit Poloni illius viri non horni'
num modo omnium, quorum memoria exteqfed belluarum quo'
qaeisopynit». Eius nomen Si locum, fiper occafionem commodi
clim refeieris, adde: ctfi opus non eft. Carptus eft his diebus im>
primi hic libellus Prafticus in arte noftra, medici cuiufdam (Salli r
anonymi,iampridem puto defunfti, quem fp ero intra duos men'
fes, aut prius abfolutum iri : fi vixero, mittam : multa enim non
vulgaria, cognitione digna Si quaedam etiam ®»/><*A|a habet. Ad
proximas nundinas Zurzachij apud nos mox a Pentecofte futu'
ras, fi quem veftratium profefturumnofti, eius nomen indica. Si
vbi nam Zurzachij reperiatur, vt per illum forte numifmata aut
aliud mittam. Nunc nihil mitto; praeter Catalogum Pernae Ty '
pographi Bafilienfis, qui mihi abundat. Quod de pirola indicas
remedium, placet: 8i digna eft veftro nomine herba, quae frneOc'
conia, fiue alio nomine, quod tupofueris, vocetur: nam veras e'
ius nomen nullum-adhuc inuenit noftra^tas. Limoflriunt eeite
non eft, vt quibufdam videbatur . Velim autem plurrbus^etiam
modis facultates eius a vobis experientibus confirmari ; vtiuc>
cum; a quam deftiilatam, puluerem, intra corpus aegroris diuerfis
propinando', quibus fecundum rationem conuenire poffe vobis
videbitur.- Colligi poterit cum florebit. In eo etiam igitur, fime
amas , vt facis, milii morem geres. Herbarius parentis Germa'
nicus valde antiqjius , nihil forte nifi tr aris latum' ex Latinis Si
Arabicis medicis continet·. Vix mihi veterum ‘lcripta euoluere
vacat:fi[tamentibi aliquid anri,quarmii s in ftercor e latentis oon'
tinere videatur, fpecimen aut folium vnum , potius quam totum
mitte. Pergameno infcripta epiftolam cum tuo etiam iudicio(cui
plurimum tribuo) nihil folidi videatur continere, non defidero.
Gentianae fucco febres ( tertianas longas Si nothas Si hiuufmo'
di)fanaui iam bis aut ter,illico, tuto'que. Eupatorij aquatici (vel
Auicennae quo r undam ) radicis fibras in vino nuper decoxi : bibi
colatum, vnde per horampoft, aluus vrina'que copiofe morae
fitnt: Si vomitus poftea duodecies fere, pituita quam plurima e'
uacuara, multo tutius 8i facilius quam ab elleboro fiat. Ego
AJnrdum Amftelredanum tuum in Marbodeum de Gemmis vi'
dere cupio: Mitte Zurzachium fipotes,remittam.Saluia amicos»
in primis vcnerandum D. parentem tuum: V ale.Tiguri i $ 6 1. ·
Maijdiequmto:-

QL j :

iC 0NRAD-V.5 G.ESNERVS ADOLPHO
Qcconij<A,F medico.

ACcepi libello s,& quae mififti omnia, gratiam ago : fcribam
autem proxime vberius. Nunc feftino vt mittam numifmata
aerea,numero oftodecim, quae omnia tibj dono : fi tamen ex eis ar
liqua non defider es , peroccafionem remittes. Curo tibi deferibi
librum,indicem copiofifsimum numifmatum viri illuftris D.Ae'
gidiiScudi,quiD.GaiTeronotifsimus»&:nifailor,affiniscft. Var
le„ Tiguri i}6$ .Iunij die 1 6.

\

CON R AD V S GESNERVS ADOLPHO
Occo ni A. F. medico .

A D .binas lite ras ruas clarifsime D.Occo,breulter rclpondeo,
no puto autem opus eife faepius 8C breuiratem 8C raritatem
literarum ad te mearum cxcufare, qui occupationes meas perpes
tuas iam dudum noris. Vt alia omitta,prglo adorno libellos quof
damde Lapidibus 8C metallis, quorum aliquot iam funtimprefsi.
Hi ab aliis fere icripti funt,fed non editi haftenus,vt videbis,fpe^
ro,breui. Addam tamen 8t noftra quaedam, ytcuncg tumultuarie.
In prioribus literis , Kal.Iunq ad me datis, quae refponfum defi>
derent hxc fere' funt. Sculptor noftras, qui cum vxore grauida z*
pud vos fuit, reddidit mihi quae impofueras. Pro quibus fane or
mnibus maximas gratias tibi ago. Nimis ego tibi moleftus fum,
dum commodato quaedam interdum abs te peto : tu vero infuper
etiam munera addis. Sed haec eft tuae virtutis & in me amoris a^
bundantia. Egregie fane' deferiptus eft codex ille Graecus, qui
multa Aefopi, Hcfiodi, Luciani, 8C alia quadam continet. Aefo'
pumforte fenex aliquando, fi Deus dederit, cum repuerafeere ae^
tas foleqnec adgrauioraftudia fufffcere, cum gditis iam ante Grae
cis eius fabulis conferam. Lexicon Graccolatinum locupletifsiV
mum duobus Tomis Rob. Conftantino authore ante triennium
puto Gcneuac excufum eft: id nunc Bafileae auftius recuditur.Ego
vero non de Graecolatino : fed deLatinograeco ad tefcripferam,
vnum videlicet nuper Bafileae infolio euulgatum milii ftipereiTe,
idque libenter ad te miifurum me dono , ii careas . &yaiwnxit lu
bellus Galli anonymi a Typographo nemini ante Kalend. Ser
ptembris permittetur: quo tempore/i vixero, ad tejuittam: fi tar

t I B E R S £ C V N D V S* &4'

tfien, vt multa foleo, obliuifcar, admonebis. Quod Diofc oticas
wMfieot D. Gaiferus nofter , fno meoque nomine tibi donauit, ficui
Si aliis quibufdam , liberaliterfecit : debebat autem fuo duma*
xat Si pupillorum nomine donare. Sed bene eft: viri enim boni
Omnia re&c accipiunt. Nicolai Myrepfi a vobis editi exemplar,
liondum habeo : in quo , fi putas aut fcis contineri aliqua vtilia,
quibus Fuchfrj interpretatio careat, gratum erit , fimiieris ex-'
«implar Francfofdiam , aut quando cunque commodum fuerit,
precio eius indita to; Circa Pirolam defiderq mei memoreris.
Anthimi} de obferuatioriibus ciborum libellum, libenter Vidi,et>
ίϊ in eo nihil infremam, quod non melius ab antiquioribus Grav
ci s Latinis que medi cis di fturn fit : ficut Si in Germanico illo, cii'
iiis folia aliquot in quarto cum poftremis tuis pro fpecimine mi'
fifti , cuius author vel interpres potius , ex Plateario 8i aliis vi>
detur omnia tranftuliife. lnterim grata eft voluntas tiia. Iritef
extera (orationes)illx Grxcx Theologicae, gratifsimx fuiif,
$C in iis aliquid ocri pOnam, ciim primdmlitebit. Numifmata
meaxrca, quaftibi donaram, rton erat, quod remitteres: vtinam
dlura 'melior a que aut habui iTem vel haberem : Iibentifsimc enim
donarem. Pro tuis qux infuper donafti,fancperelegantibus,gra'
tiam habeo. Frofchouerus de fuis nulla vult vendere :rogaueram
D.Simlerumnoftrum , qui infcriptiones melius quam ego legit,
vtquos petiuifti ex illis nummis , eorum paticds per interualla
ftmpcra Frofchouero mihi impetrarer, vt paulatim tibi tranf'
mitterem: fedillehailenus tum le<ff ionibus facris publicis firiS,
tum valetudine interdum occfcpatior, nihil dumprxftirit. Infta>
bo.Ex herbis horti tui, qux florem a!bumhabet,folialonga,por-'
rifere,Afphodeliipeciesmihividetlir: 3C femen eius vt mihi fet'
nes, peto. At qux floribus ccriruleis nunc floret,a quadam formae,
foliorum prxferrim, fimilitudine, Valeriana Grxca vocatur; de'
fcribitura Dodonxo.Ea quoque mihi abundat. Folium fingulav
fe a te miffum j Sorbi terminalis eft: qux arbor apud nos pafsifri
fylueftris reperitur: defcribitura Trago. In defcribendis libro/
rum titulis , nimium m quidem mea caufa laboras : quare pluria
mumtibi debeo, feftinarione non opus eft , vrgebat Typogra'
pluis ante aliquot menfes magis quamnunc. Eorum qiixBafi'
lex cufa funt , non opus eft ritulosponi : Germanica etiam ηβη
defidero , nifimaiores aliqui libri fiierinr 8i antiquiores: aurmi'
itores quidem , fedquos mentione dignostute iudicarepofsiS.
Theologica Gcrmanicajileracp omittes, re prxfertim ,*V · -

EPIST. CONRAD I GESNERI

$GptMVHMov\via τ βΰ/τ&μίΐ Λ«β. Nerij fylueftris fcu alpini potiui,dull
aut tres fpecies, egometinaltifsimis montibus fxpelegi : fuitta^
men grata pi<flura a te miiTa : ego enim fpeciem eius aliam cum
floribus iSifruftu depinxi : tuam vero cum fruftu tantum. Si ra^
mulum ficcum habes cum floribus,aut frudum etiam, cum oppor
tunum fuerit mitte. Jn feminibus enim Si floribus οικριβιναια pin^
«rendis. valde fum curiofus.Ouod ad plantx ηοηκη,ίϊ quod Gcr*

,#Q®rmme habet,fed torre cum Ciftho Ledouc. Aliqui Balfamum
aloinum vocant : Si putai em ego exrraftum artg e floribus cius
folijscp oleum, balfamo vero non multo inferius Si odoris gratia
Si viribus futurum. Pi&uras illas herbarum, quae olim Sigifmun
do duci Auftriaco allarx feruntur , iam olim etiam D . Hierony-'
mus Heroldus Norimbergenfis medicus ad me dederat,forma SC
coloribus nonnihil diuerffs: eam cui quaterna felia lata funt, Al>*
lium vrfirium & Germanice 0i0wnn3 vocabat: alteram vero
cjrulcis floribus ijnflgnem,fpcciem PaimxCbrifti. Mihipiif urac

non probantur, &n euti quam vere ad yiuum exprdiaspmo, noi
tamen gratias ago, nam mihi etiam talia, occano eile ad inuenien
da quxdam poifunt. Qux de albo iuteoq? Afphodelo fcripfifti,4i·'
benter cognoui, femina vtriufque defidero. Crocei lilq genus,de
quo fcribis.foliis iridis, procerioribus,a quibufdam Lilium T ur^
cicum,aut Gladiolus Turcicus dicitur : ego hunc quoque Alphos
delis cognatum iudico ex radicum forma. Crefcit mihi in horto
pulchre iam aliquot annis : flores ephemeri funt, vt Lilium ephe^
merum vt Afphodelus ephemerus reile vocari pofsit. Semen
nunquam mihi protulit. Mitto indicem numifmatum D. Aegidif
Scudi, quem cuperem aliquando a te remitti , propter D. Simie'
rum, qui id petit. Haec ad epiftolas tuas. Venerandum fenemD.
parentem tuum femper falutari opto , etiamfi non expreflero fem
per. Vale i $ 6 lulq die 8,

CONRADVS GESNERVS ADOLPHO
Octoni A. F. medico.

QVod tam benigni illiberaliter, yir optime &do&ifsi>
me, qux fcientifsjumus rei herbariae Guilandinus ad te feri
pnt,muu communicafti,pfeirjjrnum re amo, Si gratias ago immor

LIBER SECVNDVS. $f

feci, quod ingenue' fateor,€tiamfi aliqua ex illis iam prius intelli*;
gebam. Vtinam obferuationes fuas, quas plurimas Si rarifsimas
vir ille habet» mature nobis in lucem edat. Ergo non ftyrax eft,
quam mihi demonftraueras arborem Auguftx, fed Barba louis si
meolim exiftimata ( quod incanam veluti barbam circa fruilurn
fuum funderet, nec alio adhuca quoquam nomine appellaretur,
a qua Cernentia nunc facile cedo do£hfsimoGuilandino,quoher*
cule in quam plurimis praeceptore vti , optarim ) eadem que Co*
tinus Plinq» 8i alij s diuerfis nominibus. Cotinum eiTe, iam ab.a*
lijs audieram , SC fcripfit Anguillara. Coccigryam Theophra*
fti,*egoprimus.appellaui , nifallor. Sed confiderabo omnia per
ocium accuratius. Tota hac xftate in pingendis ad viuum piftu^
ris ftirpium occupatifsimus fui , fumque adhuc. Vtinam Si Coc*
cigryx tux iconem abfolutam habere poflem aliquando. Ra*
mulum quidem habeo ficcum, cum folii s Si fruftupappisque: fed
integriorem malim , Si flores quoque, tibi ne floruk aliquando i
Sagapeni etiam illius » quod mpatns»m fallor » horto oftende*
bas, pi<fhiram perfeffam defidero.e feminibus eniiri/qux dabas»
nihil pro uen it. D.Fuchfii commentarii ftirpium, metuo ne diu ad*
huc noneuulgentur. VolufiTem ego ''Si mea diutius premere .* fed
inflat Typographus» qui multosiam fumptus fuftinuit. InCoti^
no tui vt mentionem honorificam factam,mereri> : cupiocpina*
lijs etiam pluribus occafionem a te mihi fieri. Plura hoc tempore
non licet. Ignofce. nam ne relegere quidem prxproperc feripta,
vacabat. Deus Opt. Max.in hac coeli mfalubritare te nobis ineo/· *
lumem feruer. Siabfqj tuo incommodo ad nos venire poifes»per*
gratus mihi tuus aduentus foret, &hofpitium meum tibipara*
tum. Vale. Tigun \$6$. Septcmb.die x6,

C ONRADVS GESNERVS A.BOLPHO
Occani A . F. medico .

PRo pfilothro mihi deferipro gratias ago. Rondelletij di&ata
in lib.t.DiofcoridistnanufcnptahaBeoiin quibus reperi eunt
mirantem, corticis de radice Alpalathi d nemine vfquam mentio#
nem fieri,prxrerquam inliedychroomagmate.Non dubito, quin
D. Laurentius Gryllus medicusCquem olim iuuenem Anguftx vi#
di)tibi notus fuerit: is Ingolftadij puto non ita pridem dum pro*
fiteretur obqt , ££in Diofcoridis aliquanxpartem annotationes
(vel di&ata ) doftifsimas reliquit, quas fipoifcs , mihi ab aliquo

E Ρ I S 7. CONR ADI G ES N ERI

auditorum eius impetrare commodato ad brctie tempus, bona fik
dc remitterem illi,qui concederet, vna cum munere aliquo, vet W
brQ aliquo ex meis donato. Po/fes etiam pro te ipfo petere, Si per
adolefcentem aliquem rranferibi curare, tum indicato precio ad
me mittere. Moue obfecro omnem lapidem, vt hac in re milii fa^
tisfiat. Quod fi exemplar quoc# Diofcoridis Gnccum aut LatinG,
quo D. Gryllus vfus eft, precio iufto emi poiTetdd etiam emerem.
Redeo adcpiftolam tuam. Matthioli locis,in quibus a it le diffenv-
tir,refpodere omnibus facile poifem, fed differo certas ob caufas.
His ferip tis,ad epiftolam tuam, cui nondum refpondifle me puta^·
bam,refponfum a me a nimaduerto. Nimiae occupationes memo'
fiam plcrunq? mihi excutiunt. Itat# venio ad yltimam tuam,fexto
Kal.Nouemb.datam.MoluccavelCoftantinopohtanaherbamri’
hi etiam ante biennium nata,& probe depicla eft. Videtur autem *
ad Lamium vel V rticam mortuam quo da modo accedere,feminis
tamen(vnde ego maxime' cognationes ftirpium iudicare foleo)fv'
gura differt, vtpote triquetri. Gladiolus Indicus meus nondii mi·'*
hi femen protulir,etii iam bis aut ter floruit. V ere proximo fi vixe
rimus, Si nuncius reda contingat, partem radicis libenter tibi im >
piertianfacitenim propagines quafdam radix, quam nuper vt de
pingerem effodi, & Afphodelis cognatam ciTe deprehendi. Peftis
nobifcumhademis clementer egit, Si nunc etiamnonnifiilremi'
fit. Pr^ter eam, catar rhus etiam epidemius quidam cum febri plu^
rimos inuadir, fed no exitiofus,aliquibus tamen fatis granis. Cla^
riffimo D.Gaifero noftro plurimam falutem dices. Antidoti Saxo
nicx 5η. proxime ad eum mifi.Non eft au te quod praeferas ei The
riacam Si Mithridatium tanquam notiora,cum nihil nifinotare^
media nobis rccipiat.Theriacaaute &Mithridation,ignotis qui-"
bufdam Si fiaepe exitiofis rebus coftituantur.Scinci enim Si e vipe
ris trochifci 8i alia quaedam mihi fufpefta efle folenfc Hoc tem^
pore, quoniam ex Italia trochiicos de viperis habere nonpoifu^
mus,& fi poifemus, etiam nimio venduntur. Si fufpedifuntno^
bis: pharmacopolis noftris me fuperhac re confulentibus refpqn
di^mihi videri fulphur viuum optimum Si quale Diofcoridespro
bafc;. eidem omnia prarftare , qux a carne viperarii expedaripof^
fent:&ideo placeremihi, vt faciant trochifcos ex tali fulpjiurc^
fjpeciebus cscymelitis nfiei maioris pari portione mixtisma Si oxy
meliti meo e a idem quas viperarum carni vires tribuerim. Malim
autem ipecies, Vt vocant, quam oxymeli ipfum inijei , ne propter
acetum tota fere cooipofitio acefcoepoffit* Eius rcipericulu fa>

demus

11B6R SECVNDVS. 66

fiemus in parua quan titate, SC mittam ad re fpecimen,fi admontrc
ris,alias, Deo dante. Interim indicium tuum nofle cupio, cum a-
lias, tum ii admittas fulphur, quod 8C quale praecipue' probes,&c.
Folia qu?dam impreiia in ducatu Vuirtembergenft de yfu pilula*
rum contra peftem, hodieprimum vidi , puto autem pilulas illas
conftareex euphorbio,maftiche,croco,nefcio qua analogia mix*
tis. Sinofti, SC fucceifum quo<p,breuiter quaefo fignifica,ni(T forti
idipfum eft, quod Lycobatae Deftae nomine iam dudum ad me
fcripfifti. Lycobat* nomen pro Vuolffgango recentius eifc ap*
paret SC confiftum/icut 8C Deibe nimirum. ne<p enim ex veteri*
bus quenquam fic vocatum legimusmec verifimile-eft, cum Grxci
duo nomina huiufmodi, nifi alterum gentis eifet.non finr coniun*
gere foliti . V enat feftione in pefte Lugduni nuper qui vfi funr,plc
rofqj perijiTe ad me fcripfit medicus loannes Bauhinus , cuius ob*
feruationrs,vt a D.Funckio noftxo peteresproxime monui. Heri
accepi duas viperas veras, viuas, marem S£fccminam, i media
Gallia miiTas:qu«c quomodo mihi per hycmcm S£poftea confer*
uandaefint dubito. Cupere eas feruare,vt ex eis multiplicans ali*
qua: femper ad theriacam deligi poiient. Vipersc ver? dignofcun*
tur hoc maxime iigno, quod in capite non paucas 8C magnas fqua
mas habeant, fed multas SC non maiores quam in reliquo corpo*
re . Antitar* femina SC Amomi T ragi ( quod forte Ammi verum
cft,aromaticum>fubacre}fubamarum)reftcconiicisexmcoliorro
efle. Amomum facile crefcet: Antitora nefeio^an atquifacilc,<tfi
in horto me© ex radicibus ad memiffis fuperiorc ano proditur,
probe maturuit. Alterumontiu mdigcnaherba eft,8£ omnino (pe
=cies Aeoniri/ed falubris, quod meis experimentis noui. Iu* mo*
&hat*,quam fic Rharti appellant, ad epikpfiampuerorunijvfiira
«on alium audiui , nifi quod ferculis eorum pollen eius mifcetur:
qitocunqj autem modo exhibeatur,faluberrimam fore puto. Non
nifi in montium excelforum iugis nafcitur,circa perpetuas fere ni
ues,ficut &Doronicttm,quod SC ipfum in hoc morbo SC vertigine
comendat.^Rrctt^fraiif, Senecione eflenon dubito. Scio ego etiS
Roftri porcini , fire<kc' nomino , KdrieFraut pleriqj vocant, a*
quam deftillatam,pr*fertim fi in vino prius per aliquot dies ma*
cerata fir,in epiifpfia pueris alrjsqj plurimum prodefle. De Squa*
mari* SC Laftuc* aqua cum fy rupo papaueris , proxime (nifal*
lor) fcripfi. Valetudinem tibi meliorem ex animo opto, vt viuas
diutius anim* dimidium me* . Paramus hic confedfionemde
Kacabe , faccharo cum acatarcfanim , interdum &C cinnamomi

R *

BPIST. CONRAD I GESNERf

irqua,difloluro cum modico zinziberis, SC olei fuerim guttis quk>
tuor,ad vnam Taediari libram.Ea mire confortat cerebrum. Si ex
thure SC ftyracc liquida SC fuccino pauco deftillato oleo futuram
coronalem illineres, ficcaret forte catarrhum SC cerebrum confir
inaret. Balfami etiam artificialis alicuius guttis paucis cfi fyrupo
aliquo, quid fi interdum v tereris i Pro lichene,in fyrupo de cicho
reo cum rhabarbaro,fcribis vos vd Luiula Fracaftorij,quod equi
dem probo , ipfum tamen lichene etiam tota hy eme viuere puto:
fifallor,indicaJn propofitionibus veftris habetis puto,inpefte a*
liquando propter fymptoma,vt anginam, pleuritiderijfecandam

cife venam. Sed confiderandum e it, fi pleuritis maligna ac peftiles
fh(qualem nos vere fuperiore frequentem habuimus) veng feitio
nem plerunqj obefle: SC fi conueniat, magis ad malleolos quam in
brachiis conuenire, SCc. Valein Domino, SC quia non relegi, tute
corriges 7a3’pm7if^fflr3w/««^.e?.j««T«..Vale.Tigurii8.Noii. 15 6 4··

GO N R A D V 'S GES NE RV S* A DO LPHQ'
Octoni A : Fmedico»,

R Emitto tandem librum veftVum manuferiptu, SC gratias ago*
maximas clarifsimo viro D, parenti tuo SC tibi pro hac tam
candida Iiberalitate veftra. Permulta in eo reperi, qux cum pia*»
cerent, exferibenda curaui per adolefcentem , cuius opera vd Co*
leo. SC idcirco figna qugdam pafsim in ipfo libro notaui,qua in re ~
fi.quid peccatumeftiveniampeto.Plurima ad lapillos δί gemmas
pertinjendajiotaiii,nontamenomnia,circaimpofturaspr^fertim
quxmul tipl ice s fun t . Librum meum wv' m μηάχΜμ nondum

abfb fetripiec fci aquando vel hunc vd alia mea abfoluerepoifiim.
toctantisq? alijs occupationibus publicis &priuatis fubinde di-'
ftrahor,vt qux mihi tanquam v>^propofuera,vix mp\pyas SC quis
dem raro reipicia.Quandocunq? tamen prodierit, quod {pero hye
me proxima futurum, exemplar ad te mittam, vt in qs quga vobis
accepi, me veftri memoremfuifle intelligas . Pfilothrum veitnim,
quo parens putofarpius vfus eft (cuius hoc in libromentio fiOde-'
feriptum per ocium,fi piacet,mitte.In fyrupo de euparorio vdtro
pro fuchaha,fpina Arabicam fubftituids,pro ignoto jque' ignotu.
Mithridatiu fecundum Damocratis defer iptionc fieri probo, SC ea
puto efie, qug a Diofc .in Prarfat.lib. 6 .* cognomi

natur,&eandem,diMithridatiuinnominaturfimpIiciter,intelli>'

gendam . Hxc enim inter alias antidotos MitJiridari attributas,

plurima*

LIBER SECVNDVS* $7

plurima fimplicia recipit. Et quanquam fcincum quoq? recipiar,
non tamen hanc Φ «»>«« priuatim diftam eife conijrio > fed alte-»
ram quae Mithridatis Eupatoris cognominatur, ac fcinci amplius
accipit, vt vel ea , vel « Φ άμβη»? Mithridatios minor dicatur.
Aegineta quidem defer ip donem Damocraticar fimilem habet , SL
φ <r«/>x»infcribit, fed maior authontas eft Galeni , qui fecundo de
antidotis,non aliam diafcincum quam Mithridatis Eup •'toris ii*
cit. Theriacum autem Mithridatium eodem in ’ bro , cum in piae-»
riscp & maximi momenti rebus theriacae Andromachi fimilefir,
δί e viperis quoque paftillos requirat , non efle putarim Mithiri'
datiumproprie δί fimpliciter diftum, cum de eo Galenus feribat,
ad eadem fere valere, ad quar theriaca, exceptis viperarum mor-»
fibus r atqui theriacumhoc Mithridatis,non minus quam Andro-»
machi, contra viperarum morfus valeret, cum earum quoqj c af/
nes 8i eadem maioriue dofi (pauciora enim reliqua mifcentur)re>
cipiat. Harc deMithridatio diligentius nunc a me perpenfa , feri-»
bere volui. Alia in aliud tempus differo; Vas enim F rofchouer!
nunc clauditur: Haec folum addam. Cafia nigra, de qua quaeris, in
capite de Cafia apud Diofcoridem, pro optima Cafia deferibitur.
Apud Galenum quidem in praecedentis ftatim antidoti mentione,
Caflj nigrae radix nominatur, errore forfan aliquo: nam Chame*
lacam(ni fallor) veteres quidam Cafiam nigram vei Cneorum
nigrum dixiffe videntur,cuius forte (no vacat lam quaerere)radi-»
ce etiam ad purgationes vtebantur,nonfolqs modo etfruilu.Sed
in aliis antidotis aliquot, Mitliridatrjs praeferdm, fimpliciter Ga-»
fia nigra, aromatica nimirum (non Aegyptia illa folutiua, quam
recentiores aliqui nigram cognominant) nominatur. Arion in
Damocraris defcriptione,nomen mutilum eft, vt afterifcus appo*
Erus notat, &carmc mutilum indicat. Marrianus Rota interpres,
Afarum legit. Cordus Aron interpretatur. Ego neutrum horum
probo,vrrumuis enim lega s,no impletur verfus. Aegineta omni-»
no prarrerijr.QuodiTverfum ita legas. n m kpisatoyat tftryyfant,
δί ille conftabit, δί Ariftolochia Mi thridatio conuenit,cum in alia
cius deferiptione, ficut Si in ali|s quibufdam antidotis , legatur.
Peftis viciniam meam, duobus in locis inuafit, Si quid ab eo tenv
pore, quo de remedias huius flagelli internos egimus,boni
Inmentem tibi venerit, communica mature : Si
Deum pro me ora . Vale .Tiguri
Augufti die 28.

K p

&PIST* CONRADI G&S NERI

ifONRADVS GESNE RV S ADOLPHO

Occo ni, A . F. medico,

NVpcrrime ad te fcripfi, nunc cum Frofchoucrus dolium ad
vosmmeret,remitterevolui,oblitus antea, excerpta illa de
Iapidibus e Plinio, fedeum cogi tarem forti adhuc vfui mihi efle
j>oife,retinui:quamuis exfolo Plinio omnia fint.Secundii editior
.ne libelli noftri de pelle mitto,mutaris vel adie&ispotius dephle*
botomia quibufdam. Andernacus Argentinac etiam nuper dialo·*
.gos 4. depelle edidit, Latinc:quos accepi his diebus: fed nondum
legi. A D. parente (quem faluumopto) quxremihi, quaefitherba
iTlajjherFnJutrcuius aqug deilillarx ad colicam vfiim efie,m ma
nuferipto vellro libro legi. Anno 11535?. Auguilg imprdfus eft liber
.Germanicus apudHenri,Staincr,in4.hoc titulo :2\alenbert>or*
nller banb art^ney^urib an$eigung $er planeren. Sunt autem
libri V.quorfi vltimi de aquis deilillatis author ell Mich.Schrick:
vbi inter alias folio 61. b. nominat iTiandocl / 8C 6z. b. Pfaffen*
Fraur/^tcFeI:qug nomina non intclligo,&a vobis difeere cupio.
Scire etiS velim.an tu, aut D.parens videritis Petri Hilpani The-
faurum pauperum imp relTum , aut aliud aliquid eius : 8C vbiim>>
prdfusfit.Inloan. Agricolae de pelle libro , ©dwar^wijrF; θ£
iTleienbtficI/quarnam funt herbae £ Ambroffus Ittng in libello d?
pefteCAuguftar puto impreflo in 4. quem dehdero ) Been album
& rubrum nominat Kegentrnrg / nefeio qua de radice fentiens.
tiam Germanicum nomen Szcn vtriustp haitenus ( quod fciam)
nemo fcripfit.Idem folio penultimo QDetntrcpfer» /nefeio quam
herbam. De his per otium a te inllitui cupio. Plura nunc non licet.
Vale.Tiguri 1565. Ianuaril die 15,.

CONRADVS G ES NE R V S ADOLPHO
0cconi3 A. F. medico.

L Iteras tuas j.Non.Feb, datas accepi : quas vero oiliduo.anti
ad me datas fcnbis,ear hailenus nondum ad meperuenerunt.
8i fane dolet mihi, quod tibi 8i D.Gafiero, quanturn adxilas lite--
r.as,refpondere nunc poflum.De theriaca non vacat amplius :[ca>
pira §£ caudas viperarum prxeidi, probo.] Theriacamputas non
polfe dici anridotum,in qua non fintfly«,{iue vipera:. An vero eas
dem ratione nullum eife fplenicum dicemus , in quo nihil iplenis
iit< An ponas laris cft,fi {pleni medeatur ? δί theriaca fi famFwvit
medearnr, i*aviu> κώ Lu leni xpZvwft, Extant autem theria-»

xacdift*

$2

L I B' E

s E c v $ e> y s*

eardidx antidoti multXj ante Galeni Andromachi etiam tem^
p0racompofitx,& percelebres, qidbits vipera nulla eft immixta!
Sedhxc *v< ονβμάνύρ inanis difpuratio fufpendatur , fiplacet. Ele^
«kuarrj Lupi defcriprionemputo D. Funckiumnoftrurnfiabere.in'
Euonymo meo vix puto reperiri. Si D. Funckius non miferit; £
pharmacopola peramietfifciam me quoq? domi habere,fedin tam
ta de peftefchedariim multitudine, vthorx aliquot ad inueniendu
mihi perirent. Theriacam communem cuni fulfure,&c. pharma^
copola hk negligemius copofuir, &nimiscrafsefpecies funtcon
tuff :pro pecudibus folum vendit.Gannx Indicx radicis duntaxat
per fe,fuo tempore pidura fufficiet: nec opus eft magnitudine re^'
prxfentari,ne fumptus fiat, vbi non opus eft.fat eftformaroipianv
diligentcrin paruulafchcda exprimi . D. Rauchuuolff rfOiio ipofo,
omnia faufta& felicia precor; & pro Cepa Eortugallica gratias
ago, petieram ego,no aridam,fed viuam ad me mitti fuo tempore,
modicaterra adiunda, vt plantari in horto meo poffet.quodeffik
des alias, facile autem D. Funckius miffam ad fe radicem , tefrx
mandabit,donec tabellarius aliquis reda huc laturus detur .Piflas
fphaltum tuum libenter vidi; meii nigrius eft; et fubftantia nonnis
hil differt, fed omnino cognata funt 8i Conferam cummeis

per ocium. Ad theriacam, an hoc an aliud afphalrigenus addatur,
non ita multum referre puto: ponerem tamen Iudaicumj quodin^
Italiam abunde riunc affertur .id purifsimum,nigerrimum, fplen>'
<didifsimurtiq? eft, 8C grauifsimc olet. De Aruernico, quod molle^
eft pultis inftar, nuper tria vel quatuor catapotia paruulahyftcri>
ox dedi.qux mox fanata eft.Frifms nofter nuper deftindus,pauld
ante' mortem FrofchoueroTypographo numos fups veteres (qui
omnes argentei erant)onines dedit, nefeio quanti fane\F rofchoue
rus id mihi aperire rtolurr:et cum fatis fit diucs, venditurum fe ne*'
gat.Numum vidoria Heluetiorurrra Gallis parta infignem, non
memini me vidife. Doleo nihil me hac in re hoc tempore tibi gra1
tificari poiie.Si qux alias occafio fe obtulerit, non negligam.Pla^
thonem tuum nondum videram. accerfam Bafilea. Mentio tamen
eius fit in Epitome noftra,quam Simlerus nofter auxit. Ex libris ~
illis qui mimifmata continent, Tacobum de Strada tantu vidi. Huv
berti Goltz nihil hadenus. curabo adferri ex nundinis Franckfor
dienfibiis,fi vixero.GratifsimfifuitvidereirrdiccGoltzianxoffici
nx:cuius conacusprornoiieatDeus. Aiaxa^atuuext inferiptione Gale'
no ct alrjs Grccis omnib9 vfurpata puto : et vt de nomine nihil dica
χαιιο,ΐα re ; rauioprobo aliud calaminthf genus^qua unii inter alia*

IBPIST. (CONkADX GESMERf

prar{tantifsittHim,iicmpe fnontanumaddi.campeftrc ignauius cft,
ficut Si aquatica Si odore etiam graui aut ingrata. Succini

gleba nudiuftertius e manu mihi lapfa Si duas in partes frafta,
rep eri intus chalcantlium rubiginisinftar.efflorefcens,colore par
tim albido, partimfufo^Siruifo^t luteolo, Sic. non in folida qui*
demfuccini parte:fedvbirimafuerat.Si cum gleba adhuc integra
eiTet, in fupcrficie eius locis quibufdam cauis iampridem eandem
XliriMip animaduerti , Si fapore ipib facillimexhal canthum eifea^
nimaduerti , eodem fere colorum difcriminc , quo Chalcantlium,
mify Si fory difeernuntur. Hocveluti rem nouam , Si miram tibi
tindkare.volui. Puto autem non cafu , vt fi forte cum vitriolo ali'
«quando rconiun&a haec gleba fuiflet, fed natura Si ex ipfafiiccinl
•iubftantia vt ex ferro ferrugincm,chalcanthum hoc natumpronfi»
-jie aliquo tame eius, yitio,humore alieno fcihcer, qui rimis 3ipar>
libus cauis infidere folet :yt neqj chalcantlium forte m terra , fine
aliquo gris fubterraneiyitio nafciturmeq? ferrugo.nifi vitiato fer
ro,inaafatur. *Sed quorfum harc.i Ε6 fanc , vt admiremurnatu'
ram rerum : 3£fuccmi .cum chalcantho cognationem natura fimul
.ac. viribus nimirum intelligamus: Si fuccina omnino fofsile quid
.cfl"crtfSiupra terram nafei, aut ex arboribus defluere. Haec vellem
r te communicarecum aliquo rerumfdfsilium perito homine, qua*
lem praecipue D.Peuceriim hodie eflepuro,(quem audio irmume»
ras fuccini differentias habere,) vt judicium eius audiremus .Spe*
cimen exiguii chakanthi e fuccino illo abrafimiwo. Pro Pancliy*
magogo illo nouo tam copiofe defcripto,grjatias:maximas tibi a-
goiiudicium quidem fuper , eo ferr.e ego facile1 non poffum : cum
in his Si huiufmodi experientiam ipfam maxime fpeffar.e folea^
mus .Non dubito quin multos Ixdere poifet, ficuti vehementia Si
efficacia remedia omnia : tempeftmc tamen Si a per i tom edico v^
furpatum , verifimile eft profuturum. Ego inEuonymo fimilem
fere fuca Ellebori nigri praeparandi rationem oftendi ,;fcd cum
aquafimplici , non cum aqua.vitae difta. Memirii-me aliquando
Elleborum nigrum deftillaiTe cum aqua vitae per cineres: Si illam
aquam vita: nullam purgandi vim habuiffe , rebitam nimirum in
fecibus^tpotc crafsiorem aut tenaciorem .Vnde conqcio in Pan-*
chymagogo etiam yim purgandi manere in fecibus,ab alqs imi'
tilibus Sinon purgantibus partibus remotam. Sed indicium in
medio Si experienti?: relinquo. Hoc addiderim : fuccum ellebori
nigrum, fta,yt dixi #pricparatum , olim experienti mihi parum
placuifie:quddftomadmm nimis laederet. Si multo magis quam

radicis

LIBER $ B.CVKDVS* 6ψ

radicis infufio vfitato more fafta cum aliquibus corrigentibus
in vino alio'ue liquore . Non dubito , quin videris Germani*
cum librum Hieronymi Brunfuicenfis Thefauri pauperum titu*
lo, qui non contemnendus mihi videtur ; hsh ράλι&ζ re,* \va,

nwex? φαρμάκων l in eo nuper cum IcgiiTem corpus recreari, SC
expurgari ftomachum hoc remedio.

I£. Ellebori albi $. f. Aquae ardentis § .ij. infunde per dies t4v
exprime per filtrum, SC da pro vice $.ij. cum vncia vini ; volui pe*
riculum facere, SC heri duabus anre cccnam horis circiter s„j . boni
ponderis fumpfnpaulo poftfextam cccnaui pro more, bene habe*
bam.fed in media ccena,feruor linguae & gutturis augetur: ardo*
res quofdam circa fcapulas,in facie etiam SC capite percipio. per*
goc cenare, appotabam, nuUojnetu. noram enihiiam alias, alijs
modis expertus , ellebori naturam, mox fingultus fuperuenit, 8C
inflatio quaedam acfoplhgi ceu fuffocaturus , fed leniter : itatgin*
ambulo, nullo timore, nui la debilitare:& cum fingultus fere di mi*
dia hora perfencraifeqpennadd digitis infauces infertis.ter qua*
tc'rue vomitum prouocaui : SC mox maftiches deco&um tepidum
bibi: & (Dei gratia) optime habui. Perplacet mihi D. Chryfofto*
mi Houberi (olim difcipuli met , vt ipfe ait ) medicamentum : pro
quo ne fim ingratus, aqux elleboratac meae , qux nunc ad manum
erat, deferipaonem accipe.

IJ2. Ellebori albi f.f. Gentianae f . f. florum centaunj mln.M.f*
Aniii^.ij. baccarum iumperi$. vq cinnamomi elesfti | . f. Macis,
Zingiberis ana $. f. Aquarum f amiculi , hyiTopi , ana | . ή. Mellis
defpumati § iij.DcftiUentur in cinere, f Ni fallor, addidi etiama*
ceti aliquot vncias , inquiram diligentius. Huius liquoris §.{*.
dedi cum aliquo fyrupo, in grauifsimis 8C defperatis quibufdam
morbis,febribuspraefertim,& fumma cum admiratione mea pro*
fuit illico manifeftc,nec aliud incommodum attulit, niiT feruoren*
aliquem ftomachi,fed breue.In Houberi aqua theriacali.nonlau-
do quod liquorem deftillandil cum fuis fpeciebu>( vt loquuntur )
prius ad tertias decoquat, prxftaret enim infundi tantum , fed ed
diutius: ne decoquendo multae partes fubtiles & odoratae exha*
larent. Si tamen infuftoni tempus non conceditur SC feftinandum
eft,fic etiam fieri poterit. Haec fere ad vltimam epiftolam tuam*
Quod nam tuum de Io.VogrVlmenfi medico iudicium eft?Audio
cum edidiffe libellos quofdam, habeo vnum SC alterum , de poda*
gra,ni fallor ; SC de remedqs peftis, antimonio prarfertim praepa*
rato. Libellum de oleis «granis iunipen SC e vitriolo , defider©#

‘ EPTST* COilRAtH G:E$NERt

Auguftfcxcufum ciTc aiunt, etfi quid aliud eius dc pcftc prffertfiA
cx tat. Medicamentum deeUphorbio, idcirco non laudo : quia ni'
Inis feruet, SC frigidi nihil ei additur*, quod fi opiti aut fimilc quid;
ad modum trientis faltem addcf etur,nori dubito quin optima an>
Vidotus euaderct. Ego his diebus argrdto , qui tribus menfibus nc
guttam quidem iiidoris cmiferat , propinaui theriacam cum exi'
guo croco di vino maluatico: vndc mox egregie' fudauit, nulla vi
externa adhibita. Gaufam vero fudoris omne in opium admixtum
reqcio,n5 dmtatione,quam experimentis quam plurimis indiu -
itus. Matthioli epiftolammTPomus fecundus lampridem excu'
ciendus ferebatuf:de quo fi quidcOgmmiiHjitgnifica quxfo. Ra'
dicem nigram apud Hippocratem,Galenus afpaliihiradicem in>
terpretatur: quod nunc forte oblatum mihi icribo, meiftorite ali'
quando de hac radice dubitantem admefcripMe,quddea (puto)
in magma hedychroum recipiatur. Vidi nuper Italicum libellum
impreifum , in quo quidam gloriantur , de nefeio quo miraculo»
quod contigerit ad Slesbutrgum oppidum, non procul diftans Au*
gufta, cumruftici aut plebs ad direptionem Abbatiae S. Onophrq
eonueniifent.Qua de re ii quid certi habes, aut habere potes, valdt^
rogo vtpcrfcnbas.Ge. Sighamim noftrumfaluere cupio:ffribe>
re ad cum non vacauit. mitto aute pharmacopola: noftri ad ipfuraf
Jireras. Item alias ad quendam miniftrum typographicum a jpar>
truelemeo fcriptas,de quo vt inquiras rogo.Et tertias Viennam
mittendas, quas vtper tutum aliquem nuncium cures ( fat cito , fi
tuto ) etiam atque etiam oro. fcnpfu eas fummus quidam amicus
meus hk. Quomodo curari s,aut cui commiferis,fi placet , proxi'
xnis literis feribe. Vale cum familia 8C amicis:in primis D. paren>
te, et D.AchilleGaflero,ad quem fcribam,vbi primum eius adme
Jiteras accepero .Moibani Euporifta iam dfe excufa,fed non ant έ '
nundinarum tempus forte nos habituros exemplaria, proximf
fCripfi'. Tiguri if6f. Februarii die iS.frigidifsima&niuoiifsima-
tcrli conititur ione.

C ONRAD VS G E S NE RV S AD OLP H^
Occanit ^4»F. medico. -

REddMit mihi D.Funckius tuasditeras cum fchedis St libelfis
aliquot, pro quibus omnibus mihi longe gratifsimis,tantum
tibi debebo, quantum mipfe volueris, explorata enim mihi mode*
ftiama eft,6£ liberalitasperfpe&a.Exlibeliis nutriero quine# nuU
lum priiis habui , in corii vno fub fine fiamuis mi vcncramh fenis

* noi οφ

LIBER Sfimon; 7*

nomen reperiflc gaudeo, vel ob id,ne defftmihi occafio inter Ceti*
ptares medicos eum numerandi, quamobrem peto f ίϊ quid edam
edidit, aut faltemad editione parauit, vt admoneas. Elcftuarmm
Ricij defcribitur in NieolaiMafTac depefte libromos quide id pa*
rari fccimusjied experiendi occafiones defuerunt, vtcommendae
re de noftra experientia non pefsimus .Ele&uarij lupi deferiptioe
nem D.Funckius iam tibi mifiiTefe ait.eife autem illud contra pe-*
ftilentiam optimum r eme diu , 8C in fudore ciendo efftcacifsimunv»
multiplici experientia tum inproximapefte,tum aliascxpcrti fu*
mus crebro : compofitio cius perplacet, ex thcriaca.bolo, δί fucet s
herbarum quarundam,caIeniMx,mtac,abfimhii,&c.0d>tcarg#
wtirtj efle Symphytum maius, ipfc quoq? fufpicabar:et in catalo^
go ftiepium meo quadrilinglti,quem ante annos zx.edidijGerma*
ni cum hoc eius nome adfcripff, VTlagfyerham/ Galiion cft Trsu
go ex quo tunc etiam nomenclaturam illam pofui e@de in libro,
nomen id fatfhim, ab eo quod medeatur generi cuidam fcabiel aut
impetiginis (ni fallor) quam Germani vocant $en mager/vi ab*
ftergente &C ficcante. CTletcnbtfM que fft,ex te primiim nunc di*
tUci. pfaffenfruorinuenioapudTragummelifTameffe. £Παη«
djcl6(5t^ei nondum inuent-.nondifplicettamen conieftura tua,
j^tcfelforte eife ficlam,id eftbetam.de his, 6C denomine Ke0en#
TOUr per occaitoncm ab externis medicis aliisuc interrogaue*
iis , gratum erit. In libello confilij contra peftem , quem parens
tuus cum alqs tribus medicis Auguftanis confecit,cyfperbeer no*
minantur, in D. quaternionefolij vltimifaciefecunda,nefdo qui
fruftus ( Ribes A rabm , Occo.) Apium doces vocari d)etnrropf
i Rhaetis vel alr|s : £1 nofti qua ratione , hoc etiam adde.fum enim
ψ ΐλΜμ& tn?i 7*r tifat. De Petri Hifpani Thefauro ab amicisin Gal*
lia SC Italia pcrcunftabor : interim grata fuit diligentia tua. Po*
fttionum veftrarum , quoniam DominuS Achil. GaiTerus vrget,
curabo cum fieri poteritprimdm, aliquot faltem exemplaria iras
primi.hic ant Bafileae. Pro qs quae de Montano eius<$ librisdcri#
pfifti ygratias maximas ago. Quaeris an fuccinum ratione calo*
risAaur fpecificac qualitatis paleas trahere fentiam . quod iam
prius d me explicatum putabam . Sentio autem eorum quae tra*
hunt , alia calore trahere , qualitate manifefta nobis : alia vi fpe*
cifica, vt magnes, fimilitudme quadam fubftantiae : 3 1 idcirco
ab qs non quaelibet trahi , fed fimilia tanrrim ; vnde nimirum
fit, vt magnes nihil aliud, fed ferrum duntaxat trahat : eftenim
tij^erfimile, fed in eodemgenere potentius : quare trahit qni/

EPIST* CORRADI GESNERT

dfem,non autem vicifsim ab eo trahitur. S uccinum autem cum noif
vnius folum generi? res , fed minutifsima omnia Si ipfum quoqf
ferrum 8C magnetem trahat, idcp non nifi prius affridbum vt inca^
efcat , non videtur iimilitudine fubftantia: 8i vi fpecifica, vtma^
gnescfedalio quodam modo trahere -. aut certe inter ea quae ca>
lore fuo , 8i alia qua: tota fubftantia trahunt \™μφοηΰ{ημ nasi fi>
cuti nimirum etiam theriaca, ratione trochifcorum c viperis, vim
Ipecificam contra venena habet, non attrahendo forte , fed expel'

lendo , vt theodamas ferrum pellit;non vt magnes attrahit: alio^

irum vero pier orumq? , fi non omnium medicamentorum ratione^
manifefta aliqua qualitatevenenis refiftit: Hoc fcio;non:omnem
calorem ex aequo trahere1: fuccinunr a finitu calefaiium trahitj,
non igne, hoc eijim forte pori eius clauduntur, illo aperiuntur.
Sed vt alias etiafh fcripfi , non vacat hxc contemplari : nec fi va>
caret, aflequi plene me poife iperarim. Hoc certe afrirmarimj.
multis rebus ipecificam vim a nobis attribui ^propterignoran^
liam noftram : quarum facile reddi ratio poliet. Si cani a mani·'
fefta inueniri , fi neruos ingenii intenderemus . j Multa enim fcL·
bilnrfixnt , quae nondum fciuntur : 8C *ό>οι .«*'« «((mpi apud Geo^
metras celebrantur : quibus ego fimiles puto qualitates Si
phyfica? aut medicas quafdam, prxfertim ex variarum SC
contrariarum qualitatum mixtione ortas : qualis etiam theria^
caefuerit: ex qualitatibus autem nihil quam qualitas refuitare
poteft, non»««, aut forma Miifxr, Taliaforte etiam prius feri·/
pfi , 8C fum valde obliuiofus rignofce. Elleborus niger forte bi>
lem nigram ducit , hoccft, rem fini fimilem trahit , fed non fine
fuo calore iirtertio gradir, quo tan quam organo vtitur: vt Si re»
liqua purgantia fuis qualitatibus fi non purgant , non tamen fi»
ne eis. Si theriaca in tertio aut quarto gradu , vr putabas, calL·
da eft , hoc ipfo certe' caloris gradu venena extinguet : idemque
facerent etiam alia in eodem gradu calida , fi corpus noftrum
ea tolerarepofiet : ficuti etiam frigida. Sed ita extinguendunr
eft venenum, vt non fimul etiam vita extinguatur. quare cali»
da tenuiorum partium quxrimus , aromata aut alia roborantia
addimus. Si frigida quxdam : vt frigidis calida. Video certi

putredinem, vtfummumferuorem,igne aboleri: Si fimiliter fum»

tno frigore : necrefert extra nos , in qua materia ignis fit, quo v»
timur : in qua,frigiditas fumma : in nobis autem refert. Haec o»
mnia eo tendere velim , vt rem magis in dubium vocemus , vt fe»'
ctici ; quamfimpliciter aut temere aliquid affirmemus..

· Superior»

LIBER SECVNDVf* 7»

Superiora & cccleftia omnia forte καί' eW *V«a> agunt : inferiora
fere fecundum qualitates elementorum, ex quarum tamen multi/
plici mixtione, 8C vario pororum ittu, §Cc. magna: varietates δζ.
multae nobis incognitae Oriuntur. Efle vero quaedam inter haec me
dia, ‘plane venfimile eft.Oe Laur. Grylli commentariis inDiofco^
ridem non fum amplius folicitus . legi epirtolam Buzlq ad te ,
quantum mea caufa laboraris, intellexi. Adolefcejris amici mei fi'

lius,iamfibilithotomumpr5eceptoreminuenit.Niimii*inatumlu-'

dimagiftri noftri Io. Frifrj catalogum D. 'Funckius fi£ ego, qua<
lem potuimus tibi confecimus,manum vtriufq? aghofces.Inuitaut
eum ad prandium yna cum D. Io fi a Si mlero Theologia: proidio
reapudnos : qui in legendis numifrrratis mediocriter exercitatu^
eft. a prandio horis tribus aut quatiior legendo & deferibendo im
morati fumus , non ime voluptate SOibi gratificandi fil conterm?

piandi antiquitatem .maximam autem par temlegere non potuif'

femus, nifiD. Simlerus di&afiet. tu boni cofules operam noftram
vtciinq? feftinatam 8C imperfe&am. Curabo tibi alias etiam D»
Simleri nummorum catalogum :& alios fortd, fi petas. Icones il/
IxnumifmatumBrugis exculx perelegantes funt,prcq? illis S£ cx
reris tuis inmeofficifs arqj beneficiis omnibus, gratias maximas
ago .In altera cpiftola tua,fignificas te literasmeas Viennam pro
bc curafie : quod fane pergratum eft. Aipalathus, quia theriaepad''
ditur, SC hodie ab omnibus fere lignum rhodium ceu verus afpav
lathus inijeitur : quod tamen lignum eft , 8i trunci aut rami pars;
cum veteres radicem, aut potius radicis afpalathi cortieera^?fur>
parenr: volui ad te feribere ( cumnobis nunc res fit cum theriaca)
afpalathi radicis tantum mentionem extare apud Hippocratem,
vt habet Galenus ingloffis, eiusqj cognomento nigrarivtde vero
afpalatho inquirendi maior inde occafiohaberetur.Interjm lignu
rhodium ( quod ad Ge. Sighardam mifi ) fubftitui non improbo.
Raphani radix nihil huc facit.Galenus aliquoties vim aftringciv
di aliquam afpalatho tribuit: qualis in cortiribus/plerisqueineft,
nulla autenrvidetur in 1 igno rhodio : quod etiT qui conuinceret a^
fpalathum verum e fle, radicis tamen eius corticem potius quam
lignum adtheriacam addendum putarim. Opium noftrumefle
imo? ex Montani fententi a feribis : quod fi ita eft, videbitur effe me
conium : veterum autem opium fai? fui fle, atque idcirco aerinior
niamhabuifle. Sedforte non omnis onos acrimoniamhabet. Et vt
hoc concedam, feqwetur opium calidius efle meconio, quod fiC
felfum eft,& veterum fementiac pugnat. Hacc feribo ad pleniorem

IHlf* 6ofiRAM &SSKBR1

toniideratioitcm. Io. Vogti libellum per ocium legam: non dubP
eo autem quin medicus fit empiricus,qui rationis SC methodi pa'
^um habeat. Audio (cripta quaedam eius nunc imprimi, aucim'
^reffaeiTc Argcntinx. Non probatis tu SC P.GafTerus,quodfor'
tia quxdam pharmaca, vt elleborum, in me met experiar : quod
tamen ego vtfaciam, multas habeo cattfas: primum enim corpo'
ris mei conftitutio cruda SC pituitofa.medicamenta aliqua requi'
rit: SC vulgaria parum faciunt, deinde cupio medicamentorum
fimplidum vires certius nofle, vt SC mihi alias, SC alijs confukre
melius poffim , dCinfcriptis etiam meis non foLamqux ab alijs
acceperim tradere, fcd 8C proprias obfer nationes : qux.profeftd
In corpore nofltro multd melius SC certius obferaantur, quam in
alieno. Non tamen temere quicquam experionfed ea quxfciove
hementia quidem eife, non tamen farrifi» elleborum vtrunq?»
graiiolam,alia parciflimc' primum fumo : SC dofim veluti per gra>
na,aut gutras^fi liquor fft)paulatim augeo, donec ad dofim mftam
& cuius vim euaettantem «ut aliter agentem percipiam. Ex frigi'
dis quidem nullum adhuc experiri in meipfo volui : quod natura
mea frigidior iittneqt in calidis fere' prjterquam iliis,qux ab alijs
prius tentata feliciter noui , deuti elleborum a medicis antiquis,
Hippocrate in primis : quxdam a vulgo difeere SC imitari non me
pudet. Pauca quxdam a nemine prius (quod ego fciam ) tentata,
experiri volui, fenfuum meorum iudicio fretus : quos ita exercui
longo vfu,vt odore faporeq; , plcrunq? ftatim deprehendam pri'
marum qualitatum non modo interfe differentias,fedfingularum
etiam gradus ‘SC ex folo odore plerunque etiam vim purgantem:
eoij? confidentius fumere foleo , quxmihiprxfertim etiam pro'
futura iudicauero.Procul autem abfum ab ignaua illa Galeni no'
ftri timiditate, qui Lycopedmm herbam, qudd grauiusoleret,ne
guftare quidem aufus eft. In metallicis, quoniam ab odore 8C fa'
poreiudicium nonxque haberi poteft, cautior fum. fui fur qui'
dem aliquoties fumpfi vtiliter SC copiofe , prxfertim i noftris
thermis. Interim vobis gratias ago pro admonitione veftra. fcio
enim latentes quafdam eife in ftirpibus etiam noxas, SC qux fenfii
fiatim non facile deprehendantur, quamuis ab exercitatiffimoho
mine. Succini glebam cum chalcantho iniTdente , D. Funckioo'
ftendi . eam mifit ad me iara olimD. Pontanus,mediais in Saxo'
nia celebris principumxjuorundam : de chalcantho tamen.cum
mitteret,mentionem nonfecit. Poftea vero Laurentius Hiel me'
dkus amicus meus SC prefeflor llienx , fuccini glebam cum^chaL'

cantho

t r S' E R. f E C V N D Tf J, . 7^

. i

cantho apud illum fibi vifam fcripfit : ficuti etiam Seuerinus Co*
belius in libro fuo de fuccino,quem D.Gaflerus nunc ad me mifit:
ctfi non chaleanthi, fedmelanteria: 8C chalciridis mentionem no*
minarim is facit, fed tria hxc geneire vnumfunr, Si quid certius a*
Has cogrtouero(nam fcripfi ad amicum)fcies.Bituminis differen*
tias varias D. Funckio oftendi , quae omnes quodamodo aliquid
pici fimile habcm,odor e, viribus, vfu & lubftantia: fed d: pix ali*
qua liquida finalia ficca:piiTafphalm piito ad picem ficcam ita ac*
cedere, vt mollitiem aliquam cerae ferme retineat, & ad ignem li*
quari poflit. At fi durior fiat, δί ad lapidis naturam accedat,bitu*
men quidem adhuc erir,fed apicis narura remotius: cum pix om*
nis liquari poflit : birumenMfatfV non poflit, vt neqj gagates, ttc<$
thracius. Thracius autem verius lapis eft,qualis eft is que mififti,
quam gagates nobis notus. Efto igitur tuus Thracius, cognatus
quidem bimmini,fedmagi$ lapidi aut carboni biturtiinofo. Ampc
liris verd terra, quam fteinfolen appellant, ipfa(vt ex veteri
bus comprobat Agricola)bituminofl»,& bitumini fimillima eft, es
ad lapidis naturam accedit, quomodo prorfus alienum erit a Pici-
bitumine ficui do&tf.parerfti tiio Videturiego vero cognationem
maximam eife putoj 8C cum vcftro quidem Picibitumine etiS mar¬
gis quamali]sbimminibus,cum cinereo etiam colore inueniatur,
vt alibi feribit Agricola. Terrae nomen forte alicui impoiuerit:re
peritur enimaliquado mollior SC terrj fimilior.Piifafphalti Flo*
rcntiaad me miffi fpecimen habeo, fedperexiguum,nigrius mol*
Huslp veftro,odore eodem. Arucrnici liquidi nuper tria catapotia,
hyftericae, quae profuere, vt fcripfi, puto,dedi &<olkae quina. fed
huic magis profuit fumptu poftea caftoreura , quod multe» calidi*
as eft.Canna Indicam perijiTe intelligo ex Sighardi literis adphar
znacopolamnoftrii δί doleo: florem quoto a fatione anno promit
rit^per occafionem fdfcitare.De miffc ad me catalogo Gr georum
librorum, quos inclytus Senatus vcfter hoc anno Bibliothecg pu·*
bliese addidit, maximas tibi gratias ago. Vide qugfo nunquid in il
lis fit boni, quo medicina noftra ornari poifet:^>meverdminquid
ad hiftoriamftirpiii,nomina,vires,autaliterquoquo modo vtile
futuru Euporifta quidem Diofc. ex Bibliotheca veftra iam olinr

£er D.Gaiferfi mihi cSmuni cata, Argentinf nunc prodierunr,non
atinafolum ex Moibani Si mea translatione cum Annotat, fed
etiam Graeca, qua: ego adiungere volui rvt translationis aurfco**'
ritate augerent. Horum exemplar ipero tebreui a D.Gaflero ac*'
«epturum; ίϊαιο δί D . SioigUu® , ftn minus * ego-mmaai alias*

EPIST. CONRADI GESNBRI

libios amijgiu)s:&nuUmsf€rcprecij,vtfcribis,qui apudte(foit*
Sc parentem)Funt*cujpeiicmper.ociura aliquando feparatim poni:
& ns.qui cum alqs ligati funt, iignum addi; Si ab aliquo paupere
adoIefcente,eorum titulosjcnihi defcribrcui ego pro ea opera aiU

'quid donarem.Suffident aut^m mihi tituli. Vale. Feftinauonem

liop .eft quo d .ex cu fe mu s ytrinq?,cum Si familiaritas inter nos rra
tema^i occupationes vtriufqj akeriootx. In fchedis feparatis
q& anno taft i, gr a tafunt . legi, & in fua loco repofimde atriplice,
falma Si elleboro nigro. Autborem illum Italici libri. De gli or *
namenti delle donne, nondum .videram. Spina alba quidem,cuius
decorum laudat ad dentes firmandos, ignota videtur hodienn cu
iuslocum caryophyllatx radix/ubftitui poteft. ipletanquamde
re vulgo nota fcribit ; vnde conqriocum eriamalia parum firma
habere. In oxymel ite elleborato meo, radicem indis noftrarem

(vulgarem)intelligo, quae acrior Si efficacioreft quam Florenti*

na afferri ad nos folita,etfi odoris inanitate multo inferior .Illyrii
cam non puto adfern : nos lue fylueftrem quandamhabemujifo*
liis anguftioribus,quxhyemepereunt, & fruiftiferam,ra dice par
ua acri. hanc putat Illyricam eruditi multi. Pro Coito, zedoariam
ponerem : vel zedoariae Si helenii partes aequales. exAntuerpia
facile habebitis verum, fuauiifimi odoris, ircos ferine, quem Lu*
fitani adferunt. D.Funckio fpeciesduascofti oftendi,& fpecimi*
na dedi. Ancillam habeo,cui notiifimus fuit fenex in pago ditio*
nis noftrx, qui cum vixiffet annos circiter ijo. autumno fuperio*
re mortuus efthydropicus. fuit is miles in bello Sueuico vel Hei*
uetico ab exteris difto. Vltimo fux seratis decennio, a falepror*
fiis abftinuit ; Si ouis magna exparte viftitauit. bis die, Si toties
nofte , iam decrepitus cibum capere folirns. Fuit autem femper
in viitu moderatus. Rarum hoc μ «κροβιίυι?& exemplum, quod ab
alrjs etiam fide dignis ita fe habere mihi confirmatum eft , caelare
te nolui. Ge. Sigharto plurimam ex me falutem dices : a quo mi V
fum accepi Ellebori nigri florem lafteum perbelle depiftum : pro
quo gratias ago, propter amoris eius in me promptitudmc.Her#
bam quidem eam integram Si florentem ante' annum Como ex
Italia miflam accepi, depinxi, plantam: Si crefcit mihi nunc inhor
to:hoc tamen anno non floruit. Italus quidammedicus apudnos
mihi aflerir, flores ab mino candidos, vbi proueftiores fuerint, m
purpureum calorem verti : quod an apud vos obferuatum fit, ici*
re cupio .Mattluolus enirnoon in eade planta, fed in diuerfis,can*
didos Si purpureos flores reperiri feribit, Poithacne fumpms

LIBER SE CVNDVS, 75

&ae,vbi non opus quid rari fuerit, vno verbo prius a me qu(*

rat, an habeam : quamuis in nonnullis antequam refponfum ha-'
bcri poffit, pingendi poftea occalTo praetertjt. Vellem vos, & nos
quoque hoc ellebori genere abundare, valde enim commendatur
a Matthiolo : & videtur is ipfe die, quem Diofcorides deferibit.
Cum de rebus notflu lucentibus olim inquirerem, inter alia ne-'
fcio quid mihi relatum eft, non $ettt Baier hedbtle/ id eft, Baua>·
rico lumine: quod quid vel rei, vel fabulae fit, cum vacuum tibi
fuent,rogomihialiquandoinquire.Sderitforteparens. Tuum
&Sigharti nomen iam iafcripft albo eorum , per quosinhifto^
ria ftirpium profeci . In ea, quia cupio honorifice de Q. Gailero
mentionem facere , propterplurimaeiusin me beneficia : fcripft'
ad eum proxime ( fed eae literac paulo tardius forte adferentur )
8t rogaui vtherbam aliquam innominatam veteribus, in fuum
nomen adoptet: 8i ad idem faciendum te quoque hortetur. Quod
fi parenti etiam ali quam deligere voles, pergratum id mihi erir.
Inuenietisautem multas nullo aliquo nominejiotas, vi autem a>·
liqua medica pollentes : AddphamautOcconiam, autfimili ali-'
quo nomine vocare licebit- fed velim, vt quam fibi quifque deli'
git, eius aliquas vires fuisproprqs experimentis confirmatas,
ad me feribat : fic enim iuftius ab eo denominari poterit. Ride^
bitis, non dubito .Ego verd ferio hoc pero:& vos non mihi folrim
hac in re gratum fadetis,(nominis enim immortalitatem ex meis
operibus nullamvobis polliceri pofltmi)fedartem etiam noftram
veftris obferuationibus δί experimentis ornabitis ; quodftudio'
fis omnibus &pofteritati procul dubio gratum &vtile futurum
eft. Non foli eritis : multiiamhocin meam gratiam diuerfisin
regionibus fecerunt. Nec exempla antiquitatis defum. Date igi-»
tur hoc mihi, 8C intra menfes paucos tres aut quatuor circiter,
mature mihi morem gerite quarfo. Adhocidem hortaberis do'
ftiffimum virum D . Stenglium, D. Rauchvuolff, 8£ quofeunque
alios ex eruditis 8C amicis tibi medicis. Etfi enim vos magni e^
ftis philofophi, nec ad particularia illalibenter vos demittitis:
oportet tamen ali quid dare etiamamicis : τάίίαβ^, accommo ✓
dare wiiWi;», cum nullus illorum per fe fit vfus, horum vero
maximus. Burfapaftoris antiquo nomine caret : vires eius non
vulgares quaedam celebrantur : in fiftendo prxfertim fanguine:
fed temperamentum nondum fatis exploratum puto. Matthio^
lus quidem refrigerare eam dicit , non tamen exprimit gra>-
Cium : quem velim artificiofa conie&ura indagari : 8C intra cor.'

T

EPfcST. COICRADI GES MERI

pus ac extra, variis modis, herbae, fucci,deco&4,liquoris dtftilla*
tt,feminum,radiris,experimcntaficri, &c. Vide quantfim wow*
apdwwhomo, fed in eum finem , vt inultis profim. Res herbaria
certe infinita cft : & plurimorum obferuationtbus, iudicijs Si ex*
perientijs conferendis indiget. Si quae forte eadem bis ad te feri--
bodiuerfis temporibus, ignofee. obliuiofum enim me reddit o
rey αχολίίρ pormuxm . Do&iffimo viroD. Leonharto Rauchvuolff
S, P. D. ex me:accepi iam pridem literas eius cum herbis quibufi-
dam,& Catalogo aridarum quas habet, fanccopiofo SCraro. Aiv
vero refponderim ei , non fatis memini : 56 quia dubtto,tu quarfo
cum ad me feribes , vno verbo admone. Poftreme hoc a te peto, ■
vt ornatiffimo viro D. Chriftophoro’ Vuirfungo fa lutem ex me
preceris officio fam. Italus quidam amicus meus, vir bonus Si fi*·
de dignus hic eft : qui ipfum rogat. Si ego eius nomine, vt fi habet
Apologos Bernhard. Ochini* Italice', aut Latine' (nam Germania
ci nefeir ) eos fiue imprdlbs,fiue manuferiptos , ad breue tempus
commodato mittat : aut fi vendere velit, precium indicet.. Muro*
titulum herbari} Fuchfiani*,ii forte nondum vidifti : quod opus-
quando praelo fubijciendum fit, nihildum certi cognoui. Mittor
etiam feriptum quoddam noftrum de remediis contra calculum $
Iixiuio fabalium, Sic, quod exercitationis tarmim gratia fcripfi
ad amicum quendam nuper. Id confiderari a vobis,D. D. parente, .
Gaflcro , Si Stenglio , in primis cupio : & cum indicio veftro per
©ccafionem remitti . Amicus is contra calculum bibendam hirci
vrinam mihi£ommendaucrat:ego lixiuium ex fabalibus pr arfer^
tim praetuli; laudauie. eaoccafionehaec fcripfi. Si ad confideran*
dum propofui etiam alia quaedam. Iterum atque iterum Vale* s
Tertio die Aprilis. Anna » $ 65*-

C Ο N RA D V S G Έ S tf E R V S A E> O L P M -Cf
Octoni A» F. medico.

L Iterat- tuae Marti} dic 14. dat*, Aprilis dietS. mihi reddi tat'"
fiimvna cum feminibus, 56Mart. Brenni} ad te ep4ftola,quam->
remitto; Pro i}s vero gratias ingentes ago : rerrae mandaui eafe^'
re hora qua accepi. Videram omniaprius, fed quaedam olim: Si
quaedam ex ijs etiamalids fatanon prouenerant, vt Gineraria,.
Sic. Inter caetera T eucriiim cft, Alceueto areinfcripmm, nefrio-*
qua ratione. Et Sifarumhortenfe, cui non re&c 5 efamum inferia

LIBER SECVNDU 74

Pfifti. Pira fimpltcitcr nominatura , latifolium Dodonaei cife fu*
Spicer. Albunum (fi reite lego) mihi ignotum cft:quod.36oIim i
mefatum,noprouenit. Semen vomitorium, ante annum ex Italia
Sefamoidis Alexandrini nomine ad memiffum eft. herbam non^
dum videre potui : nondum enim mihi prouenit. Vtcrerpro eo
feminibus Gratiolx, per omnia ( fi bene memini ) fimilibus 8C x-/
qualibus,fed coloris fufci.nafcitur apud nos abunde. Semenillud
nigrum maiufculum e T ranifyluania,Cayt tng nomine prius mifs
fum feminaui, fed nec idprouenit. Mahaleb in montibus noftris
nafcitur. Species illa Dauci, cuius femen c denrifcalpijs Hifpani·/
eis collegifti,Gingidium Diofcoridis eft.Elaphobofci feme quale
mittis , non puto me prius habuiffe. Hxc de feminibus fcribere
volui. Vtinam vero viucret adhuc Brennius ille amicus tuus, cu¬
ius literas mififti.potuiflctenim quxdam recentiora ad nos dare:
&proculdubio ab illo tempore multa alia ei obferuata fuerunt: X.
verifimile cft in montibus illis Tranifyluanix rara multa habe'
ri.ncc dum potui ego, vt defiderabam, aliquem ea in regione me/
di cum inuenire amicum : tu fi qua ratione potes, aliquem mihi
concilies per amicos faltcmtuos.. De Terebinthi aut Styracis
fruftu confide rabo. Sighanumfaluto,fcripfi ei nuper, &pro mifi/
fo Elleberi-nigri flore lafteo fcitiffimc pifto , gratias egi. Per/-
ueitm femina eius mihi legi probe matura. Eft autem hic ipfe EL·
leberusiile niger, quem pro vero tantopere extollit Matthiolus.
Elleborineherba alia cft,qug wi iit >ir,

' Λοώ vpotnnity/xivMy, Herniariam Galli vocant , a facultate, quaher-/
nijs medetur : Tragus Empctron, Germanici ^arnFntut. Vis
cius contra calculos , omnium forte' quas Germania noftra fert
herbarum , efficaciffima , mihi a multis feliciffime vfis Italis 8C
Germanis mire' commendata eft. Sponte hic non crefcit : femel
in hortis fata , quotannis periens reftibili femper fcccunditate
redit . Si apud vos forte abundat , cura mihi colligi fuo tem/
pore, cum feminibus praegnans fuerit , Augufto forfan : 8C vt
de vtendi modo ( fi vixero ) ad te feribam , admoneas . Xylo-/
caifix ligni particulam habeo . Raro qui hinc ad vos profici ✓
icatur , occurrit, fi quis tamen contigerit, admonebo, &fruar
liberalitate tua , qux 8C fimplicia &C alia quxdam mihi promite
tit : inter quae ( non dubito) multa mihi rara, aut incognita funt.
Nonos Matthioliin Diofcoridem Commenrariosfmncin Ger/»
maniam allatos audio : c quibus ea qux de Aconitis aliqua ex
parte, & Doronico fcnbir,amicu$ exfcriptaadme mifit. Vult aiu

EPIST. CONRADI GESNERt

rem Doronicum noflrum 8C Romanum omnino venenofam cffe
herbam, SC ex officinis eijciendam : hoc argumento, qiuJd canis,
qui drachmas eius quatuor deuorarir,breui intereat. Qiiafi non
alia multa canibus fint venena , qu*c homini falubria funt : vtde
Afparago fertur . Ego Doronici tamen herbam farpe in monti/
bus copiofeedi, magna cum voluptate: (nam SC aromatica 81
fuauiter acris herba eft , SC tenera fuccoque abundat) SC finrvlla
noxa fecuta. Radices quoque recentes , ficcas , integras , meile
conditas, in pollinem tritas, facpe' ingeilT: SC hodie, vt manifeftif/
fime Matthioli Si aliorum fentemiam redarguerem, ex aqua cal¬
lida drachmas duas radicum contritarum haufi : nec inde vllam
prorfusin me mutationemienfi. Aegrotis quidem facpe illam SC
perfe, & cum aliis mixtam vtiliifime confutui : in Vertigine prae/
fertim &epilepfia. mifceo interdum gentianam, vifei fcobem, 8C
aftrantiam. Sic mire' prodeft epilepticis , fi continuetur vfus re/
medij:. Plura alia nunc omitto, quibus oftendere liquidopoffem,
nec Doronicum noftrum, nec Aconitum vllo modo efte venena/
tum homini. Canibus autem letifer fi eifefcio,non foIum,fidracli/
marum 4. fed etiam fi vnius pondere fumant. Scribo haec hora
oitaua, poftquam^.q. eius fumpfi , SC optime habeo Dei gratia».
Nolim autem te putare, me ita vel temerarium vel imperitum ef/
fe , vt ea velim;experiri.in me , qua: praeiens periculum afferre
queant: ficuti nuper etiam inliteris meis, quasD. Eiuicfcio.tr adi/
di,ad te fcripfi ; Ho c pro coroll ario addam: Hisdiebus iuueru st 9 .
annorum ad me venit , qui fuperiore hy emelaborauerat quarta/
na, qua: cumEircaJialend.Ianuarij, puto; reliquit : paiilopoftin
quoiidianam.(ihifiitcrtianairiplex eapotius fuerit ) incidit; quae
cumper^efquimenfem graulter affecrt : quod cum me confulens
mihi explicaret, praefcripfi ei oxym exitis mei vfum ad triduum,
talem fere : ;

Ϊ52. oxymelitis noftri min.^.iiq. maioris 3. ή. fyrupi de Eupa/ '
torio | .iri. aquarum f Geniculi, abfimhq, cichorrj(per veficam de/
ftillatarum, vt odorem SC faporem retineant) ana. \ .ij.f. Mifce.fi,
potus proii] . vicibus, quarto die ad me veniens , fe multo leuius
habere indicauit:fed manere adhuc febrim; Itaque dedi ei de fuc/
co gemianxCquem domi habeo) magnitudinem caftaneac aut nu/
cis iuglandis, 8C vt dimidium eius vno die deglurireriufsi, alte/
nimpoftridie. quod fecit, SC vrroque die hora vna poft fuccum -
aifumpmm, vomuit nonnihil. Febris omnino ftatim abijt.-necre/·
dij; multis lam diebus . Similiter autemprius etiam in tertiana

notha-

LIBER S E C V N D 'V S. 7f

ffiotha mihi fiiccefsit. Accepi ego, $C motus fian aluo, non vomui*
F ebrientes fere vomunt, fed commodo iiio. Specimen eius,fi defiV
deras,in vafculo ad te mittam, vt tu quocp meo exemplo audafter
experiaris. Vaie.Tigitri 156*, Aprilis die 18.

CONRADV S GESNERVS ADOLPHO
Occotti, JL. F. medico.

AD literas quafdam tuas Maio fuperiore datas, an reiponde^
rim,aliquandiuhacfi.fed in qs nihil admodii eft quod refpon
fum vrgeat,nifi forte' quod de Doronico quaeris quid fentiam : ve*
rumne efle cenfeam quodpharmacopolgfic vocant, an quod vuL·
go quidam (Bemfanxwij. Suntautem Si pharmacopolarum
diAum Doronicum, & (Bemfemriirp; vulgaris duae vnius gene»
ris fpecies,neutra verum, hoc eft, Arabum Doronicum : quo cum
careamus , vt primus ego iam pridem icripfi ( nuper etiam Mat/
thiolus,id confeflus eft, feddifsimulato meo nomine : nihil enim
vnquam mihi acceptum ferre iolet ambttiofifsimus homo , Sic.)
pro eo radicem aliam aromaticam 8i flatus maxime difeutiente,
vt galangx vel zedoanx, fubfti tuemus , cum pauco cortice citri,
illius enim odorem Doronicum, vel diirungi ( a cirro etiam deno-
minatum Arabico fermone, vt nos drrariam meliflam ab eodem
vocamus )imitarum exiftimo. Ad Grxcamepiftolam tuam forte
aliquando refpondebo,cum Deus aliquid oci) dederit. Nunc cum
F rofchouerus iterum vas cum libris advos mifluras e flet , fefti^
nanrer haec feribere volui, Si vlrimis Latinis raisreipondere;™ $

ΐΤΛχνικα αχ }ραμμχτ·3 npoe μ%Μτ[α/ npc; ^τριβίαι \πΐ7\τιΐιΙ,ίνμ'ΊΐΌΐ,κ}?κΰα\.Μ ή να η*

I ?ixs μ»ι /ωχίί. Jn fttp eriore vafeM arbodeum ruumde gemmis

tibi remiii.&alia quaedam. Nunc manuferipta de gemmis e' Pbv
nio colieAanea mitto: 8i gratias ago. Habemus nunc Plini] codL·
ces emendatiores,quamobrem vti eis non libuit. Specimen dedi^
eationis noftrae in tuum nomen etiam nuper mifi: nurte mittodL·
bellos omnes iam primum abfolutos, quoshacxftate de Lapidis
bus. Sic. imprimendos curaui , multo labore meo : nam Si prxlo
omnia parare. Si formam primnm quamqj excufam cognofcere
me oportuit. Mea nimium feftinatafub finem etiam mutilata funt.
Quid facerem ί Typographus ad nundinas feftinabat, 8i ob rei
familiaris inopiam differre non poterat. Mitto Si D. Achilli P*
Caffero noftro eofdem libellos : item Sigharto pharmacopolae,
quem meo nomine falutabis , ficuti Si D. Dafylycum : cui nuper
fcripfi. Cupio autem Yt Sighartus libros fuos hos D.Dafylyec ift*

T | *

EPIST» CONRAD I GESNERT

tcrim communicet , donec ea quae petii D.Dafylyms commodato
{altem mature ad me mittat : tum fi intellexero libellos noitres ci
placere,mittam Si ipfi alias. mature autem, vt ea qux petq mittat,
opuseft. Venio ad epiftolamtium. Erathic ante aliquot mentes
bibliopola Vlmcnfis fenex admodum, &,vt conquerebatur, paux
pertate affli&us:eius mifertus cum ilimmiprf paratumhaberet,et
Vogtii quardam de eius vfu, rogante eo, emendaui Si addidi qu*x
damdemde-cum ea quar manu mea fcripferam repeterem, ne nox
nunc meo abuteretur, pollicitus reddere, non fecit, Si menetcienx
te difcefsit, alioqui ftimmifta certe non fum : 8C meliora tutioratp
remedia me habere puto.Pofthac cautior ero. Andernaci mcoftan
tiam BLwwlay miror. Melegetta vel granum paradifi vulgo dix
&um,non eft cardamomi fpecies :fed fui generis, quod er precq vi*
litas indicat , Si nulla odoris aromatici gratia. Graecis veteribus
incognitum fuifle puto:recentiores Grgci Capficum nominant, yt
Aftuarius-.et alicubi Siterefium,fi bene memini: ab Arabico mmi>
rum Seitarcngi ( quae vox tamen alibi Lepidium figmfieaOin rex
centiorum quibufdam antidotis Capfia, interdum etiam Caisia
pro CapficO legi video. Vocatur Si Nuntefarca, 8i Nuxiarca^oC
aliis barbaris nominibus.de quibus nunc inquirere non vacat. D.
Funckius nondum venit: quare mifla a te quaedam, nondum accex
pi.Thymelcae femen vix puto mihifuperelTe.quaeram per ocium,
fsepe fcui, nunquam prouemt.Monfpelii abundantem veram vidi,
Dc monocerote, fi tibi nonfatisfaciunt quae fcripfi inhiftoriaanix
lium,Ub.t. Quadrupedum fuo loco, et in Appendice eiufdem:jx m
Iconum libro :non habeo quod addam. Extare no dubito apudinx
dos Si Aethiopes hoc animal, 8i e (Te Afinum Indicum Ariftotelis,
Cartasonum Aeliani:Cornu integrum ipfe vidi, & particula exix
guam habeo. Extant Si Rupicaprae monocerotes, Si Oryxm Atx
frica, Si Rhinoceros quoqj monoceros eft.Per D.Funckium fpex
ro me numifmata aliqua ad te miflurum , etfi Frofchouerus nunc
Franckfordiam abit: de fuis forte aliqua mittet interimD.Simlex
rus Lilium illud luteum ephemerum, ( Turcicum aliqui vocant,
alii Gladiolum Indicum,) mihi quoqj in horto nafcuunfed abique
femine. Memineris herbae illius elegantis tibi ignotac,cuius jUrcu*
lum promittis fub autumnum te miiTurum. Locus in Euponihs d€
bibendo cinere panniculi cruenti hominis occifi,iam no occurrit,
(in cap.iS.Ub.i.de epilepfia Si fequentibus proxime noninuemo.
Si feribo haec multa nofte , capite meo non bene affe&o ) fufpicor
in Grscp eifep^Cquodtu qui optime calles Gr|cc,infpic«r? ^

L ϊ * E R $ E C V N D V $' 7$

buifttj4ion v/ut(« ) vt non cerebri membrana, fed panniculi alicuius
de vefte pars cruentata intelligatur. nec atoyo# eft cinerem hunc in
eoiftalo prodeife , cum alia etiam plurima vfta profint:fedaccef>
fitfuperfririo,de panniculo hominis iugulati.CL.& Doft. virunf
Io. Sambucum meis verbis falutabis peramanter & officiofo. non
feribo autemad ipfurrs, qui a literas ad me eius abs te miflas no ac^
cepi.feruatas Ipero a D .Funckio, qui forte maturius ad nos fe ven
turum purauit.Quandocunq? autem venerit, maternam domum in
ΙιιΛιι inueniet,propter fororem Iudirh,a partu nuper fecundis re¬
tantis extinftam. Libellos ucftros de Lapidibus , metallis ac gent
miSjCupio te etiam D.Sambuco videndos exhibere, vt fi defiderer,
adipfum quoq? mittS alras,i? manferit Auguftf ;multumenimeki«
in me bentuolennar & beneficiis debeo. Praeludit hic adhue peftisi
fed clementifsimi . Ad D.GaflctUm feriba alias. fcio eum mihi oc^
cupatifsimo facile ignoicere. V ale.Tiguri 1^5 . Augufti die 27.

CONRADVS (JESifEim AD OiPH O
Occoni <A. medico.

SOlidrus fum de valetudine tua charifsime miD.Adolphe , <p»V
w Α<?ν.φ\ aetz\ K?) τιμι&τιχη,τιάηλ eX D. Funcki] literis nuper intel/·
lexi te ex Acidulis reuerfum,nihilo melius habere, magno fane do
lore meo. DeusOpt. Max. tepatriar,parentibus,amicis,acmihf·
quocgconferuet.NumifmataD.Simlen noftri iam tande accepiife
te fperO.et morpeatifam ex D.Funckrj lireris intellexiifcPro Nic,
Alexandrino maximas tibi gratias. Eum Franckfordif accepit pa
trudis meus, et vafi fuo inclufit, quod nondfi ad nos adue&um eft,-
Non obftrepa tibi pluribus, ne importunior fim:donec de valetur
dine tua certior fia. Interim Deiim pro te orabo, quod tuvicifsim
facies,nipeftis hic rurfus valde graifaf.Prgferuationis caufaoxy^
melite meo vtor, alterutro vel mixtis, nec puto efficacius qui equa'
reperin pofle,mulrasobcaufas.Veftrum luliani oxymel, fi man^
dragora (vr puto) recipit, eius | .j.vel ij. mitti ad me cupio, vt vim
cius experiar & a te quocp, aut D.par ente, aut alrjs,& D.Gaifero»
fi quando eo vfi effis , fucceifum eius audire: Quid fi tu quoqj eius
periculum faceres in teipfoiNoshic confedionc optaram de it y~>
racc habemus: nec infeliciter ad ficcandos aur fiftendos cararrhos
fuutiliores interdum vtimur.Libellos λ// *ιθϋ# kj μπάκα# cum meis
literis an acceperis, aliquando fignifica. Haecpaucis icriberc νσ>
lui, cum F rofchouerus dolium ad vosmitrendum includeret. Va>-
le;et faluta D. D. parentem, Gafierum* VudIphium,Daiy!ycum*e^
Sighamimnoftrum.Tiguri Oftdb.die 25*

EPIST. C O NR ADI GESNERI

■ xonradvs gesnervs adolpho
Qcconi, A. F» medico,

Mitto darifsime D. Adolphe , D. Simleri noftri numos aw
genteos, numero u^pondere unciarum xv.Non licuit ei ic*
ligere , quare fuos omnes mittit. Eos ad vnum atcp alterum meti'
fem retinere potes, deinde remittere.non nifi tuto certocp nuncio:
vel Memmingam adD.Io.Funckium noftrum, cuinunc etiamit'
to per famulum, qui hinc ad eum accerfendum mittitur Cumpri'
mum acceperis fignifica quarfo. Nuper in dolio quod libris retere
tum ad vos Frofchouerus mittebat,remifi Amftelredamum tuum:
in alio pofteamifi Exemplaria libellorum noftrorum de LapidU
bus 8C metallis,pro te,D.GaiTero,&c.Pluraper D. Funckiu fcri^
bam .Sed ne abfq? fruftu aliquo medico,licet occupatifsimus,nxc
fcribam : accipe olei#itrioli guttas paucas inifcerifyrupo alicui,
facetiarum autpenidios addi, donec crailefcat eleduarrj mftar,
QC acidifsimo faporefiat,huius dofis eft adpiforum 2. aut 3. magni
tudinem.conuenit autem melius ftomachi, ventriculi &i inteftino*
rum affeflibus hoc modo, quam in potu : 8C magis placet etiam,
Aluum mouet:naufeantibus,& ftojnachicis iliico fubuemt,vt lam
aliquoties fum expertus. Vale. Tiguri^d). $eptemb.diez.

.CONRADVS GESNERVS ADOLPHO
Occoni 3 A. F. medico»

T 'Ardius ad nos . venit affinis Funckius , & ternas abs te exo*
ptatifsjimas mihi l.i teras attulit, vna cum multis varqsijj mu/

ncribus tuis, argenteis,chartaceis,& plantariis: quibus tuprofih'

gulari bonitate & liberalifsimo in me amore, afficere me voluifti.
Argento nihil opus erat:talis enim & tantilla dedicatiuncula no-/
ftraeft, y t eius me pudere potius debuerit , quam vllum a te <Pyot>
*T αννίαρομ expeftare. Interim .tamen iucunda eft mihiliberalitas
tua,Si res4pfe,numera tua, omnes iucundifsim® rarifsimg^.Nm
mi argentei fane pulchri funt: 8C, vtplures etiam , fi occafio detur
alicunde acquirendi,colligam, me admonebunt. AdD.Funckium

miferam omnes D.SimlerinoftrinumoSjCum literis, vt tibi tranf*

mitteret perjniniilirumbinc difcedcntem,ante nefeio quot dies, vc
eum Memmingahuc adduceret: adipium quotgfcripfera. Ipfe
vero, quod valde rairorjiteras i miniftro fe accepifle negat.putac
autem vxorem accepiifc,S60bliuionefaftum,vtipfi ηδ redderent

JL l B E R

■

JECVNDn*

-77

tur ante difceiTum.Quare fi nondii accepifti [iteras illas meas cum
mimis, cum hifce faltenl accepturu te ipero : 8C cum acceperis pri*
mum,vtfignifices vno verbo, perome de ijsfolicitusfim.Frofcho
uerusj? nundinis Franckfotdia nondum rediit : quamobremde i*
pfuxs numifmatis cogitabimus alias, cum.Simieriarros a tcinfpe*
&osremiferis.Ex chartaceisdonis misjharc funt: Thomx Aqui*
natis UberdeEifentiis eifcntiarum,quem prius non videram : etff
excufus habetur, nefcio vbi.varius fanc , philofophicus Si erudii
tus, eocp nomine mihi .pergratus, quamuis mutilus,^ (««W Io. Mc»
diolanenfisJeu deRupeiciifa liber etia gditus eft Bafilegper Guil,
Gratarolum medicum : fed ad finem tui adiunflafunt quaedam dc
oleis nonnullisrio ingrata:Et geomantica quaedam, a quibus ab*
horreo .Ex imprefsis , quxdam prius vidi Si habeo/fe.d alias edi*
tiones:alianec videra, nec audieram, vtRod.Dubranum deiCom*
ponendis epiftolis .Item Tabulae lij.Pnma.Elegia irilnureaBuz*
liorum , quam vel propter parentem mihi amicum libenter. vidi.
Altera,promoton1 ad lauream Ingolftadif nomina dfquxftiones
rconttnet. Tertia de Antirnomo praeparato Io. Vogri:cui nomen
meum fubfcript"i profeftd inultus legi. Ego quidem tale aliquid
mtferatus fenem iliumVlmenfem, vt nuper fcripfi,in eius gratiam
fcripferam: tabulae vero huius , qualis excufa eft,author non fum.
Et fi bene prxparato ftibio vires mirificas in corpus humanti efie
puto : non tamen fine periculo dari cenfeo etiam bene praepara*
tum, nedum male, quale ferme eft, quod agyrtae illi circumferunt*-
Habebat fenex ille fimilem quandam tabulam manufcripram,ego
roganri,ei in meliorem digefsi , Si ex Matrhioloac Vogtij libello
quaedam addidi. Quod fi illum meo nomine abuti velle. Si tabu*
lam typis cuderejfciuifTem , nihil tale feciflem. pofthac.cautror e*
ro.Ego, vt verum fatear,etfi.mulrum ftibq prgparati habeo, vti eo
nunquam folco. Pro+iis omnibus donis tuis ingentes tibi gratias
ago: ficuti etiSpro reliquis titulis libronl mihi deferiptis: in qui*
bus iam faepg multum mea gratia laborafti :ita v t omnino aequum
effer te multo maiori a me munere ornari : tu enim amplius mea
caufalaboris fuftinuifti.Scdnolo liberali tatetecum certare : in te
vero amando colendo^ , ficuri Si optimo ac venerando parente
tuo, nemini concedam: 8Cvbiainq? irfhonorc veftruin publici aut
priuatim facere potero, quid & beneficia tua & amici tiaenoftrac

iuspoftulcnr, noero immemor. Ev j τοΐς φυτικής

πάςτινας Φ Ιρφίνΰας ck χριων λξγ>ρ$μων

V

E Ρ I $ f ♦ CONRADI GESNERI

τχ<τχζ-/Αμ w ^ >&π&ν·\ω&,κωζ χμίμνη*
%μλ yvlw pgpajvhtyid λώκάς. ητίά^ν J[t ·$$ χυαμ$&Α»ν»
*ϊ« ξ/ayevM 7» μ€ίζω <ΰψ)ν μ$ι ωπίϋυ\ :ων το πτρωτ ον'&το'ΐ»
xcivs ήμωνχνοίμχ χΑίνφ&φ(ρ& τίλΐιυ μί'μύ&ι , ύ ‘Ζΐτ&ζΐ’ό-
tylw ο/Μ£Ϊωςί0πΐηΑ&ίός Α^ίνιτο A dOrtgpv J\} νίφξβΡίΑ ί ς 7τωζ
ήΑ &£ε43%γιμ£ί'ή τί ^ utyl^H νζψράν P&y&ov μιμ$υρ$μ©')
τοΐς Ave α&ρΑίοιζ ίζμλχμβμοις συγβρνς %b : ΑνακμρΑον

JvAxov Αϊχαίως yt ονομρ a* λάζοηοί yb-Avctyj&tv IvAixlw o-
νομμζοντίς>χ μί>ι άρίσ&νοι* rktiw j <&μα?<λον αφάφρτάνχ-
ων οιΙλ&ιάβΛον ΥΐτΜ ολιβε^αν? H χυαμ&ν Α\γ>’πίιον>&π»&*
λχ vf^ JvJh) p-ψ' οΙ &τήχύ&οι,οι κρνιβάλζςμμλιςν. *) alBe?-
•ποφ&'ρι&Κ&ίΧϊ νι Κ$μύ w AivJfiov <&r£9any>pdjx(n:Toy η καρ-
ττοντηω τίζρντις χρςν,νονβρζσιλιακον.τΌ κυκλοϊί*

ρ\ς πως A/i Ttofi pgn xaAeiVi τηίου φυτ« hypvoi> ££i} ύ τιό~
3j QvifcyjjgTOi ττοΤλαχις Ιω^μκως ίίμ& τζΑλθ&ρΑ arebyuifqr
xJiuta ϊγτωχα.Αόχέϊ y <£ αντονχ τϋς Αττικής ΙνΑίοος τν <®ρω*
%&ν χ&κΰμι&&}.ο τίτίαρί©^ y $ TiXdtTeu©' χϋαμ$&ιΑγ\ς χαρ-
‘7Γοζ9(6λίζων /ofy) ·%ϊ αΜων , J κας^νω’ίμφίρϊις', Αλ/u)

μίζβυς^ηνος κ^τον τί?ς ο&φϋοταις τόττο ν νχ Αίνχου9 ) μϊρ£ΐ τ
§ αϊςτ6ς μ$ι ύα,πυςΌ' ytypvwxevixct tjoXIw σοιχίρίω οιΑα
τΐΑ ‘Ζ&ρωτω ου τον μρι 7τίμ^1αντι. όΰίζαίμΐω Α’ α$(& το φυτον

clutQ ιΑ&ν jTS cr Ιαζτανία&ς φυόρΑμονώ tojutu/^j me) τ

Αωριων σχ. Nunc ad epiftolas ipfas venio. Valetudinis tuf infir>
jrnkatein fulciet Deus Opt.Max.fi ex vfu tuo fuerit, nouit ipfe qug
nobis conducant. nos voluntatem eius fine magna folicitudine ex
peftabimus.Ego etiam valetudinarius efie aifuefco quotidie : in^
terim fatis mediocriter me habeo, ad cibum, potum/otnnum etla*
bores. Audio te nuper vfum Acidulis:quac vtinam tibi profuerint.
Acidularum caufas nemo dum , quod fciam , explicuit, ego quin
chalcanthum aut cognatum ei metallum , vimfuam aquis acidis
commiiHicet,nori dubito:fedtuum quocpiudiriH libenter audiam.
Andernacnm aiunt breui fuum de fontibus medicatis librum in
lucem daturum. Verfus tuos libenter legi, tum alias,quia ingenio
tuo dele&or : tum quiamihi quoq; me^cp valetudini conueniunr

Hgj τ ης τΐώ cfftvStv μ&τΌίΜ,αζιν

\ -Λ

t ΙΒ E Κ SECVNDVS* 7®

«ne admonent. Nicolaum Myrepfum veftrum , fpero ex nundinis
me accepturfi.Piftarum imaginum ftirpiumquafcun<phabcs,no>·
mina per ocium mihi fcribe.neqj enim memini amplius quas apud
ce viderim, nulla forte mihi deerit : vt neqjNerii aut verius Ledi
alpini defui t. Semina herba: illius #A fcWw , ni fallor , non fatis

maturafuerunr.Gonferam fuo tempore cum Afphodelistquorunt
femina non funt orbiculata vtferibis, fi probe memini, fed trian*
gula.Doronici ^.ϋή. cani datas , cum occidere feribit Matthiolui:
ego vnicam dari iufsi, 8i perijife audiui. quia tamen memineram
mefarpe in montibus herbam illam aromaticam cum voluptate
cdiiTei& inde recreatum eife, fjrpe edam radices aliquot nulla moi
leftia, volui nuper 5. ή. radicum illarum aridarum ex aqua calida
fumere, vnde nihil incomodi Tenii horis aliquot , quo tempore c*
tiam idtpfum ad te fcripiiihoris vero oilo elapfis, ventrem Si fto*
mactmni inflari fenli, &i circa ventriculi os , imbecillitatem quan*
dam, ac corpus totu infirmius: ita fere, vt alias femel attgittraiti»
ex nimio aquarfrigidar potu, perceperam ( inde curatus , vini ali*
cuius generofi potu per accidens, nam commune faftidicbam : >fic
biduo durauit in meliic affeftus , cum non videretur fponte di-*
fceiTurus,ingreifisS'inaquf calidg folium, curatus fum.Prius etiam
aliquando,nefcio qua de caufa.fimiliter affe&us,antidoto Saxoni
ca fompta, fudarorium lngreifus , inle&o etiam poftea fudaui SC
melius habiii.Hjc de Doronico te fcire volui . cui vim nullam ma/
lignam aut homini venenofam ineife puto.fedradi ces nimiumlm
midas e(feputo,(vt qug nunquaferc exiccenturtotar,v-tcun<p lon#
gifsimo tempore feruatar.) Si flaribus excitatis, ventnculii offen*
dere:necfacile ex eo defccndere.fuperffcic uerd omnino falubrem
di vtilem efle puto, cum odorata,imd aromatica foliis,cauk Si flo
ribus fit,^£ tenuiorum quam radix pardum . H<ec panim fenfu SC
experimentis, partim ratione motus, affirmo. Matthiolus autem
Aconitum primum, Doronicis nunc adnumerat, (non aliter enim
defendere piftura Tuam potuit , Si per me admonitus eft,herba ab
ipfo pi&am Aconiti fpeciem eife :ficut etiam Doronicum noftrum
vulgare non elTe Doronicu Arabum , ex mea ad Guilandinii epi* t
ftola ia olim impreifa difeere potuir)&c. Ego pharmacopolas no
ftros iufsi, Doronicum vulgare non qui de abqcere cum Matthio*
lo .fed Pfeudodoronici tirulci ei tnbuere:pro Doronico aute in ve#
terum compofidonibus , galanga vel zedoaria vti cumaliquota
parte corticum citri -.Durungi enim Arabum Doronicfieft,&a ci-
trejiomen habet.Pro Aftroite tuo (quo certe maiore et elegantia»

‘U* 'yi f

·'»

L'*1 f ώ||

9

spist; cohradt gesneri

yem nondum videram)gratias ago, SC remitto vna cum operculis :
concharum quarundam marinarfi lapideis : fabas marinas aliqui
vocant. Addidi Antora: fine Antitorae radices, quxgeminxnaici
folent:fi fortenon vidiiTes antehac. Plantas tres in horto habeo, e

Sabaudixmontibus.Vnam,fi volesjtempore veris accipies. Se^
mina inhorto mihi nata, D.Funckio dedi pauca:a quopai tem pea
tes,fi volueris. Aftrantiam nigra quoqj ii defideras (Fuchfius
niculam fccminam vocat) fi voLes accipiestcuius vim elleboro aU
bo fere, fimi 1 em, fed mitiore,# aluo quoqj purgantem , primus t'
coxxpertuSjficut Si Eupatorii Auicennx quorunda ad aquas na^
Icentis. Qua: de lapide Iudaico fcripfifti , libenter cognoui. Index
numifmatum ad te mifTus,eft Aegidij Scudi,viri ditiis imi etmaxu
mi nominis,de quo tibi referet D. Achilles Gaiferus:cui puto afns
ititate iumflus eft.non amat religione noftra:me tamen aliquando
medico vtitur.Qu^ram ab eo per occafionem(habitat enim inops
pido Rapperfuilla ad i.miliaria hinc) de prolixis illis duabus m'
fcriptionibus,an fingulae lingulis numis contineantur. Vix qui de
cum puto numum aliquem rariorem mihi concefiurum, vt videns
dum ad te mittam : eft enim difficilis in his rebus, experiar tamen
in Britannico CL.F. Sic. De literis meis V iennam curatis gratias
ago: et nunc 'quoqj ad D.Sambucu fcribo,quas mature cui ari eu*
pio,literis eius adD. parente tuunvadmonitus . Qiiod nobilitatis
titulum detre&as,modeftc facis. Noui apud nos quod feriba nihil
eft:# fi quid eft,D.Funckius nimirfi ad te perfcribet,vthoc onere
me leuer. Quod fi nimig occupationes me fin er ent, multis fubinde
chartis tecum xo lio qui periucundum foret. Sifone verum, condi-'
mentariam herbam peregrina, origani fapore, cuius rami finguli
id 'eft, pilulas fingulas feminibus refertas fuftinent,nuper m*
neni.SC parte D.Funduo dedi:ficut SL Cofti Lufitanici,# alterius
qui Zingiber rcferr,fpeximen. Peftis hic inualefcit : clementer ta*
men adhucinvrbe. In ijs qux mififti manuferiptis , de ftibio nihil
dum inueni'; perocium cquxram diligentius : inueniam forte in
Thomjr Aquinatis libello ali quid. Lilium luteum peregrinum ve>
ftrum,fiiie Turcicum j nihil ab eo differt, qui mihi Gladioli Indici
nomine miffus eft. proinde non mitto .Libellos pofthac prxftat te
nullos mittere: nifi aliquos inuenias,qui rara aut prxdaraquav
dam habeant, (qualia quide etiam in antea mifsis nonnullis repex
ri quadam,# de quorti titulis me prius admoneas : vt an defider c,
fignificem. paudfsima enim inter tot ncgocia mihi legere vacat.
Plantam ; quam Cannx Indicae nomine ad me pictam mififti , ab

Hifpania*

t l B E R S E C V N D V J, 7$'

Hifpanis Clientam vocari, his diebus inueni: dum herbas meas
ficcas perluftro, 8Cin folium eius aridum Bononia miiTumhoc
nomine incido. Sagapeni etiam tua folia ficca Panacis Heraclei
nomine ex eadem vrbe VlyiTes Aldronandus ia olim mifit. Thia.»
ipi Creticum vocant herbam , quam D. Funckius a te miflam
ftendit,aliqui Cappadocicum,fi bene memini: acrius amariusqde
eft exteris fiue nafturrq fiuc thlafpios generibus. Ego in horto
habeo herbam floribus , SC feminibus eifdcm (flores vtriufq? qua-»
ternis conflant foliolis : quorum duo femper latiora funt , SC alia
duo minora) foirjs vero multifidis, quam Sefamoidis nomine ac.»
cepi.Eft ne in Sueuia circa Auguftam vlla terra, quam fugiant a*
ninialia venenataiid quod feribit Io. Kenrmanus meusinfuoMe#
tallicorum catalogo ; de terra quidem circa S. Vlricixdemiam
aiidiui. V idi olim Auguftx in horto fummi viri D.Io Henrici Her,
vuarti florem peregrinum elegantiffimum , rubentem , lilii parui
forma. Vnica tum erat planta : nunc forte multiplicata : fruihim
SC femina an proferat.inquire.cuius fi bulbulum vnum(bulbofuni
enim iudico)ab eo mihi impetrare poiTesfviciifim peregrinum a/
liquid SC rarifsimumad eum mitterem, & honorificam eius men
tionem in Volumine herbario meo facerem, memini SC alias mi-» -
hi petenti negatum eife.fed importunitas fxpe proficit. Rdfarum
lutearum SC Mulcatarum plantas adhuc habere non potui. Do»· *
mini Fuggeri habent: plantx vtcunque minimx mihi fufficerent.
Beryllum ipfam videre cuperem , ficut SC Beli oculum diftam
gemmam viiis(vt audio)precij : fi per certum nuncium aliquando

mittcresinfpiciendas:mox,optimafide,remitterem.rpi4quttxe

cP ιόλα J[,z 'ζΐς άτίικωτά'&ις autytj λ9-

ymTuf$i$ y ξάμμασι ^σαΊρν ΰμρια,ι oevv yXctu% Ad mw, dr C&
&υτίρα χολή ίσως ττοτι σρι Ιτη&λω .* ννν <Ρζ SJ& της ayav
αχολιομ, μόλις yz qcy rcu/τά οποία, (ΡήτΓοηχ&ςρτίειν μαλ
λον azr ^υςικ-ωζξ, ii ypaqeiv tjnp) cruyXiycopvTcu* Ερρωσο φί¬
λων \μων άπι mrav φίλταίζ αμ& ώλικρινίςταη · ·
liguri ι $6$. Septemb. 2S.

C ΟΝ R AD V S GESNERVS ADOLPHO
Occani A- F. medico .

DE lapidibus Si metallis exemplaria tria ad vos mifiiamdu-» ·
dum:qux fi nondum accepiftis,doleo. Aliud tibi falrem mite
tam/i non acceperis primum. D. Sambucu tam cito litcras mea*

V I

#

EPISf* COMRADI GESNERt

(tat diligentia)accepiife ac rcipondiife,miratus fum. Refcribaffl
tibi , vbi libello Graeco quem mifit, vfus fuero, vt fimul remittam
illum.Pro fcriptaad mehiftoriaDiaftimeos Vogtij, Sic. magnas
gratias ago.Ego his diebus audiui mulierem Italam afthmaticam
apud nos.mifla huius medicameti grapa tria a filio chirurgo, qui
Piorimbergac agit,deuora(Te 8C fanaram eife : quod fcribo iwraff:
non vt medicamentum (impliciter laudem , aut tibi quoqj eius fu'
mendi author fim,ficut ηεφ lini oleum vt biberes fuaferam, rufii'
cum plane medicamentum, fedfirnpliciter,6£ne abfqj omni in arte
noftrafru&uautexercitatione,epiftolam ad te darem. Ego certe
res meas experiendi non tam cupidus fumi vt valetudinem meam
periclitari velim, quare fiimmi nec ipfe fumam,nec alijs facile
dedero. Folium vero illud , quod a te acceptum D. FuncUius nu'
per mifitiit Gallia milium ad te puto , nulla nominis aut facultatis
eius mentione,cum gufiarem mandendo tantum, non degluticn'
do, exiguam eius partc,illico mirifici me affecit , vt plane ebrius
mihi viderer , &*tanquam in naui per fluuium defeendere oborta
vertigine, idip ter 8i quater repetenti , fimilitermihi accidit, vt
pluribus ad D. Funckiumfcripfi, ac eas lireras tibi vt tranfmitte'
rct rogaui.Poftquam vero ad eum fcripfi,cani etiam dedi pai ticu
lam eius folij contriti cum carne : qui poft aliquot horas fatis co'
piofe vomuit. nec aliud palfus efi, quod fciarmdimifi enim .Et cum
in libro Theueti Monachi Galli, quo Galliam Antar&icam defen
bit, legilfem , Petum apud Americos ( pun ) dift amherbam, B»'
glolfo fimilcm talia accidentia inducere , illis tamen populis ad
fuffitum quotidie in vfuelfe,folij modicum tritum carbonibus in'
ieci & per infundibulum naribus.ac ore fumum haufi, & nihil in'
cpmmodi praeter acrimoniam fenfi. Poftridie maiorem copiam
accepi , 8C vertiginem fenfi , minorem tamen quam excomman'
fo folio. Mira pi ofead eius vis & celeritas ad vertiginem 8C e'
brietatis fpeciem inducendam efi. quare populi illi,pericula prae'
liorum aliauc adituri, hunc fumum recipiunt. Omnino enim ean'
demefleianj non dubito. A Gallis Nicotianam vocari audio, no.'
mine legati cuiufdam, quiGallia: intulerit, ab alqs Pontianam. Si
aliqua eius tibi copia efi, amplius mitte: Vt reliquas etiam facula
tes cius, quas amicus quidam mihi dcfcripfir,experiar.id quod li¬
benter facio, cum ipfius rerum cognitionis gratia , tum vt de fin'
gulis feribere melius poffim, 8C docere aut monere alios, vbi opus
efi. Deus clementiffimus valetudinem tuam reftaurct : qui tum fer
me maxime muare folet fiios* cum aliiomni fpe QC auxilio defii'

tuuntur.

LIBER ί E C V fi D' V ί, fr

tuuntur. Fumus exfolijs paucis faluix minoris &rofmarmilio
cis, cum duobus iuniperi granis, femel nuper a me ore aperto hau
ftus,infpiratuscp naribus » (vt ad arteria fimul Si caput raperetur)
non tantum nihil omninO me offendit, fed etiam profuit, propter
.catarrhos Si frigiditati cerebri, tu fi eo vti velles, fuccim aliquid
forte commode adderes , fed parum : & eodem, repletum etiam
pannum duplicatum capiti circunuolueres.Sed quid ego no&uas
Athenas i Syrupi domeftici tmfoluentis,per ocium aliquando de
feriprionem a te expeilabo. Oxymel elleboratum meum maius,
manifefte aluum foiuit,etiam § ,f. fumpta.· minus etiam quibufdS:
vtruncp licet non foluat, aliis tamen modis ad morbos &fympto
mata diuerfaprodeft,vt pluribus inEuporiftisDiofcor. expofiif.
Si tamen materia non fit crafia , Sia capite ad thoracem defluar,
non xqueiuuat. Tu forte non mcuoxymel,ideif, meae deferiptio*-
nis,fed Iulianicum(quod in Antidotario veftro, viribus longe di*
ueriis habetur)accepifti„Vldmismeisliteris,anforteeriamdehis
Si alijs tibi fcripferim , non equidem memini : ignofceobliuioni
mex , quam mihi no tam artas adhuc pino (quinquagenariusfum)
quam occupationum varietas parit. De caufa acidularum adhuc
laba). Andernaci librum nondum legi. Bibere fimul aquas medica*
tas Si lauare in eis, ego fxpcxgrotis noftris confulo. Si conferre
video. Si quis tamen copiofius ad alui purgationem bibere velit,
eum balneo (ingrefiu) abftinere iubeo eo die , aut ante prandium
fa!tcm,donec purgatio cefTarit, in noftris thermis fulfureis. My*
repfum accepi, euoluhmulta in eo, inftituto meo vtiliarreperi ^ Si
gratias ingentes iterum atque iterum ago. In primis verd in eo,
bonorificaqparris SC aui mentiodeleftauit. Expiftnris tuis ftir*
pium^ tres retinui, exteras quod non opus haber em ,proximere>
mift. Pro his fimul Si feminibus raris D. Stdcklinplurimum tibi
debeo :fub tempus vernum dfc meis etiam feminibus rarioribus a*
liqua,fi admonear, miftiirus . Tutipam illam, autfor te Satyrion
verum, quam in horto D. Hervuarri olim vidi, non putabam in
Fuggerorum edam hortis inueniri.Gratiffimaerit,vndecunq? mi
hi natfius fueris fub ver proximum, fi vixerimus :ficiir SfRofg lu*
tex Si Mufcatx plantx , quarum fpem mihi facis, Doronici an*
tiballomenon primus ego ante annos aliquot in epiftola ad Gui*
landinum fcripfi : quam fentendam meam fequitur nuru Mat*
thiolus , nulla tamen noftri mentione, vt homines inuidi 8i am*
bitiofi folent. Pro Been albo Si rubro, (quoniam nunc iterumvr*
ges S! requiris fentendanvmcam) flores caryophyllorum( aut
Vere Uvir altilis a quibufdam diftos ) eiufdcm coloris , id cft, al*

I

jE Ρ I $ T* COHRADI GESNEUI

bos &rakosfaccharo conditos fubftituerim. ijfubduIces&O'
doratifunt,;& cordi roborando conucniunt : etfiforu? non item
ad Venerem ciendam. Eftautem Vetonica altilis noftra , omni-"
no de polemonii gencrdierba : & quod pharmacopolae Chriftia'
norum , omnes puto , ben album vocitant , polemomon veterum
cft · cuius fpecies plurimae mihi cognitae funt . In Logadij hiera
pro femine Thymelxx, ego Laureolae Germanicx , quam Zy'
landt vocant, femen acceperim, non maiore differentia puto,
quam fiproRhxtico vino,F alernum aeciperes,aur contra. [Cha*
mefxa Germani aeque ac Thymelxa.carem ] non multum autem
peccauerit qui lathyridis ( id eft, cataputix minoris , non maio>
ris, vt tuferibis ) grana , pro Thymeixa acceperit, xqualis enim
vtriufque vis & facultas mihi videtur, quod ad acrimoniam 8C
educendas aquas . Chamelxa amarior eft, &c. Cardamomum
Grxcorum,aut illud lpfum eft, quod noftri fimpliciter Cardamo'
mum vocant, (cuius tamen tres fere differentix magnitudinis in'
ueniuntur ) aut pro eo rette' vfurparipoteft, meo quidem ludi'
cio inquirere autem in fchedis meis obferuationes varias di'
fperfas nondum licuit . Matthiolus fufpicatur Melegetas vulgo
diftas , Cardamomum maius efle : fedillx profero longe oh'
dioresYunt Cardamomo , & acrimonia piperi non cedunt : SC
quod Matthiolus ignorauit , Arabicum feu Arabum Cardamo'
mum funt,Sacolla etiam SC aliis nominibus apud Arabes didum,
apud A&uarium modo Cacula, modd Cachrys,modo Capficum:
quodpoftremum indofli aliqui in compofidonibus quibufdam
in Tapfiam mutarunt , ( vt in Diamargariton Auicennx quadam
deferiptione , qux mortis quorundam occafio extitit, vt teftamr
Lacuna in fui Diofcoridis Hifpanici Prxfatione· alii vero inCaf'
fiam ligneam , vt Matthiolus in Epiftolis . ego Capficum , id eft,
Cardamomum Arabum efle legendum , primus (ni fallor, nam
haftenusnemo prodidit)animaduerti . Quod fi quis etiam cube'
bis pro Grxcorum Cardamomo vteretur , non aberraret is meo
judicio. Vides feftinationem. Si quid ex his tibi pluribus confio
mari petes, fiet alias,*™* βύ. Mihi Melegeta non videtur cum Mat
thiolo magis r cftpere aroma , quam alia cardamomi nomine di'
<fla femina : qux quidem, cum nonnihil fubamara fint,vt Car da'
momum,mihi yifa funt ; Melegeta vero acerrima, abfque amari'
tudine , nefeio quid, fomniarit Matthiolus , vt Melegeram potius
Cardamomu Grxcorum effe putaret, quam id quodnomen reti'
nuit Cordus prxtcr Mclegetam , Cardamomi tria genera facit,

magni'

- . .. / ·

LIBER SE C V Ν D V J, $j

magnitudine tantdm diftinfta.Cqux omnia me habere puto.)Mae
chiolus duofolum. Cxreriim cum omnia haec quatuor genera*
iua femina folliculis includant, ridiculum eft, quod nugatur Mat>
thioliis , Meiegetam fibi prx exteris videri Gardamoraum Grx*
eorum, quoniam folliculos habeat. Melegeta dicitur etiam Nux
farca, 8C Nuntefarcas Myrepfo, 8Cc. quafinux cachrya^vel ca-*
chrys.T emere etiam Matthioius pro Cardamomo* myrti bacca*
fupponit, corruptam Martiad Rotx/iH^Ww yerfionem fe^·
&atus:mc!ius iuniperi baccas auc cedri fubftitiiturus. Piper Indi*
cum feufTliquaftrum quorundam, primus ego (ni fallor) ante phi
rimos annos capficumaiitCardamomum Arabicum mihi videri
fcriplhinquo erraifc me agnofco:etfi lentendam illam meam ali*
qui non indofh, funt fequuti.Cxrerum minus Cardamomum 2fe*
rapioms, nullo capituio aut folliculo inclufum,inlhi ignotum eft,
Quodfiqux cOmpofiria Cardamomum duplex maius & minus
requirit, Cardamomum, quodeunqj habemus, ex tribusillisma*
gnitudine tantum differcribus, duplicatum ponerem,aut cubebas
pro altero. Pro facolla aute 8C capfia vel capfico cacala‘ue,&c. In
Lexico Grxco rei herbaria:, quod D. Sambucus nunc ad me mifit,
innumeris erroribus refertum, verba hxc inuenio: Κα^άμαμο^ηα^
tiw.SiC mrfus, «ay/ew .***!?« re μ%ϊΛ.' Ex eodem didici crocolytum*
(quod non femelin libello Raffs depefte nominatur, Andernacus
& alii duo interpretes Itali, quid efiet ignorarunt, vt di aha plura
d me inuenta)non aliud quam Lycium efle.In Diambra, etfi qux*J
damfolij antiballomena requirantur, vnum tamen ex eis, vtma> '
cis.aut aliud duplicari , nihil vetat. Mihi iam hxc multa no&e SC
fomniculofo fcribenti(vt poftridiefummo mane literas dem tabel
lario)compoiuionem lpfam infpicere non iicet.LiccbitjK cinna*
momi aut cafiTxfoliu fubfti tuere. Pro ijs,quxde ferpcnribus qui*
bufdam 3C r atris vulgo duitis, fcnpfifti, gratias ago. Cxcosillos
ferpentes (^te (Jlmfcxnfcbletcbcr) Cxculas,Grxce Tviphimt:8CTv*
ffbim appello , non afpidas , vt tu:qs Bafilicnfe s qui da m pro vi *
peris adtheriacam vtuntur, eo argumento, quoniam 8C ipfx, νϊ
verx viperx.non oua,fed catulos pariunt. De beryllo tuaproxi*
tnc ad te fcripfi,# gratias egi: remift ad D.FunckiQ. Rattcnaug
gemmam habeo.id eft,oculum felis non Beli,quam Beloculo ean
dem eife ignorabS. Coftum quo$ a te miiTum,zinziberi fimilem,
amariorem, iam prius habebam. ego Lufitanicum coftum, Antuer
pia a ccerfendum, probo .Vale.T iguri.ty ^.Nouemb.die j .

■» H

EP1STOLARVM ΜΕ-

mtCiUALtr Λ CGNRADl G ES N ER t

PHILOSOPHI ET MEDICI
Tigurini» Liber tertius.

CONRAD VS β ESN ER VS C OS MAS

HoltTgthiOi Medico excellenti

Scd])huf<e,

SfEf Λ-Μ tftinc tibi, vir humtinii^me, ingentes gr a
τ tias agere* pro fuauiilinia ilia humanitate tua, qua me

£ J| cumTocijs nuper apud vos, proiequutus es. Sed quo^
ζ&ζαίζ&ί niam ncc ego rhetoricari peritus fum,necp m promo'
deftia tua tale aliquid a nobisexpeclas, fimpliciter 8C abfqipro^*
«cmio ad te feribo , 8C gratias habeo agotp immor rales : hor tor$.
yt ni etiam noftram apud nos aliquando hofpitaiitatcm qualem-*
cunque experiaris. Quod fihortulum nOftrum inuifere oiim vo^·
lueris, ftirpibus innumeris, pro fua magnitudinexefertimi , antra
meniem aut prius inftrufriiRmum illum inuemes , non noitratL·
bus tantum 8ί alpinis , fed etiam exoticis plantis , quar nondum
latis adoleuerunt ex feminibus proximo vere terrae mandatis.
Defiderat te etiamFriims nofter 8C amici alq. Ego quidem, quan
diu nobifeum efle tibi libuerit, totus ero mus fine vlla negotio^
fum exceptione. Veni igitur, vt nos 81 amicos inuifas , Siderea
bus medicis nobifeum conferas , quandocunque ocium tibi fue*'
jit: aut fi idper fe non detur, vi tibi.viam facit©, vt amicis morem*
geras. In prarfentia mitto munuftulum chartaceum tibi δί pilare
macopolae commune: cuius ego funrauthor,fed nomine meo diiV
fimulato. Expeftabo iudicium fiipercoveftrum, tuum inquam
8C pharmacopolae, quem rei deftillatoriar peritiffimum effe , ex*
breui in officina eius colloquio, facile intellexi. Exemplaria o*"
nrnia diftraffa funt,8£ breui denuo a: detur: quamobrem cupio ab*
amicis iuuari,vr emendatior Si locupletior liber exear,alicubie^·
tiambreuior , fuperfluis, fi quae videbuntur , recifis. His diebus
Lithotomiis quidam apud nos, ante fex aut feptera feptimanas vi¬
cane rabido morfus,cum aliquandiu nihil mali fenfifTeti fubito ti^-
aiqris aqvuc fupauenWjinrca biduum miferrime perijt.Morfa eft

LIBER TERTI V

«iam vxorcius,icd leuiffunc , cui ego quotidie aliquid gemiame
propino, fed tormenti ilx aliquid addo ,_quia menfes alioquin ni#
mios experitur. Vale, Si me ama.Tiguri »55 4.Septemb.tf.

CONRA0V5 GESNERVS C Oi MAE
fioltjgchia medko «

i »

PHarmacopolx ruo» magnis meis verbis gratias ages, qudJ
tam liberaliter fuas,aqu£ cinnamomi Si olei de baccis iunipe
n, egregias certi confe&iones , mihi communicarit. Quod fi SC
tu Si ipfe fuccifiuis aliquando horis in noftro libello mutans
dum, emendandumrie aliquid deprehendentis , dc'que eo admo#
nendum me dignari fueritis » rem mihi gratiffimam facietis. Eft
enim arg imsmumhuiufmodi, quodfubinde, experientia prx#
ferum docente (cuius mihi facultas non datur ) emendari poiHt.
Aqur alummofacdefcnprio quam mififti, mirifice mihi placet, SC
fanc apud nullum authorem de ea quicquam legi. Aquae vel oleo
virrioiurc&e paratae , eandem fere facultatem tribuerimad vice#
ra oris,aliai$ corrofiua. Hoc obiter addam, refciuifTe me his die#
bus de Conftantienfi quodam, qui nuncncfterciuis eft.qudd cum
quater aut quinquies diuerfis temporibus epidemio capitisdo#
lore (cuius in mentionem cum vobifeum elTera incidimus) corree
ptus fuiifetjfemper ab eo feftionc vense fub lingua , liberatus fue#
rit. His diebus etiam,cum ad muliere vceri fufifocatione grauifii#
me' affligam accerferer, propinaui primum cafiorei femidradi#
mam cum aqua hyfTopi , SC linteolum aqua ardente intinftum»
vmbilico impofuiiccepir illa mox merius habere , fed poft aliquot
horas , culpa fortaffis mulierum , qux odorata naribus admoue#
rant,redijt malum : tum ego ex aquahyifopi diffolutumhocre*
medium obtuli, quodrecipir.

Caftorei, fmapis albi, rutx ana. $„i. theriaex 3. t. quo illa
oon calido, fed vt erar, epoto , dormire carpit , SC multis iam die#
bus optimi habet, cum deplorata ia.n fuiifet, totius corporis tre#
more , fpafmo , vomitibus, capitis dolore.fymptomatibuspad#
tervexata. Sed fiitnul etiam in facauo calefa&o in aqua , abfin#
thium SC athanafiam fuper yenrriculo impofut Sed quid ego haec
ad te, hoc eit , no&uas Athenas i Tu quidem fi cafus aliquos ra#
riores SC experimenta tua aliquando ad mc fcripfei is , non pa#
rum me obleftaris, Vale in Uomino. Tiguri 1 5 $ j. lunq dic
vigeitmo fecundo.

EPIST. CONRADI GESNERf

CONRADVS GESNERVS COS MAE

Holtytchio medico.

PErgratus mihi fuit Catalogus feminum quae accepifti , tum
propter rem ipfam, qua mirifice deledor , tum quodjinde a^
inoris tui ac beneuolentia: erga me, conie&uram facio non ina^
nem. Ex ijs peto, quoniam tu petere iufsifti,Seme fparganij, Afte^
Xis Attici, Medicar, Been albi, Merueilles, Polii montani, ftc.Sat
erit fi paucula vel vnum aut alterum de rarionbus,miferis.Dabo
enim opera omne, vtproueniat. Stirpes his dieb. aridas folqs char
taceis affixas e Bononia circiter trecentas accepi , & fuperiorc
anno centenas.Pro oleo de cera,magnas tibi gratias habeo. id me
admonet petrolei,quod nuper hic quidam agyrtx vendiderunt, e
Bauaria ( vt aiebant) allatum : Illic colligitur in lacu quodS,©4«
jferfifdben (fi bene memini nominis) non procul Monaco, vbi eo
defia eft S. Quirini -.habebant etiam chartam , in qua copiofe eius
vires erant defer iptac; Aliud eft a petroleo citrmo cpmmiini , co>
lore eodemjfed multo denfiore fubftanria ; De hoc, fi vacat , phar^
iriacopolamveftrum interrogabis : eum'cp meo nomine rogabis,
vt de ofeeo illo naturali (timeo enim ne agyrtac illi adulterent*)cir#
citenvftciam per occafionem accerfat Si ad me mittat, quocunque "
pretio. Si qui fontes apud vos autbalneafiint alicuius naturae p<v -
culiaris,aliquando otium na&us ad me feribe, vt noftro de fontis ·
bus & balneis Heiuetisc Germaniacip libro 'denuo edendo , adij^
ciam. Nullasteliterasadme dare vellem fine ali quo -nyltOi fcipi·
«liin^fruilu.Olei vitrioli vires iam aliquoties expertus admi^
rorr: tamfubito agit, modo fudores copiofifsimos , modoaluum

aut vomitii citat, craffa omnia atrenuat,porendfsime' ficcat. Null¬
ius medicus eo carere deberet , ego pauxillum habeo, vt comma/ '
nicare pofsimriube Pharmacopolam veftrum (quem falutabis)ex
Euonymo,eius(fiplacuent)apparamm experiri. Per omnem Ita**
liam,ad nos vfq? 8i vitra longe iatefp nouo quodam morbo tenta#
ta eft innumera aliquot rayriadum multitudo. Nulla fere hic dev
mus,idem non experta eft. Nemo tamen adhuc inde periit, prse^ ·
ter puerpera vnam a partu quoc# imbecillem. Caufam aliam non
video,pra:rer auftrinam totius fere xftatis confti turionem. Mor^
bus in caftris Italif capit : vbi ex tanto vrrincp militum colledo/
rum numero in tali aeris conftitutione. Si infe<flo,forfan etiam ex
crementis Si cadaueribus hominum equorum^ ( permultos emra
iaGaMorum caftris ante Itunc morbum nefeio qi*o alio interijfie

audio) ί

t I B E R T E R T I V S · t$

audio) aere,lues ferpere Si contagiofa eife ccrpit, $ζ cpidemia,fe<i
falutaris»non perniciofa. Remedia hic nemo curat. Venar fe&io'
«em non probo (cum morbi magnitudo non poftulet, & phlegma
potius cum aliqua bile , quam fanguis in caufa fit ) nifi in paucis
plethoricis. Venas tamen fub lingua , vbi magnus dolor capitis
eft. Si alia non impediunt, vdlirerfecari puto.Clyfteres prodefle.
Decoftum violarum, hordei et liquiritiy cum faccharo bibendum
per fe, vel admixto apomelite modico vel fyrupo de glycyrrhiza:
poft aliquotdies aluum monendam, cum iyrupo derofis perficis,
mixto cum decoihone polypodij,Sic. V ale. Tiguri eo anno, quo
morbus ille, quem Galli coque!euche,noftri j?unerwee/pak
fim graffabatur.

CONRADVS GESNERVS COS MAE
Holti^c^io medico»

AVmmno fuperiori ad te fcripfi., clarifsime Holtzachi , ac IL·
mul libellos duos mifi,vnum pro te,Pf dotrophiam lulq Alc#
xandriniialterum pro pharmacopola veftro , libeilu quendam de
deftillatione oleorum, quae fi tibi redditanonfunt, vt epiftola tua
prae fe fert, doleo: non tam pro ipfis tantilli preci) libellis , quam
quod memoris veftrum animi argumento tandiu caruiftis. Sed
eur epiftola tua adeo nullo artis noftrar condimento inftruila, ad
me peruenit^quin hiftonam aliquam raram feribis , yti recepe^
rasfvel aliquid de experimeniis mis:quar necefle eft multa Bt va/
Tiaefle,in'tot occupationibus tuis.Ego quanquam aliis rebus po*
tius quam medendo' occupatus, fubinde tamen aliquid obferuo-.ex
quibus hoc in praefentia accipe. Elleborus vterqr, fi cum acet© Si
meMe decoquatur, vr fyrupns fiat:medicainentum innoxium', et ad
plerosip phlegmaticos morbos ( thoracis Si capitis imprimis vr
«fthma,dyfpnccam,epiIepfiam>rt^A?*s^,vt ego iam faepevtitifsi#
me' expertus fum.addo aha purgantia 8i corrigenda quadam pro
arbitrio, Sic.ferc vt oxymel luliani eft. aluum, vrinam. Si meatus
omnes, edam cutis^mirifice nulla moleftia expurgat. Audio apud
iros in horto quodam reperiri try^fuppen tfiumen / id eft , Na^
pellum album , albis floribus , qui alioquin foler coeruleos flores
producere.De hocobfecro mihi inquire, Si radicem integram vi#
ridem falrem vnam, mitte in pegmado aliquo, cum pauca ter*
ra vt plantare pofsim : ego inuicem aliud quidpiam Si pulchrius
«nittam,habeo enim Hierofolymiranos flores clegantifsimos, di
alia quaedam.» Radicis Salfx parillar vius , pafsim inualefeit, rc*

f

EPiST. CONRADI <3Ef NERI

iribo Guaiaco.GaiTerusnoftcr nuper fencmfiere IcprofumHei re»
medio a fc reftitutum fcripftt. Si nihil de eius vtendi modo habes
Kdcfideras: putomehabere ali quid ab amicis, quod mittam a'
lias. «.Vale. Tigari i$6o. Februa*

*ij dic %%.

CONRAD V $ (3 ES N ERVS C O S Μ AE
Holtx&chio medico .

PRo pecunia ad me miffa, vir clarifs. gratjas habeo maxima?,
et huius beneficii tui memor ero perpetuo. Vitam maxime ne#
cotiofam te agere facile tibi credo , ego etiam mfi plurimis ira*
plicarer occupationibus , hoc tempore copiofius tuis refponderc
fi teris Diftrahunt me profefsio Ariftotehs Grxca quotidiana, lu»
cubrationes quxdam,xgroti,& hterxfubinde in diuerias regios
nes exarandx.Quod ad ifchiadem,mihi potius opus eflet tuo com
filio, quam vt ego tibi dare pofsim.Laboraui hoc malo acerrime,
cum prius fere ignorarem quid dolor eflct,in coxendice quide le*
uis dolor fuit , fcd ingens ad quatuor fub genu digitos parte exte*
riore:vbi etiamnum manent reliquifcfi digito pr^ferrim premain.
Cum doloris vehementia certaret, ftupor quidam & gramias ex*
cepit, tum na&us forte* nauim, ad thermas noftras defeendi : qua^
rum vfus dolorem mihi mitigauit,non omnino fuftulitmullo qui¬
dem impedimento, Dei gratia,longius etiam ambulo. Quid veni
ante balneum potiisimu mihi profuerit,non facile dixerim, multa

enim variacp adhibui:emplaftra,fonrienta,clyfteres acres, 8£c. Fu*

mus fiuc calor certe ex aqua vitx ardente , crure in lagenam vbi
accenderam, demirto,profmrte videtur. m primis etiam vomitu*
veheraentior cum oxyraehte meo concitatus. A principio eriara
{ morbi, fponte ortum eft vicus in eiufdem lateris aate , quo Jm-lu
' profuifie non dubito, & cauterq alicuius vicem prxftmrte. Audio
certe aliquos vomitu maxime curatos, alios Guataco , clyfterqs,
interna aUjsip non neglcftis : alios terebinthina mixta cum dia*
mxpity ahquandtu continuata : alios pilulis qmbnfdam, alios
fontanella infra genu. Ego in ifchiadicis aliquot , non mteliater
vfus fum emplaftro quodam · quod conftat pice , martiato ,aro,
euph©rbio,inula,oleo de mnipero , portet etiam futhir addi.Cly*
fteribns prxter centaurium minus,fabinam , peridymenum ,hy*
pericum, aliqui terebinthinam. & interdum colocynthidera ad*
dum. Vena in malleolo fons fecla, plurimos iuuat.non folum lan
guinees ,fed etiam pbkgnaaticos,ui:filior. Dyfentena oo us ra*

rtfsima eft. Carani aliquando co potu quem tu propinas» incly^
ft eribus dato, nempe la$e chalybeato : primum per fe, deinde a>
ftringentibus fimul co&is.Feliciter alias dedi panem panium,!»·1
&um c farina fabacea , cui nucem mofchatam SC bolum prxpara^
tum admifeebam, SC piftori coquendum dabam . Vtilifsimam crc^
der em aquam deftillatam i fucco pirorum,pr^iertim fylueftrium.
Sed quid ego noctuas Athenas iOculor 3 aflfe&us non foiitus fum
curare, tura quia ego ipfe hebedfsimo vifu fum, ii affe&us eorum
aliquos non bene difeernerem, tum vt ali quid empiricis SC oph'
tlialmicis noftris relinquam . M .Petrus Lithotomiis noftcr,pnui<*
gnus M.Iacobi noftri defunili,in oculorum curatione bene exer^
citatus eft: empiricus aurem ille Buinannus narpt/uoTy©· ί \μπΗ(βη*
f©· <*('*/>, cuius oculos haitenus curauerit,nondumaccepi:aiunr^
lum etiifuifulTones aggredi.Ego in ve tere ophthaimia, vertas fab'
lingaa fecare iufsi olim feliciter, quo fa&o & cOrpore purgato, vf
ftuip inihmto , poifes vxori tuar deftiliare aquam-hdc fere modo.

φ. mellis defpumati § . v. facchari candi § . ή. rof. rubear. M.i}.
radicum confolidx mai.f .j .f.fcenogrjci aqua tepida ter abluti SC
reiiccati § .f. f. cornu cerui vfti SC abluti vino 3 . f. fpodij de ebore
^.ii.caraphorxj.j.f.limatura: chalybis 3. vi. aquxfonranx chaly*
beJtxq. f. aut pro ea alterius aqux alicuius deftillatx. Trita in^
fundantur per 4. aut 5. di es ad fornacem : tum definientur in cinc^
re lento igne fecundum artem. Colligi aut? debet liquor,qui pri^
miim emanat crafsior. Hunc liquorem nunquam feci, nec fieri vi#
di,fed eritproculdubio optimus:interim alia etiam fieri poterunt»
SC collyrium Nihili aut fimile palpebris canthisqj interdum adhi-^
beri: SC oculi primum lanari muli a, in qua fccnogrxci loti aliquid
bullierit. Tandem fi magis afiringendumputariSjmomenirs dial<
canthi addere potens , fi videbitur. Sed vide an fit fiftula iacliry-'
malis vel encanthis. His vale in Domino, SC me tandem aliquan^
do inuife. Accepi nuper res Indicas quafdam, Balfamum, Succis
num album pellucidum, Takamahaka refmam, Tiguri %$
Nouemb.die t$.

ccnrad v$ ©mrars cosmab

T2ott%gcf)io medico.

ACcepi femina,gratias habeo, fera SC curabo diligenter. Eal<*
thafaris Brauch (quem in Italia olim yidi,humanitatetn eius-
expertus) ad nos aduentus, longe’ gratifsjmus nobis fuit. Herban
fclj&tefraut/vwoftri vocant, nomen Latinum non habeo. Hcs>

hm····

.

> i

,,ιΐ hn[i|

BSH·

■ •M

.· jHP

m

ii

ii

fi

* ii i

M

I

;

BPIST, CONRADI GESNEKt

molaus in Corollario, fibene memini , Iocuftam appellat. & ha*
aliqui locuftas efie nugantur , quibus in deferto Ioh. Baptifta pa*
ftusfft. Herbam cife iudico frigidam & humtdam in fecundo gr*'
du SC laduca: hortenfis ferd facultates habere. Herbam .-ulan,V«

. vtnoftri proferunt ^ylanb/thymel^ congener e efle puto. Spc^
Cies eius altera SC minor, in altis montibus nafatur, quam pro thf
mefara quidam pingunt.Scio in Gallia circa Monfpeliulum aliam
8C veram oftendi thymelxam. Vires omnium eafdemcflc mdico»
ex eadem omnia exulcerante acrimonia, fed %ylandiac noftrx ve*
hementifsimas,quxmihi linguam SC fauces fxpe adufsit vt recu¬
rare vix vafueruntcalid* fiC ficc^untin quarto excciiu.Vale cum
. amicis. Tiguri.

sC Ο N R A D V S GE.SNERVS COSMAE.
.HoltTgchio, medico.

PRo mifsis ad me planris.nbi V;CL,&optimo viro FhaWn*.

copero veftro grariashabeo maximas, pulmonari? Plinq fpc
des , vt primoufpeftu coniiciebam , non eft:. etft florc fimi limo ί
fed echii , m fallorjiun&etiam . Plantabo SC confiderabo diligens
tius Scorpioides illud. Rondelletio di<fl:um,ego quoqj fic vocare»
fed cognomento paluftns (quoniam in aquofis fere prouemt)io^:
leo-Hafnerus nofter de alia quadam mihi ioquums yidebatui , SC
nobis rariore.Filipcndula qux tibi videtur , omnino fic vocanda
eft Monfpelienfem,qux.tutn defcriptione melius facit, ego quo*
obferuaui SC depinxi, Turea: Byzanrq Antoram vocant, id eft, an-
titoram,quoniamTor?,id eft, NapelU.vel Aconiti veneno refiftat,
hoc enim nuper,e Conftantinopoli mifiam radicem, accepi , occ.
Ea quam pro Smyrnio Monfpelii demonftratam fcribis,non ma^
Id eiusdeferiptionem reprxfencat, femine excepto, quod brafsicx
fimile rotundum ac nigrum non habet: Germani jdb ^orR pirtj*
tunrR appellant. Fuchfius olimmalc inter Daucos,. nunc melius

inter Seftlis genera Kponir.Fra(exveUn0c^eiii>ewulgodiA

ftus Circxa ede non poteft,“,cum milij femen in quibjifdam veluti
corniculis nafcens.non habeat, nec rancem odoratam, &c. bola^
ni fpeciem eiTe,flos,acini SC folia teftanmr.Tutiam albam. Poni'

pholygem voco -.necaliudeife puto, quam puluerem illum candi^

difsimum^uc Nihili vocatyefter Pharmacopola, Nonmberga

allatum : ejuamobrem non mitto , vt ne^ Vnguenrum Nihili no'
ftrum , quod ex rebus valde aftringentibus conftat , tutia cinerea»

corallio! vitriolo, camphora, carabe (ni fallor ) SC butyro. Si ta^
* men

LIBER TERTIVi* ? Bf

mcn voles, parum mittam alias. Heri in colico , feliciter vfns fum
dyftere ex vrina puerorum 8C oleo. Ardorem vrina: diuturnum,
potu balneorum Badenimm noftrorum per quinqj dies paulatim
auffo, vt folent Itali, curant .Talia quadam, ex curationibus tuis a
te quocp tuis epiftolis breuifsime afcribi vclIem.Saluta amicos O*
mnes . Vale . Tiguri,anno i$ 61 .Maij penultimo .

CONRAD VS G ESNERVS COSUAE
Holtx^chio medico .

ABfui toto mcnfe in Rhamcis alptbus vallibus^ adrumman»
νίφ T ellinam vallem progreffus , ftirpcs 8C fontes maximi
infpiciundi caufa , mecp exercendi ; duobus in locis balneo vfui
fum ad paucos dies,in vno etia ftillicidio, 3Cc. Literis tuis eo die,
quo difcedendum mihi erat, accep tis,refponderc non potui .Com»
mifi autem negocium M. Petro noilro , qui fe ait Vnguentum Ni*
hili cum eius defcriptione ad te mifiifeiTutiar albae oblitus eft,quS
ego nunc mitto, vtperijfti: etii reuera nihil ab illa, quam Pharma*
copola vefter habet , differre eam puto. Tubercula illa ad.oculos,
ego mevidiflenon memini, vtpote δί lufciofus h.omo,&qiaaeti*
lorum vitia(ne proprium mihi obijceretur)rard curare. voluerim.
M. Petrus fe vidiffeait, fedfuppurata. Forte jammeKnstvxortua
ab eo tempore habet, quod optamus : fin minus, tu pro tuaerudi*
tione SC prudentia, optime et confules .Herba, quam moniales iit
©ieffenljoffen colunt , mihi quocp tecumPhnDiofcoridis vide*
tur,ne<p nobis hic deeft,fed propter Calami (^alntuo) nome aliud
quidpiam eife putaba. Tua: humanitati pro illa miifa, gratias ha*
beo:hcuri etiam prollIa,quam alia quaedam monialis e Sueuia tie
bi miiTt,ea ad manum nunc non eft,repoiha alicubi .-puto aure AI*
gac fpecie eife, vel Ampeli(vt Aelianus vocitaOaquaticar.Varices
antiqua: vxorem meam excruciantraduerfus quasyautconuulfo*
rios earum dolores,!? quid habes auxilij, communica. Abeftmmc
in balneo quo da aluminofo t>f?£u0ft/quod.ei conferre videtur,
fed metuo neftatim recurrat malum, ficut 8C anteafa&um eft.Go*
licum aluo aftrifta non fine febri virum,his diebus curaui,cum o t
mnia reuomeret, &c.primtim clyftere communi inicflo, qui nihil
proficiebat.deinde alio ex fola vrina puerorum, qui egregie' fub*
duxit, 8C vomitus fedauit, non tamen dolores ventris. Itatp infef*
(tonem ex herbis mollientibus SC anodynis,mcliloto,camomilla,
malua prarfcripff, & mox.fedato omni dolore (Dei gratia) conua*
Umi. Nitrum verum, quo multis feculis ars medica caruir,&quo4

Y

jj P r S Ti COWRADI GB5N ER f

nuper vir quidam doitifsimus in Europa inueniri negauit, deco'
ftafomls cuiufdS aqua,in Rhxtis.copiofum inuem, cuius aliquid
ad ne mitterem, fed parum fupereft, quo adcxperirnentaqu^dam
Indigebo. Mittam autem alias vbi copiofms fuero narius. Vale.
Tiguri,i8.Iulij,anno %$6t·.

CONRA BYS GESNERVS C O S Μ AE
fioltigchio medico.

PRo confilio tuo in cafu varicum,maximas tibi gratias habeo
Remifit nunc dolor Dei gratia, vicere fere ^rato Jecimus ^
nimei cauterium ante tres feptimanas,quo varix, qu* mterali «
maior videbatur , SC pervicus tranfibat , tocaerofapertranfu-
fumeft. Nunc 8C cauterii vicus , & qipd antea fuerat, fere f n
funt:fed quoniam irtueteramm eft matum,ab annis quindecim e'
re & iofa viftus rationem nullam fatis obferuat, metuo neb
recrudefcat.Chirurgiam rentamms fueram ex Aegmetxp referi*
pto 8i venam fupra genu amputatures,fcdnuHus chirurgoru no^
Crum tentare aufus eftiegoWfacere ipfos coegiifenv nift^
xoris impatientiam, & in viftu inobedientiamprxnouiflem. Va

Je.Tiguri \$6\. Od ob.dic io.

CONRADVS GESNERVS COSMAE
Holti^chio medico.

AD vltimam epiftolam tuam putaui prdfe&o' me refpondifle,
aded memoria mihi intricarunt nimiae occupationes: a qvi
bos paululumrefpirans hodie,dum chartas in Mufaro meocon >
fas difpono,inuenio literas tuas ( & miror) fine %no, quo notare
foleoillas,ad quas refpondi, quamobrem ignofceshommi Vtoc
cupatifsimo, ita obliuiofifsimo omnium , tui vero femper am
tiisimo. Guaiaci vfumconfulis vxori meae, nec miludifpliceret.
fed ipfa morofior eft, 8L auerfatur. V ideo illi perpetuo cum fna va
letudine & v vicibus pracfertim,rem futuram.per mterualla qnu
dem, vr nunc quoq?,meIiufculc habet.Condylomata & humfmo
vitia,ani prxfertim,nunquam obfeniaui,vt ne honeftiora quidem
confpeau multa , tum. propter oculorum meorum hebetudinem,
tum quia chirurgica traaare non libebat. Gaudeo tameaobiter m
illis quoq* no nihil addifeere. His diebus tofillas in muiiere valdc
inflammatas curaui: et fgilope habenti mufien nuper conmiude^
di4yt ycnas fub lingua fecareqet pilulis quibnfda purgaretur, o<X

LIBER THITIV?; $$

vndemeltitshabuit. Guttam rofaceara fipercurafti,remcdiu com-
manica, 8C quo pafto fe habeat mfticus, qui latis lumbricis labo·'
rabat, fcribe. Ego ad grauidarum varices nihil fani certi habeo,
coniydo tamen oleum de ranis 6C lumbricis profuturum : nam 8C
vxor mea faepe laudauit, 8C viftum minus craffum, &C crurfi quie-
tem profutura: & fi dolor vrgeat , altaqi non difluadeant , fe&io-
nem vena: alicuius in manibus. Ab Iliaca vidifti ne vnquam ferita¬
tum aliquem 8£ quibus remediis i Nuper mulier qugdam robufia
hic, propter peritonaei rupturam circa vmbilicum, in hoc malunt
incidit( quo plane fimili duos alios hic perijiTe vidi ) 8C ab empi¬
rico cum accepiifetparii ellebori albi, fupra infra^ purgata, con-
ualuir. Vale.Tiguri anno i$6z. pridie Kal.Febr.

CONRADVS GESNERVS COS MAE
Holtzgchio medico .

GRatias tibi ago, vir doftifsimc,pro duobus monftris,1tumi#
no quod defcripfifti:hcrbaceofquod mififti. Herba illam la-
ticaulem de achorij genere cife non dubito: nam BC mihi inhorto,
yt ftaeim dixit cum videret vxor mea, talis nata eft:& in fylueftri-
busetia cichoriis memini obferuare. Tufutura gftate diligentius
obferuabis:nam fi ex huius femine alia nafcatur fimilishcrba,rem
fecundum naturam eifc conqcies:fin minus, praeter naturam. A v»*
muliebris fexus meatum facpius,anum vero ita affectum nec le»
gi nec audiui vnquS : quare miram hanc quam perferibis hiftoria,
cum memorabilibus meis reponi. Vale.Tiguri anno 1jlx.t5.Ia11*

C ONRADVS GESNERVS COSMAE
HoltTgchio medico .

SY rupi de rofis Perficis nomine,intelligo illum,quem tu laxa-
tiuum vocas ex multiplici rofarum infufione: que ego primus
ante annos viginti quincp <: Gallia rediens, apud nos parandum
curaui , dC de rofis Perficis appellam : quoniam fic alibi etiam ab
alijs vocari audieram. Libellum habeo Nicolai Monardi Hhpa-
Icnfis , in quo ipfe etiam has rofas fic vocat, authoritate Auicen-
isar,qui vim foluendi ahium eis tribuit: etfi non incarnatas,fed ru¬
bras interpretatur ipfe Auicenna aut eius interpres. Confiat au¬
tem mihi non folum ex incarnatis noftris ( quas Alexandrinas
multi nominant) fcd etiam rubris noftris communibus, farpius

Y a

£P*UT, CONRADI GESNHRI

infufis,{yrupum probi laxantem, S£ftomacho gratiorem parari.

Ex incarnatis fa<fhis,tefte Monardo,non fohim ventrem lenit, fed
etiam vtramque bilem Si pituitam deiicit , Si humores aquofos
potenter attrahit. Sic ille: quo magis fperandum fuerit, ftrangu^
rix quoque eum falutarem futurum .Sunt qui cum rore decoquur,
.Nigrum illud aculeatum, quod ad me mififti,non radix eft,vt
pauper ille putabat, fedfruftus , nempe Tribuli aquatici : perue-*
'lim autem obfemari a te , quo in loco crefcat ( audiui Si ego olinr {
in lacu aut ftagno aliquo agri Tigurini inueniri , Andelfingae ii
benememini) vtpoffimmandare mittendum ad me cum floret:
nam cum flore a nemine adhuc (puto) pi<fi:a efthacc planta. Ano
non perforato multos nafei, apud Cardanum nuper legi. Vaccam
fuifle Perinthi , cui cibi excrementum attenuatum per veficam
tranfmittebatur,fcribitAriftoteIes : difleilust^ anus denuopro-*
pere coalefcebat,inquit, nec refecando euincere virium poterant.-
Vale. Tiguri.Anno 1 5 6 3. Aprilis 15.

CO N RAD-V.S . G,RSNERVS COSMAE^

Hhlizgchio medico.·

REmedium illud rarum fincipiti imponendum, tibi foli Si vni
ex medicis Ctcfaris a mepromiifum, vt a Cardano accepe-*
ram do&iffime Holtzachi , non inuenio , nefeio vbi inter myria-*
des fchedarum mearfiSi foliorum tanquam Sybillx latitat. diu ac
diligenter fed fruftra quaefiui : vbi primum inuenero, ne dubita,
accipies. Non omnino quidem defcriptio illa a Cardano miifa fa>
tisfacit:adafthma & catarrhos praecipuum eius vfum facit : con-*
fiareait exdr opace Pauli Si cantharidibus , fed modum &pon'
der a mifcendorum non exprimit; Si Pauli dropax duplexeft,ma^
ior ac minor. Medicus induftrius ipfe componere rite poterit, vt
fiat cauterium potentiale, vt aqua e cerebro extrahatur. Quod fi
curandum tibi aliquando diuturnum afthma contigerit, vel alia
caufaex catarrhodiuturno orta vel auila, fignificabis mihi: inte-*

• rea enim forte Cardanus plenius admeferibet, hoc raro Si
'difficulter facit, & nunc vbi fit ignoro :putant relido Mediolano,
Bononiam migrafle. Sin minus , aliam quandam dropacis eun/
dem in vfum deferiptionem habeo , cum aliis quoque ad afthma
remedijs, Sic. quae communicabo tibi candide, modd aliquis cer¬
tus nuncius a te mittatur, ne mihi interridat(exemplar enim vnu
cumhabeo)S£ tu breui,hoceft, intra dies ofto remittas. Ad vari-* -
«€£ praegnantium nihiliingulare habeo : vt neque circa ftr angu-*

■ · ” nam*

LIBER TERTI V $♦

S7

riam earum, angufta Si perexigua mea praxiseit : permulti hic
fumus medici : ego ad lucubrationes me contraho, Si praxim mi*
nimc affe<fi:o,ita fit, vt pauca admodum experiri liceat. Sperarim
autem ftranguriam ingraitidis mitigari pofle , fi per interualla
aluus eis foluatur cum fy rupo de rofisPerficis:fic enimpartim c*
uacuantur, partim reuellunrur humores': Si inrerdum,fi biberint
decoihim de radicibus althaeae recentis cum paiTul is di faccharo,
ita vt ad palatum earum temperetur, 8i iucunde fumatur : 8C cum
fimili decofto lac amygdalarum paretur. Vi&us fit emplafticus,
minime mordax, Si potus parcior:acidis omnibus abftineant , SC
falfis feri. Vale. Aprilis fecundo,

conradvs gesnervs cosmae

Holtx&chio medico.

Vdd tibi curte funt defideria mea, vir dariffime,eo nomi'
ne plurimum te amo. Si debeo tibi quantum tute volueris.
SerrunTabste miifa/pergrata funt: prodijt mihi Anagyris non fe^
mei ad cubiti altitudinem : fedpoftea frigore peri)t,vt Si alixpe-'
regrinx quxdam arbufculx ; Meliifa illa a quibufdam Turcica
cognominatur, odore omnino ingrato Si proximi ad cimicis ac^
cedente; cum noftra vulgaris non ingrata fit (ctfiFuchsij naribus
aliter videatur)Si ad citri odorem accedat. Papaiier album-diii'
genter feram ( vt etiam reliqua) vt videam quid ab ali) s generi^’
bus papaueris,quorummultahabuihabeo^,differat. Semen iftud
nigrum * wjyWtrwer ficut Si Anagyridis, femel prius aut iterum
vidiffe me puto,Cayrinxnomine,feminibus i Cairo Agypti pri^
mum miffis.Iis feminatis, nil mihi proitcnit. Quxautemfit eius
planta, cum non viderim,dicere non poiTum : Conqcio tamen Έ*
benum eife, cui Laburnum Plini) quoq? arborem cognatam faciat
eruditi quidam. Nafcitur autem Laburnfi in noftris etiam regioni
bus, (circa T oggemburgum. Si in Vallefix alpibus) Anagy ridi ίϊ>
miilima.ego duas eius arbufculas alo inprato.Origanfi peregri*
num, acrius longe noftro, iam pridem mihi in horto crefcit, {emi* '
na,fi voles, accipies. Didramum Creticum ficcum etiam cum fio^
iribus habeo. Interim voluntas tua mihi grata eft. Vagatur apud
nos , verius quam gratia tur, pleritis quxdam maligna Si ccnta*
giofa, in qua nihil fere expuitur ·. Moriuntur amem inde multi ;
quarto aut fextodie. De remedqs adhuc dubitamus. V idetur ta>-
men fefta malleoli vena eiufdem lateris, potius quam bradii) con '
uenirc : Si antidotus aliqua aliuduc remedium cum fudore ab ini*

Y *

' w y

. ■ · J · V I

i ϊνφ

lEPIStf. €ό&ΚΑΧ)ϊ GE S N ER Ϊ

fio.Si apudvosttiam eft, tuam fentemiam expefto. Yatc,iat«l
pharmacopolam , 6C amicos caeteros. Tiguri ι$6+. Aprilis die
decimoquarto.

CONRADV S GESNERVS COS MAE
Holt\dchio medico .

PEftis apud nos mediocris eft. Dominus mifereatur noftri, &
vt peccata noftra,ac flagelli authorem agnofcamus,# «a Le*
uemus cladem , largiamr. Ea lueris quidem ems
eiufdem apudvos quoque muiumefle imelligo Ele^uarq de
ouo defcriptiones ego etiam variashabeo : probo autem prxcx
teris qux camphorx aliquid accipit, cuius demptionem ex Di
fpenfatorio Auguftanorum medicorum impreflo , ad te mitto , SC
inde nos «ii hic confecimus : iuffi tamen pharmacopolas noftros
addere defcriptioni fulfaris citrims.f. & nucis vomicae pondus
duplicare.Pimpinella d Germanis vulgo difta,tfib£rneU/ ab Ita^
lis refte faxifraga hircina vocatur, Pimp mella autem veri alia
eft S anguiforba F uchsq , cui a peponis feu cucumeris octoreno'
men inditum puto. M.autemliteram anteP. recentiores mdofti,
fxpe ponunt, & Graeci hodie praeferam : quare pro peponella,
pimpinella ab indo&is vocata eft. Vtraque autem vires aduei fus
peftilentiam habere videtur non vulgares. Poftenor cmm Tor^
mentiilx & Pentaphylli facultatibus mfigms eft: ficcat, aftnngit*
roborat, 8C refrigeratmodice. Prior autem, hoc eft, Saxifraga hir*
cina, calida eft in tertio gradu , iicca in fecnndo, meo quidem iu^
dicio,minimc aftriftoria, tenuium partium, mcidens.K aperiens,
diuretica admodum. & calculos vel arenas pomis propellens.
In receptis Latine feriptis pro Pimpmella.earn quxpiopric fle vo
catiir /ponerem .In Germanicis verd , y el c' Germanico fermonc
translatis Saxifragam hircinam(id eft,Pimpmellam a Germanis

falfo fic diftam ponerem ) vt in Eleftuarii etiam iftifoni

fltione, fi forte in defcrtptione veftra ingreditur. Audiuifti forte
rythmum illum c ccelo , fcilicet delapfum.

LTemmenb tfiberncll/ , . . . n,

rtnlfenb ir fd?itelt/ vbi omnino Saxifragahircina mtelli^

mmr SCc Herba Tunici non aliud eft, quam qux flores , caryo*
ohvllos vulgo di&os , fert : Betonica altilis a quibufdamdittf
cuius flue vrbanx flue fylueftris radicibus aliqui, vtuntur: Licebit
autem etiam floribus vti, qui 8L faccharo conditi, feruaripofTunt,
gt pro Been albo rubroque vflirpari , cum illis veris carcamus.

I i Β TBRTfV S, 88

IfipeftiS curatione} fi quid vtile expertus es aut experieris, comr
munka mihi: vndique enim viciniam meam inuafit, &a:grotanr
tes aliquot ego fubinde inuifo ac pericli tor , nili Deus me feruet.
Commendo me precibus tuis, Ego vicifsim, fipetas, maiori
©cio,de noftris obfemationibus aliquid ad te dabo. V ale in Dor
mino. Tiguri i$6 4. Septemb.die 24.

CONRADV S GESNERVS TADs
D uno Lac Arnen fi
Medica·.

ACcepi mi D.Dune.quarmififti ab AioiiToMundellat&fgrar
tias habeo,refpondebo autem illi, vbi certior fuero de Thea
tro ipfiiiS, quando tand£ iit abfoiuendu, 8C an feorfim,quodipfe cu
pif»& ego fatago.Hinc Bafileam ad Typographum feribam, ac f>
mul eius litcras mitia . Qudd fi commodus eius nuncius nunc aut
breui contigerir,has ipfas velim ad Mnfidellam mitti :i]S enim aer
quiefceqdonec certius fcripfero. Nunc enim in Thermi s plura mi
hifcftbere permoleftum eft . Ifchias mea pauld leuius habet , fed
ramanre Thermas ( vtfds ) remittebar, integram reftitinionem
Vixipero : fiat voluntas Domini. Fort^ etiam D. Mundella his
cogniris,ali quid coniiiq aut remedii ad hunc morbum dabit. V ar
le. Badae apud inferos, fic enim Thermas, quibus vtor, vocant*
Augufti die 20. Anno t$6e.

CONRADVS GESNERVS I OAN ΝΊ
Fabricia MontAno, Cnrienfis ecclefia minifiro.

Mitto vnciam tlieriac* noftrar, ea modo recentior, modo anr
riquiora medicis laudatur,pro affedhmm diferimine. Ego
inediam tibi magis conucnire puto , eamq? mitto , De illa fumer
re poteris drachma:, id eft, aurei nummi pondus , admixto mor
dico vino albo generofo , in quo pulegii ramuli tres aut quatuor
ccrperint effer uefcerefemel aut iterum : vel ipfa pulegii aqua adr
mixta , fi bona St quat pulegium redoleat, reperitur. Sumes aur
tem diluculo, ita vt horis minimum quaruar poftea ieiunes , ner
que quotidie , fed fecundo aut tertio modo die fumes , &! fi forti
vt fit aliquando, fomnicufofum tefaciat , abftineto eo die quo
concionandum tibi fuerit. Temptftiuior eius vius, vbi dolor alir
quis , aur aliud morbi indicium-feprodir. Si aluum forte' fifti ab
«aaniir*adiicnas,aIiodie medicamento aliquo emollienda erir.

BPIST* COMRADI G E S N E R f

e rxfertim lenioribus pilulis, quas fine cura vocant Sedhis ίη rc*
bus veftros quoque medicos confides. Vterque pharmacopola
nofter probe parant hanc antidotum, finguhs expofms, vt med
omnes fpecf ent & indicent ante compofitionem : ea quam nunc
mitto , aSebaftiano noftro conferta eft , quam pro munufculo
dono, nec eft quod pro tantillo gratias agas : alias, fi voles, mit*
tam alterius pharmacopolacuntereft enim nonnihil, quoniam pro
opobairamo,non eundem liquorehi adraifcuerunt, Srt. Cotona*
ftri baccas & fefeleos fpeciem , cum commodum erit mittes, ante
hyemem Si niues:fin minus , cxpeftandum erit vernum tempus.
Valo Timm - - - r''AriK d«V

CONRADVS GESNERVS IOHANNI
Fabricio Fcclefifl Curienfis tninijiro·

T^NRoiis quar per affinem meum mififti, D. Fabrici, gratias ha*
l^oeo maxim3s:exijs rarus mihi fuit frutex, cui folia funt coto*
nei mali fere, vnde cotonaftrum , vel cydonaginem appellarim,
fupina parte candicantia non fine lanugine , rotunda fer c , baccis
rutiliSjficcis, carne Si fucco nullis, feminibus intus quaternis tri*
angulis. Is quidem qualis quantusip fit frutex , per ocium pluri*
bus mihi deicribi velim. Si femina pauca maturiora mim.Ereuius
hicc 8i incondite' feribo , propter lfchiadem mihi recentem, quo
malo totum crus dextrum obftupefaftum mihi eft non fine mole*
fto dolore. Alter erat frutex, nigricantibus, rotundis pomis po*
tius quam baccis , fucco dulci diluro'q? plenis , vmbilicatis ,
baccarum fimilitudme: qui etiam in Albio noftro crclcit, fedtru*
rtumhaftenus maturum, nondum obferuaueram. huius etiam le*
mina, fi occafio ferat, hoc eft , poma maturiora pauca mihileges.
Itali puto quidam Pyrum ceruinam nominant. Ego quia anti*

quum nomen nomnuenio.MyrcomaUdeautPecromelidem tan'

tifper nominabo. Pifturam eiufdem accepi, vrliodic a Theodoro
affine tuo. Sedi parui cuiufdam rquanquam id Sedum non eft, lea
Linarix vulgo diftarfpedes, nam anno fuperiore inhorto miiu
creuerat. Ampliffimo D.RegisGallorum Legato,libros noftros
non ingratos fuiiTe, gaudeo, tumeo nomine officiofifiimam ei ia*
lutem dices :& qudd non fcripferitn, valetudinem excufabis:gra*
tias quoepages pro liberalitate eius inpirtorem , qui quanquara
imperitior mihi videtur , quam.v t accurate pingat , tamen in ira*
noribus pingendis.mihi fatisfaceret/ed quoniam plsrarqucttir*

xr BEH-TERTiVirr 89

pes iam prius mihi depiftae funt, fictu & Myrtomalis* & Linari*
violacea,de quibus iam fcripffine fumptus iam fr,uftra fiant. Poft*
hac no cupio milii aliquid pingfinifi nominatimfortt? exprefiero;
pra:fertim cum quardam recentes abstemifl^inhorto mihivi^
reant, & ficcac etiam melius a meo piftore exprimantur , quam i
veftro recentes. Animus BC voluntas veftra, rei ipfius initar-mi/
hi Vale. Tiguri \$6 q. Iulfidie u.*

CONRADVS G E S N E RV S 1 6 A N NI
Fabricio, Curia.

L Iteris tuis mi D.Fabxici, quas accepi ludentis, certe' refpon*
di omnibus,fed video aliquas mihi non redditas : nam & nu*
per fcripfifti te quafdammifiiiead D. Funckium, aut per adole<
fcentem qui cumipfo degat:q,uasjionacccjpi,;&r nunc de deftilla^
tione Rhxtici vini reiponfum a me quaeris, ego vero nihil raled
te feriptum accepi. Depiduris ftirjmim ante odo dies fer ipfgSC
alia quardam fiatis copiofe, literis M. Theodoro affini tuo conv
miliis, fcdillar,"Vt.video,male curatae fiunt. Nunc etiam quanmis
argre tibi fcribOjpropteiifchtadisinorbum,iqiiO grauiter labora^
re miper ccrpii quapropter ignofcesjnconditisliteris/Quod pie
duras tam varias mihi fieri curalii , maximas tibi gratias habeo,
animi quidem tui in me propenfifiimi refpedu,nam pidoris arte
laudare iionpoiTum, ac malim in pofterum, fi quid tibi rariufcu>·
lum viiebijtmyvel recens, fi fieri poteft, vel ficcum etiam floribus
& folfisprxfertim in libro compreifis, adme mitti: tum quia mv
ftri pidores vel aridas plantas melius Stviuidiores pingutquam
vefter recentes:tum quia ita cauebirur,ne aliquae mihi pingantur,
quas iam ante probe pidas habeo , ficuti illas quas nuper mififti .
Pyraftrum Idaeam dico (fic enim voco fruticem illum baccisni'
gricamibus,dulabus)S£Scdumparm1ca:ruleisfloribus.,eilenim
illud non S edi, fed Unari ae^genus. Plantaginem etiam alpinam fci
tiffime pidam prius habeo : ficuti etiam·, Polyanthemon illam aL·
pinam, quam Poly calathon dixeris,ciiius flores caui & calathoru
fere inftar multi conferticp coliculu rubentem ambiti t, e radice (vt
fcribis)latefccte. Frutices duo,vnus Perficifere folfis,aIcerrotun
dioribus,omninonihil aliud qua Salices qugda alpinae funt,quod
in vtroque fapor,in altero etiam feminis fpeciesoftendit. Solent
autem in montibus nafei ftirpes quxdam, congeneres quidem fis
quae m planitie nafcuntur, fed longe minores s & foliorum figura
ita differentes , vt non temere ftatimdignofcantur, vtTuffiiagoi

fepiST. C CffJRiCD Γ 1^1

«loina Viola alpina& aliae complures. Sed nihilo minus ingeft'
tes vobis gratias habeo, quddmeiuuartdt« exh.brandifradio,
Mntumiaboris-fufcepiftis : nec ego minuS erogratos ac fi omnia
K mihi notia cfifem.K i piftore veftro optimi exptefe Q,io
iton maiorem amicitix noftrx vim efle «ultimarem, q ··
lafcribendi libertate diUbliai pofler , non ita candidi
feriberem, Mufaimalpinii floribus purpureis, mfi fallor, mofchs
odore aliquando in montibus legi , quem an ra tuo etiamobfer^
uaris ftire velim s «alias maiorem huius generis ftirpem , vni

eum radice iignofa ad me-mmi NafturtioIum alpinum denuo vie

dere gratum fui.,perfxp* in ercelfis

Rariflima mihi fuit vna, quam lnfummisiugisD.Jtontifclla (vt

fcr.bisiinuenit m rupium ftifluris,V mt w»**’ **»/· ·!««>
re ranunculi , maiore , fatis amplo , *c. hanc enaro j pe o al s ad
me mitti.fruticoliorem v t fcnbis: curabo emma meo P‘«oredee

pingi ficcam.Frutex ille folijs moUtculir/ubrotundis.Ianuginoe

ns, ignotus mihi eft,« florem f ruit um% quales ferat.cognofcrro
feueo. Stare amplius nequeo, minus enamfedere na me fatigal
mea ifchias , quamobreraigtiofce. Vale. Tsgturi. Anno. 1 5 « »*■
Iuli) die ip.

. CO NRADVS GESN^B&Vl ΙΟ'ΑϊίϊΠ

Fabricio, Curi^J

i Vxha&enus fcripfifti K

f tafuerunt omnia, δί plurima fani ignoiarertfi miiabstc
afccepmcm, quod ingenue profiteor. Quod vero libertus indicam
«inoris veftri pi&uras parum mihi placere , & fumptui hac in re
parcendum eiTe, malle me ipfas herbas vel recentes vel aridas :no
Hm re idcirco in pofterutn velfcribendo vel mittendo parciorem -
dfe Ita® rocro fi quid offendi,vt ignofcas-.fcio te amantiffimo mei

animo omnia fecfife.nihilabs te peccatu el^fedfiqutdej^, cubiam

9ta/uM WWW tarditate fuit , Stio grauiora efle tua negotia, & netas
R*ab equis ad affnos(vt aiurtt)trahi. Sed quoniam parttm natura
rei herbariae ftudium tibi conciliaittt , partiti» ita corporis cxcrci*
ms faluberrimis fiueris,ac fimttl mihi gratificans :ego,quantu iv
me eft oro nt hoc ftudiu prorfus intermittas, hoc prae krnm tam*
pore;quOego'hoc vnuni ago,« proptef ifchiade (emiciaudus do*
mi aut invite faltem fempef me continere cogor.Tua <!»«»«*«
me dicendi feribendiue Ubertate.quacunq; vfas fue·
fcndar.PerpUcuitmihiUnncn wuna> quo noftrain ittam autcrv

Os

I l SER TERTIVl. fi

treii cclebrafti,&pre eoingcntes humanitathuj gratias agdmam
& mihi k<iluiucundiffimiifuir,crit<|r»dum vhtam, aliquoties ;6Cfi#
brum meum De Fontibus medicatis» it quando rccudetur,ornabit*
Lemnq verius quocp libenter vidi» an vero operi meo conuenianr,
nondum fatis deliberaui. Quod fonti ii caloris caufatn in fulfur SC
mimum reijcit» non probabunt eruditi.Quamuisenim Ariftotelc#
putauit aquam fine fulfure nullam calere : conflat tamen calidos
fomes nonpaucos,fuifuris.cxpertes effe: SC contra, in quibus fuU
fur abundat, frigere. Circa minium vero prorfus fomniaiTe vide^
tur.ncc vllo authorehanc Fuam opinionem tucri.Interim officium
tuum gratum cft. Onocrotalum quem mifi,ad me reuolare iube^
bis.namhic nulli funt venales» §C argumentum hoc me^curiofititi
tonuenituVale.Tiguri.Anjiou ; 6 i.Martij dic 20,

CONUADW -6ESNERVS IO AH HI

Fabricio, Curiae,

Nimis tu quidem offteiofe mecumfemper agiS}charii?imeFa*
brici, QC tenuia edam mcaprtedicas : quibus ego longi ma/
lora me tibi debere, vt agnofeo libenter, ita prar flabo iludiofe » fi
tempus poflularit, & me* facultates tulerint. Rogo autem, vt
iimplicius SC familiarius in poflerum ad meferibas. animus tuus,
tanqtiam veri amici» dC fratris inChriflo, magnorum mihi mune^
nerum inflar efl. Equidem amicos genuinos , nihilnoninuicem
debere tudico : neque debito illo abfolui quandiu viuunt , AThoc
ipfum debere, eis longe fuauiffTmum effe, BC ipfiffimum mutui a*
moris vinculum.Carmen Grarcii meum tibi placuifTegaudeo,nec
minus quod in lucem non veniat charaflcmm prnuri a. Hebed>
©r enim eius genius efl» quam qui lucem bene ferat. Sat fuit mihi,
tibi gratificari, quantum cius potui. Mutuum vero carmen nuk
lum a te , quem rebus magnis » hoc tempore in primis,occupatif/-
ftmum effe fcio,dcfidero. Sciofcrcundam & felicem ingenij tuijim
condendis carminibus venam effe , & aliquando forte aliquid ex
illo fonte petam. Monachi illius Francifcani \νφχ*7Μΐίτατ»ρ inge^
ilium admiror. Mitte aliquando aliquod de pidluriseiusfpeci^
men. Balne j Bormtj tibi falutaria fore, exiflimarim : nec dubitas
rim milii quoque profutura, fi lfchias mea , cuius rcli quite ma^
nent, tam longum iter pateretur. Sed ad Augufli vfque initium
multa: mutationes contingent , quibus confilia noflra ceti nanis
gium vemisaaccommodabiraus. Valc.Tigwri. Anno \$6 t.ApiL·
lis dic tj.

„ X »

o

E FI ST* CONR AD I GE SNERf

r CONRADYS G E S NE R V S IO ANNI

Fabricio tC uria.

DOleo valetudinis tu* vicem . Quanquam autem lumbru
cum vnum aut alterum excreuifti, non eft necefle plures ad.*
cffe. Memini multos vnum aut duos excreuiffe, & omni
moleftia liber a ros, quod vel plures non adeifent, vel difloluti pau
latimaluo redderentur. Corallm* (marinxhcrb* ) femunciam
mitto & dono , cius dimidiam aut tertiam partem in puluerem
tritam , non cribratam , mane fumere poteris e iure piforum be*
ne falfo, in quo etiam vna aut altera bet* radix , fi haber i pordt,
incola fit. Sed pridie vefperifub fomnum , vellem te deuorare
drachmam femis pilularum vite feu communium, e qua tere pilu'
l*quintyfa<ibxfintcnmoxymelitefcyllitico. nam alioquinCO'
rallina pueris fere foltim dari foiet, tanquam infirmior pro aduk
tis. A prandq initio memineris, vt plurimum nucleos perficorum
fex aut feptem deuorare,namSf. lumbricos eliminant, 8i alias v*
tiles funt valetudini. Suadeo eria vtabfinthati vini ad aliquot dic*
hauftutn in prandeo primum bibas , poftquam parum cibi ingeU
ferisedeinde diebus aliquot intermifsis, repetas. Si paratum non

habcs,vinabbnojabfinthiumficcuminqcecumpaucocinnamomi,

tnulx,& galangx ae modico fale .Poteris etiam quotidie, vel·
pius , mane quantumpifum eft vel faba , grumum falts-dcglutirc.-
Cappares, autoiiuasmeni* adlubeto. Ex radicibus betarum oc
cichorii in aqua elixis per fe, veVcunrnafturtkyaqHaiLco elixo mo
diee,fale di oleo,& aceto aut vino copiofc adieilisacetarmm pa>
rato ;Et cum flores perficorum eruperint, vnitmaiiral rerum ma*
ntpqlumin acetario edas :aut exmuitiplici eorum infufione, fy ru*
pum . Tolumni parari iubeto: Ex ficcis cardui benediftifolijs, cum '
pauco cinnamomo ; fonticulo di faccharo putuere parato feu tr a*

geam, qua vtariscum pauco panetoftb madente vino,mane, vel a

cana. H;rc dKlumbricos pellent; Si valetudini tu* in vniuer*
fum, vt fperOjConferent.Si opus erit, quod non puto, alias valens
tiora mitra. Memini me nonfemei lumbricos iredecim cubitorum»
«xpulifle, &c.Vak<inDomino,Xiguri annosi. Martij die 7.

CONR AD VS G.ESN ER V S l GANNI
Fabricio X uria.·

N

Obiiiifimi viri D.Fridcrici a Salice,doaifsima adteepiftoir
furama cii l£titia Si voluptate plegi, cradite.n.Sf

LIBER

T E R T

IV S .

genrer fontem illam acidult^ita vt defideraba,defcripfit: & cofol
larium de altero etiS fonte feu riuo,fanc memorabili, addidit. Et
quanquam ego de medicatis fohim fontibus lucubrationem infti-
tueram,tamen hunc quotpnonprjtermittam,fi vixero. Specimen
iilud ex fontis dcco&ione, fummopere mihi placuit, raram enim
omnino peculiarem aquae illius naturam ex eofaciicconrjcio:
materia eft falfa dC amara : quam equidem nitrum amarum dixe'
nm: nam illud quod e fonte Scuitim excoximus , falfum magis
eft, & acrius. Sed cofiderabo diligentius paulatim,& in libro hye#
me proxima xdendo,vt fpero,iudicium meum, vna cum D.Fridc*
ricidefcriptionibus & honorifica eius mentione exponam. Epi'
ftolameius ad te remittam, vel cum hac nunc,fi potero, veldieVc*
neris proximo. Cum adD. Fridericii fcripferis,fummas meono^
mine gratias ei ages , quod in hoc officii genere adeo promptam
8i diligentem operam nobis nauaritimccp huius beneficii m«mo/
rem gratumcp futurum promittes, & exemplar libri,quandocun'
que editusfuerit, me rraniimflurum. Gratulatus mihi ium certi
plurimum ex epiftoia eius perledba,de tanti viri nobilitare,do<ftri
na &authorttarcprxceIlentis , non vulgari erga me beneuolen^
tiaiDcinde quod te quoq? 8C D.Bullingerum noftrum (cui epifto*
tam 'exhibui ) tanti faciat, cognofcerc tucundifsimum fuit. De>
bebam fane' tibi quoqgfuaiufsimemiD.Fabrici, horum bonorum
mihi conciliatori, vebplauftra gratiarum agere, fed non dubito a*
flimum erga te meum i ita tibi notum efle , vt etiamfifimplicius 8C
inciuilius fiepi recum agam, minime commouearis.V ale.Tiguri*
Anno i$6i.S eptembr .die j , -

C ΦΝ-R^A D V S G E S Nf E R V S' I OANNl

FabrktOy Curtes

Nimium tuverd officiofus es charifsime Fabrici : quafi veret
amicitia noftra non maior fit , quam qux tale quicquam re^
quirat, adde etiam occupationes vrrinq* noftras , maiores , quam
vt hoc officiofo genere feribendi, occupari nos finant.Sed tua quia
dem erudita epiftoia meoble<fi:auir,ego'qui breuius referibo , nec
tecum certo ciuilitate atep humanitate, veniam peto. Gaudeo ali'
quid eife quod te obleftet in eo quod mifi volumine. Praeceptoris
nomen, quod mihi tribuis, non agnofco , & vteo in pofterum ab'
<Hneas,rogo; Flores qui apud vos media hac bruma florent , mi>
yatus furn. Floret nunc in hortulo meo Arthritica fpccie . oiima te

2 I

Ef iST* CONRASI CESNERr

#iifa , qux fingulos flores lingulis petiolis fuftinet .-Floret etiam
«ypoglofsis ftu Laurus Alexandrina., cuius folium ad lemitreu
prominet c medio folio lingula,!* qua flofculiterni prodire folct:
fcdvnus tantum in eo, quod mitto, explkitus eft. Ex Italia plan'
tas duas accepi.Arbufcula cuius flores mififti, Diofpyros a non'
nullis vocatur,in Creta Codomalon: Bernenilbus, ftubtrle/no'
ftris wilb ftittenen / ic. EleCtuarium ex eius fruftu paratum ha'
beorabundat in Albio monte noftro.Vale.T iguri. Anno if 6%X>c»
cemb, di c ipfo brumali,ho c.eft, br cuils imo .

CONRADVS GESNERVS i.o anni
Fab ricto iC uriit.

NObilem hunc U eruditum iuuenem, quite tibi reddit, Scbr
pionem N. nomine, humanitati tux,chanfsime D. Fabrici
etiam atqj etiam commendo .Noui iplum diufamiliariter,in vici'
nia enim apud M. Petrum Correctorem , ante duos aut tres circi'
ter annos, hofpitium habuit:menfa vero vfus eft D.D. Petri Mar'
•lyris. Virtus eius Si pietas nobis omnibus notifsima Si luculenta
efti^oi^ nomine merito a nobis omnibus mirifice amatur .Vixit a*
^Kquandiu Geneux, vndenunc venit, Si inde i viris pijs Si erudi'
tis,admcalioscpliteras,quxde eius virtute Si pietate amplifsi'
mcteftantur, attulit. Quidpetat,autquainreeiadcflepofsis,ex
ipfo melius intelligesr&proculdubioD.Bullingerus ad te etanrw
plifsimos confutes veftros perferibit. Id quidem prxftare vobis
facile eft, ipfi verd 8i pijs ex Italia quorum nomine petit , necef'
farium. Facobfecro mi D. Fabrici, vtintelligat, feSUommen'
datura tibi a me eife , Si meam quoqj itt gratiam , fi opus foret , te
aliquid fafturura. Etfi resipfa eiufmo.di eft , y t ipfe pietatis offi'
cio exigente, non in vilius hominis gratiam , te altosq? viros bo'
nos xquos Si fautores ac promotores habere mereatur. Sena il'
la fylueftris , Colutea quibufdamdi&a , cuiusfolliculi inanes 8C
inflati, femina quxdam continent,nafcitur ne fponte apud

vos < nos in hortis colimus , uerbnmnefudjle quidam vocant;
foliaferc,vt Sene folia , aluumfoluunt, fedignauius. Baccx i lix
rubrx rotundx , vmbilico quinque partito infignes , quas mififti,
non funt Cotonaftri, fed Chamxmefpili , quam ego fic vocaui 8C
defcripfi cum operibus Cordi pagina zt 4. ybi proceritatem efiis
cubitalem foltifn eife fcripfi,proceriorcm enim non videram: ita'
que bene cecidit quo d. aber rafti s, v t hoc obiter addifcerem.CotO'

t Ϊ S' E R T ER f I V SV <$%-

aaftti folia maiora fimt, baccar non adeo rubrae , nec ita rotunda^
netgvmbilico (imiliterdiuifo. Huius quoqj ali quando planta ptr*
uam (parua enim facilius quam magna crefcit,&: commodius por
tatur,) vnam aiu alteram ad me mitti velim , fine hoc vere adhuc»
fiue autumno^ vixerimus . V ale. Tiguri, anno , Marti] die io*

CONRADY $ 6ESNERYS IOANNI

Fdbrkio>C uri*.

QVod tanto itinere in meam gratia tu St D. Ponti fella Ycff
fatigaftis,nouo et maximo beneficio me vobis obligaftis.
Det Deus vt aliquando me vobis gratum exhtbcS. Quod
adhiftoriamftirpiummeam maturandam, antequam humanitus
aliquid accidat, in hac prxfertim artate, tam eleganter Si grauiter
xne hortaris, recte tu-quidem & amice facis,daboq? opera vt quo·
ad eius fieri porefhdeinceps admonitioili «i jr par eam. Nam Si ipic
indies magis magiscpfenriome hominenr,nec procul a mortalita
tisfineabefle. Qii^de fontibus acidis duObns illis in pratis mon-»
fanis fitpra Curiam fcripiifti,ifon fifte voluptate legi: a oprO miflb
experimento ac limo gratias habeo , eonferamilludciim experi^
mento alterius quOd pridem nrififti. 0anhtf>o:n vdlrum video
prorfus eunderriefle cum Gleaftro Germanico Cordi:in cuius dee
fcriptionclacunac qUiedS a Cordo relifta: funt,quas tu Si D.Pon*
tifellafacile poteritis fupplereper ociu,fi florente ©bferuaftiSj.erc»
Alafafie arboris,vt Engadim vocant,nomina Si magnitudine di-#
fcere ineundum fuit-.nam apud nos multd minor nafatur circa Si-»
lam torrentem prop£ urbem. Non eft autem cerafus illa fylueftris
quar Mahaleb Arabice dicitur, vt tu putas:etfi piatura illain Cor-»
dt libris folio & frutitu ei perfimilis fit . Mahalebi vertr fructum
M.Tacobo dedi,& locum fupra Vucfam vbi nafcatur, edocui, EiuS
nuclei duntaxat propter odore ii remedia quaedam, Si calculum
renum prarcipue, expetuntur. Alafas nomen forfan , ab Alaterno
detortum eft: quod nomen Latini veteres vttf cuidam arbufcuhe
fylueftri tribuebant. Hodie a Gallis v italis ad diuerfas,ni fallor^
refertur. Cum pofterioribus tuis accepi folia & flores Colutea: ΐ
quibufdam di<5tf,ego Senam fylueftrc vocare malim, no quod ve·
re gentilis fit Senc.fed quia magnam in folqs,fruftir ae viribus ft*
imlimdine Iiabet.foluit enim aluum paulo minus efficaciter quam
ipifrScna. Aliqui propter raritatem ac pulchritudinem , aut etiam
Yhwunedkurajin hortis alum. YaIc;Anno yfaQ&dbris dic uw

EPIST» CONRADI GESNERI

tCONRAD V S GESMERVS I Ο ΑΝ N I
Fabricio 3Curi<e .

OCcupationibus tuisignofco mi D. Fabrici mihi vicifstni

veniam peto, (lucfcribendoforte.fiae aliter offico meo mi<
;nus Catis fecero .Quod ad ca!culum,condoleo tibbeius quidem ru*
xiimentft in me quocpfentio. Non dubito , quin fraga adhuc apud
vos reperiantur.Ea bene matura in phialam aqua ardente optima
plenam conrjcito,pofthoras quadraginta cirdter,colato , Sirur^
fuS npua fraga in eandem aquam ardentem inqcito,ac ite i ehnqui.
to optime tefta etmumta,ne quid expir et .Prima autem fraga qupr
poft jcolamram fuperfunt , per linteum valide exprimere poteris,

Si expreifum eum liquore, feorfim ieruare.Cum vti voles, ter aut
quater in menfe , cochlearium plenum funtesmane. Si addes pul*
uerem de laccharo cando. Gratum Si efficacifsimii hoc remedium ,
<ft,quod aliqui vitra viginti annos calculo confli&atijprx ceteris
omnibus, quj innumera eis diuerfi medici prarfcripicre,mihicorri
mendarum. Sed in viilus ratione curam adhibebis,ne crafsi Si vi*
fcofihumoresgeneremur. Confule igitur medicos veftios,8£ ter
aut quater in anno leui purgatione vteris. : interdum folio aquae
calida:, cui incofta fit copiofa malua, chamxmalum, hedera terre-
ftris^artemifia.melilotuSjVacuo ventriculo. Mitto nunc aliam her
bam, fiariapp Germani vocanr.eft autem ceu mufeus quida ligno
fus δί vimineus,vt huius quoqj nomen exploretis mihi,fi quod m
apud YOS,aut D.Pontifella Italicum quoq? aut fux patnx-.amate*
nim montana loca , Si Ybiqjferc celebris. Semen ei in panniculis
pulueri fimile „ quod mire efficax eft contra calculos. Pulmona·1-
fiam aliqui vocant, a remedio pulmonibus celebrato : inrjci tur SC
vino pendulo C mucido ) vtipfumreftituat. Repit per terram , δί
radifces agit vbi contingit,per interualla, &c. Dubito an Oanbt*
bom frutex , pofsiteiTe Lonchitis Indica Diofcoridis. Videat D.
Pontifella per ocium,an virgg eius r.eftj finr,tricubitales aut rna<
iores , a radice ftatim numerofx Si rubo crafsiores , 8i an cortex
frailus fubrubeat* Velim etiam fuccum mihi exprimi ex acinis 8C
decoqui ad fpifsirudinem mediocrem. Audio te habere probati^
fimum quoddam remedium pro mammillis mulienh Id ex te co*
gnofccre velim vbi vacabit :intenm hoc meum tu accipe . AdCa^
taraftas( Latinius fuffufiones oculorum dicunt , noftri ffarren)
quas pleriqj omnes chirurgia tantum curari poAeexiftimaru,*

doftifsimo Si amicifsimo mihi medico pcrfxpe experto, his die^-

bus

L ί B E R TUflV $. Cf3

busmyfterium hoc ad me perfcripmm eft.Ex fece olei & ompha>
ao.id eft.de vuis acerbis cxpreflb fucco,vnguentumfit, quo ma/
Ium hoc ftne morfu & periculo curatur. Placet remedium Theo^
phraftiadpeftem, adhibitis gallorum podicibus , 5Cc. nam&alij
quidam doflifsimi de peftc fcriptores.ide tradiderunt. Sed prius
cuocari toto corpore fudor debet, tali medicamento plerunque,
(pueros enim excipio.)

JMieria ea: optimae S.q.philomj Romani^.f.camphorar, eu^
phorbij anagran.iiij. cornu monocerotis, autterra: figillatae 3 . f.
cum pauco aceto diluta bibantur, & fuperfudet aeger. Huic ego
(cum gratia Dei) plurimum confido. Valc.Tiguri 64 .Iulq dic zt .

' ' '·-· . o

CONRADVS GESNERVS
Fabricio t Curi#.

IO ANNI

PErgraramihi fuit epiftolatua do&ifsime Fabrici» qua non
folum amicitiam noftram dfficiofe confirmare voluifti , fed
condimentum etiam addidifti,quo ego quidem maxime dele&or.
Quamobrem gratias tibi habeo, & Cquid pofthac edam rariufcu*
lum inueneris, mecum vr communices.oro . Ex tribus illis herbis
quas mtfifti,prima,quam vulgd ab auro denominant.PoIium eft,
aut Peli] fpecies, & a medicis ac pharmacopolis pro vero Polio
Vfurpatur.Noftrifpeciem aliam , Diofcoridis deferipttorii magis
confentaneam, Lugduno accerfunt. Sed omnino generis vniusfpe
cies dux funr.Nafcitur apud nos quo^ fatis copiofe, fed vno tan^
tum in loco, & angiifto traftu. Altera Apio fatmofimiiis,millaa^
pud nos eft:memini tamen circa lacum a felibus diftum , inifenif»
fe. Sefeleosfpeciem neq? ipfe putarim. Nam omne Sefeli radices
vegetas 5i fatis validas habet, BC caput radids.fetofum, quodS^
alqs quibufdam vmbelliferis , fed paucis contingit. Sed neepPe-»
trofeiinum Macedonicum, hoc enim Galenus in petris quidem
montium, prxfertim Macedoni» /nafei feribit : fed adeo medica-»
tum 51 vehemens » vt nullum Api] genus acrius , amarius^ repe-»
riatur, quibus etiam qualitatibus vmuerfam thcriacam inficiat.
Ego Aftrantiam in eius vicem fuppono.Oreofelinum appellemus
licet, quod Si montana (it herba, 3C felino quamfimillima. Semen
eius maturum admemitti cupio, vt certius iudicem. Tribuit enim
ei Diofcorides femen cumini,oblongum,acre , odoratum , tenue.
Noui & alias duas Oreofelini fpecics. Exiftimandum eft autem
nullas prope modum herbas dTc , quae non genus aliquod confti*

Ε Ρ Ϊ ST. COI* RADI G ES N ERI

ettftnt/m duas aut plures fpccics diuerfis diuidendum. Gcnnananr
vnam prifci dcfcribune , mihi decem aut plures fpeciesnotxfuni,
Tertia.Caryophy Uata alpina, quae vt caetera mino r eft campe
•βί vrban*,fic capitulum feminum multo maius habet, mftar pe *
cilli hirfutum,5i fi bene memim,incamim. Vale ,Ιηηη die 4*

C O NIA D V S G E^ERVS· I OAN N I

FdbriCW,Curue.

PRopofuiram vos inuifcrtluc *«a« , ornatifsiint Fabrici,

fed Voluminis mM*fr.Wwedmo,diumis, quam puabam,,

protraila, & xdmrn mearum {dificaiio.haftenus diu & adluic me

dem vems nomen ignoro. Nimirum quod in Oceani

bis vfu venit vt multoru veteru nomina ignoremus, quod Ocean*

eifccs , ab antiquis non fint deferipti , fed mediterranei duntaxat

maris, cuius G?*ci Latiniip accolx flierunl:^X^^;S
uva contingere non eft mirum : alpinas emrq herbas pauotsimas-
memorant authores,& fuas fingulis ferme regionibus peculiares
haberi certum eft.Herba illa fol^ tenui ter

tiiame,hailenus nunquam a mc vifa,plunmu me oblectatu^ ma^

gnam eius vim,vehemens in guftamacrimonia^rguit Oble«a,

Sit me etiam rarum illud Pilofellx genus: quanquam e nam prius
videram, 8C pinxeram.Gnaphalmmalpir.um vocemus
bula illa tibi incognita , vmbellis aut potius corymbis Aerum
uolis SCfuaueolentibus,vt fcribis,aridi quidem nihil olent, ew*
ipecies quibufdam videtur : ego ver o«**» , qui
feni a nondum viderim. Thlafpi enim omne , ji
habeat oportet vtfV*»W «*/«o nomm «%«■*»*· Vak,

Auguftidie^.

CONRAHVr GESNHRVS 1 OAHN1
Fabricio yCurtee,

PRo literis rois,mmiuii*quidem o£ficieffsiliis,doaifsimeF^
brici, & rebus variis puicfierrimiscp, quibus vnaimfsismedi»
tafti, plurimum tibi debeo, Philonem tibi gramm c^gtudeo^d

t I B H It TERTI V Ϊ.

*4

aiqs alias mifsitandis me faltem non vndiquacp ingratum tibi de#
clarabo. Vellem equide te aliquidd me petere, nunc quia no petis,
leuicula qufdarn & nimqs interuallis,mitto.Da obfecro mihi vc*
niam, qui te hominem grauioribus 8C facrisftudij^occupadflimu.
tuigis meis tories interpellare non erubejfcam. Si mihi hoc medici
veitri autPondfella pratftarenr.ddtnere cibi effe moleftus «Gladio»
lus minor tuus,proculdubio Crocus montanus cft, antiquis etiam
memoratus: tale enim omnino quale mihil^croci floribus, Bene*
Martmus, vir eruditus, Bern enante bienni 3 fiiis eoioribus
pi&uadmemifit : femina haftenus no videram. Crefcitne apud
voscopiofti quo loco? quali foioian in vllo vfu aut honorei radi
ce.s plufculas.vr pang3, cum occafio fuerit, vtpromittis,cxpefta^
bo .LunarumGrzcam,quam Flitteren apprilant,muitam iam hic
habemus, fed floribus inodoris.quibus odoratis genus alterum rc
periri audio, hadenus mihi non vifum. Violam quoqralpinam iU
iam , coeruleis floribus feite' differtis infigncm , quS abstc miflanv
-piantaui,aliqui Lunarqs adnumerant, 8C vim ferriattrahendi;(ita
vt equorum etiam tranfeumium vngular foleis ferreispriuentur)
atmbuum:quamrere,ipft-viderint.Raramihi efl: etiam arthriti>
cac (pon 04>ietffelb(0mhnen) ilia fpccies, floribusfingults, non
•in corymbis.Mififti cum reliquis fpeciem Aquifolix, @tce

«benbcn paImene)nulUs per marginem foliorum (pinis , praeter
quam in mucrone: quod an ei perpetuum fit, & ad quam a ki tu di ^
nem perueniat , feribes aliquando , & fruftus maturos mittes , E
commode fieri poterit olim: aut plantam exiguam cum radice.
'Vale. Ionii dic 1 6. Anno tffp.

CONRAD VS GESNER VS lOANMf
Fmckja medico do&ifiimo, Mmmingx.

GRa^ifsimum eft officium tuum , quo meas ad amicos %L ilio#*
rumad meliteras,fubinde tranfmittis.charifsimc D. affinis:
& «quum er it, vt aliquando de graritudine cogitem . Flos Ite
sniffus , hepati cx albae nomine deferibitur a Valerio Cordo de^
fcripdonis plantarum libro z. capite »15. vbiego Iconem quo^
que prxmift . Antiquum eius nomen apud Graecos aut Latinos
nullum inuenio . S axones & a!q quidam Germani ii aber
Vocat, vnde Hcpadcj nome Cordus finxit: exiftimamr.enim hepa
ti prodefTe,eft quidc fubamara. Fotam vocabuloquoda fuo appel*
laat.quodnoftra lingua fonaretfcleanfrafft / Grxce

a %

EPIST* CONRAD! GBSNERt

vt Schneebergerus meus annotauit. Eso his diebus me purgari
fcrupulo vno Gratioi* herbae tritae, admixto cum rob fambuci

cinonl: vnde copiofc SCvoipitu Sialuo purgatus fum a pmutavl

fcoia Si aquis maxime, non fine moieftia. Hoc etiam D.Occon
(cripfi.Nuper cum remedia quaedam darem pleurmc? anui,deca»
ftionem fornogrxd meam , Si parum oxymelms , Si c . ea melius
habere cccpit, Si per aluum deiecitfcarabei genus mgrum,longiS
pedibus. Si cornibus quocp longis, ac flcxilibus,articulatis, vncii-
que plenum pure, vinum, longitudine duorum articulorum dig '

ti : prius autem aliquandiu in ventre nefao quid mquietum et veU

dicans fentire fe querebatur. V ale.Tiguri 15 6 4 . Manq diezs,

CCO N RADVS » GESNE-RVS 1 OHANN1
. Functio medico,-

A Ccepi quae D.Occo mifit, Si gratias tibi ago;Vxoristu£ va- *
A letudinem Deus Opt.Max.reftituat fua gratia. Qiiod vrina
interdum crafla Si feri nigra eft, ηδ malumin hoc mor*; ° ^

videtur, prarfertim cum in hypochondrqs et lumbis non mair a
beacMenfes forte hon fatis purgati ante huncmotbum > & nunc^
etiamin ipfo morbo } huius rei caufa funt : interim vero-nitinaiu
ra Si facultas expultrix validior eiTct,non poflet malam hanc^ *
«eriamexpellcre:quamobVem fpero eam ante fohtmum , >caia
uenre, melius habiruram.'Tuinterim pro tua induftna et pfo.p ,
cies, ita vt non nifi leuiter euacues per mteruaila. I nm^veh·
eam fumere oxy melitis noftri $ . i . f. cum duplo f>; rupi delnnom.
bus , aut de liquiri ria,fi tufsis adhuc infeftet, Si hoc vel lamber^
vel frmalir*bibere,cum aquis hyfopi et crehorq ana | Xidq? con
tinuaretriduoirSi oxymeli meum nonhabes., Auguftahaoere po¬
teris nam D. Achilles paratu habere folebat.Pofthaec leuiter pur¬
gabis cum decoifo communi, aut fimili,oprimc colato, cui fyru-

pumderofisfolutiur. vel de cichoriocumrhabarbaro-vel vtrun-

cue addas. Deinde olei vitrioli guttas quinqj, ex vnc^H -d aqu*
abfmrhii cum 1 .f.fyrupi violarum dabis fi placet per bidimnupo'
teris autem Augufta habere D.Occonts opera, qua viabunde vel
aSurharto Pharmacopola mihi chanfs imo acapier.Sic fperanna
©mnino , Si febrim primum defituram , Si qux eam 1 comitantur
fvmpiomata. Matri mxhis diebus calculus nioleftus iuit;

1 fumcmeliufcule, lapillo excreto, habet. Vale.

Tigqri 15 64 .ppftridie Pcmccoftcs . ·

; 1·Ι Β Β R , τ Ε R Τ Ι Χ ^ ,

CONRADVS GESNERVS ΙΟΑΝΝΙ
Ftmckio medico.

L Itera! tux feptirno Decembris datx, tardius huc perlatx funt,
iniis attingis quxihonem illam. Vtrum venx feftio fierFde#
bearinpefte ante aut poft fudorem: quam ego certe velim diibiam
8C diftmiitione indigentem relinquo. Vt plurimum tarq^n & ih
plerifque, fi ea opus iiaberexger videatur, ante fudorem, aut e*
tiam fine fudore quandoq; imperanda videtur. Nos haftenus ex>
periundo nihil feri? effecimus, nulla in tempore data ©ccafidnc#
Jvlunc Dei gratia in totum ferme' remittit peftis , maximo frigore
oborto. Nos iam perfepe vtihiTTmum experti fumus aceti ftilla^
titium1iquorcm,curus compofitionem ctfi tehabcreputo}hic ad*

feribam. . ' / .."V*./

Nuces iuglandes immaturjf n iugUndiwn dcfeftufemd erit? s
rum cortices Tamarifa radicis accepintusdicebit & Fraxini corvccm
ponen )circz diem S .Tohannis in primis(nos hic in Osflobri etiam
immaturas adhuc inuenimus de fpede quadam metandis, quae
tiOn ante Solftitiumgerminat) numero centum, minurarim con*
tundantur aut concidantur. Scabiofx, Verbenx,Solani,Sempcr^
uiui ana;M.i.mifceanmr,6i affufp aceto optimo bulliant; dein ftc
maneant per noftem,poftridie defti lientur igne leui. Sic habet de
icriptio, quam teperi in libro Germanico AugUftx olim ixilufo:
<uius titulus eft. dSaienbcr po.n uiler ai jjny 9iind> cn^ei*
gu ngtUerfibcn plaueren/ic. fub finem eius in libello fanc vtili
Micliberis Schrick de aquis deftillatis : tribuit aurem hanc com'
poiirionem medico Tqrcx innominato. Do fis eft, vtferibit, co'
chlearejjf grotoditum.Ego ad prxferuartdum tam parum dar£m,
adcuranuiim vet o vnam aut. alteram vnciam. Omnino fudorem
ftatim mouer. Mifceri poreri t-ei, theriaex vel alterius antidoti do
fis conucniyns. Gratus Omnino liquor eft, & internos xftusxgre*
grt extinguit fine VHa noxa ; «1c vires labantes reuocat mi re , fiue
per fe,fiue cu fyrupo de a<ido cirri fucco detur. Dcfperatos etiam
xefocillat. Nuper virgini terno die a decubitu coniiiium quxren*'
ti, duo cochlearia eius dedimus: vnde cum ftatim circa cor meliiis
haberet, neque fudaifet antea , pauld poft remedium fudorificum
dedimus, fudaui r, conualui t. D . G f Viro iam defperato/cumdedif-'
fer mulier quxdam,qnx a nobis acceperat: hoc, inquit ille,omhia
qux medici haftenus dederunt, remedia fup erat. Plurima tefti<
noma addere poiTem,fcd hacc fufficiunt. Egofolidi paium expc*
* j-i a' |

SPtf Τ· 60HE.AIH GEJWSItt

«triri «olfum : in tot» enimfac pefte , nunquam i principio νβ^
*»! fum.non fumpto primi cmedio »ut Ccftj ‘»"^‘2**58'®

Vale. Tiguri i $6 4. Nouemb.die tp.

CONRAD V:S GESNERVS IOANHI
Funekjo medico.

REfpondeoD. Octoni : ad quem lircras mea* non obiignare
cumftaruiifem .tiefcio quomodo oblitus furmfcd ^eif^u
tu quoque legas.fi placet, S £ poftea mittas. Tertias qualitates aut
facultates e fecundis manare puto, fecundas i primis. InterinV
tcor multas rerum multahim rationes nobis etfc incogmtas.qua
«mforci aliquae.nulla qualitate fatfbUUcd a «chore caufa.for
ina cffcntiali fiunt ·. multa vero form* tribuere puto bommes.pro
pter infernam. quoniam caufas rerum, quas
ion indagant. De tempeftiua feftione verne ante velpoftfudo
rera vix aliquid ftabile decerni poteft , cum circumftantix tnfin
« «eide?e poffint , propter quas medicus ex arte & ,n Juftr.aftt.
aliquid mutare poteft ac debet. Omnia mea pr*propera,«.»»«4r.
Kprarfeftinatione penf aboniuafunt. Igiiolce occupationibus

meis D Bullingerjus te rcfalutat.is ante biduti primum exiuir.df

^Ciooem habuit .Oxy meli meum experior pefte correptis etiam
vtile fiue a principio dentur drachmas dux, circiter cu aliqua leni
alnum foluente potiuncula , .fiue etiam poftea . vt venenum pro.
•trudatur a centro adfuperficiem & apoftemata, vtqj meatus cor.
potis diuerfi aperiantur drachma vna, vel}, f cum &pa aut aho

sratoliquore.Mitto editionem fecundam libelli noftri. in qua dc

phlebotomia prxfertim paulo fufiuS . Vale. TigutUJ
cerribris decimofcptiiBO..

iOJH·

t im τ e κ· τ i v s.

COHRADV S GESN E-KV S IOANNE

Furtckjo medico.

i TOdie alteras tuas accepi,vna cum gratifffmis mihi D. Occo>
J7”lni»,& D.Culmanni lireris,quibus refpondcbo vel nunc, fi li¬
ceat, vel proximi. D.Culmannumnoili puro, conuiiloremmeum
olim fuifle.anno aut amplius. Vir eftplanc bonus δί eruditus.Pro
Kfo officio quod nobis in tranimittendis mutuis literis offers,
gratias ago. Gratum fuit δί quod de eidiori] piiris floribus dc*·
fttllatis feribis : an vero calculi illi eius vfu in puero expulfi, a rc-e
«ibus aut vefica oriundi fuerint , non fatis exprimis. De arterio^
tomiailla, qua: meo confiho feliciter fucceffir, non vacat ntsnt
feribere. Summa eft: Chirurgus hic laborans immani hemicra^
meo do!ore,meo corifilio arteriam in crorapho affe&o ( vbi arte^
ria inflata apparebar) per tranfuerfum amputauit, & fubito con*
ualuit , δί ha&enus multis iatn annis non redijt dolor : cum priut
anno interpofuo redrjfiet. Mira efthiftoria , aderat δί D. Thad*
datus Dunus. Oxymeli quoque meum noti vacatiam deferibert·;
multum quidem a lulianico diftat. His diebus pleuriticum fefletil
bibliopolam fepmagenarium , vena non fedta, oxymelitis vfu 8C
, decoftione rccnogrxci mea,curaui,Dei gratia, probe. Is verdfi>
bi anrequam me accerferet , cataplafma elx abfinrhlo in aceto fer f
uefa&o, calidum ter quaterue adhibuerat , quo alias fe adiumtA
aiebat,nunc fere' nihil prodefie. Hoc quidem ex abfinthio reme*
dium alias etiam ab Empirico quodam valde mihi eft commenda
tum in plcuritide, vt no dubitem ipfc edam cius periculum facere
alias .Hxc fcio te cum D. Adolpho communia habere,cui me excii
fa, quod non feribam: conniucnt oculi, nimia iam noilc. Vale*
Tiguri »5 65. Ianuari] die ai.

CONRADVS G ES N ERVS I O ANNI
Funckio medico»

AAcepi charifs. D. affinis, numosD. Simleri noftri; 8( alia»
D.OcconemiiTa:& magnas tibi gratias ago; Beryltu quorg
gemmam cum C3eteris,Ubcndffim^ vidi: 5C eam cum his remittam
in pegniario feu vafculo ligneo , fi mater tua turdfieri polfe pura^
acceperis, tu quoq? curabis, vtnon nificertiffimo nunciorD.
Occom r r utras, vbi ru prius infpexeris.Eft fanc pulcherrima δί
jtiagni preci], nec vidi pulchriore. Si fubdiefereno,imd fubte<f?o
Mufco milii imuend,ipeculariumCfeneftrarum)imagiiii·

νΛ

^EPIST. CONRADI GESNElU

i regerebat, intuearis , praeter candidum ^plendo/
fera coerulei virefeentis aliquid ammaduerres. T« **** »9 **

rude quoddam fpecitt.cn olim i gemmario em, ( «tuis c ·'
cocruieihabec)non berylli , fedaquxmarmx nomine
noftri quoque Berylli qomen non agnofamtifapphm a,«tc'" Pc'
dem hanc gemmam efleputam „&,prxduram efle, ideoque,m «

fcuipenduminlimaeius parte aliqmdrciilqlle. PluradeBery

ex Colleftaneis meis nondum impreffis perquirerem ac deC m
berem tibi.vt maiori voluptate infpwestfednon vocat. Etdium
i Galliis Auguitam tranfirtiflUm plane nouum milu fuittquamobe
rem miftarevolui. tllico autem magnam acrimoniam fenfl . , ««q
gradus, qux plurimum ialiux aquofx eliciqvt ea ere qup P

f urgani aquas,Laureola,Tliymelxa sauuufmodi.paulo poft ee

tiarn vertiginemfenfi , cui alioquin non fum obnoxiu , p
die cum rurfus manderem, fingultum 51 veaiginem rur us ·φ|
os ablui, X cochleare aceti forpfi, itadifcuffa cit vertigo. Qu e

quid eft, veneno carere nonpuro:in cane experirer ii plufcuium

haberem, fcdfolium integrum inultus dilcerpo.Depingam.donec
integrius , aut plantam ( quod optarim) integram affequari K ne
prorfujinbw·», Vertiginofamvocabo, donec aliud nomen a
diam. Vtinam D.Occo plantam integram K femen m,h. acquire-
rc potfet vndecunque , & qux de eius natalibus , nomine viribus
feruntur, percundUtus ad me feriber et ali quando . E adem vero
opera de alia etiam noua herba in Gallias nuper allata ( Si Lug
duninota, Nicotianam a legati nomine ^alq Ponttanam velPo'
tium Theucti qui Galliam Antarfticam fmpfit»vocant)mquirat
δί femen petat-.iccmem eius,fed imperfeftam habeo, Si mira qu^
dam de facultatibus eius ad me perferipta Cxterum planta illa»
quamD. Occoinfyliia quadam ducatus VmrtemUrgenfis vni-,
cam reperit,frequens nobis eft, V nfer fhmweti fcbule appellar»
hoc eft , Calceolos virginis a forma floris], qui magnus , luteus»
pulcherrimus, Si plane calcei forma eft.Vfus apud nos nullus. De
veteri nomine dubito , quidam vir doftus Lonchitin primam efle
putat · ego ad Alifinafi? fpecies refero. Fruftus, femen, odor SC
fapor cumfucco glutinofo Sifubacri, cognatam

effe arguunt-, ctji radix teificulata non fit , CofmofandalpsPauj
fanix forte fuerit : nam Si fandalq formam refert flos , Si piwftii
ceu literis quibufdam notatur , etfi Paufamas Hyacinthum efle
conqcitjfedhuic cum fandalio nihil. Domino SimUronoftmpo^

LIBER TERTI V 5. $7

dagrieo , fi quid tu quoque confilij , de fimtemia Rondelletij , vel

aliud dare potes, remnobisgratifsimamfeccns. Oblitus fum aci

D. Occone fcribere.de puluerelouisdirto , quo D. Achilles Gaf/

ferus, ni fallor, in podagricis vtitury vt de eo quoque fententiam

fuamperfcnberet. Remedium quoddam-cft fimi Le fere Oiatefla-

rontheriacae.fedpluribnsadmixtisrpuluisfitjaeramarus.jcuiali/

qui etiamofla combufta addunt,id<p|iro magnoarcano caelant,

per totum fere annum, quotidie drachmam fumi iubent.iEgo me/

dicamenra -.varianda,, -tum qiiianarara alias alia defiderat, tum

quiavni.affu€taparumamplius.abeam0uerur,cenfeo:S6pericu/

lum videtur ,ne tam longo vnius medicamenti tam validi vfu,to/

tus corporis habitu&nimium exicccmr. Ήΐι Vale.Tiguri 1*64.

Nouembris die quinto.OleovitrioIi alias, Salias oxymelitc no

ftrq, quartanarios quofdam curaui. nuc cuidam neutrum horum a

me da tum, p rofu i t, fuccus autem gentianae bis datus,illic<5 febrim

omnem licet grauifsimam,.adcmit :’ficut_& alias prius, vt tertia/1

nam notham, 6£c.D:Vuolphius 8C ego curamus cholericum quen .

dam cholera morbo acuto laborantem: cui heri dedimus oleum

vitrioli,& vifum eft p rofuilfe,ac mouiiTc aluum,de euentu, fime/

«ninero, alias. Vale iterum.

» ·

JC OHRADVS gesnervs felici

Blattero Dofiori medie q
Bafilienfi.

PRo beneuol entia ma,doftifsimePIat«ere, quam verbis prae
te tulifti,cum ξ (late fuperiorx nobifeum efles^nagnas tibi gra
tias habeo, experto autem vt reipfa quoqueeorum quee defidero
aliquid praeftes. quod.fi feceris, & amari me abs te inteiligam: 8C
officq erga te vicifsimjnei , memor ero. TheopliraftiParacelfi
feripta qucccunqueJiab.cs aut habere potes , cupio oro enixe vt
mittas, vna cum libello quodam eiufdem authoris apud vos (vt
referebas)imprefl’o .Ex rebus mariqis tuisPaftinacam,Folypum»
Spadam SC Lacertum,fi pjam,mitte:fiue commodato ad aliquod
tempus :fiuedono,non fine mutui muneris Ipetfiue precio. Aqua/
filium nxlm feorfim nunc edendas curo , cum nomenclaturis ya/
riarum gentium diligenter 8C copiofe adfcriptis>qiias,cnm>abfo/
lura: fuerint , fi te defiderarc cognotiero , mittam, & fi quid aliud

Setes. Nam propter multa & magna optimi parentis tui in me
tnencia, nihil cft in rebus meis quod tibi negare amp ofsim, aui

EP ISTc CONRitDI GESNFRI

deleam: Vate, θ£ parentem meis verbis quam officibfifsimc falU>
Tiguri.Anno t$$B, pridie Kal.Nouemb,

6 O NR A D V $ G E S N E RV> FELICI

PUttero Dbttori medico \

B Ufiiienfi.

P0Iypum,Paftinacx marinx caudam, 3C Lacerti caput accepi:

pro quibus humanitati tux, optime 8i charifsime Plattere,
maximas habeogratias : vbi volueris remittam. EftnehicLa^
certus viridis i an vulgaris circa Morrfpelium \ 8C quantus- i lm-"
fieratoris ieuGladij pifeis caput cum roftroiperSX Simlerum no^
ftrum nunc vt mittas, rogO : SfTiOpuS eif, ne frangatur, vafe, vel
aliter caueas. Remittam ad te, fi voles, omnia : & fi quidpractc'
rea volucrisde noftris rebus aut libris. V tinam etiam herbas
tuas aridas omnes ad me mitteres infpiciendas , fi quid forte rari-
ineifet : aut faltem Catalogum earum, ii miferis , integras remiu
tam ftattm. Theophrafti libros duos impreifos accepi , quorum'
precium proximis literis indicabis . Ficus Indicamea , metuo ne
quid patia tur : apparent enim infolijs pafsim maculx multx qua^
fi rubiginofx. Vas in quo eft, collocaui in cubiculo tepido , con^
tiguo hypocaufto meo.Gratiisimummiht erit mdicium tuum de
compofitione trochifcomm theriacalium.Habeo Rondelleti) de:
theriaca feriptum, in quo is, fi bene memini , parum intereife pul ¬
tat , ii pro vipera alq ferpentes communes accipiantur . Quu>'
quida teproficifcetur, nonpoteritnon pergratum eife. Breui, vtr
fpero,aliquid de noftris lucubrationibus videbis ,-Yale, - Tigurw-
» 5 5 p. Ianuarrj dic 1 6*.

CONRAD V S GESNERVS MELICI

Plktteromedico.

iCones animalium ad te perueniiTe gaudeo :Pro dente apri, ma*'
ximas ago gratias. Ofteocollum lapidem nominaui, quem mihi !
retuleras in Palatinam vel circa Heidelbergam reperirij mire in -
reftimendis ofsibus fraifis efficacem , cuius fpecimen*, id eft, fru'
ftulum, pero; vtpromififti : ego forfan copiofius acquirere pote-'
ro.BemroelfCpUto) vocabas. Experimenta tua quae feorfim con- '
fcribis, vt matures, & ad me miftas,opto : idcp mutuo tantum, re-»
dibit ad tetuum exemplar. SC fiC me inuitabis, omnium alioqmtr
occupatifrimum, y t viafsim mea aliqua non YUlg?r« , tibi SC in *

tuam*

X Ϊ J E R TEUTifl

tuam vnius gratiam confcribam. intcrimcumadmefcribes,fin*
gula falcem aliqua mittito aut fcribito, quod idem ego faciam, ne
literx noftrx vitro citroque fine aliquo rei medicx fru&u per*
ferantur. Remedia tua ad elephantiafin accurate' mihi perferibi,
rogo. Auocat nunc me ccena,& multa negotia, quamobrem igno* ·
fce. Vale. Tiguri Maij die *£. Anno i$6t.

- . - ■ i i Γ(. ·

CONR1D V S GES NER VS Έ E LICI
PUttero medico,

VIuis ne mi Plattere ? SC quid rerum agis , quxnoftri mento*
riam tamdiu excutiunt? Nunquam ad vltimasmeas refpon*
difti,& promiffa quxdam olim,nondum prxftitifti.adeo'n’ rei fa*
miliari augendae totum te mancipafti , vt nullus amicis locus a*
pud.te fuperfit ? Sed ignofeo: modo breui longam hanc taciturni*
ratem fo luas, 8C vel verbulo ad nos fcribas. In prxfentia iuuenent
hunc doftorem medicum pereruditum ribi4commendo,nunc pri*
fniim ex Italia &C a Concilio redit, &c. ignofee necefiarix breui*
tati. oftendas ei roftrum Gladij , & fi quid rarum hab.es. Vale.

Tiguri. i$6i.

CONRADV.S GESNERVS FEX. ICI
PUttero medico.

CVm vicinus hic meus fubito fe defcenfurum ad vos mone*
ret,fubito etiam has effudi .Euporiftwn Diofcoridis liber Ar*
gentinx impreifus Yt breui ad te perueniat, curabo . Tu munufcu*
lum boni confules . Plantas ficcas tuas rogo vt i tcrum mi ttas, iant
nunc enim ηχ opus in primis haberem . Reddam integras bona
fide. Sed malim dolio includi, quam huic tradi . rufi commode ad*
modum fcrrepofsit. Populum albam fiparuula inueniretur, ad
me perferret. Scripfi de eo ad D. Ztiinggerum, 8U. Bene vale*
rem ego , Dei gratia, nifime infeftaret interdum dolor in dorfo SC
lumbis: quem partimifehiadis reliquias tribuo,partimprxluden*
ti in me calculo. Arenulas enim fubinde reddo, tu fi quid habes
auxilii, miD. Felix, communica, vt grauifsimo huic malo(calcu*

Ii dico , a quo magis quam ifchiade mihi metuo) mature refiftam.
ego vicifsim , quid in calculo prxfente 8C paroxyfmo ipfo felici*
ter ffm expertus aliquoties , feribam proxime'. Nunc tabellarius
moram non fert. Sorbus cft ne tibi nota?an Baiilex aut prope re*
peritur ? florem pidlum valde defidero. Vale. Tiguri 15 6

% %

EPIST* CONRADI GE5NERI

CONRADV S GESNERVS FELICI
Plattero medico»

DE diuturno iilcntio tuo , doftifsime D. Plattere, accufare te
non poflum,cum ego quoque eiufdem culpae fim reus:etfi e*
go mihi venia magis dignus videor, namaimvterque noftrum
fuas occupationes habeat, tuae(ni f allor )pr matx folum,meae vero
publicam, viilitatem relpiciunt, quam edendis mei sin Stirpium
hiftoria tam diuturnis laboribus, promotum irtconfido. Deinde
cum tupoftremis, tuis ad nos literis , de tuo ad nos aduentufpem i
aliquam nobis feceris , ita fa itum eft , vt officiqm literarum ali-'
quan diu intef miferim. Nunc quidem ea maxime caufa feribo , vt
te falutem , '$C metui memorem e fle declarem : deinde vt petam i
mihi veniam clari, quod plantas tuas aridas tandiu retineo. Ac*
ftate proxima tota occupatifs imus fui circa ftirpes florentes 8i vi
rides depingendas,fum'q? etiamnum. Hyeme aureminftante,cum
virides non fuppetent, ad ficcas meconuertamnecefle erit: itaqj:
peto,vtad Ver vfqueproximum pro tua benignitate plantas tuas»

mihi permittas : quas integras cum gratiarumaitionerecipies.-
Mittofpecimeniconurnnoftrarum,vt me ferio agere videas. Sor
bus nulla apud nos repentur . T u fi ramulum cum fruftu, vel s*
trunquefeorflm, mittere poter is, rem facies mihi gratifsimam.
In Alfatia abundare audio.. Ramulum vnum libro imponere po-?
teris donec mittendi occafio fit. fruitus etiam adhuc reperiri
fpero, funt enim ferotini : de 'r\s paucos (fex aut feptem) in vafeu'-
lo aut papyro inuolutos mi tte . quod fi in certa forma , vt botri, ·
aliaue, crefcunt, plures coniunftos mittito. Si arbor paruulain//
ueniretur, qux plantari poflet: gratifsimum faceres, eam mittens
do ante hyemem: poflet autem^ tradi aurigae alicui. Peto etiam
arbuiculam minimam , vnamaut alteram populi albae , quae Hic
non reperitur . Bafilex autem in praedierparentis tui vidifle m«·/
mini,ad ftagnum puto. Poftremo vnam alteramue plantam E*
ryngii defidero; perfeftas duas cumfruitufnam florem nonam'
piius haberi metuo ) & duas iriniores plantari aptas. & femi'
nis aliquid in cucullo papyri . Auriga: qui attulerit, fatisfa'
ciam. Plura nunc prxnegotqs noni icet , Saluta honeftifsimos
parentes. V tinam ante hyemem ad nos venires : facerem (Deo
dante) ne te perniteret aduentus tui. Audio exodum eiferecens
Theophrafti quendam librum , ab Adamo a Bodenftein edi'
tum: quicquid id eft, cupio te indicare M. Petro Mechlinienff,-

vta<£.

LIBER TERTIVS. 9*

Viad me mittat. Vale farlicifsime, Tiguri t $6$ .OVobris dic »7*

CONRADVS GESNERVS FELICI

. . Plattero medico,

F!)EftiIentia,charfisime mi D.PIatterc , apud nos quoniam in*
cepit,fex aut fcptcm domibus infeVis :S£ (vt audio) in vicinis,
quoq? oppidis ac pagis. Deus & vobis Si nobis omnibus pro fui
infinita gratiafirpropitius.Optimi viri parentis tui Si pratcepto*
ris mei conualefcenti* ex animo gratulor Jniunxit nobis medici».
magiftratus,vt aliquo fcripto breui pr^feruandi Si curandi ratio*
nem communem aliquam , quoad eius fieri poflet, complevere*
mur : quod vbi faVum fueriqhoc eft,propediem ad temittam.Sin*
gulana Si fecreta remedia fi quae haberem , tibi vni prae oranibu»
lubentifsimc aperirem. Sed nihil fere' eft,quod no-in editis aliqui*
bus libris inueniatur. Aliqua tamen fcribam,vtdefiderjQ tuo fati»

faciam.Dephlebotomia qitxnobis vifafint,D.Vuolphius nofter,

feferipturum ad te recepit, Si alia quaedam. Ego miiliirus fueram
defcriptiones-remediOrum'ex euphorbio duas vel tres , quibui
plurimitmtribuunrltali Si. alq quidam': fediam noninuertio". V*
namin libdlo fuo· depefte ponit Andreas Lacuna , fi illum forti
habes .Mitto EuftathqQuercetani, qui medicinam Franckfordix
facit, epiftolam : mittam aurem propediem alia: cum inuenero.
Vtinam meliora ad tedare poifem; in tanta rerumaffli Vione , ita
me Deus amet, vel vitam meam tibi communi carep aratus forem.
Venio ad tua interrogata. Antidotus Saxonica,yt contra venena,
ita Si contra peftem mire efficax eft.Amicus quidam meus,medi*
cus nunt Argentinae , ( Etfchenreuterus nomine ) ante annos ali*
quo t Tubingar pefte I aboratiit, 8i curatus eft. Ante menfes autem
decem fere puto, Argentinar, cum huius antidoti $ . f . fumpfiifer,
prarferuandi fe gratia, Si in leVo fudaret, eodem in loco vbi antea
fuerat apoftema,ntrfus emerfit, fed mox difcuiTum eft, nec mali
quicquam eftpaffiis. Vtereigitur ea audaVer.nam Si calidifsima
quadam remedia continet, vtlaureolam noftram,$y!anb diVam:
Si frigidifsimam herbam Paris, quam noftri Frtigle Fr ut/ Si
ter Frut/& einbcer aliqui vocant, quod acinum vnicum inter £0*
lia quaterna habeat : inuenimr autem vbi que circa fyluas . Fudi*
fius aconitum primum inepte' facit. Reuera enim folanis cognata
cft herba. acinis eius deuoratis gallinas mori audio. Siccam vnam
adte mitto. Acinos iamin fyluis defluxifle puto : in quorum lo*
curo fubfticui poflent acini alterius fyluaticifolani, quod^oU»

I

\

ΕΡ1 ST, CORRADI G ES NERI

/ noftri fcfrkfffteere cognominant : fed tanto pauciores*

pisanto fum maiores. Vincetoxicum etiam, quod adhanc antido'
-tum requiritur.vbicp circa colles SC fyluas reperiror .pharmaco'
pol*, &. tonfores vbique habent , fcbtrelittentacnr^ vocant,
quamobrem non mitto. Angelicam fylueftrem fatiuxfimilem,
circa riuos aquas inuenies. Germanicum nomen Bficfrolter/
audiuiife aut legilTc me non memini: neque caulis tanquam differ
memor fum. radix liquorem luteum remittit, codoratum, a*
erem. Pro eafihartenfem angelicam duplicaueris , nihil errabis»
Sudorificismedicamentis fanc plurimum tribuo, fi nihil impediat
SC tempefttue fiant. Habes in Euonymo meo deferiptionem aqux
vitx cuiufdam, qua Io, Leo non Kiefcetwfus eft in pefte Solodo'
ri-f<rlicifsimc:cuius deferiptionem 8C vfum prolixe iftic leges in'
ter alias aquas vitx. facile autem inuenies , cum Solodorimentio
fiat,in titulo. Item in eiuCiera Euony rai noftri capite Dff deco&is»
chelidonii ex aceto decorio nem, &firailesqua(eUni , plurimum
in curanda lue p.cftilenti per fudorem, valere tnuemes.Exbibenda
autem huiufmodi f»dorifica,puto,pkrisip a principio, prxfertiwi
quibus fanguis non detrahitur, ita vt perhoram poft in le&o coi'
loccntur,aluo tamen prius folura balano, 8C (udent. Quod fi vena
etiam fecanda videbitur,aatid©tus tamen primo ftatim danda vi'
de tur.fiuc fudorifica, vt plurimum, fiue non fudorifica : tum paulo
poft fecanda vena, SC danda paulo poft qux corroborent/iue me'
dicamenta tantum , fiue alimenta debilioribus i 8C horis quatuor
elapfis,fudorificum iterum dandum , at<$ tum demum fudandura*
non autem ante phlebotomiam. At fi copiofa fanguinis detractio
fiat, vt in (anguine abundantibus , fudorifico omiffo , antidotus
aliqua fine fudore , tum ante tum poft-yen* fc&ionem , tribus aut
quatuor horis interpofitis,dari poterit. Cacpchymi. etiam, pr*.'
fertim phlegmatici 8C debiliores,omifta.feftione ven*, principio
purgari poterunt antidoto fimul 8C purgatorio medicamento rari
xtis : deinde cibo corroborante accepto , Sibreui tempore inter'
pofito, antidoto data , fudare. Hxc nobis fere' deliberantibus vifa
funt, certam vero experientiam nullam dum habemus. Calida illa
cum aqua vitx remedia , non puto nocere , cura non vitra § .f.fe'
rc detur, femel autem dari fufficit ad fudorem plerunque. poftea
vero aUx antidoti dentur, theriaca prxfertim , cum aqua conue'
nienti, -vel aceto, vel etiam paucis (feptem vel nouem) vitrioli
guttis, qux etiam a principio ad fudorem monendum mifceri po'
prxferuacione enim minus accipitur. Si.caliditas nimia

yidcbiruj·.

£ Ϊ B: S r; f ERf ivs* fe*

Videbitur, mei rofaccum vtl faccharum candi addatur : vel aqua
refrigerans , vt endiuix , borraginis. Sudorificuni, fi videbitur,
huiufmodi ftteritt

Ijr. Theriacac duorum , trium ve! quatuor aitndrum» 5. f . Ele>
ftuarij de ouo, 5. f. olei vitrioli guttas νη. aceti fortifsimi , Squ*
borrag. ana §. f . Mifce, fiat potus : qui detur tepidus ,· -aut frigis
dus, pro arbitrio medieiv Velfic: ^

^.Antidoti Saxonicx 3. i. bdli armenix prxpa. 5 . f. vini ( vel
aceti ) 8C aqux endiuix ana § . j. Mifce. Vel,

IJt.Philonii, 3 . f. maftiches,angelicx, tormentillx, cuphorbifc
C«n calidioribus,^ iunioribus loco euphorbq,camphoram pofue»
ris ) ana 9.f. Mifce cum aquxmelifTx f . f . f. aceti § . f. fiat pdtiis;
Rondelletq libruHide febribus non habeo, nec puto excufuni efCc.
D. Vuolphuis habet, qui aliquid forte ex eo ad teferibit. In fche^
dis meis hoc tantum inuenio , D. Rondeletium in pfeftc dare the>
riacam recentem ( ne magis commoneantur humores ) cum bolo;
Bardanx & fraxini aquas rite deftillaras , in prxferuatiohfc itotl
improbo : adderem autem illis acetum dcftillatum : fed omnia in
vitreis vafis.Sudorifkaiquibtrs Auguftani &· Atfgentinenfes vtui»
tur,iam nefeio qux fint,riec libros in promptu habeo. Aurum po^
tabile quidam extollunt tum contra peftem,rum contra alia mul> *
f&icuius ftbonam aliquant deferiptionem habes, aii confidas,mit*
te.forfitan enim ego fieri curabo. His Vale in Domino cum tuis
omnibus, qui vos omnes fua bonitate conferuet. Ad nos quiderrf
quandocuntp veneris , gratifsimus hofpes eris , Si femper ( fivi^

3f ero) domi me inuenies toto hoc autumno inflante, Si poilea hyc*
me. Iterum Vale, & falura parentes. Tigqri 15 ^4* Augufti die zj-r-

ο-οη-Αφ&ν & mei &b

Plattero medicor

Itto libellum de communi fententia ndftra his diebus a no>

£ V jbis ( Gellario , Vuolphio Si me ) editum iuifu magiftrarus**
Suprer quo iudicium tuum candide' vt feras peto, & tuas quoq?ob*
feritationes (quas cupidifsimd expedio ) mittas. Venam fecuimufr
nup grauidf jpcfte corrept£, vicin^ partui ad hebdomadas quirfq^
Si cum in inguine tumor paruus apparerer, ad malleolfi miffbs eft'
fanguis, latis copiofus.erar.n.bene habita bonicp col o ris . Mal fi ex*
cotagioin ea ortu. Cogitabamus aute fertfi iam prope perfcdlfi eCS
Si parunt etiam, fi ame tempus pareret , periculi futurum.·

1

EPIST· CONRADI GESNERI

fttiammediomtnwnukdimus, aqu* tteriacalis aliquid cuma-,
ceto dcftillatOjSC bolo praeparato, quo fumpto modice fudam*.
His failis, tertio die (puto) peperit viuum infantem 8C fans pei ft»
ftum: fedcsundprinapio morbi fcmper «citus internus , capi s
dalor,dliaqjfymptomataaugeremur,quarro die extmcta e .
to equidem fanguinis copiam maiorem quam oportuerit eidetra
ftam fuiffe.ego venxleftioni non interfui. Hic quaero ludicium
muro,d©flifshne Plattere,vtcandide feras, tum ahas,tum angra-
uidisrintra menfem fere parituris , detratiendumfonguinem pefte
correptis confulas, fi muencs & fanguinex fint. item fi malum ex
contagio fir,an venxfcftione abftinendum tura cxiftimes, vt eru^
ditos quofdam fentire video.Eryngium fi vire t, cura vt vnam auc
duas plantas virentes accipiam, vtdepingere & plantare pofsim,
cum radicibus integris eifofsis.Aurigae alicui committerepotc^
ris: cui fatis faciam. Fruftus & femina feorfim etiam in charta
mitti poterunt: & flos vel nunc , vel fuo tempore. Saluta parcn*
λ/ imi ms V ale.T iguri 04-.Nouemb. 6 .

jCONRADYS GESNERYS FELICI
fUtterojnedico.

NVper ad te fcripfi,doaifsime Plattere , & vt neptis mea tibi
curx eiTet,rogaui : .qux quomodo ie habeat , folicite vt vel

vno verbo fignifices,quoddudum expeifabam, oro (Fefcllitme

forti auriga , cui literas adie tradidi, aiebat enim fc ftaum difcei^
furum, fed vidi eum poft .aliquot dies , mefeio an famulum aut a*
iiumprofe mi&.rit.Mitto libellum noftrum depefte ex fecundae*
ditione in quo nihil fere mutauimus, fed adiecimus quxdam, de
phlebotomia prxfertim : deijj iis iam rurfus audicij tui candorem
expetimus Acetum deftillatum grauidx nos cxhibuifle miraris,
cum nihil efficacius foetum pellat.nos certe hanc eius vim ignora
mus & difeere a te cupimus , .experimentis Atras aut feriptons
alicuius teftimonio dotibus, aceto fertum pelli .exiftimes Ego*'
pud medicos veteres^G rxeo s, Arabes, Latinos, ;whil talelcgifie
memini Deftillatum etiam acetum nihilo tenuius aut faltem vc*
Jiememius quam non deftillatum fieri videtur,fiodoramin & gu*
ftatum confulas,ante δί poft deftillationem,vnxpif$imc ooferua*
ui Rrxterea fcdum Si aftringentia quxdair^accto noftro contra
peftem deftiUando, addere folemus. Herbas ficcas mas mitte cum
Veftura: -commoditas erit.* Pro feminibus tritici tam feram di.

LIBER TIRTIVJ, !©i

vrcx vno grano filiqux (fpicas puto voluifti dicere) triginta pro#
ueniant, maximas tibi gratias ago. . Seram fivixero , vere proxi*
mo. Saluta meo nomine D.Zuinggerumiad quem his diebus feri#
pfi,abeo'% roga,an Chriftophori Orofcii Annotationes in Aegi*
netam # eius interpretes viderit:ac,vbi fim imprefia*,defidero e*
nim eas. InAerium quidemannocaraeiufdem Robertus Vuintef
olim procudit. .Vale. Xigutif 6 4. Decembris diezo.

XONRADVS 'GEINERVS FELICI

■PUtteco. medice,

REmifit apud nos Dei gratia peftis: vt apud vos quoqj , vt au*
dio, # gratulor vobis. Det nobis Deus ne fuam iram peccas
tis noftris breui iterum prouocemus. Commendo tibi neptem
meam^quarapudCL.V.D.Cglium ancillatur, vt valetudinis eius,
. cum opus eri r, rationem habeas . Scripfit ad me poftrcmo D/Cx>
lius, neptem meam moleftis quibufdam circa nafumintus foris^p
puftulis laborare : # vtad eam rem aliquid remedq /fi qiiodno·^
,rim,mittam,monuit.Sed cum tu prarfens videre pofsis , # confu ^
Iere melius,rogo vt hac in re ei opem fera s;ne forte tf dium fui aut
abominationem familiaribus #intuemibus pariat. Mififiem vn*
guentum atrinum di&ura : fed quod hic. habet alter pharmacopo¬
la, nimis ficcum # durum veruscp mihi videtur. 'Quidilaliqmil
fulfuris, thuris, tartari, iridis,# cochiearunrvftarum in linteolo
ebulliat in oleo, cum pauco aceto, ad aceti tonfumpuonem. # eo
deinde puella fub nofteni prarfertim , fe inungat: aut cum linteos
lo etiam pcrfricet ? Craffos humores ciTe -puto : tenuiter enim
cum parentibus vixit,# cibis crafsisaflfueta eft. Proinde fi opus
tibi videbitur, purgatione vcatur,nr.nc,aut potius initicrvefis:de^
inde fuffirus aliquis cum thure aliifuc pro tuo confilio fiat. A frigo
re et aquea humi ditate caueat. Mater ait fubmenfiuni tempus prp
cipue hoc in ea .vitium animaduerfum. Sumptum quem feceris,
ego reftituam. Hac de re me fcripfiife ad te diligenter, rogo vt da*
nfsimo D.Carlio indiccs.eumcp cum rora familia ex mefalutes a^
manrifsink. Anrimonioprxparato an ha/tenus vnquam fis vius,
fk' quo fucceflUjfcribe perrocium , # tuum de eo iudicium. quod fi
feceris, a mc vicifsim audies de eo dem non indigna CO'
gnirn. Nunc feftino. Vale in Domino iTiguri
tj6j. Januarii dic 28.

IBP I ST. CO N RADI G«ES NERI

CON RAD YS GESNERVS FBLICI
Plattero medico.

ACcepiHerbas ficcas tuas miD.Plattere.gratias ago; vrarlU
lis quam poiTum primum, ^remittam vt petis .Nepos meus
cx fororequi a«ulit,ait te 1 tabere etiam alias Lugduno miflas , di
cas quoq mihi offerre. Pro qua tam candida litnrfe v oluntate tua,
plurimam tibi debeo.Si rarx funt^poffes autem mihi aliquot ea*·
rum rariores nominare,) di fatis integrae, vt piftori vfui effepok
fint, gratum facies , iimiferis. Habeo quidem di ego multas ari*
das,&[ a D.Bauhino colle&as omnes ; fed grata eft mihi optio in-'
ter duas aut plura eiufdem generis , cum in vna fere mueniatur,
quod alteri decft. Petieram a te ad nafcentem in renibus meis cak
culum auxilij vel confilii aliquid : mvero ha&enus me deferis.
agnofeo occupationes tuas,& ignofeo, modo ne diutias differas»
β me amas. Thermarum Badenfuim noftrarii potus mihi aliquo*'
ties iam profuit quod ad reliquam valetudinem : aduerfus calculi
initia an prodeife quea^ferme' dubito, V ale cum parentibus di fa*
milia. Tiguri ii^.Maqdk?-

CONRADVS GESNE-RVS' E‘E'LI CT
PUttero medico.

ACcepi tfium confilium , do&ifsimePlattere , quod mihi non·*
difplicet: Scorpionum quidem cinere, vel propter ipfum no
Itten abhorreo : Cicadarum aut Afellorum cinis fubftitui poteriti
omnis enim fere cinis in hoc malo vtilis eft : cum innumera vfta·
contra idprxdicentur.Pero autem vt reliqua etiam,ficut pollice^
ris, addas breui. Pro genifta tua etiamgratias habeo, etii metuo
ne duret; tenerior eft, cacumine iam nutat. Maluiffem ad ver fer ^
uaffes, vt confirmatior fuHfet. Pro Eryngio etiam gratias ago ; do
leo tamen iam defloruifie. poterit aliquando flos feorfim mittr.
Millefolium mittis, non aliud quam hic pafsim crefcit. Aliud ov
mnino genus eft , quod apud vos nafcitur,non alio in locoy Qiiaf·
extra portam illam, qux proxima eft D.Hugualdi domui , 0tei*
nenrboi appellant, putor cum exiueris ad torrentem,locis ar«*K*
fis quxre. facile fe offeret. Odor ei tanaceti. hoc valde cuperent
ad me mitti:hoc eft, duas anttres plantas cum radice di flore inte-
gras,vt plantare di pingere poflem. Ibidem in proximo inuenitur
di Eryngium; Da mihi quxfo horulam vnam, 8i defiderio mc<r
latis facito. Mitte&Gaftic falfx fcu vulgaris fpecime»

aliquod.·

MIEft T.ERTIVA Wt

aliquod, nam noftri pharmacopol* non habent, Ariftolochiam
longam cum fruftu,(aut hunc falcem feorfim,) valde defidero. Si
Bafil car non inuenitur.ex Alfatia,vbi nafei audio, vel vndccunque
mihi accerfc.quarfo : nam noftra fruilum non fert. Vale.

■C Ο N R A D V S G E S N E R V S IO ANNI
Hofl>iniano,iheotogo , er philojopbice rationalis in in -
clyta B&filienftum Academia profeffbri eximio.

NImiu verd tu vir officiofus cs,mi Hofpiniane^nip gratrjs age
dis nimius.nimis accuratus,wr τϋ/ί«τ<*. atqui in ami

citia eadem eft ratio, qux *vr rfy m »»τάτν« ,

Λ κΑ rfvenvilin/* «r *βλρη·^β,ά r t»® , τα noixiTiiiSfe^a fi%m
7β wfJfvi/V αριρμάταμ KPt Μνβμόηαμ \σχ\νααμ'\Μ4 Sed ne CgO quoqj qui te τϊ«
*ακιήτΗ7@· κΑ rh «W nwxelat reum facio, in idem te repre

hendendo vitium incidam , defino. Tuus fum optime Hofpiniane
quantufcunfp fum. poftulat hoc virtus δί doftnna tua : religionis
vinculum , patria , & quae admodum adolefcentibus nobis intere
cefsitfamiliaritas.Nihil ha&enus amicitianoftradignQ tibipr?*
ftiti :<*n pofterum tamen fi occafio tulerit , perpetuo me tui aman-»
tifsimum tibi declarabo, quod vicifsim a te quocp expefto. Non
finunt me plura pifces mei. quamobremignofees. Audio pifcem
quenda apud vos vocari, em 0emperin < fiue lemperm ) 0r6fs
fer9unncint1tineiti0.de eo nomine obfecro a pifcatore aliquo
mihi inquire : 8C eadem opera , omnium qui in Rheno capiuntur
pifeium nomina,mihi configna, vocato ad te vel conuento pifcato
re aliquo fene 8C peritodta vt minimorum quoqj vilifsimorum
nomina non praetereas : &fi quae forte meminerit m aliis regios
ntbus aliter efferri, id quoque addas. Paruo labore hoc perfece^
ris,mihi verti gratifsirao,pr?cCer tim fimaruriusfiat. Valc.Tigu*
ri.8.4ieO<5lob.anno57.

CONRADVS GESNERVS ΪΌΑΝΝΙ

Hofpiniano Organi jLriftot. profeffori.

PRo tuo pifciu Rheni,dofhfsimeHofptniane,cata!ogo,que et
mature' accepi, 8>C nihil plane m ilio aut diligeria tua defidero,
maximas humanitati tux ago gratias: 3C igndfci cupio quod idiS
pridem nonfeccrim. adeo enim negociorum multitudine plerun#
queobruor , vt vix egomet mei meminerim. Eptftola illam tuam
ligaueram cum libello quodam meo argumenti de pifeibus. vnde
facium eft, v r refpon. iere obluius fim. Medicam <’ntu iliud tuum
4fxwe*/«i^,quoma quidimfccatitr et quenode 'eparemr ignoro;.

EPIST. CONRADT GESNERf

multum autem horumvrrumqj refert, iudidum meum interpone/'
Te non poflum , id quod faciam libenter firriul ac diligenter, fi ap/
paratum eius defcripferis. Videor fane 3i ipfc mihi iam circa re/
nes grauior, SC calculi generationem metuo ; a quo fi tua illa
fVteixH me tueri poflfet, multum tibi deberem, quanquam Si aliud
quoddam habeo, magnte experientiae ad eam rem medicamentu.
fed pratftat aliquando mutare. *fit fi™?

ZfypciH m tobowtu Ι&ΰ&μβ T* ήμάμ .* W!w% A W&W n«5t« , (j)<{0#?cn\}up

) \M7\pep A 7» μναββϊ.» m ■*/«»«/* W V*it***M Λφβφφ. V ale .T i/
guri.Marttj die *.anno jS.Feftinabam, cum«»%« multae alix epi#
ftolx mihi effent exarandx.

CO N R A D V Si G E SH ER Y S: ΙΟΑΝΝΓ
Hofpinuno Organi *Arifiot. profejjori. -
Vdd rarius ad te fcfibo,Tni D.Hofpiniane,cond6nabis ne
gocqs meis:prxfertim cum nihil fere operacprecium ha/
beami quodfcriberepofsim : SC mallem (fiuetuhoc mihi
<redis,fiuenon credis)rcipfa meum erga te amorem, quam multis
verbis aut literis oftenderc.Occupatiisimus fum in lucubrationi/
bus quibufdamedicis,ita vtferc aliud non cogitemrnee toleo feri#
bere offfcrj tatumgratia/prxfertim ad amicos veteres,inter quos
te p raecipuum numero . Li te ras ad m e tuas F rifi o noftro legi : Sivi
aliquando adte feriberet, hortatus fum^Scheccq Analytica, qux
breui in lucem prodire vehementer opto, fi apud vos cudantur,be#
ne eft.fin minus, de rebus omnibus mature me certiorem facito :vt
ad typographos mihi notos in Gallia, prxfertim Lugduni feriba.
Hanc meam voluntatem rogo vtD.Scheccio fignifiees ; metp ex/
cuies.hitic enim ad ipfunrlireras dare difficillimum eft. Abfui nu/
peraliquandiu in balneis quibuid^m Rhaetorum,in fumma Valle
tcllina, valetudinis mex caufa.meq? abfente Iufius Velfius huc ve*
nit:fed ad publicum colloquium C vt audio ) admiftiis non eft, nec
eoruurqux volui t perfecit quicquam. V ale felicifsimd Si demeo

erga te animo dubitare (quod mihi permoleftum eft ) define. nui/

Iam enimhaftenus caufamreperi , quo minus te amare ficuti ce/
pi,propter doctrinam tuam, virtutes , & beneficia in me collata* .
pergere debeam.TigurL Augufti dic 44 .anno 61* .

CONRAD VS:G IS 'N E ΚΎ S< 1 OA N NI
Hofyinidno Organi ιΛηβοΐ. profejfori,

SI ita cflemus arte&t,doftifsime Hoipiniane, vt hominum vul/
gusfere. cx diuturno fikmioperkulumforfanamirit/£ noftrp ·

eboriretu% i

LIBER TER Τ Ι V I, 1®£'

oboriretur, &C alter de alreroEufpicariquippiam poliet, nunc ve<*
rd cum phiIofophia,no folum χ w άνβρα^ fcd multo magis

i smsVKflrmx,* καιβ 7βρ κμίη/w tfirefi &7·.χβΑ? ββα m βχνμαςχ, minime vulga*
ri amicitix copula nos cohiunxerit, nihil tale nobis metuendum
arbitror. Ego certe' ita te amo,& ob oculos mentis fero, ac fi prae
fenrcEubinde confpicer e, 8i colloquia indies conferre :cup er emtp
literis fubinde tecum agere varqs de rebus , tum offici] tfi difeendi
aliquid ab illa qua excellis doflring caufa.Sed ea fortuna mea eft.
Vi perpetuis occupationibus diftriflus viuam,Vt alias etiam ad te
ftnpfi. Quamobrem ignofees, SC nihilominus amantifsimum me
tui eife perfuafus redamare perges . luuenis ille pius SC erudi rus
abs te commendatus , domi mete nugas quafdam peregrinas 8C
pifturas vidit: fi ocium & valetudo vxoris permifiifent , alia e-'
tiam in ipfum officia lubens conruliflem. D. Schecci] libros doleo
nondum pro .ii re. Motus hi Galliarum plurimum boni s literis ac
libris edendis incommodant. Vale feliciter. Tiguri. t$6i,
©«ffobris die tj.

CONRADVS G ESNERVS ϊ OANNI
Hdjpini&no Organi AriflQt.
ptofeffori.

VLtimx tuae ; vir doffifsime , ineunte hyeme fuperiore mihi
redditae funnin quibus, vtcacteris tuis omnibus,tux inme be
neuolentix SC amoris, luculentifsimaperfpicio argumenta, Nu*

per etiam Frifius nofter mifit ad me folium excufum , quo Contio
nentur nomina iuuenum apud te promotorum ob fux diligentiae
& eruditionis profciVQ: inter quos fili] tui lohannisnottienprw
cipe loco pofirum,magna cum lxritia legit SC precor Deum Opt,
Max. vt is ficuti haftenus a pueritia ad hanc vfque xratem filium
parentibus obfequentem,diligentem,bonum SC pium fe prxftitir,
ita deinceps pergat perpetuo ad longam vfque fene&utem , fuis
virtutibus Si doffrina vos ornare at<$ exhilarare. Quod fi fecerit»
vt hominum beneuolentiam fibi conciliabit, ita apud Deum grar
tiam lingularem iitueniet/ Ego fi vn quam vlla in re tibi acfilqs
tuis gratificari potero, factam quod hominem tui amantifsimum
SC vehtti fratrem germanum facere decet. Interea raris Sibreuu
bus epiftolijs noftrisigtiofce.Frifius xdificando,cgo lucubrando

fli ali]s negorqs nimium fere mundanis,fubinde occupamur: feli>

ciores vos quos meliora SC ccclcftia occupant.Ludus DialefHcus
meus interci der a tjruhi ; fcd ne que dignus erat inter measlucu^

c |t

I

ΕΡ ΓδΤ* CONR AD Γ 6 ESN ERI

fentiones numerare tantillus. Si tantumocij daretur tibi ac filio*
vt omnia vocabula ad Tuas decem praedicamentorum aliasq? claU
fes referrentur, felicius quam, ( fireAe nomino) Foxus ille An^
glus fecit,cuius librum SC tabulam Oporinus imprefsu , vtilis
dolefeentibus is labor foret : SC ludus aliquis fimilis , fed maiore
cervos ingenio excogitandus , iucundeaccedecet. Infpicienda
forent Grxcorum feripta , Simplicij praefertim in Categorias SC
alia,qux mihi voluere non vacat. JHic alius eruditior SC commo'
dior Ludus inftituipolTet, vocabulis omnibus in fuas artes 8C fci'
entias digeftis , vt ego aliqua ex parte feci in fecundo Bibhothe^
cxnoftrsc Tomo, dic. Aliud quodfcribaminprxfentiaferenec
Labeo, nec vacat. Vale candidifsimc amicorum, cum tota famiUa*
Tiguri 1 1 6 $. Aprilis die 8.

CONRADVS GESNERVS IOANH1
X JajhinUno Organi Arijlot.
profejfori

L Itera: tuae priores abs te datjc fum,charifsimc A ater, die Qua
fimioclo huius anni, ad quas ha Aenus non refcripfi , quoniam
in eis nihil ςοηΰηεωΓ, quod refponfum poftulet. Caufas tantum
reddis, cur filium tuum Io. in album magiftrorum legi volueris,
quas ego «on improbo. His qu?edam dc fortuna rua addis,, Qi ■ *'
ha dc Ecclefix ftatmharc D . Bullingero legi .is quidem rcfponde*
bat fe intra annuum ante id tempus fpaciura nihil abste hierarum
accepiffe. Poftrcmo de Ludo Categoriarum noftro, & quam dlt'
ficile SC prope Mvvmw foret vocabulis omnibus, fuos in decem
praedicamenris ordines SC quafi nidos afsignarc : id quod^fi·3»*11*
quifquam , tu onytium optime prxftares . VJiim^S^UHui tus
diebus me abfente in tRapperfuilUrediderunt vxorimex. p<>'
ftea verd ad me domum non venerunt , quanquam femcl ad cqc^
nam.poftca ad prandiii inuitati.an adhuc fint venturi nefcio. EgO
domioccupatifsiraus hscreo, in vico tranfiens fortuito m eos
eidi fed paucis fura allocutus propter feftmationcm , SC quia i ex^
peAabam eos eo dic ad coenamvtpromiferant. fedpoftea adeee
nam publicam funt vocati: quare ψ fuccenferc ηδ potui. ego qui¬
dem propter negotium fubito, tempore ccrnx,mihi exominuaeU
cife non potui. Petis vt crebrius feribam: quod ego etiam opta*
rim multas ob caufas : fed fieri id poife fpem oullam yideo. qmd
•facia s, medi co, profeifo ri , elucubrator, multenjm^ magnorum
voluminum, pqtrifamilias,^c. Pro argwoi teilluftraio.quod

Ν

Ε ϊ Β ER Τ ERTI V £* t©4

dono mififti,maximas tibi gratias ago,crocp memor beneficii pcf
occationem. Dolet mihi filias ruis nihil me hic beneficii potuiflc ex
hibere. V ale X amare me perge. Quantumcuncp mihi ocii a cxtcx
ris negotijs datur, ad lucubrationem hiftorix ftirpium fere con'
«ertOiTiguri. 15 6$. Oftob.die§.

CONRAD V S Q E S N.E R-VS I O AN NI

Hofi>iniano Organi Arifiot,
profeffbri.

VLtimas tua$,charifeime D.Hoj^rtiantX fratris inftar dile*
ile, nono Septemb.datas accepi, omnis offici}, bcneuolen*
lix Xpicta tis erga meplenasipro quibus tibi gratias ago. Eas
quas fimul ad fratrem mktebas,ftarim curaui . Ego; vtha&enus*
in laboribus meis pergo-Tu vero me multdfelicior es : qui Si fa^
cra (ludia fe<flcris,Xin philofophicis forte’ grauiora.Ego fubm·*
dehumi repere mihi videor arca res terrenas X caducas : qua*
rum cognitionem philofophi quidam ad claudicationem Vulca*
ni Si excitatum fuper ea rifunKleommtireferunt. Imefea tamen
crebris fed momentaneis ditteftkulis , fummum illius cccli natu-»·
exi# conditorem , motorem 'X reilorem animus fuipirat : neque
defperat,fc eius breui propter vnigenitum eius Chriftum,compo
tem fore. Exercet nos nunc etiam peftis , vt anno fuperiorc , fed
multo clementius : Si ferminis fere’ iniquior videtur. Suas fibi nu*
per ereptas Gualtherus,Simlcrus SC Zuinglius luget. Deus Ope.
Max.te cum tuis.coniunge SC filio feruet perpetuo. Vale. Tiguii !
6 f. Nouemb.die 17.-

CON R AD V S" GISNEKV J' lOANNl'

Frifio Tigurino juniori, Ba-
filex agenti:

\ yTtror tandiu nihil literariim abs te, ad nos mlffum, charifsintc'
IV lloannes.percupio equide frequenter de valetudine tua cef^ '
tior fieri , Si tui in bonis literis progreflus fpecimen aliquod fub>
inde videre. Habes Bafilexaim alios viros eruditos X pro>
feflores do iliis imos: tum M. Io. Hoipinianum, virum in Dialeftk
caX omni philofophia incomparabilem : quem ego te quamof>
ficioff fs ime colere , at<$ eius leilionts omni diligentia Si fummo
ftudio audireac ruminare confulo. Sic enim comparabis tibiiu>
dicij atque eloquentia? inftrumentum , quo Si facra Si popularia
argumenta doile difer teip tra liare poteris quxlibcr. cftcnimta

.EPTST, CONRAD! GESNERf

iDialeilicr methodi vis , in qua docenda profeftd O. Hofpini*' i
,nus excellit, vtnifi omnibus alqs , quibus de verba facienda funi»
rebus 8C argumentis adhibeatur , incondita prorfus infulfaq? rt*
deantur . Ne igitur fine fale ad nos redeas, eloquentiae praeceptis»
Diale&icar fimul Rhetoricar^ ex D.Hofpiniani confilio SOeiv
tentia ingenium imbuito . Quod fi interdum fpccimen aliquod Me
dicationum tuarum, exercitiorum, ftudiorum adrnemifcris:gra*
•tulabor ftudkjs tuis, Si ca(quantum in me fuem'ipromouebo: ac fi
quando ad nos redieris, quod breui(Dco fauentc)futurum fpero, j
aliqua librorum fuppelle&ile te donabo. Si m rebus ortmibu*
quantum te amem declarabo. Tu modd,vt in pietate Si doctrina
femper proficias, operam da, vt optimos parentes virtutibus tuis
exhilares, Si patriae ytilitati atque ornamento fis. InDialedhciS
quidem qux plus fubtilitatis quam vtilitaris habent, nollem te
diutius immorari. fed ea m re D.Hofpimanus confulet. Rhetoris
<a vniuerfaliora Si vndi quaque vtiiia videntur. Styli quoq? ratio
nem habebis,vt eum quam puriffimum tibi compares. Sed harc 8C -
alia optimus Si do<ihfsimus parens tuus , melius tibipraefcripfe^
rit. Ego quoniam te velim communem filium diligo, non potui
non aliquid confili) ad te fcnbere. Commenda me L). Hofpinia-* v
no, ad quem proxime fcripfi . Debeo ei aliquid pecuniae, fexde·^
cimbatzios cum dimidio : quam furamam iacobo Meiero vicino
meo mandaui vtipfi traderet. Quinam libri noui nuper Bafileac
procufi fint cum ab alijs,tum a D. Oporino , fac vt cognofcam<
Vale.T1guri9.die Nouemb.Anno 15 5 8.

CON R AD V S GESNERVS THEODORO
fytinggero Medico esr Philofopho Ba -
filienfi excellenttftmo.

G Ratum eft, qudd de η s, quae tibi inhortoortafunt(cribis,mi
hi ex iis qua: attulifti pauca prouenerunt , quae vero in hortis
meis alam , ex Bauhino , qui has tibi reddit , cognofcere poteris.
Fatigant me nunc duo praela : quibus icones aquatilium & qua*
drupedum noftrae cuduntur: vtvix digito caput fcalpere liceat.
Quod quandam in libros Galeni meditaris : rem vt diffi^

oTlimam, ita ingenio tuo dignam, 8C medicinxftudiofis omnibus
proculdubio gratam & vtilem futuram faris. Ego qui femper m
minoribus & particularibus verfor,nihil,aut parum ad fublimia*

ia ifta SC vniuerfalia confilij afferre poifurtvquicquid tamenpof»

funyn

■■

LIBER TERTfVS. :jo£

ίβΛ,ίη tuam gratiam fecero omnia. Optimi Si docfliTsimi viri D.
Redii} vicem vehementer doleo. Deus Opr. Max. ilium nobis re>
ftituar SC conferuet. Vtinam ego is efiem: qui re autconfilio eum
iuuarepoiiem. Scirrhum hepatis femel aut iterum in iuuenibus
curaui, communibus fere medicamentis Si balneis, propter con>
iuntilum hydropis initium. Solent aliqui in, ivftero di cachexia fe*
liciter vti ruftico hoc medicamento.

ty* Carbonum de quercu cribratorumjimaturarchalybisaui
ferri cribranc ana.j.j. Mifce. harc inijchint in libras η. aut ii}. vini
albi:& in eodem extinguunt candentis chalybis portionem qua.»»
tuor aut quinque vnciaruin : rdq? ter ftatim repetunt,tertio extin^
<iiuin chalybem in vino relinquunt: de hoc colatoquotidie mani
adij. aut ii}, tepidas vncias bibunt : item vefperi , tribus fere ante
cernam horis, lufsi aliquando cinnamomum addi 8i omnia in lin
teoio ferico ligari : aliquando etiam iridem , ebur vftum aut fpo/·
diumfinum. Quinto quoque die fudandum eftin labro obtefto,
vel Laconico paruo, ita vt corpus non tangaruraqua : &inbaL·
neo ponatur lebes, in cuius aqua ebulliant auenar Si fabae culmi
cum cineris quinqj manipulis . Continuatur hoc ad duos aut tres
menfes. Interim alia etiam fecundum rationem fieri poifuht Ne-'
mini nocuiife hoc medicamentum fcio, plurimis profuifle.De pul
uere ex limatura chalybis, fi plac_r, lege Syluium, in librum ter.'
tiumMefuxde antidotis, p^g. 272. Salutabis ipfum D. Bechmm
meo nomine qu;im amanrifsimc, Si omnia mea officia ei deferes.
Memor ero ipfius in orationibus meis erga Dominum. Saluta
tiam D.Oporinum,& dices me accepifle quae ni 1 fit ad me,grarias
habere, breui me referipturum ac miflurum : qua? petunt ipfe SC
Maflarius. Tiguriraptim t j 6 o. lunij feptimo.D.Lycollhenem
falmim cupio.

C Ο N R AD V S GESNERVS THEODORO
tyinggcro medico.

L Iteras tuas accepi.hefcioiam an a Guldebecco,non fimulait>
tem,fed alio tempore, ambraOrientalem,;! Gobclio mifiam.
Ea nihil aliud quam fuccinum eft , mollius Si albius noftro : Si in
hoc etiam diuerfum,quodcunf album fit, peiluceat: quale Germa
nica ora nullum ferunt. Eiufdem ex Antuerpia Si Augufta porris
unculas nuper ab amicis accepi : quibus res incognita eft, anymii
tlbuni vocant. Amatus Lufitamis Laccam facit,homo temerarius
ξί indo&us. Giildebeccus nofter non ambrannftam/ed Indicam

d

EPIST» € ΟΝ RADI GESNERI

«i3dam frugefn(trmcum puto)aDoftorc Felice Plattero datam;
mihi attulit, quod mihi impofuit.Quod ad pifces meos,rogo^tD.
D Huobero me commendes, vt Senatui eos offerre maturet, feri*
«fi· etiam ad D.Henricum Petri, 8t ne in mora fit rogaurvBuUinge
ri filius(hxmoptoiCHS) meliufculc habet,Dei gratia. Tuum a Fr i*
zimelega remedium libeter cognoui, θί gratias habeo. inter alia
femel ei edendum dedimus malum a ftumexe anatum , Si drachma

thuris repletum :quod equidem profuifie auguror:eodem alias in

yitiis pulmonis 8i dyfpncea feliciter vfuS fum, Alexq Pedemontai
ntverbis motus. Guldebecci vxor moribiida deplorato afthmate,
inde reuixit. Nautileum tuum fomnium libenriisime vidi: & nihil
certe multo tepore eruditius,elegantius, fuauius^ legi,quamob>
Tem plurimum tibi debeo. Sed Nautilum concham tua videre ve*
lim aliquando: quem in pegmate aliquo ad me mittere pofles.bre
ui St bona fide remiifurfi.Heri cognatus tuus, vir optimus &nuhL
chari&dmus, M. Petrus Gorrc£or honorifice ad fepulmramdela?
tus eft. Dominus nobis omnibus largiatur, vt feliciter moriamur*
Cum diu dyfpncea & fumma ventriculi cruditate laboraffet,i<fi:e^
rusfuperuenit, isty malignior cu exanthematis toto corpore fpar-
fis. Vale. Tigur» 15 do^Decemb. die 7. Saluta parentes &D. -
©porinum.

CONRADVS GESMERVS THEODORO

^uittggero medico ,

T^Ro feminibus qux dudum accepi, doffifs. Zuinggere,maxi*
j^r mas tibi gratiashabeo. Specimen propofitionum tuarum in
artemedicePet. Vinmanus fuis literis his diebus mihi plurimum
c©mendairit:eiuS igitur aliquando copia mihi vtfacias,rogo.An
Chriftophoriana vel barba de becco, eft, qux abHierony.TragO'
pingitur aut faltem deferibitur .duasenim hcrbas-,ίϊ bene memini,
BocFebart nominat, St deferibitin eo de capite, vna circa fyliias
nafeitur, altera iuxta riuos St aquas,cuipimpinell?vel cucumeris
fere odor eft: vtrius harum coliculi edendo funt.Eft aptid vos Boj
tiinus nomine medicus Flander, is inter Grataroli St Carlij domu
habitat: cuius filius etiam mediciriar operam dat, ab eo petas raeo
nomine feminaCamomillx nobilis,# alterius herbae fimilis,quS
in horto fuo fuperiori xftare mihi demonftrauit.Pro ijs alia quae*
dam non vulgaria ad eum libenter mittam,Ti petierit; i i teras D.
Vinmanno inlcriptas,cura vt ftatim accipiat. Vale felix ;Tiguri.
Decemb.cUe »4. Parentibus honeftifjimis plurimum falutis miis

verbi*

,L I δ E R TE-RtrVf,

ϊθ$

Verbis dicito, loan. Frifius nofter ante vnum aut alterum annum
accepitd me Vuillichij m Georgica annotationes, 8C D.Oporino
tmiit:eas adme redire c«pio,aut exemplar aliud. Cafsiodori etif
varias ex Bibliotheca noftrit , ii nondum remifit,nec breui vfurus
«ft.remitr.at, quoniam ego fidem meam interpolia. Petro Mechlir
nienfi dices defideraremeioan. Campeniis paraphrafin in Pfal*
mos, fi non inuenitur Bafilcx.accerfat, quamprimum poteft,im*
preffaeft Lugduni, Argetitinae.Colonix.Auicennat opera Bafi.ef
quando impreffa fint,6C an cum indice, fignifica. Veneti].? indicem
copiofum excufum audio, feorfim ni fallor : δί faceret fan^ operte
pretium etiam Balihcnfis Typograplms, fi indice tanto volumini
adderet, lam enim indice id carere quidam mihi conquxfti funt.
Mmo ad te literas binas,quas 8i quales his diebus ex Italiaacce^
pi. Vale iterum optime nti Theodore,8C me ama:ac vicifsim que
jgnscp tuo nomine perficere potcro,iniungas omnia.

C ONRADV S GESNER VS THEODORO
%uinggero medico.

Edditx mihi funt do&ilsimx lucubrationes ttix , fuauifsimc
L .^.D.Zuinggere , pro quibus maximas libcrahtati tux gratias
.tabeo.donec vicifsim occafio aliqua de te bene meredi offeratur,
Commodum autem hoc tempore illos accepi, quo nortra in Fro*
benianam Galeni operum editione Prolcgomena adornoun qui*
bus eft etiamCatalogus interpretum, Si omnium qui quoquo me
doGalenicam doilrinam llluftrarunt, quo rum numero tu quoqs
acceffifti non fine elogio noftro, vt mereris. Ex quo nuptias cum
honeftifsima vidua re celebrafie accepimus; non vacauit ad te feri*
bere-.itaque nunc primumiiUs tibi fcrlices & fortunatas effe pre**
COr,W W aoitifi μα* vmvvhftai* ίμάμ .Νθ

ui nihil hic habemus. D. Caftalio fi tibi familiaris eft,papilionem
lapideum dices me cupere, vt ad me mittat illum enim.inlhe*
(ituris meis iapideis.me noninuenire. D. Henrieum Petri etiam
cx me falutato , fi vacar, vt per hunc aurigam Calepinum meum
cum Onomaitico Lexicis , adrue mittat : aut Petro Mechli*
nienfi faitem tradar , indica . Mitto ad tc oxymelitis ellebora*
tinoftri defcnpttonem , qua certe in fingu.os annos multis au*
feis carere nollem : rogo autem illam tibi vt ferues , .inter χκμκ*
%ioc m /uvs»(>ict ma : ac vicifsim fi quid m vfikiiyo? a ptxceproribus

aut amicis accepifti , mrohir μη digneris : vtad alia , etiam, per*

d z

' · gfrtr.· t otniAiM gesnetu

p auca,fedpotifi>ima) tibi communicanda me excites, faueo enim
virtutibus Si dottrinartii teeximijs : quas tuita rnagismagisty
cxcoles,vt arti nofttac perpetuum decus auferas. Optarim iane,te
ingenium quo excellis, ad praedaram Si vtilem aliquam comen ^
tationem conferre, non vero adingeniofos quidem, minus vero
vtileslibros,vrpIurimifolent,condendos.Fr. V alleriolaeloci c5
munes totius medicins^Lugdum apud Gryphium nunc fub pr^lo
funt.Tu quid moliaris. Si quae apud vos cuddtur noua,per ocium
%mffca. Vale. Tiguri. Decembris dieiti . D.Oporiaura Si a mi*
cos csctef osTalutan .

CONRAD V S GESN1RVS: THEODORO

Z;-?ngpc>o medfco.

QVanquam nihil fere argumenti fupperat,do<fbHs . Zuing*
gere, falutare tamen commodum tabellionem naftus, te
•volui. Relponfum ad vltimam epiftolam tuam, iampride
ftnliffere puto. H emoptyicus F . D. Bullingeri , Dei gratia , bene
comialuir. fed prius etiam non fatis firmae valetudinis erat. SC·
mine adhuc, mane praefertim,·'!'^^!^' aliquam fentit. Commenda
bimus ei forte bibendas fontis ad bouem in Badisnoftris aquas,
qui aluminis nonnihil habet, fulfuris nihil, ineunte vere. En tibi
EleftuariumHdidei &&κιμίή\ΰο'ψ*, quod nuper ab Auguft ano quo ·
dam medico nactus fum:quibona fide afiirmat,hoc ipfifsimu eile,
quo tanto iucceflii vratur,iliiUs ele£hiarium:quod veiuti fecretif^ -
&num celare omnes foleat.

IJt.Hyoicyami (habetis neBafilex? Si curare potesfeminis a>'
liqua copia,libramsautfemisquffo facias: noftri pharmacopolae
«Jefiderant, Si ego : precium tndicatunvftatim numera litur ) albt, .
{em.pap.albi,ana.$. x terrae figiliatae, coraliorum rub. ana. $.vt
£accari rof.q.f.antiquifs.fi.eledaiarium: cuiusdofis ·. f.mane Si
vefperi:prarmifsis vniuerfalibus,&c Hanc dcfcripticncm cupio ■
te tibi feruare,ne$ cuiquana (nifi intimo alicui amico, & bono mc '
dico) comimicare. Habuimus nos Eie&uarium Hslidef exTtalia ;
aduedhim,& Bullingero dedimus :fed deicriptionemignoraba*
mus. Vale.Tiguri.jo.Febmarq. i$6 o;

CONRAD VS GESNHRVS THEODORO'^

Qtingg-ro medico

Vod meas lucubrationes editas elogio tuo hone&as»

Zuinggeredoftifsime,modeftc &amanterfacis:quodad i
% c^qiwcti arri qu?e incho3ui,pfificiendahor<aris,graiiiter. eritty

t I B E R T.B R T IV!, W?

is mihi quo^ftimulus admaturanda qu£dam,«

inouvot , iwfl TtmKtxpriii « /K/c5i»< ri<v speytycmw nivup 7V}\WMtff, HPt ena
fAfcomt napa/uveioaJntcx alia nominaui qutcdam, quorum exempla^
ria tantum Typographis ego dedi , vt it a forte emptores aliquos
eis excitarem , vt Santis Ardo y ni. noftri libros : quibus prtefatioe
fiem de venenis a te praefixam, addideram :tedhxc & aliacomplu*
ra mihi delenda fuerunr, quod charrg anpjjjjfra non fufficereqvide $
enim ab initio & exim libelli omnia ?f.c plena ,

^ »

meum Rihelius Argentina: accepit, quamobrem diligentiae tuap
gratias habeo. Saluta meis verbis M. Petrum Mechlinienfcm , 81
dicas me cupere vt meas rationes fingulatira ad me perferibat, fi'
malqj mittat Donatu ab Alto mari de febribus : Si a D. Petro Per^
na libellos quos mihi promifit, vna cii catalogis librorum ab ipfo '
impreiiorumjperatjVtcomungat.V ale. Tiguri. Oitobns die -zi^
Anao » 5 6z,

CONRADVS 6E5HBRVS T;HEODO RO

^uinggero medico,

< ».

EPifcoprj noftri obitus non paruo me dolore affecit. Sed ira pia
cuit Domino, qui edam charifjimam matrem meam oftoge^
nariamhifce diebus mihi eripuit, Frofchouerurn etiam fenior.ern
amifimus,pleuritide maligna quadam, qu£ hic non paucos extin-»
guit,intra tres aut quinqj dies fere,fputonullofere:cui quomodo
ct quibus potifsimtim remediis fit occurrenda , valde dubitamus:
non foliim enim cruda,fed et ia peftilens 81 contagiofa eft. Opium
an perfefudorem moueaqnonfum expertus, cum neqj tutum, nec
yerifimile fit. cum diaphorericiN· autem id pra: flare, ratio 8C ex per¬
nentia teftantur.Que de facultatibus olei pomorumrubeorafqng '
aliqui puto Amoris cognominant ) ad mefcripfiiti , libentifsimi
cognoufprgferrim quod adftirpium hiftoriam faciant. Cupio ati*
fein vt femina pauca mittas , & olei parandi rationem indices : 8t'-
pkiribus experimentis vim eius confirmes. Memini me pomum
integrum aliquan do edi ile, nec ouicquam inde aftecium. Catalo'>
gus horti tui iucimdifsimus mihi fuir:& rogo vt Teucrii plantam
ad me mittas per hunc nuncitl cum fua radice, ita vt plantari ροΓ-'
fit, fi potes carere : vt cum florebit curem milii ad viuum depingi,
item Dauci cretici, Arcte angelice, Cantabric^ c Narbonenfi t ro^
uincia, SefeleosPeloponnefia. Hyacinthi veri, TulipaniTngulas
defingulis-pUatas, iiaai*atas» vt quam* atuftime ad me perie>

V * * ’■ ■· f · -e d- } i

E Et ST* COMRAOf GESNERT

nantur .Bonus & fidelis hic ttuncius cft» vicinus et comparer meuSi
retti curabit omnia. In pegmatio ligneo cum pauca terra radice*
ponendae erunt.ita vtherbae emineant.Cytifi ramulum vnumtai».
tdm mute viridem aut ficcum,vt cum meo confera . Ego vicibim
mittam alias, fi iuiferis , Gladiolum Graecorum , Gladiolum In'
dicum cuius pulcherrima funt lilia,Crocum alpinum qui vere fio
ret Pxoniam marem:Sanicuiam alpinam duplicem, quarum vna
ipecics eft primulj veris , altera verd CotykdoMputocognma;
©rimulam veris raram, qua: tota hy emcvfqj ad Pafcha floret, &C»
Feftino ignofee. Pro libello Pelerarqdc pefte iampndemput®
me tibi gratias egifle. Nos hic nouinihil. Vale.Tigurn* 6 4.

Aprilis die 7. _ - . ·

Mitto femina quaedam quae ad manum erant. Rufa recentia,

nec dubito quin nafcantur, fed tarde, ^mtbrebcer / genus peri'
Clymeni ex alpibus acinis nigris,medicam:chamaebatum Ge.Ae'
mylh fed verius eft Rubus Idaeus, alius quam ^inbtbeei vulgo
diftus Oculi Chrifti feminaD. Caelio mifi : a quo petes , fi voles,
fed paucula admodu. D .Oporino pro donato mihi Cornacis me'
dici libro, maximas ago gratias : Si falut· officiole.

CO 81 AD V S GESNERVS T Η E O D O R Θ

%ttinggero.medtco.

REdeunt ad vos Stanillai noftri : quos iam viciisin. dbi com,

mendo, feftmant autem Lipfiam. Pro Seminibus St Plan

ad me m.fsis, gratias agosplan.am mox omnes dil.gen«> & lpe

roprouenturas. Teucrium in primis gratum eft, fed umeo ne ita:

arftate npn floreatmihi forte peto, vt fi ttbiflm uvnt ramuium

cum flore ad me mittas fuo tempore.>Tuhpams.tu)iis,xt P^ .

tiolicabitur vtfolent bulborum generanoucllis.adtwfcejinbu^vt
po s a quando participem me reddere ipfms plant ,: ^ fenum*
edam probe maturi hoc anno. Antehac aliquoties femma
lia miiTa, fruftra fcui .Si quod capitulum , in ? lbi

r et eius iconem aliquam mihi fieri cura :C quod fien poterit vbl

femine iam bene maturo capitulum totum antequam excidat de'
ceroes ) ita vt feminum etiam fitus in eo appareat. Sic enim «oleo
fructus ac femina pierifque p.fturis meis ^derc vt m tanto Jhr^
«iumnumero finzulafacilius dignofeantur : 8C ipiag piCturx cie^

fcriptionumfere4co^eoqfs.nt SefeUPeloponnefiacumtwrP

iam prius in l>orto habebam, aound^t «tfws «co.i m

Badam ndftram, ego oreofelini potius quam «ήί» as gettus cfle pii
torSed quod ad remedia parum in tereft. Daucum Creticum du*
plkem (nifi tanta fimiiitudpfir, vt me fallat) ad me mififti. Can*
tahritin non inueni : Si pero vt ramulum aut folium faltem , alias
adme-mittas , non puto autem te femire de Cantabrica Pltnij»
quam ego Gentianae cognatam indico. Mitto ad te Gladiolum
ytrun que» Crocum Alpinum, S aniculam alpinam, primulam ve*
ris qine tota hyeme floret,fi nixfinat, paeoniam marem , Si anto*
ram : namTorar Valdenfium plantulavmca mihi fupereft. Oci*
jtioides Creticum, $ier π (dem flumen / habes forte' : fin minus,
ahtumno mitram, fi vira dabitur, nuncin caulem erupit , Stforte
periret. Cynfi tui plantam valde defidero , multum enim a meo
differt, tuum veriorem iudico,cum florebit, ramulum mitte. Aqui
legi a vulgo difta an fit Porhos Theoph . confiderabq , interim
quod monuifti Si locum Athenaei indicafti. gratias ago:etfi Athea
nxum perlegi totum diligenter, δί quicquid *f«i ιΐά «v φνήμ tsopivt»
pertinet, diligenter notaui. Audio Dominum Henricum Petri ha-»
bere Athenxi exemplum Gr arcum auftum alicubi, Si emendatum
dD. Arleniopuco 1 quod fi ad me mittere dignaretur ad breuifsi*
Hjum tempus, mox δί bona fide ei remitterem , & meum quoque
exemplar ( fi veiier ) locis innumeris emendatum lubentifsime ei
permitterem. Commendabis me igitur ornatifsimO viro, Si pluria
mani meis verbis falurem dices. Pleuritis peftifera apud nos ad*
huc vagatur : de qua tuum indicium ad D. Cellarium feriptum le*
gi Si probo, De eadem, fi nondum vidifti i in confiiijs Montani ie*
gere poteris , in duobus confiiijs. Ego nuper fexto die vel fepri*
mo a principio morbi ancillae cuidam pleuritide hadaboranti,
dedi 3 .iij, olei defemirie lini, quas duobus hauftibus breui inter*
uallo ebibit:vnde & aluus(aftri&a prius)moraefto&ies: Si mox
melius habere ccrpit. Heri etiam vicintc nutlien die fexto propi*
naui 1 . j . f. Si fimilrer fuccefsit ; fed cum (putum ei fiftcretur , iuisi
eam poitea fumere decotffionem quandam cum feminibus vrtkf*
ocimi, radicum althef, &c. lambere loch fanum cum quarta pac
te oxymelitis mei elleborari , quod ei valde profuit , vt nunc de
falute eius optimi? fperem. Vale vir dotflifsime Si charifsime,fi£
in pofterum quacfo ne praeceptoris nomen mihi aferibas, ca enim
tua cftdoftrina,vt docere ego te nihil ferc'pofsim, nifi forte' pau*
ca quxdam «tAxora , quae infinita funt. Si qux dodi etiam 4
plebeijs 8i rufticis 'quotidie difcunt. Vale. Tiguri. 15,^4. A*
gjnlis die a 4 . Addidi herbam Doriam diftam ( maximam

jjS jjl 8 i·»

Η:ψ\

>jr 1. *i vi

J I

ii

/I l

41

Jf
1 i» - A

iis fi

* ,1·* / J * · 4

.

i

EI

h · if

m

EPFST· CORRADI GESNERI

litarum quas mitto) panaces chironiiim quibufdam Arthritic*

' hybernx plantx funt dux : cum minore comungitur fragat ia,qu£
fmctum album fert. Samculxalpinx, qux arthrmcx cognata eft.

vnicam plantam habtio,* qua propaginem vnamabfcidt, plantato

loco fucciuiculo, non nimis profunde , ne putre, eat. aniMeniw··
faxis montium nafei quibus pauca terra imperfa elt.ego tamen in

arca plantaui. Croci alpmi plantam vnica habeo, quam mitto, etc.

CONRADVS <3 ES NER VS THEODORO

/^rwtggero medico .

CAntabricam accepi cum. flore, Si gratiam ago. Sarpe eam in
iujris montium ittermur t? paflfm vocant t quod no

men fi indic asfl es ,lierbam mitti non opus faiiiet. Sxpe m hortis c*
ducare fruftra conatus fum, cultum enim omnem afpernatur. Oan
tabricx nomen ego etia ei ppiiii ( fiue ea ipfa fit, fme generis emi-
dem potius) & Dalechampio medico Lugduni
tentiam aperui, is verdfua omnia Conflammo a
macopola ille iuuenis Mafsilten. acceperit. Illum vna cum Fet
Pena iuuene doftifsimo domi mea: per dies quatuor letmu ,
mea omnia oftendi , multa etiam donaui . Cytifus meus a tuo d
uerfus , quatuor fere cubitorum arbufcula , odoratis SC ob*o. g
florum ceu fpicis aut paniculis plus quam millenis puro '
hi floret. Athenarum a D.Hennco Petri (quem falura 0
fat cito,quandocunqj oportunumfuerit.Pro ijs quae de oleo e ma*
Iis amoris rubris ad me fcripfifli,multum tibi deoeo. Peitem apud
vos aded faeuire,ddieo : et Deum pa trem Domini noitn leui Clirij
Uti oro , vt te & alios tfros bonos ab hac lue in fui nominis glor ia
confemet. Arnen. Audio D.Acronmm confectam a fehaoere the-
. riacam.qua feliciter viatur,!,! huius mah curatione -fehcmsfor-
te quam ali] ftibio fixo. Ego theriaex Andromachi cum phnomo
& paucis c amphorae granis , aut etiam cuphorbq pius tribuet m,
fequente fudore,&c. Mitto, quxefl ad manum,D.Euftathq Quer-

cetani,depeftis curatione, admeepiftolam, quam cupio vel hoc

nuncio.vel altero primo quoqj ad me redire Mitto D.Mundeilae,

quamde legere cupio,* nunquid imprimendo pergat D^ico-

pius SC quoufqj impreflerigvno verbo indicare. Prohiftoua A-
chatis, maximas gratias ago. Ferulaginem tuam et Scammoneam
diligenter a tc feruari Si viuere tibi opto,vt earum aliquando a te
pifturas. Si forte etiam femina accipiam.Valein Domino, Φ» tc

• * mw

«um tuis omnibus conferuct.Cuperem te his canicularibus diebus
( rcli&o paulifper ccrlo veftro ) nos inuifere ,, & domo mea tan*
quam tua vti. Saluta D. Oporinum, &Gratarolum, cui propter
occupationes perpetuas iametiu feribere non potui. Item D. Ept-
fcopium,a quo r cmtiTum Auentim librum accepi. Tiguri i$6 4.
Iulii * 4.

CONRADVS GESNERVS THEODORO
fyinggero medico.

IN hac tampnccipiti & funebri tempeftate, quaDeo vos viittare
placuit, vt is idem vos propitius rcfpiciat , folctur &C conferuer,
propter Vnigenitum fuum, toto pecore oro:&re inprimis,fua^
uifsime Theodore, donec 8C ea quae prae manibus habes opera, 5C
alia cumplura vitae , literis & ecdciiae vtilia perficias. Mundellae
feribam, 8C fchedam D.Nicolai Epifcopij (quem falutoTci tranfr
mittam. Scio ipfumperaegrc laturum, rem tancjiu differri. Ego
quo adporero verbis, defidenum eius Leniam : & beneuolentiam
tuam ad omnia officia ei paratam indicabo_.Praqs, gug deftimeos
prarparau vfu , ddp D« D . Ofualdi Aeroni] remediis in hac lue
fcripfifti,grariam ago: ficvui^tia.pro fpecimine Theatri tui, quod
varietate a rgu m e n ti 3C mukip 1 i ci obfenuationmn diligentia,ac t*
nidmone,nqn parum me oble&autt. Herba a te miiTa,* foixm
*»t «>W»,mir,a£nvtm habet in cienda yrina,:aquadeftillataprav
fertim : qux fi, copiofius hauriatur, vel.dtab.eten inducit. Folia
quinquein poculum vini nuper impoiuit mulier vino»

epoto.melius.hahuir.Cani cum dediifcm mfculuminquo manipu»
lus eius deco&us erat, per fefquihoram poftea cqpiofifsimam v*
rinanxreddidit, pluribus verdhoris pdtieriam aluus biscopiofi
moia^ft. iNomen vetus ignoro , balfaminae alteri.Fudifi;:cogna^
tam coniicio,cuti impofita v«mVe. Rhodiam radicem , his.diebus
in hortulo meo .effodi , 8C in tres partes diuifi, radicem 'bene craf/·
fam : tumrurfus plantaui , partem vnam, fi defideras, per occa*
fionem indica. Vale in Domino cum tuis omnibus . T iguri 11. Iu*
lq, anno 1504.

, ■ , - t

CONRADVi GE5NERVS THEODORO

'uinggeromedicu .

PEftilentia iam aliquot fepttmanismieode ftamapudnos per*

durat, ita vt in fepumanas#homincs do .aut 7 0 .fere' tollantur.

&

1 1 'i ■ -tv,
M<! '.It'

•ti;

; :

■

EPI£T* C ΟΝ RADI GE SNE RI

Deus noltri mifefeatiir. Vni St alteri oxymelitis mei ellcbof atl
•erirtodkumdedk 3t profuit, alijs ex allii riitxqj fuccocumthex
riaca, aceto St aqua ardente, liquoris non ingrati cochleanaduo
ad fudorem , alqs antidotus Saxonica noftra , quamD. PlatteruS
cX me habe t : Argentinx quidem nunc publice' in pharmacopolqs
recepta , propter cuidentcm eius wv>«<v inhac lue, a me quoque
primam ad illos mifla,alijs purgatio leuis.Alijs nihil,fmeob mor
bi magnitudinem , fiue quod fero confiderent. Me quidem hadtex
Ilus vix duo aut tres marar* confuluerunt. Ego me mea% omnia

Etammimifi , St lucubrando V Φ*? «w Perg°* T u vt va*

leas , quid agas , fetre cupio. Miferam nuper libellos ditositox
ftros de pefte hkimpreffos ad Dominum Gratarolum,vt alterum
tibi traderet : quinefeio quomddo intercidit. Sed nunc reciditur
auftior idem libellus :· quare iterum mittam his diebus , quem vy
bi acceperis, gi iudicium tuum fuper eo ferre quam candidifsime,
St epiftolio huic pauca rcfpondere, dignaberis.Dominus Oporix
nus Varias Cafsiodori ex Bibliotheca noftra iam annis aliquot
habuit, me fideiuflbre. Bibliothecx prxfeftus exemplar iam ali^
quoties a me repetiit : St ego nuper ad Dominum Oporinum , yt
remitteret fcripfi : qui cum ad reliqua epiftolx mex refponderir,

de hoc nihil refcripfit, quare cupio eum d te admoneri , vtremiu

tat : alias ffdenuopetat; facile iterum obtinebit; vt egodatae fix
dei fatis faciam. Vale. Tiguri 1^4. Decemb.dieij.

CONRADVS GESNERV5 THEODORO
, ^uinggcro medieo.

TRagicam illam hiftorlam non prius Audieram'. St gratias ax
go.Deus publicas calamitates,qux priuatas huiufmodi ffpc
fequuntur» auerrat. D. Cellario communicabo epiftolam tuam,
%vjioe*sa noftra Argentinx iam,ni fallor , impreifa funt. Peftislik
edam remifit , Dei gratia. Solet enim ea ( nifi Deus no&wy
punirevelit) magnis tum frigoribus tum caloribus fedarii ceu
fepticum quoddam Venenum, vnde St medicamenta hanc putrex
dinem curantia, vel cilidifsiraavel frigidifsima effe debent* vel
ex vrrifque permixta, vt omnis bona St »e\Sxits& AimVet&. Iam ax
1η quidam 'Τίμιοι morbi , cephalxa prxferrim contagiofa cum
catarrhoin pleris^, apud nos incipit: St plurimi adolefcentes

vtriufque fexus circ? domum meam decumbunt hoc malo, ad tres
* Uti

Ί

LIBER T B R T f V J. II*

J i . - ' ' V » · · - ■

fcrc aut quatuor feptimanas, antequam leuari incipiant. Obfer*
uaui alias in hoc morbo, nullos fere mori, licet nulla remedia
adhibeantur, ηϊίϊ epilepfia fuperueniente , vt iis qui vinum bi-»
bunt : aut catharticis validioribus datis : vnde vires exoluuntur:
quxaiioqui propter huic malo familiarem, nimis funtfra*
ftx.A caffatamen & lenientibus non eftabftinendum. Dominum
Oporinum faluto, d quo remifTas Cafsiodori Varias accepi. Ek
Brodxo eius , in Diofcoridem , quem habeo , ad eum fcnpferani
proxime : fed nihil refpondit. Ad te quoque fcripfi, Sdinterro'
gamde Ha! Iero quodam viro do&o , (quiTupcriore autumno ad
Dominum Oporinum venire debuerat ) quem Dominus Laureus
Cxfan s medicus mihi commendarat : fed cum tu nihil de eo re^
fpondeas , anliterasmeas acceperis, dubito. Vale. Tigurii>^4^
Eehraarij die t $»■

CONRA OVS GES NERVS 'THEODORO

Qtiuggero medico»

PArricidam illum iam captum audiuimus,breui (fpero) etiam
fupplicium eius audituri. Literas tuas multo ante feriptas,
ante dies quatuor primum accepi ab auriga quodam , nefeio
an iphus aut alius culpa< Inijs dubitationes quafdam SC argu^
menta profers contra loca qugdam libelli noftri de Pefte,pro quia
busin pnefentia tibi gratias ago. Confiderabo illa diligentius
cum D.D.Cellario δί Vuolphio, maiore ocio. D. Cellarius ma>
gna ex parte libellum illum confecit, D. Vuolphio tamen &C me
.approbantibus. Video multapofTe melius dici SC diftindlius , ied
requirebatur a nobis hxebreuitas : vulgo hominum feriptus

cft,non eruditis, quarefemel &iterummoneturle<il:orJcon{ulen/'
dos e ffe medicos, fi fieri queat: non poiTe omnia farisexplicari
feripris , &.c. Quar de antidoto Matthioli feribis , libenter co>
gnoui. In Paracelfi dc Pefte libellum confeftam a te tabulam fi
miferis, gratius erit fynopfin illam paucis cognofcere,quam lon/·
gas eiusjdeblarcrationes legere. Remittam autem ftatim. Anti/·
ιηοηή Peletarq defcnptioncm habere me puto : a qua tamen abx
horreo propter hydrargyrum. Arundo illa Indica, cuius femen
Patauio attuhfti , viuit ne vobis adhuc < Semen a te milium iam
non memini, feui quxeunque mififti : fed Canna nulla prouenii,.

« s. . ;

EPIST* CONRADI GESNERT

Calycem licet vacuum, fi habes , mitte : 8i femen , fi plura non
fuppemnt,vel vnicum adde, Cuperem etiam lpectmen Cannf In'
dicae illius, cquaglobuios horarios conficiunt, in vno alteroue
globulo videre. Quae de viribus miris olei de fruitibus folani po>
miferi (fic enim ego voco ) mihi communicafti , perlibenter legi .
Ego folanum herbam paris tetraphylltim quoque, vel exeoo'
leum idem praeftiturum confiderem, nam in graui hacmorhoidum
dolor e nuper id felicifsime expertus fum: & fcio alios in carbun'
«ulis Si apoftematis peftilentibus,foiijsautacinisimpofir!sfeli'
citer vfos.Id vero anproprierare aiiquafaciant, autfuae qualitas
tis vi, in medio reliquerim. Hoc fcio , valde refrigerantia plerae
^ue,vt maiidragoram,cicii,tam,hyoicyamum,tuberculadura , Si

quae calidis mollientibus Si digerentibus minime cedunt, ex
quodifstpare : lego enam ebur ab eis molliri. Rhodia radix , fi
iitperftes fuerit ab hac hyeme , libenter ad te mittam : 8i ex tuis
quorum fpem mihi facis , expeitabo cupidi : Theatrum tuumfe'
licifsimc Si abfoiui Si diftrahiopto. F ama eft Lirhuanos nuper
cladem a Mofchis accepifle. His iunxi literas, quas rogo vt pri'
mo ac certo nuncio, Friburgum mittas, peruelim autem tetrao
dere veftrarium alicui ad vos redituro , vt Si viuereFriburgen'
fem illum Si literas curatas efie intelligam, Refponfum etiam
vrgen vellem ad te mittendum : quod tupofteaad me dares, id.
enim plurimum mea refert. Quicquid expenderis in nunciumain''
dic a to . Vale . Tigur i j 5 ,ό j . F.ebr uar . .

CO NilADVS; GU N.EXV & Τ Η E O D O R O

^HtrtggerQtmiko.

Itto radicis Rhodiae partem a merefeiflam : quae planta'
ta tibi facile arefiet; vt Si alias expertus fum, noli aurem ni'

inis profunde ferra obruere, fed ita vt geminae turgentes pro'
pifuperficiem finr.Huic addidi pulegii ceruiniplantulam, ab V'
na unea ireffaitam . Monfpeho mifllim eft Lugdunum ante an'
nosaliquot“, inde ego accepi , facili crefcit , fub hyemem ra'
muli in terram curuarr;& obrui :debent . Item Cepaear plan'*
tulam folijs portulacae : 8i bulbulos Ornithogali adnatos ma' ·
iori quem habeo v, 8i perfoiiatae perennis feu montanae plan'
tam . Tu eiuidem generis λ vicifiim fpero ahqua mit'
tes . Exajs , quae habes , defidero in primis , Smyrnium ve'
ffumi,.; cytifum , archangelicam , gUucium fcu papauer cor'-

nutuitt*

L ϊ B E R TERTirX llf

tiumm rubrum : malim autem plantas quam femina , vt flo«»
res futura stilate fperare pofsim, &pifturas curare. Tabellarius
hic vicinus meus 8i compater fe&ecurabit , quicquid mandauo
ris. Populus alba cum florebitapudvos , quod forte' iam fir, cura
quarfo , vt flos mihi pingatur fuo eoiore 8C lineamentis omnibus
bene expreifus,& florem vnum chartula innolutum mitte. Cre^
fcebat in praedioD. Plattei i,hortare ftudiofum aliquem medicinf,
vt in noftram gratiam obferuet: vellem & arbufculam vnam eius'
generis noueilam ad me mitti per hunc praecipue' nuncium, ante>-
quam in germina aut furculos erumpat. Quicquid expenderis,
indicabis. EuporifUnDiofcoridis exemplaria quatuor curabo
ad vos mitti Argentina ad Mcchlinicnfem, quorum vnum tibi do
nabo,alterum D . Huobero, tertium D.Piattero,quartunD.Gra/*
tarolo.Rihelius Argentinae imprefsu : vrgebo vt mittat ante fu3
difceifuniFrancfordiam, fi fieri poterit. CL. V.D. Huobero me
commenda : qui fi voluerit mittere partem illam Rafis.in qua de
medicamentis agitur fimplicibus 8C compofitis, gratum faciet,
potent aurem includi dolio alicui huc mittendo a Mechlimcnfi,
fiue nunc,fiuc poft nundinas. Chamaemalum peregrinum odorae
tifsimum, fi habes, mittendis ad me adde: aut a D. Caelio nomine
meo pete , qui forfan lpfe aliquid addet. Perierunt milii rho>
dodendraaliquot,(quotquot habebam, quatuor aut quinque)hac
hyeme,& myrti etiam praeter vnam vix femidigirum longam. Si
D. Caelio abundant: 8C crethmus , 6C aliquod forte rarioris brafr
ficac genus , gratifsimument,fi mifent . Vale. Tigun 1563.
Marti) die 12 e

CO‘NRAD VS GESNE RV S ΤΗ E ODO ECP
fytinggerd medico

MVndellae theatri editionem perge qtracfo vrgere. Herrelif
mortem doleo. Prorjs quae de Toan.Bunfd.fcnpfifti, gratias
habeo. Georg. Cellario deperficienda MafTartj harmonia, locu^
tus fum · & forfan reciperet : fed metuo ne longo admodum rem*·
pore immoraretur, erfienimingenio & doftrina valet, ad labo r-
res lucubrandi natus mihi non videtur. Vuolphius autem occu*
parur in a tijs. Quas mifi plantas, retflcad te peruemfie:proi)? illis
quas vicifsim tu ά^ί/ωρα m.fifti ; gratias ago . A rchnngc-ica tua
nobis fponte pafsim circa riuos montanos abundat, vix puto tibi
^fcminenatam. Panaci$ chlroni), quod herbam Γ onam tali vo**

r· y>

fe?lS!T. iOHRAD! GES $ERt

ctnt , pulchre fanf , Si facillime diutiis imeque durantis in horti*
noftris, vnam & alteram plantulas, fidefideras, accipies alias.
Chamaccerafi genus illud , quod Arabes Mahaleb vocitant (ego
Petrocerafum vocari pofle puto , quod in petrofis montium lo^
cis naicatur) planta puto te in horto habere authaouiflemec pro^
cul Bafilea nafci.Tornaci nimirum. Cupio autem fcire, ii piant ^

fti,an tibi adhuc viuat. Vellem arbufculam perexiguam^uperhx

cicuefeAa , ad me aliquando mitti, forti ftudiofus medicina? al u
quispro luftrandis herbis ed exiret admonitus , Si vnam atque
alteram plantam adferret. Difficili effodiuntur inter laxa. Del^
gere oportet et nouellamaliquam,minimeannolam. Apparent
autemfaepe nouellx , quae non funt, quod radicum magnitudo o^
ftendit. Nuclei eorum contra renum calculos valent , vt aliorum
quoque ccraforum, quibus tamen efficadores multo funt, ^odo^
ratiores . DepiAum habeo ramum cum fruAu, floris piAuram
adhuc defidero :ficut SC amygdali, & populi alb*, qua puto iulos
quofdam florum loco ferre. De his finguhs lat fuerit ramulum v^
num exiguum cum florepingi:ne fumptus maior nat, quam opus
fit Theatrfi tuu Iibcntifsimc videbo :etfi munus illud ipiCndidius
erirquamv^V* noftra,fi ad te peruenerint, mereatur,

. ineo fi quid animaduertero , de quo admonendus videare,
fociam vt amicum capdidum decet ; quoda te Vicifsun m Eupo^
riftis expeAabo. Narciffosperiifle miror, cum genus bulbolum
non facili pereat , faluis fernper radicibus. Si ubi reuixcrint, aut
hyacinthi, memineris mei. Malum medicam pomiferam his die^
busaccepidegatam mihi : Si Berna mifiam viticem: quam D. Be^
nediAus Arctius illic aliquot 'annis aluit , ita vt hyeme iems
per penifle videretur , fuperficietoraarefaAa : fed Maiomen^
( e quotannis noua a radice pullities exorta eft : quam ego etiam

hoc anno fperabo. , r .

Ex Anglia nuper ad me fcripfit loan.Caius medicus,fe mittere
adFrobenium Si Epifcopium libellos quofdam fuos imprimens
dos: quos fi non admiferint,fe velle vt ad me mittantur, eorum e^
nim altero de canibus Britannicis agit , fcW *«****»*.. Is ico-'
nibus opus habet, ni fallor. Quare pero mi-D. ?umggere,y.t per
occafipnem, huius aut illius filios T ypographos hac de re alio ^
nuaris : vt an acceperint, Si an impreiTuri fint, Si quando , fciam.
Canum quidem icones Frofchouerus nofter habet : qui hoc no^
mine commodius imprimeret: Si fi, an vellet, nefao. Poftremd
fcire a te cupio, an inqcnire polfera apud vos aliquem luuenem

Ζαϊ adolefcentem mediocriter inftraftum literis, medicinae ftu-
diofum , pauperem , mpdeftum & bonum : qui mihi feribendo ac
defer ibendo nauaret operam: poffet interim le&ionem vnam auc
alteram publicam audire : Bi domi apud me obiter in menfa δί α*
lias proficere.Non fufficio laboribus lucubrandi: quo do&ioreC'
fet adolefcens, eo plus mc iuuaret. S i quem inueneris, qualis fit.
Cuius artatis 8C do&rinx, δί quando venturus, fipeterem.fignifi·'
ca. Aeftate futura forfan etiam alpes , eo comite afeenderem:
Vale, Tiguri.Aprilis 8. \$ 6$. Saluta meis verbis D.Huoberum
Virum clarifsimum δί bene meritum de me: δί doftifsimum Cav
lium cum Auguftino F. cuius lireras nuper accepi ; 81 neptis meae
ftatum intellexi,cum aliquid ipfis chgnum habebOirelxripruriis .

CONRADVS G ESN ERV S THEODORO
fytinggero medico·

QVinto Maij ad te fcripff, hoc tepore nihil fcripturiis,qu<5d
temet nd$ hic inuifurum vna cumD. Oporino, cupidifsi^
me expeftem, vti ambo lpemnobis fecifiis. Sed cum D.
Mundellx felicis memoriae nepos hodie ex Italia huc venerit, ad
vos BaiTlxanl defcenfurus , δί tuus ad nos aduentus mihi dubius·
fit , nolui efcm firte meis ad te literis dimittere :'vt nunc iterum 8C*
poftremd Theatrum patrui eius tibi commendem t quo omnem
lapidem moneas, vtid non fohlm excudatur ( ficuti receperunt,
D. D, Epifcopius 8i Frobenius primum pariter* deinde EpifcO?
pius felicis memoria: feorfim, ac poftremd etiam filq ) verum z*
tiam ita cudatur, vtexaiforibusvtile,fhidiofis commodum , 8£
authori honorificum fit. Da quarfo fingularehoc pietatis geniis
Hi defhndos , manibus authoris : memini te vi nenti ipfi operam'
tuam pollicitum . Gratum fe futurum promittit etiam hic nepos
eius Moaqnes Baptifta nomine, iuuenis fane honeftusac lueram
tus, quem fibi plurimum commendo. Scribo adEpifcopios quo·'
que, deque mea fententia, quam alias ad te perferip feram , ali>
qua repeto , fed omnia tui iudicrj trutina: permitto. Scio te in
inultis maximis Occupationibus ifierarijs prxfertim , 8C lucu^
brationibus propiqsperpetud verfari. Sed iubrrahe quarfo ti*
bi aliquantulum temporis , quo plenum fblidumque aliquod
confilium ad hliitis operis perfeftionem depromas : 8i vel D.
Gratarolum, vel alium in prima eius aggreftione inftituas fi ^
jnul ac iuues per aliquot folia . Mihi certe opus vtilifsimunr

- : :

Bili

c

•s

EPIST* COMRADI GESKERt

(Uturum videtur »ncc ita multo Iaboreperficipoife.praceo, EA
principio nouu tale tantum^ opus fieri deberet. ^ Vale flt ad nos
aduola quam primum, ne nosiam diuauidifsimi aduentui tuo m
hiantes frultrcris. Tiguri raptim »5^5· lunij die 14. Mitto ad
teD. Cratonis epiftolam depefte ad Peucerum feriptam : quam
iam dudil accepi ad te mittendam, tuum enim iudiciii requirit, fed
nefeio quomodo mittere oblitus fum. Aliquando, fi placebit, rni'
hi remittes,nondum enim perlegi: & tuum fimul iudicium epifto*
lanonobfignata ad D. Craronem ; vt cum perlegerim, iple obii'
gnem.Vide quantum de te mihi promitto..

CONRADVS GESNERVS THEODORO
tyuinggero medico.

Vra vicinus hic meus ad vos defccnderet, arripui chartam*
V*vt nunc video lordidam, adeo familiarem me tibi puto. Re'
mitto D. Cratonis epiftolam, quam apud me reliqueras. Multis
iam menfibus nihil de eo cognoui : & valetudini eius timeo. Li'
ber meus *viwW nondum eftabfolutus : adeo me occupat, vt
aliud nihil fere cogitare pofsim,etii non magnus. Tuas in Ethica
tabulis parum adhuc vidi: quae autem vidi,perplacent:nec dubt'
to quin omnia fuo author i refpondeant.Infpexi etiam obiter Ne'
andri feripta de fuis colleftaneis :quar mihi fummopere placet, Sc
optarimiocos communes ex omni optimorum authorum genere
colleftos extare : alios ex Latinis tantum, alios c Graecis. Graeci
pro Stobaco noftro, in quem priuilegiutn impetraui, augendo fa'
cerent: quem a me valde auftum iampridem,fi Frofchouerusno'
Rer nolit, per alium quempiam recudi. curabo. Tu ea de re, fi vi'
debitur.cum D.Opodno cqlloquere.Habeo 8t Procopium Grav
cum, quem cuperem edi fua lingua. Stylus eft elegans , & viris ,
Grarc^e lingu? doiflifsimis probatur. T ua omnia breui remittam.
Vale. Tiguri. 1 5 6 5. Augufti die 9. Praeludit iterumhic peftis:
qux iam intra.quatuordecim dies tres tantum abfumpfit in vrbe.
Inpagis autgm proximis, ad lacunj,pernutltos. Hodiein angina
periculofifsima cataplafmate ex hirundinis nido cum meile & γ
dipe gallinaceo yetere, felkjtfsim* vfus fum. Cum fe occatio of¬
feret, Eryng^ florentis plantam integram mitte, quado*

per aurigam , au* alium qui curct:Yt
curem depingi, & luo tem'
pore femen.

‘ COK*

LIBER, T E R T I V S* 11$

CONRADV S GESNERVS THEODORO
%uinggero medice.

' ' * ■ __

SI D. Oporinus exemplaria circiter 1 6. Liebleri , F ranefor^
diae Frofchouero adhuc dederit, bene erit . Gaudeo Ethica
cua tam cito publicatum iri. De Elaphobofco gratiam ago.her^
ba altera, pinguis, flore luteo , mihi etiam in horto crefcit:& cir*
ca vias multis in locis, orminum luteum voco . Itali quidam
Cerinthen putant : Germani aliqui ^IdFraut, quod foliis per
cubicula fparfis , cum pinguia 8i vifeofa fint , pulices adhaereant,
& facile timui euerrantur : facultates eius nondum exploraui,
calfacere , emollire Si difeutere videtur . Flos ac femen Ormini
eft. Plura nunc non licet, 8i Frofchouerus feftinat includere
mittendum ad vos dolium , cui munufculum addidi , libellos me/
tallicos Si de lapidibus noftris. Vale raptim. Tiguri 1565. Au*
gufti die 28.

CONRADVS GESNERVS THEODORO
^umggero medico.

Afculum illud cum herbis aridis,tam fero tibi redditum mu

V rarer, niti magnam hominum tum inertiam, tum perfidiam
experirer indies. quod autem herbae lacerae funt, cius caufam
iampridem fcripfi . Reliquas tuas minam propediem , feftinan^
dum eft mihi neceiTarid, vt innumeras illas quas D.Bauhinus com
modato dedit, depingi , aut meas quarundam pifturasex illis
emendari aut abfo lui curem, quod vbi perfecero, adtuasacces
dam, pauculas quidem illas, quas interim optime tibi coniuns
ftasferuo. Optarim autem fi quas rariores# peregrinas plan*
tas, earumuepartesrepotitashabes, illarum nomina faltem ad
meferiberes, primo quoque otio, ita vt cum tingul arum mentio/’
ne exprimeres , an flos quoque fruftus aut radix, vnumexhis
vel duo, vel omnia, prxter ftirpem cum fuis folqs, adeffent. Haec
enim tria , vt in omnibus fere' plantis ad viuum exprimam, valde
contendo. Ex his enim potius, quam folijs,ftirpium natur* 8i co*
gnationes apparent. His notis (afruftu femine & flore) Sta*
phifagriam , Si Confolidam regalem vulgo diftam , Aconito
gv/ufvMt βο7/ζναι , facile deprehendi. Perlefto Catalogo tuo,
perpaucas ex his forte' peterem, ad perficiendas pi&uras meas,
aut aliquas ex eis etiam nouas faciendas , D. Cortufius Patauio

f

EPIST. C OH RADI GES NERI

iam aliquoties multa ad me mifit : 8C poftremd inter alias,Hlcil>
chuntida didam rofam cum foliis. Pro Continete Rafis tibi'» Si
Cl. medico D. Houbero (quem praeceptoris inftar colo) ma^
ximam habeo gratiam. Video in'eo plurima inftituto meo ne*
cefTaria inefle : ad quae omnia exfcribenda ociurti mihi noti datur:
nec aufim committere alq , ne tam elegans liber commaculetur.
Itaque remittam forte qualem accepi . Petenpe-renfl autem te Ah
Cl. fenatore. D. Henrico Petri, verere patrono tueo optime mc/
fit 0, interrogare, nurti ipfeforfanhoc volumen rioriligaturn,aut
non ita eleganter habeat: verifimile autem eft eum habere , cuitt'
csrtera, praeter hoc, Rafis opera.excuderit. Si habet & commO'
dato dare dignabitur;nec metuit litturas fi quae forte incident(in'
noxiae tamen contextui) obiter, dum vtar, loca multa emendabo, ·
tC multorum Arabicorum vocabulorum in fimplicibus medica^
mentis interpretationem adferibami quod tam etiam in Auicen>
na: libro fecundo feci . Vtinam typographus aliquis apud vos
egregium hoc volumen, 8C medicis neceffarurtnmeo iudicio , re>"
cuderet» nunquam iir Germania prociifum . Cornarfj Diofcori^
dem quoque accepi : pro quo tu D, Epifcopiis per occafionem
meo nomine gratias velim agas :donec mihi etiam idem faciundi
occaiio detur. Mitto D. Grator.!? ad te li teras, quas hodie accepi»
vna cum alxfs iam pridem datis, quibus p£tit , vtte vrgeam de
mittendo ei reiponfo : quod iam factum a te puto . Accepit nos
ha&emts peftis hifce inenfibus proximis multo dementius quam
fuperioreanno. D. Epifcopq aut forte nunc F robenii,fi vllumha *
bent librum medicinalem manuferiprum in folio, is ipfe fuerit,
quem commodato ad breue tempus peto:cuius te per occafionem
meminiife velim. Rurfus in alia D. Cratonis ad me cpiftola, quS
his diebus accepi , haec verba addita funt. D. D Zuinggerum vel
alium horteris quacfo, vtPrjfattones 8i Epiftolas inlibros(diuer
ibrumferiptorum) D. Simonis Gry nxi in vflum librum colligat,
tardat . Hoc tibi fi non vacat, per alium fieri curare poteria
Vale. Tiguri . 15 fi 5. Nouembris die 1 i. Spero me breui ha>
bitutum femina herbae ex nouo orbe allatae, cuius folii particula *
mandentem folum( licet nort deglutiat) aut fumum haurientem, .
fiibird inebriat : vt ipfe non femel expertus funi . Iconemhabeo»
dos elegans eft ( Bernx natus amico) Conuoluoli fen Campanii'
lae inftar , purpureo colore . Haec &C alia forte rariufcula accis
pies, fi me iuuar e, Orariorum tuarum catalogum ad mematuraie

· coN'-

L ϊ B ER

.C O NIAD-VS GESNERV S THEODORO

%_uinggera medico.

A Nre fcptt manas quinque mifiad te pegmation cum herbis
ficcis.quxa Reginaldo pharmacopola acceperam,id an re*
.ceperis fignifica. Reliquas etiam herbas paucas, propediemmit-'
cam.Aegrotauit aliquandiu piilor meus,vt opera eius vri nonli^
cuerit. Remitto nunc tandem fcriptum tuum de pefte ad D. Cra>
tonem,quod mihi omnino Si nobis omnibus perplacct.Defcripfc
runt hoc fibi Si probant D,D.Cellarius» Vuolphms,Funccius,m3i
gnas pro eo tibi gratias agimus .Nobifcutn in vrbe fatis demetee
adhuc agitur, puod id peftem:in agro fxuius.Quod ad prxferua^
tion£,nefcio an aliquid melius excogitari pofsir Oxymelite meo,
minoriaut maiori , aut mixtis vtrifqj. Percupio vt de Continenti
Rafis partem illam qux de fimplicibus medicamentis agit , a Cl.
viro D.Houbero mihi nunc impetres, remittam breui Si tuto,
& traftabopurcbnec ero ingratus pro hoc beneficio. Vbi Si quan
ti emerit opus totum,fcire cupio. Affini huic meorecle' commit-e
tes, fi vacabit iiik:fm minus,hisdiebus mature' tradi poterit alicui
ex ciuibus noRris peplorum mercatoribus , qui ad nundinas ve/·
ftras veniunt. Si vero grauetur ( quod non fpero) mihi commo/
dato dare, aD. D.£pifcopi]S (quos faluto amanter) mihi pete
quxfo commodato librum Gr^cum manuferiptum medicinalem,
in folio, nomen authoris excidit, Damafcem cuiufdam efieputo:
breui me remiflurum addes. Habui eundem a parente ipforum pig
raemorixante annos aliquot. Si obferuaui fimplicium medica^
mentorum rara quxdam vocabula ineffe, qux nunc excerpere cu
pio. Vellem prgterea, vt fi Cornarij in Diofcoridem imperfeftum
aliquod exeplar haberent, id ad me mitteret , indigeo enim ad pri
uata mea (ludia , pro quo beneficio ne fim ingratus , in Pandeftis
medicis noftns, quas D. Vuolphius nunc parat , id volumen noa
fine aliquo elogio nominabo. Eifdem dices me librum Grxcum,
Ariftotelis paraphrafin, quam D. Bechius vertit, manuferiptum,
jam pridem a parente ad me mifium , lpfis nunc remittere , in va^
fe F rofchoueri ad Mechlinicnfem : SC ei coniunflum efle volu^
men Italicum, quodadD. Gxlnrni pertinet , quem etiam dehoc
moneri cupio. Pro ve<ffcura ia hic fatis feci Frofchouero.Ad comi
tem Fm ftenbergenf. colicx cruciatibus vehemeter obnoxifi, voca
tus medicus quidam clyfteres fere jo. iniecit fruftra. Poftea alius
quidam amicus meus (qui id ad me fcripiu)acccrfitus propinauiri

mmm ■

■■

i»

■ 1 - I

ww»

/‘

v

τ

BPiST* CONRADI GESNE Ai

Mannx Calabrae | .ij . Colei amygdalarum dulcium f . η .om#
niadiiibluta in iure gallinae pingui proientaeulo bibit xger, Si
mox melius habere coepit : medicum 70. florenis honoratum di<»
mifit,&c. Patauio ex horto Magnifici Di Priuli , fi potes, acceirfe·
nobis Chamgdaphnen vera,&Cirfium:hoc eft, plantas ficcas in-»
tegras,autpi<itas,& feminare. D. Zuinglii noftri vxorem vteri
fuffocatione fimul SC ventris profluuio periclitantem nuper cura·*
uimus,& inter cactera hoc dedimus remedium.

Ijt. theriacae optimx j.f . philonq 5. f. medullae cornu mono*
cerotis, boli Arment Orientalis,ana d.f.mifce:eo accepto cum iu
rc cicerumputo,pauldpoft in fudorem foluta eft,8£ paula tim me*
liushabuit. Quodfcribo» quoniam idem aut fimile medicamen-»
lum pefte etiam correptis plerifque faluberrimum fore fpera-»

rem :poifent autem quatuorvel quinquegrana euphorbij vel eam
phorx vel vtriufque addi,- Opium in antidotisfudorem monere
obieruaui : 8i opium aut eirefpondentiajvtiblanum fomniferum,
nucem vomicam , folanumtetraphyllum, hoceft , herbam paris,
contra peftemin homine ^ alrjs animalibus praecipuam omnium
vim haberetfedmifcendafuntcaiidifsima aliqua; Vale. Tiguri.
t565.N0ucmb.30.

CONRAD V S GESNERViDIDYMO

Obrechto Argentinenfi medico.

Mitto ad te clariisime Obrechte,libellum Paracelfi recetfs ex*
cufum, in quo fi pleraqueforte tibi diipliceant, pleraque e-»
tiam ita fintobicura, vt Oedipo ,Delidue natatore opus habeant;
erunt tamen aliqua forte quae placeant, autfaltem quxadmire*-
ris.Fuitis Paracelfus noftra memoriaMagus,admirabilis homo,
notus amicis quibuidam meis , ii vicinis noftris Heluetijs oriun-»
dus,peruagatus magnam orbis partem. Chymica arte,quam ipfe
putoSpagyricamvocat,excellentifsimus omnium,ita vt per eam
metalla immutaret,argentumac aurumfaceret (quod nuper au-»
dio quendam teftatum eifeinlibello Chryfochoar titulo Colomg
excufo ) Si morbos inueteratos acalijs omnibus Medicis incura^
biles, breui & facile curaret, lepram, hydropes, epilepfias, vlce^
ra cacoethe, id quod mihi difcipuli quidam eius teftati funt, SC a*»
mici ex Polonia fcripferunt. Libros complures fcripfit,fi quis ali
quot, ordine prxfertim lcgerit,facilc intelligi aiunt. Sed plura de
Mago hoc feribendi ociu nunc no eft, hoc enim tepore in diuerfas

LIBER TERTIVS. Ilf

orbis noftri partes permulte ad amicos liter* mihi funt fcriben*
d*. Quamobrem ignofees mihi , quod breuius rudiusq? haec exa*
rem. Hortum nouum 8C amplum hoc anno ftruxi, exemplo tuo im
pullus , laudabili opinor aemulatione , vt multitudine Qi raritate
ftirpium tecum contendam,fed metuo,ne vincar, quoniam cadum
noftrum minus nobis propitium eft, & occupationes vari*, vxo*
ris valetudo, 8i alia quaedam me impediunt. Enitar tamen quo ad
potero, tum alias , quoniam in rerum naturae cognitione deliciai
meas ponere foleo, tum Yt accuratius iniUtutum Hiftorij ftirpium
volumen olim ( Deo fauente) perficiam. Ad eam rem labores dL
fumptus iiibinde magnos fuftineo; Amici Galli; Itali, Angli,Ger*
mani , Poioni nonpauci me adiuuant liberaliter 8C candide* inter
eos doftifsime Obrechte tequoq? non poftremum elTe cupio,oro,
& obfecro. Peto itacp ex arnplifsimo pulcherrimocp horto tuo fe*
mina, pr*fertimlpin*citrin* 8i alterius, quam (ni fallor) folfti*
tialem nominabas. Itf Catalogo hortorum Germaniae , quem ad
Rihelmm mifi y firpete nominaui , in eodem, qua: nam nobis na*
icantur reperies; ex-quibusquacCunque petieris mittarneer te li*
benter &liberalitcr: propter eximiae tuae in me hofpitalitatis me*
ritum. Vtinamme quoq? meoscp hortos inuifere tibi liberet, ac fi*
mul metallorum , lapidum, gemmarum, animalium genera
pidfuras innumeras,feneftras xv.in quibus marinorum, flutttati*
lium,& lacuftrium pifeium fpecies omnes elegantifsime' in vitro
depieft* funt,&c.& aliqua ad artem noftramfaftitandamnonin*
utiliai Forfan etiam Doilor Vlricus Cheliits nofter te comitare*
tur, quem meo nomineplurimumfaluere cupio, SC amicos reli*
quos, in primisverc) clarifsimum parentem tuum, pietate SC alijs
virtutibus venerandum lenem, V ale in Domino quam felicifsi*
me. Raptim T iguri anno 15^0. Marti] die 18. Hic qui tibi has red*
dit,mox ad nos redibit : per illum quaefo feribe aut faltem mitte, fi
quid mittere potes , 8C D. Do&orem Mafiarium quoq? ( ad quem
his diebus fcripfi) vt idem faciat hortare. Valde cuperemD. Ri*
helium libellum meum de hortis Germani* per hunc nuncium ad
me remittere, ego auftum 8C emendatum alicubi,ad initium,
Iunij,quo tempore nundin* Zurzachi* funt,rc>
mitterem, (in imprimendo ftatimpers
gere mauult,retineat.Non va*
cabat relegere.

EPIST* CONRADI GESNERI

CONRADVS GESMERVS BENEDICTO
vAretiojS&cr&mm literarum profeflori, BertueMeluetiorum.

ANtc biennium, oi rei ter, memini literas tuas accepiffc , Bene*
di ite do&ifsime.Marpurgi fcriptas,quibusfemina qi^dam
ad te mitti rogabas. Ad eas, quddhaftenus nonrefcripferimCni*
hil enim difsimulabo)ignofces,multas ob caufas. Primum qu£ pe#
tebas, apud nos non extant,ex Gallia vel Italia petenda : deinde no
licebat , propter tabellionum inopiam , alio quam fub nundinas
Franckfordienfes tempore literistuis refpondere, quo quidem
ego propter libros a me editos magiSjquamvlla anni parte occua
patifsimus hucufcp femper fui. Accedunt bellorum calamirofi ca*
i*us,qui ita nos affecerunt, vt neqj mihi liberet de plantis,tam hu*
mili((i temporum rationem fp eites ) argumento , ad amicos fcry
bere,nec illis/i quid tale fcripfiflem, gratum futurum exiftimare.
Nunc vero quoniam & propinquior nobis es, Si bellorum tumui#
tus aliquantulum fubfedemnr, non iniucundum erit de re herbae
ri a frequenter tecum conferre. Nouam conditionem inftiruendae
adolcfcentix gratulor tibi,interim tamen ne deferas , ad*

hortor. Plurimum Vuigandns HeiTus ..nqper literisiiiis te laudas
uit &C mihi commendaiiit : quod quidem minime opus-erat, cum
^ Heluctix communis patrix Si doftrinx coniunftione , niV

xime religionis , charifsimum te femper fponte mea tuocp merito
fim habiturus. Fuchiius nuper mihifignificauir , herbarum figite
ras fc vitra trecentas habere nonas , quas nefeio quando feoriin*
editurus fit. Sed ne herbarij ftudii inanes tibi literas mittam: quia
his diebus a me in Plinio obferuatum fit communicabo. Plinius
igitur lib.z1.cap.13.fk feribit . Herba eft ab exitio Si iumentorum
quidem, fcd praecipue caprarum, appellata Aegolethron. Huius
flores concipiunt noxium virus aquofo vere marcefcentes.Itanr,
Vt non omnibus annis fentiatur hoc malum( vtfcilicet apes mei
venenatum ex floribus huius herbae corruptis colligant) H?c ille.
Videtur mihi.fanc ouyo^pey herba ifta , quam ruftici noftri vocant*
6S 0 C?litm/& 9en 06fen bein πφ / fimilis plane,quodadiu*
perfkiem, herbx illi, quam Hieronymus nono loco inter Satyria
ponit, ( cumOrobanchc potius fit , multi imperiti pharmacopolae
hvpocyfthidem haftenus vocabant ) crefcit enim fine folqs , cau*
les tantum floribus carnofis & acinofis onuftos gerit, ex pallido

colore ad purpureum inclinantes : radix alba eft Si multis nodis

cohxr ens, ad fex vel vitra cubitorum longitudinem, quxeum ef*

iodum

t 1 B £R

foditur, humore plena 8C taftu frigida percipitur. Vites iuxta na^
fcenres, frigore fuo interimit.Caulis enafcens pauimentum etiam
penetrare poteft,quamuis tener SC mollis.Gramen in circuitu cos
piofius nafcirur, ied id qtiOt^ vapore eius infeftum , quamobrem
a vaccis non affingitur (equi tamen non abftment) Semina rotun>
da milid fimilia, 8Cc. Hxc herba cum adeo noxia fit, & ver<? tatv
tiitn paucos dies appareat (mox enim a fole marcefcit ) SC flores
prdferatvt Plinius fcribiqaquofo vere marcefcentes, plane' vide^
ttir rflihi Aegolethron eiferidijj pluribus probarem,nifi chartf anv
guftiaobftaret. Tu etiam ίϊ quid habes a te obferuatum, mecurti
communica. Vale.Tiguri 1551. Calend.Iulij.

. i ' ■ " : *

CON-R A DV S G ESN ERTS BENEDI C-T O
Jtyetio Theologo Bernenfi*

Votf Bullingems Si ego nihil effecimus in eo , de qito a fe
Si Hallero feriprum eft,negotio,nulla culpa aut negligefi
*tia noftra faftunvefTe (lmmanifsimeBenedi<flc)iatistfe
intelligere arbitror, nec eft qudd pluribus rei moleftx, quar reuo·"
cari non pofcit, memoriam extendantvArouienfiS bibliopola anrc
quatriduum; artipTifsimum cafeum liberaiitacis tux munus attu·"
Jit, vna cum literis tuis : 8C eodem die alteras etiam a Ludouico'
Herbario aetcpi.ProcafeO maximas tibi gratias habeo-.nontanv
turomerebanmr Indici porcelli, fatis mihi erat a te amari, w

$ory>, ψϊ\ Kff v\mp icat \v\?yimout ,vm A rS tfS (pitofofo i®» n>ttsop v\tix)ta

ftece. Ip βίι ngcf ικ&ρ αν}\ νρ» wmtf , χρι opotiyi' fo 7<?«9), Λ >o\\pmu A ομ'ώ e ·

πχρ’\μοαηω.ι*$ι 'jmyxpdticra^ efi riip τρατ&ύρ tifoip μ μ\ sk fhaas. EgO n'e

pofsim tibi ambMofus videri , aiit qui tecum muneribus cenare
velim,nihil remitto , prxter vnum vel fefquifoliumpapyri , quo
7» continentur. Libellos noftros lamfemel 8i ite

Tum promtifoS rnp mlu/niSu? βοιανίρ, wi iLb 7S Π;7ιβ7»8 ‘ipsi nwirysotPy

breui eXpe<flabis. Qux de Aftrarma nigra ( quamFuchiius etiam
pinxit SC deferipiit ) SC DoronicoGermanico velalpinofcripfifti,
perlibenter legi, Si nomina quxdam noua didici. Omnino autem
tecum fentio de Dorcmico, idem eife pharmacopolarum Doror.iv
cum Romanum, & noftrum,nefcio vnde di<flum,Graffoyum, ntfi
quod generis vnius proximi, natalibus SC magnitudine nolte
nihil diucrfx fpecies dux proximx videntur . V ale
cum amicis . Tiguri 155* . lanuarq die 25 .

i

I

EPIST. CONRADI GESNERI
CONRADVS G ES N ER V S BENEDICTO
jtretio Theologo Bernenfi.

GRatifsimx mihi literx tuae fuerunt, gratifsimx etiam quas
mififti ftirpes : pro vtriscp maximas tibi gratias habeo. Ro*
oo autem vt pergas frequenter huiufmodi admemilsitare : nam
fufolus fere amicorum mihi reliquus es, a quo aliquid in hoc ftu'
diorum genere expe&arc pofsim. Cxterum quod iuper qs , qu«
mittis meum expeftas iudicium , magnum modeftix tuae argu*

mentum eft. Inter ea quae mififti maximf admiratus fumfylue^

ftrem illum Croci florem , neque enim aliter appellare polium, 8C

nunchxcfcribo feftinans :percuperem autem deferiptionemhu*

ius floris copiofiorem ad me dari, vt, etiam herbae illius quam
hiinfctejung vocafti : neutra enim antehac mihi. vifa eft. After
quem mittis,a Fuchfio etiam pro Aftere pingitur. ego nondum at*

firmo. =6ir^mur^herba folqs fer<?Chamxdryos,fxpemihim
altis montibus inuenta, nullo haftenus nomine milii cognita fuit,
nunc faltem Germanicum ex te nomen eius.audire gaudeo,quan*
quam id wwwt> eft : nam vna aut altera fpecies vulgo

btrRwnrtS nominatur. Ea, quam putas Anagyrin, Laburnum
Plinii eft, floribus luteis.obLonga ferie dependeiuibus,cums hgnu
apes fugere , vt Plinius tradit , a rufticis Sahaudix veftrx audiui,
8£c .Anagyrin Venenis vidi, arborem fimilitertrifoliam, leddi*
uerfa foliorum fpecje , qux mecum attuli , forte congeneres fue^
rint. 35cr0 rofen in multis montibus inueni, 8C Sabaudica Itali*
cai» nomina diuerfa audiui, quorumnullum Latinam Grxcamue
originem prae fe fert. Nuper Italus jquidam medicus pius. (K eru^
ditus Bergomenfis affirmauit mihi, hanc ftirpem in quibufda Ita*
lix officinis,Bergomiprxfertim, pro Balfamo vfurpari, lignum
fcilieet pro Xyiobalfamo,femenpro Carpobalfamo. Ex duabus
iftis Rutis, quas mififti,neutraeft Gallis 8C Italis Capraria difta.
vt tu quoq; fufpicaris. Illa qux flores capillaceos gerit , quam
^innelen vocatis , forte a cirris illis florum ,Lutetix appellatur
Ruta pratenfis : altera quam feribis ioetlblat vocari Helsis,fa*
xifragam luteam ( d radicis colore) circa Coloniam Agrippinam
βί in Anglia nominari audio . Crocum fylueftrem & Cynoglof*
fum , quarum iam iam memini, cum radicibus mihi depingi den*
derarem, addendas Corollario meo quod paro in Hiftoriamihr*
pium Tragi, 8i icones raras iam fupra centum collegi. Vale. Ti*
guri X J 5 3 · poftridie Pmccoftes. roN

I ί Β E R

vy;

»U ti'1

*ϊ«*

TERTf

C Ο NR AD V S G E $ΊΝ ERVS BENiElDLCTO
Aretis Theologo Bernenfi.

117

QVantopere literis tuis dek<fiamsfim,charifsimeBenediV
<fle,verbisnonfacile expreifero. Mirum mmodum accu*
ratifsima illa Croci montani defcriptio mihi arrifit. eam
inter ««/««*/* mcaferuaho , vt aliquando, fi Dominus vitam dedex
rit, ad ftirpium rariorum hiftoriam publicandam depromatur,
non fine honorifica tui mentione. JVIttto ad te radiculas duas, quas
itidem Croci cuiufdam montani genus effe conijcro, Si fi plantam
integram haftenus non viderim. Agyrtar quidam lingua noftra
Viftorialem marem appellant, metwle: nam

rcrmina viftorialis,fimiliter quidem teniiifsimis fibris cancellata
raaix eft,fed oblonga circiter digitum,autpauld minus, allq odo'
re, quam in horto meo habeo , nec dubito quin fatis tibi cognita
fi t. Mas rarior eft , inodorus : fapor radicis idem fere qui Croci
hortenfis,ad Caftanearum odorem accedens. Pergrata etiam fuit
Elatine tua, quae tamen an vera fit, dicere nondum poflum : aflen^
tior.ramen, quoniam homines in re medica egregie' do<ftos,.v£Eu*
ftathium Laufannar ,· hanc Diofcoridis Elatinen iudicarcaudio.
Cupio eam ab aliquo exercitato pitfiore vna cum coloribus mihi
depmgi(lumprum quem in pi&ura feceris,mox vtlndicaris,mif'
fanis ) §C fimiliter Crocumfylueftrem que in horto alis, fiue hoc*
fi adhuc fieri poteft,fiuefequente anno, fivixerimus. Plura: feri ✓
p turum impediunt typographi importuni 8C afsidui flagitatores
excudendi fecundi de animalibus Tomi. Vale igitur &me ama.
Ego quantum tibi debeam facile & libenter agnofco,meminerocg
per occafionem. Saluta exmedarif virum D.Nieolaum Zerchin?
ten , ad quem feribam , cum maius operarpretium habebo ; & D.
Halterum noftrum cum reliquis fratribus.Tiguri . fexto Ca^

lend. Septembris.

» . ~ · · ■· ' *

CQNRADVS G ES NER V S BENEDICTO
c Aretio Theologo Bernenfi.

DLucas Vngarus a te mihi commendatus, hodie manc'pri>
♦miim recefsit,interea femper mecumfuit : & quanquahis
diebus occupatifsimus fui, literis quas Franckfordiam mitto, feri
bendis,quantum tamen fieri potuit, colloquijs variis nos inuicem
obledauimus. Gladiolus nullus apud nos nafeitur : vefirum qui

£P IST, CON RAD I GESNERl

ihfipaArafis aliquando apparet, qualemcunq; vr mittas prim»
occafione peto^.Is nimirum eft, quem Cordus lib.x. hiftoriar plan<
tarum fol.tz4.dcfcribit,paluftns cognomine,in cuius caule fum^
mo flores multi cx vno principio nafcuntur. Videtur autem idem
cum Spargamo Dodonpi. Diofcoridis certe Gladiolus- flores ha#
bet non in vmbcll*,fed &a’ , Ivoc eft, deinceps di^

fpofitos(ab vno latere,*/^·#» vocet) i alibi apudDiofcoridiin, non ina

uenioyCT forte non ab vno latae interpretari conucnit , ceu linea vna
nimirum ) Si paribus fere-imeruallis diftantcs. Praeterea radices
duae, Si altera alteri infidcns,ceu bulbi exigui, vtDiofcorides in^
quit, non videntur Gladiolo tuo conuenire. Viftoriali autem ro^
tundae diibe,& flores Si radices (fi corticem auferas ,feutunL·
eam) funt quales diximur, Sic. Interim non ignoro alium etiam
Gladiolum ab eruditis oftendi Si pingi rCcd qui genere idem fic
cum noftro : quare hunc etiam Cordus pag.97 „ Victorialem fov
minam Si Gladiolum fylueftremVocauit. His (criptis vidi quasr
in quartum Diolcoridis Cordus de Gladiolo fcnpfir, quod flos
cius veluti in vmbellarfit , Si quomodo vocera interprete^

tur,quod certe' nemrumprobo. Pagina^, verba haec. De Vufto^
riali fccmina,hoc eft, fylucftri QardioloJpftus Cordi funt, non ά
quoquam appoiita , in vtroque exemplari quod habeo : quorum
alterum manu eius ferip tum eft . V nde apparet ipfum quodammo*
do a feipfo diflenfifle. Gladiolus enim ille, quem ceuinvmbella
flores habere ait, toto genere diuerfus videtur. Hxc tuaepiftola
excitatus animaduer ti.Vale. Tigurii $ 6 i , Martii die 5 .

CONRADV S GES NERVS B ENEDICTO'
jlretio Theologo Bemenfi ,

V.

PjRo optimo caieoillo,doftifsime Areti^quem dudum mififtii
fummis certe delicifs,maximas tibi gratias habeo : Si per oc<*
caffonem rcferam.Propter negotia dm non fcripfi,nunc fubito ad
monitus de tabellario ad vos protfcifcentc,quanquam-& hora4e*
Bionis mea: inflaret, Si alia quaedam-vrgerent , #»V hxc
volui,ne diutius viderer ingratus. Habeo a te literas N.N.qua*
nuper accepi, Si iam non inucnio ad manus. Ex hortis Germani?
noftris multa petit,femina pr£ienim,ego aliqua mitta, multa qui#
de non potero.Catalogfl dabo alias, vt in quibus ego non polium
nonnullis optimo viro, & noftrum vtriufqj amantiisimo,per re id
eft, «liqua ex partecifatis fiat, βοΜψν&Μ^

LIBER TBRTlf i 11®

9kf/uSr Ateeem ifit re p*r* : #s% A>«A /ut V Ι\·*ί>φ kvffi tl!k rSe A/>! raJr* **»*
Ah iSntfodw A ψι\φ iyaiS n vi **>»*, vp*f i» λρτ»**» *μ3> \τ»ψν Olcl

Saturni quis vius fit, quaeres a MIodoco,acmco nomine cumfa/»
lutabis amanter: quod fi vel exiguum eius fpedmen ad me mitte/»
ret.gratusiorem. Sophiaherba Theophraftiqua: fit.ante annum
audire memini ex fe&atore quodam eius egregii doflo: fedis,vc
cari a rem imunxu,ego tamen vobis ea condirioneindicabo,fi mos
ddfchcdam illam reperiam, vt vos quotp caeletis » quoniam is ita
voluit:quid nam verc> ei Thcophraftus attribuat , cxM. Iodoco
mihi inquiras, vox apud Diofcoridem, non conuenit flori/»

bus illis Gladioli quos mifiiii,non enim per inrerualla,fcd omnes
ab vno principio feu caro cnafcuntur, V ale. T iguri tftf^Maij »7«

CONRADVS GESNER.VS BENEDICTO
AretioTheologo Berncnji.

PEftehic nriedioeriterpergenre,ego cum mei ?,Dei gratia, ac?>
huc incolumis fum. Deus te quoqj ieruct cum ruis . Nupcrrimi
ad te fcripfi, 8i de antimonioprarparato quid indicari cuperem a>>
mico noftro M. Iodoco indicam : ab eo tempore intellexi, non
modo Bafileac , fed Lugduni quoque permultos vfueiusinpefte
perqflfc : quamobrem hoc in morbo , eoabftmcrem, nifi omnino
robuftus aliquis in ipfo principio , δί de quo bene fperandum ef<*
fet, contingeret Jn aliis vero morbi ; quibufdani,vt nfdero, hydro*
pe non confirmato, & maxime quartana, tutius eo vti licebit. Ii»
quartana fcio aliquot curatos tfatim, SI vnum his diebus qm Cu*
na huc venit, quo cum tamen non Jumfum locutus. Si quid alias
certius cognouero,quo J lpfum fcire rofernt/addam. Mitto libel·*
lum his diebus hic imprefium in quo aiditu.n voluiifem, paucifi*
fimis omnino pefte correptis mittendum eife fanguinem : idip
non nifi nimia (anguinis m corpore valido 8C artate vigente, co^
pia vrgeat , aut fymptoina aliquod g.auius,vt angina , pleuritis»
(anguinis fputum,&c. Certum eft Lugduni nuper omnes fere ex.*
linitos , quibus feila fuit vena : c c tereris qui mature vfi funt rc<*
medii s , aluum pracfertim leuiter purgantibus initio ftatim , mox
fudonficis , ira vtne vitra horam vnam aut alteram adijjmnmns
(udarent, plcrofque feruatos. Ex medias veftris aliquem hor^
tare, fi placet , vtde remediis Si obieruacionibus fms circapefti*
lenriac curationem aliquid ad me feribat , Si fuum fuper no.*
Jtro libello judicium . Sophia herba a Tlwophrafto vocatur

EPIST. CORRADI .GESNER!

ConfoKda media, 9te£iiibm#u»fef /hanc putat in vino calefa*
ftam &fttperpofitarn ,, venas vtcuncp minima* latentes adfuper*
ficiem attrahere, vt incidi fcalpello queant. & ianguinem concrea
tum per poros educere, ficut & Perforatam. Dodonaeus Thali-r
iirum futim Sophiam vocari vulgo feribit. Vale. Tiguri 15 d z»
Iuniidie »p.

■ · r. ■ ■

CORRADAS gesnervs benedicta

AremThzaiogaBemenfi.

PEftilentia apud nos qupq; crefcitmagis quamdecrefcat,fuper
riore feptima (eptuaginta hic extin&is.Deus teferuetaimfa*
milia &?filibio,fi fupereft. Experientiae fere locus nullus mihi eft,
nam toro hoc tempore «i Calendis Augiifti hucu%, qui in tempo'
re me confuhierit, vix vinis aut alter eft. Mitto tamen antidoti cu*
iufdam mex partem, cuiuSperkulti J3afiiex Si Argentinxin plu*
rimis feliciter fa<5him eft, me quoqjhic in duobus. Thenacae
Si aliis plerifp antidotis contra peftem Si venena, merito praefero
tur. . Gomra.venena quidem etiam prxfentifsimaimagnam eius
experientiam habeo iSaxonicam cognomino, e Saxoniaenim pri
miirn iri alias regiones, peruenit , fed ad paucifsimos haftenus.
Mitto autem parum, fed dimidium fere eius quod mihi fupcreft.
Pondus eft drachmarum duarum; Si quempeftis corripuerit , illi
drachma j . exhiberi debet e vino Si aceto acerrimo mixtis, ita, vt
vtriufq? fit vnda cumxhmidia plus minus, calide . Superfudandum
eft'aiitem,fi natur,aadihittat,non nimiunrtarRcn,ne vires profter#
nanmr.Cum autem compofirio folida & duriufculafir, cum exili ^
benda erit,in valido valeligneoprius optime teri poterit, & cum
vino aceroqj paulatim affiifis diffolin.Doffs eft,vt dixi , drachma,
pro viro medix xtatis : iunicri aut feniori drachma dimidia fuD-
ficeret.FoiTet autemetiam viris drachma dimidia folii m dari, cum
eodem pondere bonae theriaex admixto; Ad compofirionemeiui
requiruntur fruiius 8C foliaherbx Paris di&x,(, embecr/ hti P,lc
Frut/ftiater Frut ) quxcumhoc tempore non inueniantur, parari
nunc non poteft. Plurimum etiam tribuo liquori compofito e fuc«-
cis allii Si rtttx cum theriaca Si aqua ardente , de quo alias,

’ nifallor, ad vos fcripfi. Vale. Tiguri \$6 4.

Decwnbris die 6,

CON#’

C ONRAD V S GESNERVS BENEDICTO
Aretio Theologo B er ne n fu

’ ·. · » * H* ' · « ■ i * » -

PEftis apud nos augeri videtur . Deus Opt. Max. propter Fi*'
liumiuum noftn mifereatur , & veftrum quoque. D. Bullini
gerus Deigratia, melius habet-.fed metuo ne in eius familiam hgc
lues graiietur amplius .Fiat Domini voluntas. His diebus accepi
antimonq prarpara ti portionem, quamM. Iodocus vefter mifir,
quem faluto amanter.Id autem mihinon probe paratum videtur:
debet enim eoufque teri fundi%femper repetendo, donec perfpi*
cuum, &C gemmae hyacintho prxfertim iimileeuadat . Sic parati
triavel quatuor grana dantur cum conferua ro fatum, & paucifsi·"
ma maftiche,per horam ante ccrnam,fi bene memini . Datur potif
fime' melancholicis & quartanarias. fupra infratjj purgat non fine
fumma moleftia -j etiam cum probe paratum eft. Semel ego me¬
lancholico dedig quem cum valde debilitatum inde animaduer>»
tiifem, poftea non aufus fum dare alqs.,benf tamen illi cefsit. In
pefte plurimi ceu prtcfentifsirrrum remedium id commendant , ii
mature detur. Ego cui daturus eiTem,illi venam nonfccare,neni>'
mium infirmarentur vires Experiar forte' in robuftiore aliquo
corpore, nam & a magni nominis medicis laudari video . Quar^
tanarijs quidem tutius dabitur: nec referre aiunt, etiamfi a prind
pio quartanae aut poftea detur , fanare plerunquc omnes ftatim.
Deum pro nobis ora, quod nos mutuo faciemus . Iohannem no>
ftrum cupio te argumentis, rstronibus Si omni humanitate ab o*
pinioneyf -,αμπχιιίΰρ β&ι?ιφΖ aduerfadimouere : quod 31 egofa·'
cere iam cona ms fum. Si for tc βίμπηρ η κβηχ&βλκκιχ, τά μψ «m« « ■

μ οι f οχδ. Vale. Tiguri 1564: Oftobris vltimo.1·

CO N R AD V S G ES NER VS B E~N EDICTO!
Aret io Theologo Bernenfi .

QVod ad ea, qu ξ de medico illo comperta tibi funt,bona fis
de ad me fcripftfti, gratiam fummam habeo, ego quidem
rem ita ie habere omnino fufpicabar : grauiora multo apud nos
quidam de illo referunt, quae omnino magicas Si veneficas artes
fapiunt: quibus etiam veneficas i£fas arguit, acccdcrc cogit,& fi
ne illis curationem fe perficere pofle negat. Quo quidem mollio·"
rrille &e{fcrminn:iori* animo eft, eo facilius his malis artibus fv
dem adhibuit. Sedhxc oraniaparcfaciet tempus, i !bri ilH,quos

* 1 0 3.

fli

' . )

■■'vi

!iu f

i ”

'

COMRADf GESM ERT

Ή . habet , fortdnon cflent exurendi , antequam aliquis vir botutf
& eruditus illis infpe&is , modos SC methodos maleficorum ift®
rum cognotcerei, 8C refellendo fummarim defcriberet, ita vt liber
in archiuis duitatis , aur inter fecreta Bibliothecae publi cx fer /
uaretur; vnde redargui poiTent, qui his ambos v tendo res SC ar/
les naturales trailare Te afferunt SC imponunt vulgo,iTcut nunc ne
bulo illeDauid. Optimo SC liberalifsirao viro M. lodoco mille
falutes SC toridem gratiarum a&iones a me renunciabis : limu^
indicabis , qua in re vicifsim gratificari ei pofsim , quod vt debeo
aiaxime,ita cupio vnice. Oleum Saturni nunquam antehac Yide/
ram,nec vfum intellexeram, pro quo ad me tam candide SC lucu·*
lenter pcrfcripto, tibi quoq? deuinftum me fentio. Oleum vitrio
li accepi alias,&c. Argentina SC Norimberga SC aliunde, fed nun
quam a detl clarum & limpidum atque hoc eft , quod nunc mifirti,
id quia mihi mirifice placet, in meg valetudinis vfum inter thcfau
ros meos feruabo . De Sophiaherba proxime' fcripfi. Tipopnt/n/i,

γ>(/χφμ$ίτχ τορ νη-ρρΛϊΛ ( τη» yif βοί {*>? «m «x i\!y»f

Vhats >λλ# t& fit KM ifit atkyvaKX, A but uj awpln» fftt, i i’o>t Λπίμ*

tvijt jnrtwT/» ,«*»<>?. Tn pegmatio quoque Toram SC Ahtiroram aeco
pi, radices nempe aliquot cum terra: id vbi aperui, mirus quidam
& vehemens ceu fecis vmi odor, nares mihifericbar,cx incipiente
( vt conijcio) radicum putredine ortus . Prxftirifier mufcumhu/
midumquamrerramaddidiife, 8C*eit fami? foramina aliquot
in vafculo fecifie.Planraui licet marcidas ra dices, quarum fi quid
prouenerit, gaudebo : fin minus, vnam duntaxar aut alteram anti^
toram per autumnum abs repetam : tuar enim minus immoratae
in via, SC planrarx recentius , vti fpero oproque prouenienr.An/'
titoram voco illam, cuius geminae feri radices funr. Erant SC pau
cx radices tertii genens aconiti, perforatxfere*,vr in LycoFono
noftro,a quo an differant, nefdo. Vale Tiguri i$6i. Iulii tertio.

CONRADVS GESNERVS BENEDICTO
Aretio Theologo Bernsnf*

LIterastuasi7.Ianuanjfcriptas,accepihodie,hoceft,i£.eiuf/
dem die : quo ipfeftatim has refcripfi. Peftis, Dei gratia, hic
omnino remifitferc. F axit Deus n? breui propter peccata noftra
eadem denuo aut grauior perna nobis (iiperueniat . Valetudini
tuar reftirurx fidfamilix tux conualefcenri gratulor. Exanthema
ta quidem SC ipfa genus peftis tunt, icd mitiores . A Saxonica an*»

adoto no/

L Ϊ t E R T E R T 1 7 ί, ii<*

ddmo noftra abhorrere Ce fcribitD. Vollatus, qudd Aconitum ei
admixtum iit : fed no eft quod abhorreat a medicamento mihi bo
na fide probatifsimo . Non enim Aconitum verum,fed herba Pa>
iis Italis ditfla, quaternis femperfolijs Si acino inter ea v flo in fyl
ois nafcens, qua; fpecies Solani , a Fuchfio autem falfoAconitunt
credita, ei mifcetur,vt videbis iri defcriptiOne,quam mitto in epi-»
ftola femilacera,fed qUae tibi fufficere poterit. Ocium enim defer»
bendi non fuit. In ea leges quae deleta non funt. Si aliquando rt/
mittes. Eam ad me fcripfitMoibanus medicus Auguftx.antetri*
ennium defun&us, a quo pAmum myfterium hoc, vt fanc eft, ha-»
bui. Velim re etiam occultare, ita vtvni aut alteri tantum ex inti-»
mis tuis medicis aperias: e a que ftipulatione communices , vt dc
fuis experimentis fecrerioribus etiam ipfi vkifsim aliquid quod
occultari alioqui vellent, mittant. Rcuera vis huius antidoti con*
trapeftem, venena, quartanam Si alia qttxdam mirabilis eft, vt
ipfe multifariam expertus fum in aegrotis diuerfis Si meipfo , SC
ab alqs expertis medicis accepi . Morfellorum theriacalifi etiam
deferip tionem , vt voluifti , D. Vollato communico : a quo miifa
accepi remedia duo , cleiluarmm prophylaclicum Si puiuerem*
quae mihi perplacent : quibus qui vtitur , cum bona viftus ratio>
ne, Si purgatione interdum conuenienri, Morieliis iftis non 'mdu
gebit. Vale in Domino, qui te diurifsime feruet citm tota familia.
Tiguri τ$6$. Iinuarij die 2 6,

CONRADVS GESNERVS BENEDICTO
Aretio Theologo Berrmif .

EA qux de remedijs contra peftilentiam audita, vifa Si acer*»
pta, fimplicia copoirtafy remedia ad rneperfcripfifti , clarifs.
D. Arcti, legi & cognoui perlibenter, coque nomine H. tuae gra^
fias ago.Phnpinella quam dicis, ea nimirum eft, quae a Germanis
pafsim quidem & vulgo, fed male fic appellatur : eft autem Saxi-'
fraga alrjs gentibus,hircina cognomine qiubufdam: vetus nome»
ignoro: retulerim tamen adOrcofelina. Fimpinella autem pro-»
pri£di&ra Gallis, Italis, Hiipanis, Sic. Peponis feu cucumeris
odorem repracfentar,6CPeponella dici debebat:fecTrecentior Grg

cia M . fuperfluum ante n. ponere foletjiM^^/M.pro 8<fc .In

Chio hodie Sideritis nominatur. Videmur autem tum Saxifra^
ga tum Pcponella, vires putredini ac pefti aduerfarias habcre:fe<t
maxime illa, aperiendo interiores Yiicerum meatus ,

EPIST. C Ο N R AD I GESN ERI

per vrinam potenter educendo, ita vt arenulas etiam Si calculo*
ducat, iicuti reliqua fere Apia, fed validius. Inter cattera verd in
primis me oble&auit fecretum illud a diebus Dauid: &C fane pluri
mum ego riwualfpvi tribuo, no minus,imd amplius,quam Scordio
plerique,plus enim exiccat Si fuauius olet„& amara ex £quo ma/
gis eft . Habebunt horum aliqua locum in hiftoria ftirpium no^
ilra, & forte etiam.o!im fi vixero,internoftras De pefte obferna/
jtoties.D/Vollarun a, Vobis difcedere,mihifanc etiam doie.t,lon*
glus .enim aberit . Plurimam falutem ei cupio dicimeo nomine,
mcque ei commendari , vt per otium mihi deferibat herbarum
aliquot vires non vulgo notas. Inter quas, fi quae eifet nullo anti^
quo nomine celebris, facultate autem aliqua per eum explorata
infignis,non dubitarem illam ab ipfius nomine, Vollatam in meo
opere nominare. Cupio autem vt tu quoque Aretiam aliquam ti^
bi deligas. Antiqua nomina nolim irnta fieri: fed plantis illis,
quarum apud veteres, quod fciamus,nulla eft mentio , neque no-*
minum neque facultatum, amicorum eruditorum &per quos pro
ficio inhocopere,nomina imponi velim, ceu inuentorum : non re
fer t autem an ipfe inuenerit aliquis ,-an prodiderit primus & mi-»
hi communican t. Multi iam amici mei hoc fecerunt in meam gra
tiam.Si alia nulla placuerit, vide an Gentianae fpedem, fcbel

inenfrut/ alqsgrdffe f?itrer\rurt3 / aliis |ptc0 (ilatt/ tuo nomi/·
ne dignari velis : a te enim primum Germanicum nomen eius, SC
vfum contra peftem in pecore Si bobus intellexi . Sed pergo ad
alia. Heri accepi literas a D. Ioanne Cratone medico Ferdinandi
prius,nunc etiam Maximiliani Caefarum/in quibus haec funt eius
verba. Colligo varia remedia peftis, δί libenter colloquor cum
ijs quos fcio multis in pefte adfuiife, 8C praefuifle: Incidi heri in
virum probum Si admodum fenem, quem cognoui ante annos
i v. plurimos hic fanafle . Is mihi (etfi me hoc tacitum , vt funt ifti
homines, ferre voluit , Si vt fecretum credidit) pro certo affirma/·
uit,fe tantum decoctum corticis medii ligni Sambuci cum theria
ca exhibuiife, Si omnes fere' in quos incidit, fanatos eife . Nullo
etiam alio prophyla&ico fe vfum. Si fgpe peftiletijs interfuiiTe fac
uifsimis : nam feptuagefimum annum excefsit. Vis purgatoria ei
non ignota erat, fed negabat fic potum purgare : verum fudores

mouere,id qtiod propter theriacam fieri arbitror. QuxfovtperU

culum facias , Si de fucceflu ad me feribas , nam ego hic Chrifto
gratia, nunc experiri non polium . Dabo operam, vt cito mea re/-
media omnia publice appareant. Sic. Quoniam vero mihi quoqj

experiundi

in

LIBER T E R T T- V

,*xperiundi occafio nulla eft amplius,Dei gratia,ad vos
que vrinan^ne vobis quidem fit: fitamc fuerit, velim te commen»
dare medicis veftris , atep in primis D. Vollato. Hodie lohannem
Frifium noftrum fcpelimraus, iam diuxgrotuin. Vale. Tiguri,
4 $ 6 $- Februari} die 4.

' f C ONR AD V S i G E 5 NE R. V S BENEDIC TcO
Aretio Theologo Bernenfi. .

Γ\Κο rjs qutc de Pontiana herba noua ad me fcripfiftLplurimU
Intibi debeo, doihif. Areri, & cupio feminum , cum acceperis»
particeps fieri. Prodeflet forie ctiavxori mex,quac fubinde fui vi
ceris varicofi dolore miferrime affligitur .■ Si potes , iconem eius
. aliquam, aut herbam ficcam,eiufue parrem.mihi impetra.Ego vc
vicifsim iit fohvntms 7i ad te dem, paucis haec adde^

, re volui. Eupatorium aquaticum vel Auicennx a multis di dium»
(oinjetiHe^ober fumgunbte Fraut) indicum minorum feu fi'
hrarum eiu > in ci fatum pugillo Si in vino dccofto ,eoqj colato SC
poro, his diebus mihi^petdioram.poft , taluum femebnouir , po>
ilea vero vomitumduodecies fere cum magno laboreuta vrelle'
bori albi tnftar purget Jed longe facilius St tutius,- profuit mihi fa
S/nc plurimum j magna pituitae copia euacuara. «Chartae inclufam
mitto herbulam,cuwts nomen a te peto , Germanicum aut vernae
culum: Pingitur a Xrago,nefcio iam quo nomine. Latinum non-»
dum inuenio, nec de eius.vihaflenus quicquam proditum eft . Si
:;mampulus.ciu^per rioftem in vmomaceretar,idc^bibatur,bileni
; per aitrum mire dcqcitgiullopericuloiVt ego fum in memet expec
tus . Eibaurem peramara , vnde ego A mar ellam vocitare foleo.
Mitto Si aliam,hgnofumfuffniticem, qui acinos rubeos Si aufte^

ros producit-.reperirur locis paluftnbus,C5runjellbeer noftri vo

eant, veftri quomodo ί Vale. Tiguri raptim. Martq z, Annii$6f.

CONRADVS GESNERVS BENEDICTO
Aretio Theologo Bernenfi.

Ratum fuit, quae de nominibus Pol ygali Tragi, Si Rofrnarl
l Tni paluftris(vtvos vocatis)admefcripfifti,cognofcere. Pno
rem ego a fapore Amarella voco^arruleamprgfenim.cums vun
in purgando expertus,haufto vinoinquo maduerat. I ofterior 1
tis paluftris rc<flc vocabmir,a νίηοίο acinorum [aporeeadem rae

tione,qua Vitem Idaeam fuffruticc,-quem nos -Oeibelb«erc,vete'

BirST* CORRADI <a ES 1$ ER Ϊ

f%S vocarunt . Poftremas tuas reddidit mulier illa, quae horrtiht
tuum infpexit, vna cum piAura Bellidis furculofae feu caulcfceit/
tis,nunquam antea mihi vifae : cuius plantam viridem ciim radice
habere perCuperehi aliquando . Peftis iterurri apud nos quoque
prseludit . Deus det gratiam, vt refte praeparemur ad morterii*
Vale. Tiguri. i $ 6 $^ Augufti diowv

C Ο N R A D V S GH S N E RVS % E N‘ E D I C T O
Aruio Theologo Bernenft .

EXoptatifsimum librum tuum, plurimis fane pulchris H raris
piantis referturi, Aroenfis bibliopola mihi reddidit. Per^
multa in eo funt, quorum ad icoijes vfus mihi futuruS eft, ali/
quibus enim omnino carebam, nonnulla verd aliqua ex par/
te perferiora funt, quam qua: ego repofui . Quamobrempro'
tanto beneficio, δί candidifsimo tuo in me animo gAtias immota
tales tibi ago . Inqsfingtflis qtiicprius non habui, vt foleo 8C pa^
cft, te nominabo, fiimprolcgomenis inter illos per quos profer
ci.Dcleftantme edam qufpafsim afcripfifti,ego quoq? alicubi no
xnen aliquod Stiudicium meum aferibo , quod tibi non ingratum-
fore exiftihto. Hoc tempore totus in eo fum, vt planta? ficcar, quas
i D. Ioann. Bauhino iampridefn ficcas accepi innumeras, depm/
canmr:qud citius ei remittam, quod fieri vrget. Fertur autem 3C
ipte fafaioy φντικβ? cohfcribere , etfrapwd meha&enus difsimula/
aut, pofiremis literis de arbdfibnS tantum fe feribere confertus.
Ego non offendor » & vellem multos viros doftos pafsim ac di·/
ligenres, pulcherrimam hanc naturae partem omni conatu {fi/
«eiit ipfe facio ) excolere . Nupcrj a Carolo Clufioliteras An/
tticrpia accepi, qui magnamHifpania^artemluftraukj 31 plan/
sas Hifpanicas fe deferipturu pollicetur . Bauhini planta: cum pjri>
mum depiftac fuerint (quod paulo tardius fiet) ad tuas mecon/
uertam,vt mature librum tuuiof ntegrum,ficuti accepi,remittam.
Pro Pontiana denuo mihi depifta cum fuo flore pereleganti, de>'
icriptaque, gratias ago . Si periret tibi planta,vtperituramme/-
rao C nam omnes fere qux anno primo flbrenr planta:, eodem pe*
i$unO radicem quoque mihi ferua St niitte ptr occafionern, fi/
sfefolanvfiue potius cauli fiio qualicunque hacrenteitf i pOtcrit au’
ttmln-ahquot partes diuifa planta, inter libri alicuius folia com/
prifiii donec mittatur. Vide qua impoininuS & mokrtusnbi fim.
ignofee hontirtf Watowtj m *· «*V»

LIBER TERTIVf* IU

.rnkfi wapre tfSefaie eurim$&-et v afmlMh sm,«prp w

m « ίννάμίν, *ι·ιμιιαμ\*. Pergit hic peftis.fed moderatifsimd. Vale.
Xigttri t$6$. Nouemb. dieM·· mukaiam node.

CONRADV S GBSNER7S CAJPAR®
Vuotyhio Tigurino Monfyelij agenti,

NVper ad te fcripfi , magna quidem feftinatione : nec lice*
bat addere litef as ad D. D. Rondeletium ^Fontanonum^
quibus nunc fcribo,# rogo,vt tuis indufas eis tradas , 8C omni di
ligentia me eis comendesan primis darif«D.F©ntanono,vteum»
cuius (pecimen mififtijlibrum herbarium comodato accipiatnrdit*
minus, defer iptum dcptftumfy,iuie torum ( itvidcbitur)fiue ea tai»
tilm quf de rarioribus plantis funt/Qaicquid expenderis, mox K
'bona ti de refti tua. Cura igitur rem ac fi tua fit.F aciam omnia quae
cunqi meo nomine promiferis,gratusjen>:honorift‘tam eius men*
tionem quauis occafionefaciam.Xcrtocratcm xyitfa 1/ wet/ιφ
e»if, fac vt maturi. accipiam, nam liber meus de Aquatilibus iant
fub prado eft . Paro breui «dendam deferiptionem hortorum
trium , hoc eft, nafcentium in cis ftirpium plurimarum : vbi
de cultu quaedam doceo , & quatnam tum fylueftria coli , tum
peregrina in Germania nafei non recufent.oftendo . Huc tuam
quoque operam requiro, mihi Vuolphi, facillimam quidem
breuifsimam: nempe vtvnius aut alterius horti iaftruftioris a*
pud vosftirpes omnes iimpliciter nominatas. mihi enumeres. B e*
tas , blita , laqueas , 8ί htiiufmodi nufquam npn n?fcentia tacere
poteris : quanauis malo communia etiam a tcjiominar» pluri*
ma, quaxu vel vnum rariufcuium praeteriri . T eftimonia tui pro*
feftus,qux ad D.BuHingerum mififti, fiunraopcre nobis placent.
Vale. T iguri xj ■ dic Oftobris.

/CONRADVS GESNERVS CA SPARO
Vuolphio TigurinOiMonftelij agenti,

ACcepi binas literas tuas.optime Vuolphi, alteras Tanuario,
alteras Februario nuper datas: quibus cum etia femina muh
ta mififti: pro quibus maximas tibi gratias habeo. mandaui terrae
diligenter, vt fi fieri pofsiqadolefcat . Cum ad nos Deo duce redic
ris,quicquidproueneritsteciim comunehabebo Jnterim vt tempe
ftiuc alia eriam, fi qux rariuicula occurrentacolligas> obfecropei

n %

Ε Ρ I ST* conradi g es neri

occafioncs. inftitutum enim meii plantarum hiftoria perfequendi
nondum depofui : vbi primum Hiftoria a qua til ium , quae iam men

fes aliquot fub praelo eft, abfoluta fuerit. A d D. FrancifcumFonta
nonum fecundo nunc fcribo:cui tu me vt comendare pergas obfe'
crorvtea quae Tuis literis mihipromifit, maturius pr<cfter,hoc eft,
antequam tuforte inde recedas. Lugdunu mittantur ad Ant.Gry
phium amicum meum, qui omnia diligerer curabit.Pe tij a D .Foa~
tanono femina rutae caprariae , qua: fame nunc cogito forte abs tc
miflaeife, fedpolemO nite nomine . Peti} Si Cafiar cuiufdam , vt
vulgo apud nos nominant, femina . Oribafi} opera apud nos non
funt: Si quamuis eflent, Xenocratem Graecu habere mallem. Qu^
niobr e mite rumt e rogo, vt mihi trauferibas . pauca enim folia e fle
puto. Si quidin piftores meagratia D . F ontanonus expenderit,
tu quarfomox reftitue , in me qnoc$ non erit mora , quin mox tibi
reddam. Monebis igi tureum; vt fumptfi a te accipiat, fi quid opus
erit: nempepro pingedis rarioribuslierbis,qua: in vulgatis libris
non habentur, quanquam non multum reflrt, fi etiam per impru-'
dentiam for te' ex euulgatis qujdampfngantur.Tu quoqj aliquem
ca inrelaborem quxfo fubeas,Si vt mihr gratificeris, S^fimul te*

ipfum inhocargumento exerceas.PergratumFuit quod indicafti*. ,

vtdfratre,tu0;fi velim,aCcipiam Commcnrarios ex otfe ΜόηκΓηι ;
in Galenum de fimplicibus a te perferiptos . quanquam fpero me .
reditum tuum expeila turum priuiquanraccipiarn.nifi vitra fpem i
differatur. Audio apud vos inueniri , in prouincia vel languedoc,
nec dubito quin etiam circa Monfpelium,lacerti velftellionis vel
iainmandrg genus,vulgo di<flum,rnbiAnbew,forte' a blando len
to^mtefiu, valde' venenatum, dorfo medio velutiftellis piftura* ·
tum,perlatera nigricare;, in medio dorfo mini} colore efle, in ven
tf e fufciimVT u quaefo inquire diligenter^Si fi quis apud vos librii
meum de quadrupedibus ouiparis habuerit, cumfalamadrarhifto
ftoria confer: quod ftfpecieAixoIpribus a noftra falamandra diffi
det,fac eam mihi cum fuis coloribus depingi. Item ίϊ qui ferpentes
apud vos reperiuntur. apud nos enim pauca omnino ferpentium
genera funt. calidis Si maritimis locis varia inueniri non dubito.
Inquire faltem de nominibus, formis, Si vi feu veneno ftngulorum
quantiilumcfique.Multa tibi commi tto, mi Vuolphi,fed qu? aliud
agendo Sf inter ambulationes animi gratiafufceptas, Si in itine¬
re aliqud inftituro,'& in conuiurjs Si familiaribus colloqui}s con*
fici poterunt, atq? ea omnia vniufcuiufq? iludiofi hominis, pnefer*
tim medici cognitione non indigna. Vale. Tiguri. Poftridiepa*
ffihatis . Anno CON^

conradvs gesnervs casparo
JVolphio medko Tigurino.

IAcobiis Cellarius condonator inpago Pfungenhis diebus huc
venit balneaturus, cum iamdiu quartana laborafiet , deinde ca/
chexia, ifteri & hydropis initio, &fplenis duritie,ni fallor. Vno
atque altero die balneo vfus,detenus habuit:me adiuit. Confului
Vt domum rediret, & medicorum co.nfilijs vteretur. Hodie igitur
domum redire cogitat. me autem rpgauit vtad te fcriberem,fuo'
que nomine rogarem fummopere , vt proximo die Marris ipfum
in Pfungen inuiferes,ac tecum aliqua remedia adferres. Aluoeft
aftri&amuper ettam vrina fiftebatur.Tufsit quoque Si fpiratdif'
ficui ter. Omnino granis , 8C de quo non bene fpero, morbus eft.
Oro tamen, vt bono viro morem geras, Sic. Satis eft iuticnis , 8C
forte melius eueniet quam ego augurer. Ego Dei gratia meliu'
fculc habeo , fentio tamen ifchiadis mea: adhuc veftigia : qux SC
ijjfa abolitum iri fpero fi Dens voluerit. Reuertar ad vos his die*'

Eus.Vale.Badit Caknd.$ep.temb.ii£a, ,

■ ■ ■ -

e:o NRA’DV S' G ES NE R V S GEORGlO'
CelUrifrTigurino Parifljs dgenti.

/t Ccepi nuper literas tuas, optime Georgi , vna cum Aretxo'

\ medico Grxco , pro quo ad me mifio in prxfentia maximas
tibi cratias habeo,rependam autem cumad noS redieris . Pecunia
quam frater meus tibi commodato dederat , iarn reftitiita illi e ,
vt Dominus Gualtherits ad te perferibet rex cimis lueris etiam
intelligestriftifsimum tibi Cafum, quem v t xquo Si Chriftiano a*'
nimo feras, quoniam is vobis omnibus femel expedlaiidul efr, ve
Kementerte hortor. Sic enim res noftr£ mortales comparativum,
crea conditione nati fumus ineqj eft lapientis diceretionputabam.
Nihil tam trifte aut tam graueefle debet, "quod hominibus accide^
repoteft, adquod non tum in nobis, tum in parentibus & amicis
ferendum , femper parati Sfpiaprxmeditarioneinftru<ih efie de*
beamus. Voluit Deus Opt.Max.oprimum et chanfsimum patrem
tuum nuperrime iliaco morbo repente implidtum,exhac morta*'
livita difcedcre : quem tu illius obitum , fi fartdapiaq? vttx tux
infti turione , Si ad eundem exitum ( quando cunqj impei atori O'

mnium placueriOprxpararione, magis quam lachryrms Si nimio

Uklu profe quare, facies vt hominem lapientem SCChnitianum. ·

-SP15 T* COSrHADI gesmert

decet. Eft quidem harc natura: vis , vt illas fvitxat&MtUYZ*

Us animi impetus in tantis cafibus coercere nequeamus . adhiben
da eft tamen moderatio. Nam in rerum natura, illarum etiam quae
per fe laudantur, fi' modus abfit, vitium £ virtute fit.Dolcndum eft
it'acp iubente natura , fed non immodici , ne videamur , 8C

Dei voluntati non acquiefcere. Sis igitur miGeorgi animo farti»
8C verbi diuini folatia animo aegro adhibe. Oftende quanto mo/
deratius Chriftiana pietate, SC lenitate animi fapient.er imbutus
homb.humanos perferre cafus,& fpiritus fatjfli auxilio fuperare
pofsit, quam alijplcrttp pietatis &fpei depromifsiombusdiui^
nis concipiendae expertes homines, cogita patrem nobis fupereU
fe.qui vere pater SC tutor SC feruator omnium fe inuocantium eft.
Hoc fauente nullum tam exiguum patrimonium eft, quod non in<*
numeris etiam liberis honeftifsirae educandis fufficiat. Haec & *+
lia plura etfi tu per te fatis intelligas, quoniam tamen in tanto hi*
<flu pofiti.apud fe non funr, volui aliquo modo te confolari.Quod
me quidem attinet,quicquid in gratiam & vtilitatem ac honorem
tui tuorumcp efficere potero, nihil reliqui faciam, percupio enim
te 8C Vuolphium noftrum ( quem officiofc ex me falutabis) & cito
& plurimum in re medica proficere, & me etiam vincere, quod

non magno labor* efficietisivtpatrixaoftrpbr.eui &ytiles &or*

naraent© fitis. Pergetis igitur in ftudqs vcftris, vt ccrpiftis : pro
Ariftophanis quidem poetar fabulis,aut quauis alia Grgcaleftio»
ne,fuadercm Grarcum aliquid de Ariftoteiis phyfio!ogia(non ta*
men de ofto phyficorura libris, qui nimis fubtiles 8C prolixi funt)
vos audire. Vellem vos aliquod fpccimcnprofeftus veftri huc
mittere : vt propofiriones aliquas difputabiles explicatas aliqua
methodo , fedbreuiter , 8C vnius etiam aut alterius viri dofti de
ftudijs ac diligentia veftra teftimonium,idqj in y diram foldm gra
tiam , vt hac occafione 8C his demonftratis,vos laudare , & qui ia
vos conferuntur fumptus,non fruftra conferri afierere pollemus
apud illos.qui ex fenatu caufx veftra: cognpfcendx deftinatifunr»
Vale. Tiguri i$$ 4.fext©Martij.

K.0PP ΑΔΟ 1 ΓΕ2ΝΗΡΟΕ ΜΑΤΘΙΑ
Tt£ \p%7imc*w

ΟΓΛος μ$ι otygfa f » οξ S Ώπςολία> σπ

aVUv ττω άτητήςμλΗβ,,άι-

■yiiXjf

1 I B H It f 1 it Τ I νί.·

Αίωιςι ΐξαφαν παν υ αττ&ί&ς η xgpanwQTVyyava): awn&fi
^άχολ ί(μάτλα\ r% TwTAca^&t^af j n^j άτνυτώρβλη&ι
φύς τυτζΌ^ξάφ ας > rlw ΐζμ9η/Μζμν s μ!ΰ) φυσικές Ot&ty-'

jjfJleiiU οξη^οιν. |twj>h 2ξαμμ&&φό%βρν αχτάνις. ηλώ*
<rcda ) , ή φιλ&νΒ&ττία ίννοιά συν, mizaybc ίΰσχόλώςύ

^ιλίττώς σί οιατ&ν ηγΰμΐιυ το/ β^μά' έϊ'αν'&τΌΧ&ιΰΐν
rk& ΟήφλΙω otiv:- η ς φιλικά μρνον %cq άα&αςικάί ώςπτίως ά~
r*£b . Μ ί Stat* , '&ΊΏ%ρίσ%?ύ€ UVehutaC Μ VM etta » Ttt-

- ■» (-VJT-- - - ·

μΰσως dvn^a^aj ώλομίιν,η πανίμπάσιν όλιγύρέίν. 2.νμψ
Ιν άτίιχως ττανν τα σ» ·)ξάμβ&τύ J)t3vv: Ιγά j αυ^χί##-

?,Λ rrJ JV uA TRI dJ\ « 'ShoecfteCJ^iwS/J^V' iVDL/6a0rtfiQl ΊΡαΦΘίν &

αναγωσισι ytvoju^Q' caraviQ* , ασανιωτνϊί& j.c* τεας:
-^Γρητό^ν ι$ιςΌ£ΐκ£ν. « &αυμρσ&ζ ταγιρδν α&&Μαϊ-·
0*&ιε*«&0ίβ*βηχ£*ς nJh rri ηλικία, & όλίια χιΑν duria) τη~
ρωμαίωνϊί xgj Ολία)ων βίβλας ανιιλωχ£ϋζ}Α$*ιονΐ7Ζ6
αη νΐζλό^ΐζ»Αμ)α¥'ω^μφα1νω%Λντί^μμβ^ > ο/μα/,η^ίκ
tu ως '&η πλ&ς οκ,ιί ΐΏης&λη οατη^ζία ΙλλίαΜεας ouvfifay
jdfytu hJ]} $> iy® w &eMov *π>τϊ^ά)&λισάμΙω , «cT« y«4
«Μ©' Ερρίχπ Ίηφάνχτδ βαωλικδ cv Αώκζτίοις τι/— -

Λοχαφ« ύΐδ, %$ ·σ8 Μ Λυϊίρα. άηοζ χν σί μΆ/Αον το/ς υττ
Ιμπ ημ}ρτημ$μοις συ^νωμίΐρ t$jjttiry,t9a ιζ?:σ* λ!ιγύ , ίί το/as
• toy τι τιαρ Ιμ-a &£9σάό%μν*ύ rtwry $) φζριμίψ αλις: xca -
£Ρζ i/cf τταρ ή μιν ηγαγών τι ^ξάφαν : Α*

καινόν ύάίν > ο ριϋ TroAu-t&gpTfgpv ί/tfi ν/αρ b cvrcwSu
dv dbfcait U-O αυζκ^μτωρ pb μί^ί rbJi det
Tfdm τίου φιλάνΟς^ττον %$ivvuv Ιαντον Trapeyi; & avytPjjv-
$ άλλως τπχζ f o ως% uJtv cvrcwSun&h-

"tepj&raj , άλλα mdvzu ΐμμη Φ’&Μς* 7ai,r$s φιλίας άμ&Ρ-

c

:EPXST¥.1CONRADI GBSHERI
μη\&ρ**ί%$Ρ πάπαν™ κ$ ™ φ&γκαιβΑηλ*Α*ΐ9θζ
$τι bim Ιυ^β^ται.τΌντϋζΧ tpMpti** vimrlw.Eppam

^ TroMuxK^Bt Ubi &i~

gifaetv χι·£ίζου* £v Ίιγιρω.

CONRADVS G ES N ER V S GVILHEL ΜΌ
StHckjo Patricio Tigurino, nmcTubwgz*

NE Piftorius Tine meis literis,ad vos redire c , fubiro haec fcri^
od Rerum noftrarumftatum ab ipto audies. Tupefteluc
«raiTantc Deum pro nobis orabis . D. D.Gableri aduentumexpe'
ftatifsimum, non amplius expefto hoc tempore, mhil enimmli
triftia omnia apud nos inuemret. Cingor vndiquc vicinia pe e
infeita : Si ex officio aegrotantes, d quibus accerfor,adeo.Siqma
ad prcferuandum aut curandum haud vulgare habet,roga quam'
primum communicet. quod fifecerit,ego vicifsim noftras auquas
obferuationes drcahanc luem, ίϊ vixero, proxime fcnbam. Nunc
plura non licuit. Pro difputatione de originali peccato quam mi^

fifti, gratias ago. ego.vic i fsim quod mi ttam nunc non haoto .V ^

Tiguri. 1504 .Pilob.die z. ' . ‘ ··

CONRADVS G E S N E RV S G V I X Η E L;M;0

Stuckto Tigurino.

R£(ftc te Lutetiam peruenifle. Si Academiam illam florentem

reperi(re,chanfSime Stucki,gaudeo & tibi gratulor. Pcriu'
Cundx quidem mihi literxiux fuemnt , ex quibus totius Acade'
nux ftatum,Siaha quadam, iu^^isMe mfcllexi , ρΓΟφ qs ma^
ximas tibi gratias habeo. Commendo autem ubi hunc luuenent

Geneuenfemibonumfahe Si eruditum, quiO.Srtnlero noftro ah'

quandiu contubernalis 'fuit Js pro viua f piftola tibierit. Ignofcc
breuitati hominis pccupatifsinu. innumeras nunc hteras mdiuer
fas remones fcnbo propter mercatum Frandifprdienfem. Do'
dafsimo viro D. Ferrerio P’edemontano multam falutem exme
dices · Si expeffare iubebis libellos a me nuper editos deinetaltis

Si lapidibus . 'Eofiem 3K doftifrimo Ramo mittam , etfi ab ipfo
mifla phviTca nondum accepi^diam lAytqxnq xpiftolmm, jnre*

rim eis officiofc me commendato : ficut D.Lafiuo contubernali

,IUO|

liber t e r t r v s. * 125

tuo, viro optimo SC mihi merito charifsimo.Pro mifsis ad meifr*
dicibus typographicis, & catalogis quibus doftifsimorum viro*
rum lucubrationes enumerantur, plurimum tibi debeo , & rogo,
vt in pofterum etiam fimiliter meimemineris. Vale. Tiguri.i^ 6$,
Augufti die 19. , '

tCONLAD V 5 GE5 NERVS CO NRAT)t> ;

For ero Dotfori medico , cj r ecclefue
miniftro Vifodurj.

MElancholici vrina vidi,mi D.Forere,ex qua tame pani iudi*
carepotuiflfem, mfi tu rem in di cades, qua cognita apparet
vrina etiam atteftante, non alium humorem .quam atra: bilis in eo
<abundare. quifanc purgandus eftante autumnum , ;&rurfus au*
;tumno (fi fuerit opus,) feraci aut iterum.crafsior enim in viris hic
.humor eft quam mulieribus . Sed fuadeo dum feritor canicularium
durat, differri fortiora remedia : Sl vri eum bona viftus ratione,
biscp aut ter balneo aquae dulcis ( a quo per horam minimum in
ledto quiefcat,) donec dies aliquis humidior & minus calidus in*

I .cidat. quo incipiat vri potione quam praefcripfi, eacp vtatur quin*

.quies diebusxontinuis fi bene ferat > mane circa quintam , calida,
inde os frigida abluat,inambulet: Si tabellam vnam compofitio*
inis quam Manus Chrifti vocant, fumat. Decima dem ΰ prandeas,
^efperi tertia eiufdem compofitionis tabellam vnam aut alteram
| . fumat. Si. videbitur, die tertio vel quarto potione abftincar, vt in*
^terquieicat: tum repetat. Ea confumpta pilulas dabis, tres ve*

I liperi dormituro : reliquas noucm poftridic antelucano , vt vnam
. alreramqj horam fuperdofmiat : Si curti furrexerit , ius cicerum
bibat ad 3 .forte' viq.cum fale Si croco pauculis admixtis. Si bene
purgabitur, vtfpero, beneeft. Sin minus, poftridie olufculum in
ientaculo dabis c beta,cui mixtae finrpaflulae, piperis & fapat vinis
ue modi cum, Si foliorum Senae Alex. ablutorum f. aut S.q.fub

I finem cocionis adiefta. Poft purgationem , fi quid reliquum eft
de Manibus Chrifti, abfumat biduo. Inde Confeftione de karabe
vtatur : manefemper tres tabellas deuorando, vel 3 . ij .potius , SC
rurfus bis te'rue laiiaero aquae dulcis,fi videbitur, lauet. Poft men-
fem, fi videbitur, grana v.ftibqpraep. dabimus. Vino pauco at*
bo Si verere vtatur. Facito ei fpem optimam : precibus publicis
cum commendato : ad pietatem fimul Si hilaritatem honeftam
Jhortator. Remedia hic fubqciam, quibus vtatur, vti pr^ferip tu eft*

ΕΡ I $ f. <2 ΟΝ R A?Df G ESN ERI

fltt.Oxymclitis noftri minor. | .Γ. maioris § .j .iapj ^.ij.aquf dn»
namomi $. q.aqux raeliifae» fanic.cercfoUi, ana f . j . f.Mucc.naf

^ Ijr.Pilul. aggregas 3. η. ellebori nigri prxpar. d.r.lapid.U*
tuli prscp3 .f.Mifce,fiant pilulae xq.cum fyrup.de ftcechadcr·
^t.Confc&.dckarabc |.|.f.

IJt.Manus Chyifti cum perlis f . j*

CONRAD VS G ES N E R V S CORRADO»

Forero VitodurMto,

MVliumlaboraui In tuis legendis D. Forere.difficilis enim k-
Stu tua manus eft, difficultatem auxit penna aliena Si teiti'
natio. Dc Lanio teipfum deliberare Si ftaruere velim: quoniam m *
femper praeiens es et vides mutatione* . hoc tempus remediis me*
«tum eft.Acrcm frigidum omnino vitare debuerat. m templo qui»
dem etiam magis nocere putatur frigus propter quietem :Sima*
«is etiam melancholicis, quibus Si epileptici adnumerantur.ima#
Sinantur enim illi fibi* Si metuunt. imaginatio autem ( aiunt) ca^
sum facit < Praecipias tu vt omnino donuic contineat lnhypocan*
fto dies noftesfy : Si in eo mane ac vcfperi fumus fiat cnmbaccif
Si ligno iuniperi arido : Si ffcpe ligni ciufdcm par ticular ac centa
Si ardente hypocauftum luftrctur , aliquando etiam thure Si ka^

rabe. Synciput,rcmpora, nares, palatum.ceruix Si fpina dorh ,0'

Ico aliquo calfa&orio perungantur , deftillatQ , vt penetret, aai»
ctiambene calido, vt oleo dc ligno iuniperi, vel petroleo, ahowe,
Eiufdem oleiguftxij.aut tres quotidie mane auribus inftillentur.
Linteolum repleatur puluere aliquo craflb ex odorans Si occane
tibus cerebrum, vt maiorana,nigella,iride<origani et ferpylh flo»
fibus,cum caryophyllis,Sic.atcpid calidiGimum fubinde naribus
admoueat olfaciendo. Friftionibus mane Si fefquiTiora ante c<r*
nam vtatur,fiue vngatur poftea fiue non. Mitto diacalamenti *, 4·
f;vt mane inde accipiat iij: aut ϋη tabellas quotidie . Si aquar flor 5

«iliar,vt nofter pharmacopolahabet,| .v.vtamr pro tuo arbitrio:

ego cinnamomiim,gentianam Si angelicam impofuiflem, parum >
enim per fe efficax mihi videtur m viris: in pueris magis commeo
datur, vtatur etiam tertio quocp die i , oe cleiluario quod m it*
to;DeoIeo; quod mitto,(eft autem defpica Si larigna: permixti»,)
guttas circiter νή. accipiar, aliquando vefjperi, tribus ante cernam
«oris M i codilarioaqtwe calidae inqtjabulliwrajpAi alias mw

XtUER f E R f I Ϋ ί· 11^

jke, & fuperedat aliquid facchari, vel diacalamenti : tue quotidie*
(tae tertio quo$ prout tibi videbitur. Pharmacis quidem purgait
libas hoc tempore non videtur vtendum. Tempore veris,fi place*
bk,dnilabo emplaftrum.quod tmpofitum fyncipiti,multos humo
res, vt fpero extrahet.Oleum fulfuris etiam/t experiri volet, quod
nullo periculo faciet, mittam alias. Thermas bibendas verecon'
fulam. Quod adfratris vxorem , vrina fatis bona videtur , colore
BC contentis-.tenuior tame eft,propter humores nimirum aliquos
obftruftos.Et quoniam hoc tempus non conucntt purgationi, vi'
&u$ ratio inftituamr. Yinu diluatur femper, fi tibi videbitur cum
decoibo baccarum iuniperi: 8C fi dolores indent , decoflum id fo'
lum babaqvino abdineat .reliquus viftus, talis fcr<? itt, qualis pu'
crperarnm. Parum omnino bibat. Caena parcifsima , bis die tan'
rum edat. Manus ne lauec.nifi decofto camomillx, meliloti, fur'
furi -: SC radicum betf calido. Aerem viter. Vngento quod ordina*
ui,(cx olei de terebinthina % . ? . f. SC olei de cadoreo vnguemo di'
althaeg ana § .q.f.mixtis) calido inunga t nucham dorfi mane quo»
tidte, calidi? :& manus quoq?.item ante cernam 8C fuh fomnum/ee*
manus tantu.Chirothecas pelliceas femper.geiteqvel lineas pro'
prer vngentu: 8C pelliceas luper inducat. Vngucnto aliquando ad
dat aquam vitae optimam. poted autem accendere aquam vitae, ot
manus fuper eo igniculo calefacere , tum vnguentu addere, inun'
gerc.faepc etiam fuffirebaccis iuniperi cum aliqua refina,& chiro
thecas etianritafuffitas induere, lineas quidem noftue tia jCon'
feftionis de karabe parum fumat mane quotidie:qu$ fi illi difpli'
cet,lanio dare poteri s ,F ricentur etiam membra mane linteis cali'
dis. Pluribus non licuit. Vale. Tiguri. T.C.G.

COiiRAD VS GESNERVf CONRADO
Forrero VitoAwrdno.

FRater redditis literis ftatim difcefsit , SC nullam de fe mentio'
nem fecitmec ego amplius meminera. Placet confilmm tuum,
vt manus nunquam aqua cruda madefaciat autlauet, fed tantum
decolo aliquo, vt funt cortices raporum, SC herbae odoratae quae'
libet,faluia,lauendula,fpica, SC arthriticae diftx,primuli<g veris,
^iefcblairelblumle/nmleblumle/mit hut/wmt^€n vn W ume/
falc etiam interdum adiero 8C fulfure. Deinde illinat pauco oleo
rutacco, quod tu ipfe parare poteris , vt rutam 8C afirantiam tru
«a in oleo cum pauco vino coquas : licebit 8C cerae refinx^ modi»
ium addere,cum pctroleo pauco admifio SC de terebinthina ; qiwc

i a

EP IS Τ. CONRADI GESNERI

apud pharmacopolam noftrum inuenies. Iifdem Si nucha dorf»
fupcrior Si fpondyli colli illini poterunt calide. Simili oleo,odo*
ratiore tamen, oleo de fpico addito, chirothecx eius intrinfecus
madefcanr parum. Manuum exercitio leui aliquo fubin^ie vratur*
D.Ambrofio Blaurero , viro incomparabili , multam ex me falli*
tem dicito. Confulo/i videbitur, vt primum purgerur, nempe oxy
melitis mei minoris $.iij .vt capiat mane cum pauco defruto Si fal
niae decodo pauculo : idcp ter repetat, niane tantum, per triduum,
deinde purgetur cum decodo prunorum , Si polypodij , pauco
cinnamomo janifo, paifulis Si faccharo additis : colaturae adhuc
calentifoliafena· iniiciantur, Si bene reda ftent per horas aliquot
vel per nodem. hinc bibat, mane ad iij.vnaas, item vefperihord
terria*donec fatis purgatus fuerit. Dixta fit tenuior/bonrfucci, ad
fiecumdeclinans,non autem ad cali dum fed temperatum.' Frigus
omne vitet; Nodu in ledo pedibus applicet facculum arena ca/
lente plenum. Motu ambulatione temperet, Si pedes non pen-*
dulos habeat. Poft purgatione pedes mane prf lertim , per horam ’
aut amplius teneat in decodo calido arthriticarum Si primula^
immvens,('pnb 'Barb? meim facFle (?unben) poftea inuns
gat vnguento aliquo fado cum axungia,in qua ad ignem diflolu-
tum Si colatum fitfuifur , deinde aliquid petrolei,refinx Si ceracr
additum.Vale. Tiguri 5.Martij,i5

t ■ .■ * "·?'■· _

vaaN R-A DV S G E S N E R V S C O NR ADOT

Forero Vhodnrano,

TV a plerunq? {cripta ( dodifsimeForere ) propter abbreuia*'
(tiones Si Jiteras implexas intricatas^, vix lego. Mulieris,
qua de fcribis,afflidifsimx vices doleo; Deus Opt. Max.eam re*
ftituar, Si conatus noftros Si remediabenedicat. Melancholicam
tifenon cft dubium, ex vrina certi nihil fere' dicere poifum : nifi
quod cum ea phlegmatica videatnr,non feruidam Si furibundam
eife

tnelancholiam eife apparet, quae caufa forte eft quod tam multis
annis durauerit. Tu eam protua prudentia Si pietate folator, 8i
bonam fpem facito, tum per te, tum ex mea quoque prardidione,
camproculdubio (Deo iuuante)breuimeiius habituram. oporret
enim omnino melancholicis hominibus fpem optimam velutil^
terram proponere, interim etiam precibus publicis pro ea inter*
cedi curabis, &vt iniis etiam fpem ac fiduciam maximam repo> '
aas* jubebis Memini fan£ multis fccminis melancholicos affedus »
* i in puer^'

LIBER Τ· E k T I V S, U7

in puerperio obortos,tum enim maffa fanguinisCvtita dicam)per
turbatur, Si ab vtero vapores feruntur ad fuperiora maligni inter
dum. Quo logius aut a puerperio tempus procedit , eo leuius fore
malujiperandum eft,prxfertim verno tempore appropinquante.
Cofulo autem vt fi iadfat,laflare delinat, nam &matri hoc melius
erit, 8i infanti: qui ad aliquod tempus alteri nutrici committi poy-
terit. Remedia praefer ipfi,primnm potionem cum oxy melite ma/
iorimeo, Sic. quam partietur in liauftus. 4. \d$. ita vt mane fe^
mei quotidie bibat hauftum vnum paruum , Si poftea ore abluto
aromatici roiati pauxillum fumat. Hoc materiam peccantem par
fim pr£parabit,partim vacuabit,fenfim.Interimimperandufti^ci>
bis optimis &vino vetere optimo, fedpatico vtatur; croci parum
iufculis mifceatur. Poftea fumet pilulas: primum tres fub introii
tiim letfti : deinde fummo manefequenre reliquas feptem,8£ fuper
dormiat ( fi poreft) vnam aut alteram horam, tum ius cicerum bi^
bet.Pofthxc fi melius habuerit, vt fpero, Deo gratias agemus: im
minus,mittam antimonii praeparari grana ϋη. cohferux rofarum
mixta. qua dofi etiam olim in melancholia vfiis fum cum iucceifu.
Sed a prioribus remedias per dies oflo faltem, expe&et, opus eft*
Vale in Domino. lanuarii dic 5; Anno i$6

1 ■ ■ .· : * _ · -· * 1 · :· _ · .' J' ■ r-l

GONRA^DVS G ES N E RV S- CONRADO
FQreroVitoiur&no.

¥Rinaxgrx mulieris phlegmatica eft. Si. prohypoftailnebu
lamhabeqex qua thoracemaffe&urii iudico , vnde nimirum
diipnaca illaproiienit. Nec dubito a capite etiam cararrhos in pul
irione defeendere: 8C aliquam lienis flatuofam obftr uftioiicm. Et
quamuis hoc anni tempus declinans , hxc mala fouet potius*
quam difcutiat,occurrendiim eft tamen, T u vicius rationem prae
feribe , parcum in ccrna prxfertim,& tenuem,id eft, quantitate Si
qualitate conuenientern, crafsis Si crudis Si flatuofis halituoiisqj
omnibus abftineat. Cocnaperparca,interdum nulla fir-.eo die ien
tarepoteft, prandium differre. Minus laboret » vtviilum tenuio
rem ferat, quo plane' opus eft; Animo fit hilari : curas Si mcefti^
tiam omnem fugiat. Balnea vitet: Si aerem tum nimis calidum,
tumfrigidri,ventofum,pluiuum.Sedh^c tu refteinfti tues. Vinum
bibat quod diluat aqua cofta aliqua vel chalybeata : vel mellita
parum coftacp infiftili Si defpumara. Noua vina Si rubra fugiat.
La&arijs omnibus abftineat, falfis etiam vt minus bibat : pifci^

ΐίΓίΤ. (ο tt R. An I eEfMERI

feus rarifsime vtarur : iure ipforum abftincat. Pyra prorius 6lttk?
eat : poma non niii dulcia & codla edat interdum. Quod ad re'
media, prsefcripit.

t. Potum: quo vtatur ftatim(fi menfes eius non impediantjpee
tres dies conrmuos,mane, calido : fumat pauli) ppft vnam aut al'
tcrum tabellam diairis.ieiunethoris quatuor aut quinep.

x. Pilulas:^ quibus tres fumat tertio die vefperi dormitura*
Cum pauculo rob.de ceraiis calido :S£paftridic manefummo,cir'
ca tertiam forte, reliquas noucm, rurfus quiefcatper duas horas.
Surgatcum dies apparet :bibat ius cicerum modice ialfum.

j . Poftea,vngucnto quod mili futura coronalis· illinatur man£
calido : SC quantum cft auellan* dimidiufn de eodem prunae im^
ponatur, vt fumum excipiat per embotumr fibene fert, paulatim
plus ponatur, Cura ei fieri pileum no&umum, quem etiam mane
ferat vfque ad nonam, infartum ftcechade, maiorana, rofmarino,
laucndula,origano,caryophyllis, iride,interpaftarum.Therma^
rum potfi liberaliorem ei confuluiffem. fed poterit differre ad fu'
turi anni menfemMaiumfpero. Remedia praeferipta, lunt quae
hic fubqcio,

32. Oxymclitis noftri vtriufq? an.$.v. fyrup .de ft<rchadc,de ca
lamento,ana.5.vj.De liquiritia § .j.fapx J.q. A quarum calidae mi
norisnoftrx, cardui benedhfli, hylTopi, ana. | .ij.Mifce.fi.potus.

F^.Diairis Salom.|.f.

32.Pilul.de agarico,$.j .Ellebori nigri.pracp.gr.vq . Ciagridif

^rana. v.Euphorbq gra.iq.Mifce.fi. pilulae χη. cum fyrupo de li'

monibus. afpergeliquirita.

32. S andarachx feu vernicis, Carabe praep. thuris caryophyl'
lorum ana3.|. Styracis liquidae, petrolei citrini,ana.$.j. vel q.f,
Mifce.fi. quali vngentum.Vale.Tiguri i|<£f.Augufti vltima.

C Ο N R AD V S GESNERVS CO N RADO
Forero Vitodurano Theologo c r medico,

QVx de epileptico lanio fcribis.ita me deterrent, vt morbu
incurabilem exiftimem,doftifsime Forere : metum hunc
1 riamvrina infpefta auxit , craifo & vifeofo fedimento
plena : accedit abfcntia vegri,& tempus hoc anni : & artas ipfius ae^
groti,& quam morigerum ad remedia vi&usfy rationem ad lori'
gutn tempus obferuandam,fe prxbere'vellet, incertum. Ne tamen
nihil confu!am,pr «Gtrtim te hortatore: vitfliis rationem tibi prae'
fcnbendamrelinquo, milii iamfeftinanti no vacat.In genere qui'

dem

UBER I E R f I VI* i£$

dem boni ilicd vifrns efto » Si facilis concoilionts , 51 paucus, a&
ealidum & ficcudcclinansteccnaparctfsima.Vino abftincatprorx
fus:bibat autem decorum cinnamomi, hyfiopi,baccaru iuniperi,
falui ar, maftiches,Ynms fcilicethorum,autplurium ex aqua, in ol*
lafiftilicumfaccharo aut meile, aut abfijjqs. Pro remedio vta*
turoxymelifemeOi&c.vt videbis in recepta: quotidie accipiat 3.
f.mane,& fi bene fer qctiam paulo plus,paulatim vfqj ad § .j.calii
dum, & mox ore abluto Si gargarizato deccfto liyfiopi calido,e*
dat tabulamvnam vel duas cofefti&nis diacalamenti vel alterius
iuauioris,Sifuperieiunethorisquatuor.Hocremedioconfumpto
vtatur pilulis, nempe quintp In introitu le<fh: reliquis feptcm po^
ftridie lummo mane : 8i ftiperdormiat ad diias horas , cum furgU
bibat decoclum cicerum cunl hyifopofine fale 3i butyro;- Foftea
caput inungatur arca luturam corortalem:item nares & tempori*
oleo illo, quod pnrfcripff.benrcalido : Si gutta vna aut altera au>
ribus lnftilletur. Poterunt titift Si fternutationes fieri, 51 venar fub
lingua incidi poft gargariza tiones calidas : 5i fudores moueri: 8C
de&uarium parari cum caftoreo,angelica,rura, finapi,# craneo
luifnano.Poftrcmo 5C oleum fulfuris quod habeo dari.Sedhisre/
medqs cofumpris admonebis me, & confilium ttmm quotp addes*
5C epiftolam hanc cum fchcda receptat ad me remittes. Vale, Ti/
guri , Remedia pracfcriptahac forma fuerunt.

Ίφ. oxymclitis noftri maioris, minoris, fcilliticiana.f .f.aquae
cinnamomi f . f. aqux calidx maioris noftrx, hyifopi ana. 1 . i&
mifce, fiat potus. Plurimi» hoc hudauit,peruafit omnes venas cor
poris,cciamcapitis. IJZ.diacatementi §4.

^.pilularum cochrarum,fcctidarum ana.fcnrpuWduos.elle/
bori nigri praeparati grana quinqr, mifce, fiant pilulae duodecim
cum oxymelitefcilhnco,aipergeliquiriria.Pofthas pilulas vide/
tttr in capite peius habuiiTe/orrcquddginnmi non finrbcni.

I$t. terebinthinae deftillarar, balfami deftiilati, olei de lateribuS*
ana.drachmas tres, mifce.

CONRADV5 Gfi SNERV S SAMV-5·
ii Kjeflero yerbi Aittini in agro Vito*

Amano miniftro.

CEphalaram feti Hemicraniam tuam, fpero acceffu veris ffii*
tigatum,& paulo poftfubJatum iri, prxfertim fi circa mediS
Clanii validiore aliquo purgante medicamento viaris . Quode

I ιΕ Ρ Ϊ S T« C ONRADI GESNERI

jd xftatemcvfque Deus vitam dederit» coniulam vt tunc vel ili
Thermis Badenfibus noftris pro capite ftillicidium(vr vocant)ex
cipias, vel domi paresin prxfentia mitto pilularum maftichina«»
rum drachmam vnam,-ex qiia fiant pilulae i 4 .cum fyrupo de ftee»
chade pro duabus vicibus . earum dimidiu capere potes nunc fta^
tim, & ii nilul te moueat, fequenti die etiam reliquas, fin minus ad
4. aut 5. dies differ reliquas. Leues funt , Si perparum euacuam:
caput tainen roborat, Sic. Interea etiam oleo vti poreris,vtprius,
illo de euphorbio. .Ordinaui Si. aliud olei genus odoratum, cuius
guttas duas vel tres calefaftas (in cochleari de aurichalco id com
mode fieret) inftill abit tibi vxor in aurem lateris affetf:i$ciun pri>
miim fueris ingreiTus leftum : dein xylina* lanx parum accipias,
qua cochleare abftergas, Si in auris foramen inferas . Si eodem
tempore cum modico eiufdem olei calido, tempera perfricabis, 8£
futura (incipitis in capite, (ira vt foles cum oleo de euphorbio) Si
nares quoq? intrinfecus cumpennula , aliasper fe,alias admixto
pauco puluere maioranx.Oleidefcriptio hxc eft.

Recipe oleorum nardini , rutacei ana df adimas 'fex, caryo>
phylloruin, nucis mcfchatx ana drachmam vnam.iridis.florenti-*
nx , nigellx anafcruptilum vnum, bulliant modice' ST exprimant
tur fortiter. Prxterea micto maftiches diitx drachmas duas : cui*»
'us pauca grana dentibus aliquandiu mandas expuendo femper
pituitam qux extrahitur,donec mandendo parum dclaiferis: tum
paulo poft fimiliter mandes ( hinc inde volutando in ore ) pulue^
rem illum craifum, quem mitto, SC femper expues pituitam. Ma^
ftichen autem Si putuerem noli deglutirc. Puluis calidus, qiiide Si
ingratus eft, fed faiubris :poteriscp poft ea oretenere Si gargariza
re aquam calidam cum pauco meile Si aliquot falnix folrjs co.-*

iflam. Puluis hic eft. . .

1^. pyrethri, ftaphifagrix, ana. drachmam vnam,ellebori m>
gri drachmam femis,mifce,fiat puluis fatis craifus.Vbi malum ηδ

ceiferit, accerfe pharmacopolio confeftionem de Carabe, capia*
eius mane tabellam ynam aut duas. His vale»

CONRADVS GESHE.RVS SAMVE*
li Κβ flero.

CEphalxa tua diuturna, grauior eft, v t vi deo qud m qux leuiV
bus medicamentis cedat, fuerunt autem qux ego prjfcripfe*
ram, mediocriter quide valida , fed quam morbus tuus.requirat*,

kuiora.

UBER T 'E R T I V i»

Icuiora. necp enim fortiora a principio, Enatura tua nondum ex-*
plorata,dare audebam. Vrina fatis bonaeft. quoniam, vt tute fa-'
teris, folum caput xgro tat . iecur tamen nonnihil iufto calidius
indicatcolorefuo flauiore: vndeforfan dextra capitis parte plus
doloris percipis. Caufam die puto phlegma obftruftum in cere-'
bro, quod cum incalefcit 8C aliquid bilis accedit, aufta materia 8C
vaporibus dolorem facit, donec vapores illi difcutiatur: id quod
liyberno tempore tardius contingit. Et quoniam nunc per bruma
non facile' cedunthi morbi, neq? validiora remedianunc fatis pro
fidunt, differendum puto vfque ad tempus vernum : interea ta-*
menvt morbus faltem mitigetur, & corpus ad fortiora medicae
men ta, fi opus,fuerit,prjcparetur, operam dabimus. Primum au>*
tem.confuio,vt venas duas fub lingua aperias, 'tuta eft feftio, 8C
plusphlegmatis.quam fanguinis detrahitur . Sed venit in men^
viem, .crus alterum tibi quondam tumuifle , nec fcio an edam vice-'
ratum fuerit . - Quod fi vicus fuit , idque lanatum eft : -fieri poteft
vt fluxus .ad caput conuerfusfit . 81 ficfuaderem yt prnis in illo
crure,adpollifcem pedis, venam fecares : &poft pmicos dies, fub
lingua quoque, quanquam licet vicus non fuerit, nihil ofieffe po a
teit,fi id facias. Vino non vteris nouo , nec rubro: nec inter pran^
dium 8C carnam:& in prandio quidem parce dilutoij? ..in ccena, qu£
frugalis tffe debet, prorfus abftin^re vino te velim :&«ms foco bf
bere aquam ali quamdecoftam in olla figlina noua . Si rto dilpli-'
cear, bibes deco£tumbaccaruraiuniperireccntium,niodice prius
manu compreflarum ne fint integrae : aut anifipauci cirniliquiriA
tiafaccharo'ue, aut quoduis aliud . Oleum de Euphorbio didlum
vendunt pharmacopolae : cuius vnciam emere potes : vt hora fefi'
qui ante c oenam , cochleare paruum eo plenum calfacias , 8C illi-'
nas tempora, futuram capitis coronalen,nucham. item mane an>"
tcquam dolor adueniat,fimiliter:tunc autem addi poteft modicum
vini deftillati (id eft 8:a.ltcrt tr)?n) praefertim in qiiomeliifaificca
cummaiorana & rofmarino fit macerata , quo vino etiam pala-'
tum mane perfricare poteris. Suadeoeriam vtfriftionibus vtaris
cum linteis calidis toto corpore : ntane circiter quintam, aut faL·
tem ante dolorem : &per horam ante cernam : ita v t pedes jpri>»
nuimfr icemur ( ideft,tota crura) deinde dorfum,pe<ilus,brachia,
8i poftremo caput : quod poftea etiam aliquandiupeitarur.Ae^
rem,frigus, 8i conuiuia caueto . Maioranae puluerem cum quar
. taparte ellebori albi aliquando naribus attrahito . Hxcitaex>»
' periaris,idcy feliciter.opto: 8C aliquando hanc fchedam ad mtre-'

k

It

BPIST* CORRADI GESNERI

ttittas : (altem fub iniriunvveris,fi morbus non remiferit. VaUi
Yiguri.i* 6 t.Ianuarij die 2, Raptim.

OONRADVS GESMERVS IOANNI
Ucobo Frifio Tigurino,Gent-
ucs agenti.

i Eddita eilntihi exoptata epiftol a tua; Gaudeo te apud do>
^ftifsimu D. Gheualleriu agere , St fpero te ex illius do&rina
maximum fruftum percepturum , non tibi foiiim vrilem, fed pa^
rentibus, patriae St amicis ornamento futurum. Probe^eius confio
Jium,quo fuadet vt te totum in lingua: Ebraica: ftttdqs abdas, pro#
p.ter occaiTonem tanti viri, quppoftea forte nunquam ubi dabitur.
Sed memineris interea rationem aliquam valetudinis tibi habena
dam. Nondubitoqmn gratum illi fit futurum , fi de oKcuris quu
bufdam ac dubijs, frequenter eum interroges , non nimis impor ^
tunc tamen : St de his ipfis qua: ab eo addidicens^ommentamim
aliquem , quem ad nos reuerfus nobis oftendas , tibi conficias, fic
enim magis haerebunt memoria: , St diligentiam tuam teftaberis.·
Epiftolmm Ebraicum aliquod breui a te expe&o. Quod D.Ghe'
tiallerius putar* vocabula fingula lingux Ebrakac rron commodi
poffe in locos digeri, in eo illi, huius lingua: phcmki , facile con>
cedo 8t cius confilium per omnia fequi te iubeo. Meam quidefflf
fententiam pluribus huic bono St eruditoiuueni , Hortino nomi/
ne, qui has tibi reddit, expofui. Scio tibi nondum efle tantum iudi^
cij:vtomnia fecundum artes, fciemias St philofophix diuifionem
(qua: magis quam fecundum x. genera diale&icorum mihipro^
batnr) diftribuere pofsis : fed velutiper ludum velle te materiam
duntaxattibi congereres amplifsimam , tum ditflionum , nimio*'
curionum, exercitij rui gratia, quam poftea progreifu artatis difpSk
neres, & excoleres magis magisqj. St quarnuis plurima vocabula
ITnt mcrhvjxMx, id paucis monere licebit, aut proprias St praecipuas
flgnificationes foliira vel maxime fequi. Sed St hoc St reliquan»
omnem iludiorum ruorum-rationem fubijcies confilijs D. Cheual
ierij,quem meo nomine flutabis ofificiofe. Vale. Tiguri. Marf
die 14. Anno 15 6 j*

CONR ADVS G E SNERY S IOANNI
Jacobo Frifb Tigurino, Geneux agenti .

EPiftolam tuam Ebraicam-, luculenti! profetfus tui fpecimen*
.iamdudum accepi* mi loan* lacobe : ii quamuiseani non per

omnia

1

X I B E R TERTI T 5· i|df

6fxmia intclligam , tum imperitia lingux , tum qudd chara&efi*
bu^iitis non fum affrictus , gratiCsima tamen fuit voluntas tua. <8£
hortor» vt (quemadmodum ccrpifti) pergas :in primis vero vt ad
parentem tuum etiam breui eadem lingua exaratas literas des:
quod ei lucundifsimum erit . Audere Si conari magna oportet,
quae paulatim fupra fpem Si opinionem. Dei auxilio,ffpiafitvo*
luntas, facilia euadunt. Velim te exercitia huiufmodi tua feorfim
in libello conicribere, Si ad ea relegenda per interualla non Ion-»
ga redire, vt tuura ipfe profeftum tecum perpendas : quod fiet, ft
alias melius aut magis proprii aliquid exprimere poteris quam
antea, Si tua ipfcmet emendare errata. In prarfentia aliud quod ad
te feribam non habeo. Parentes tui,familia tota, f amici noftri.
Dei gratia , valent. Tu quoque cura vt valeas Tiguri tj
Augufti die 7.

CONRADV S G E ΓΝ ERVS 10 AN HT
Iacobo Frifio Tigurino» Geneute agenti

CVm nuper vna cum parente tuo in Thermis eflenvC vbi ego
ad dies non multos, ipfe valetudinis fuarcaufa diutius harfir)
Galli quidam iuuenes literas a te nobis reddiderant. Et quanqui
ego paulo ante ad tefcripferam. Si adEbraicas tuas refpdderam,
etflforte non vt volebas :neqj enim fatis eas intelligo: volui tamc
nue quoq; como di cate hanc Galli iuuems ad vos proficifccntis no
neghgere.Ergo quod (ludia tua attmet,mi Io.Iacobe,laudo teto*
tum.omifsis ad tempus carreris, Ebraicae linguae deditum eife , 8C
optimi doilifsimiqj prgceptoris;hac in lingua incomparabilis.ad
difeendum occafione vti.fpero autem rtetp illi animuli beneuolen
tiam erga te,neqj tibi diligentiam defuiiTe haftenus,aut in pofterd
dcfore.Deus opc.ntax.fludia tua fpiritu iuo iuuer ac dirigat, vt bre
ui patriae,paretibus, Si nobis omnib.gloriae Si vtilitati efie pofsis.
Perge modo vt incarpifti :& clarifsimipraeceptoris confrias fubin
de in omnibus vtere,&de multis fubindeobfcuris aut dubiis ab i*
pfo inqiiire,dii eius tibi occafio Si opportunitas datur.Scio rena/*
tura modeftum Si verecundum dfe.ouFaxA iv* Kvywiwwfyi v*
fwou. quamobrem inutili pudore depofito, dumodo opportune id
facias, multa fubinde Si afsidue* ab eofeifeitari audebis. Si a late*
re eius (docentis pra*fertim, fiue publice, fiue priuatim) nufquam
difcedcs. Ita fiet, vtnontufolum longe' eruditior & veluri phtr*
nix quidain lingua Ebraica nobis redeas -.fed etiam aliqua glorig
tuaepars adprgceptorem tuum redeat, veluti ad archetypu iconis*
* · "k i

(

EPIST. C ΟΝ R. AD I GESNERI

Hoc femper memineris,ad quod te hortatus Tum ante difceifum,vf
Ebraice etiam loqui Si fcribereconeris : quod mfi feceris , longi
minor Si vilior profe&us tuus erit. Video quam difficile fit id vel
conari, ne dum aifequi.fed magnos Si honeftos conatus,fuus fem·
per fucceiTus comitatur. Vale in Domino,& me ama.Tiguri.

CONRADVS GESNERVS NICOLAO
%erchint<sB?rn?nfis Reipub,
confUiario,.

V Tinam corpore ita te fanum efie Si valere, optime Nicolaer
Deo placeat.ficuti animo valere te,&icternac doctrinae fan-
ilitatem ampleiti,eidem placuit:fin minus,fiat voluntas eius, cu¬
ius niuui , voluntati atque imperio omnia neceifario cedunt, idcp
feliciter, quae volutariaunfeliciter quae contra* Suaui quodam do
lore pulcherrimum munus tuum», vtnu%teftamenti fymbolum,
numifmame affecit: nam quod'iiludvelut mnemofynontui do¬
nas meditantrs ex hac mortalitate difceflum; propter magnum o-
mninafiirurum defiderium tui, fi contigerit, non poteft hoitiiim-
mac-triititiae mihi caufaeife. Teenimamannfsimummei, ita in
grauifsimis cafibus fidelifsimum fapientifsimiimqj confuUorenv
cui memeaquefecreta omnia re&e'comrnmcrem,fiimmo Si emo
lumento "Si folatiomeohaiftenus expertus fum.Rurfus cum ani¬
morum noftrorumartitifsimamxoniunilionern , cum ex alter®'
prius rarifsimo , Si nunc etiam nouo munere alqsfy euidentibui
argumentis, confidero-.non poffiim non gaudere Si gratulari mi¬
hi, Si Deo Optimo Maximo gratias agere,quodde talis tanrup vi
ri,pierate,,doilrina, virtute incomparabilis amicitiamihipro-
fpexerit :· quae non ibhiminhac mortali vita, vtilitati mihi ac or¬
namento fit, fed ad meliorem quoque ac immortalem , medita>
tione mortiSjexemplofiioinuitetacprxparet.Quamobrem cum
fanfti amoris erga me tui thefauro», plane felicem atque bea¬
tum me exiftimem; Deum orabo, vt me diutius hac felici tat* per*
frui finat. Sin aliter ei videatur, vt Si te propitius ad meliorem
ttatum animo alacri , inuidli affer toris noftri cruce & vnflo -
r ia fretum, hinc deducat : Si me quoque paulo poft, antequam·
deteriora huius mundi contagia fentiam , hoc ergaftulo folu-
tum, meliore te cum Si omnibus ianilisvira ac amoris indiifo-
lubili vinculo coniungat. Quod vt toro exanimo cupio atque O'
gtoi ita futurum breui, mens mihipraefagir. JMamvtftudijs fe^

ienorv

LIBER TERTI V & ‘ 1$1

\

rcnon multum difsimiles fumus, ita corporis quoque SC tem>
peramenti ratio prope par : quantum & ex literis tuis intelli*
go, Si illorum qui vtrunqj viderunt , relatione . Quod fi ab ope«
re meo Aquatilium hiftor ia , quae etiamkium fub praelo eft, abef*
fe poifem vlla ratione, omnino ad te aduolarem: cum vt va^
rqs de rebus praecipue diuinis , fapienter te differentem audirem:
tum vt explorarem , fi quid forte oonfifiy medicinae ope conferre
poifem. Quod quoniam non licet, foiiim felicem Si perferum a^
ni morum atq? corporiimmedicum, qui incurabiles naturae Si hu*
manis confilijs,vtnufcp noftri partis, morbos, fapienria, gratia Si
omnipotentia fua percurat: votis omnibus orabo, vt corpufculuirt
tuum corroboret, quo Si honeftifsimxfamilix tux , ad maiorem
proueftionem regendj, Si exemplo etiam ac eruditione, qua pol··
les cumciuiDus tuis, tum externis quam plurimis profis. Interint
ne nihil de arte mea, cuius facultatem mihi tenuifsimam effe agno#
fco, depromam : rnitro oleum de nuce mofchata,& liquorem cin*
namomi.De picatione, coniulam aliquem , qui in Galeni le&ionc
Verlatus fit. V ale.T iguri. Anno 155S.

f ■ - ’

C O fTRAD V $ GESNER Vf
(tbftffimo Georgio Fabricio.

' . - .

ORnatifsimi viri Valentini Grauij mnilera , mirum in mq^
dum mihi grata Si iucuncbi fuerunt. Oftento illa amicis SC
aurifabris noftris , qui omnes artificis ingenium valde admiran*
tur. illis etiam feorfimfxpcme recreo . Si magna cum voluptate
Si admirarionemipicio: non enim tam rerum icones in eiSjquam
res ipfas fpeiilare milu videor. Eft in eis quod oculos oble&et SC
pafcatjVarij ad viitum exprcfsi colores: & quod maius eft,ipfti fin
guloru.n forma figuraqj ita vndiqnaq? omnibus lineamentis exx

prefidffima,re&is,obliquis,tranfiierfis,curuis,cnfpis,longiSibre

uibus,tantis omnino <SC totidem talibus%, quanta , quot Si qualia
producere ipfa natura foiet.Nam cum ηιιΙΙΠ opus laudetur , quod
non ad aliquam naturx imitationem fit fa<5lum, cumcp artes O'
mncs naturam veluti ducem fequanfur : illos in primis laudabis
mus artifices , quorum opera ad naturam quam proxime acceife*
rint. Ars vero illa, quxcunqj eft,qux tam proprias rerum iconei
effingit, quales in Graufi muneribus intueor , non tam fimiles xc'
rum imagines quam res ipfas reprxfirntare mihi videtur, J&vt
Blatonicc dicam <wp p mp. Ita vtnifi materia foret diuerfa, diffe>

EPIST* CONRADT GEMMER!

fentiaplanc nulla perciperetur. Celebrati funtolimpi&ores qtt?#
«lam ab exquifita et ipfamprae fc ferente naturam imitarione,pr£*
cipue Parrhaftus 8C Zeuxis nam cum hic vuas piftas den^
liifet tanto fucceftu, vt in icebam aucs aduolarent : illedctuliiie
lintetim pi&um traditur,ttaveritate rxpraefenrata, vt Zcuxis.alts
tum iudicio tumens , flagitaret tandem remoto linteo oftendi pi^
&uram,atque intellego errore conceder«t;palmam,ingenuo pu^
dore,quoniamipfe aues fefelliflet, Parrhafius autem fe artificem.
Eodem iurc noua: Imius clegantifs imae artis opeca ptjdicari me*
rentur , qu£ ne hilum quide a natura difcednnt,in quibus nihil re'
dupdatti nihil defideratur, adeo fcite & verefuis fimilia archcty^
pis,vt fi quam raaterix,falua interim forma , mutationem rerum
natura admitteret, res ipfas veras 8i viuas e fubftantia priftina in
argenteam abii fle , vt Medufac capitis afpeftu in faxa quondam
homines poeta: fabulanmr,facile quis crediturus cflet. Hacc tanta
fubtilitas δί perfe&io operis quem non delc&areriQuis non ab'
Horreret araneum qui rutam fcandit < nifi quis ne ad viuum qui-'
dem exhorrefcat.Sed iucundus eft ipfe etia horror, cumfalfus.de*
prehenditur, quoniam non mouetur hoc animal, quod velfolum
in eo defiderari poteft. Locufta quoqt in altero fafciculo rutx acU
haerens, fi faliret, viueret , dc nihil quam locufta eflet. Conari ta'
men &C meditari faltum videtur * ita vt nifi manum aut vim adhi'
beas, veram quidem locuftam,fed vel fponte quiefcentem,velali'
ter ad faltum impeditam exiftimes . Iam cum tot modis nobilifsi'
mus ienfuum intuitus his fpeftandisderineattir:xquius ferendum
eft, fi animalibus , motus : fi foiijs , floribus , ramufis, fru&ibus,
in erica,fragis,ruta, belli , millefolio 8C liliaftro odor faporq; de'
fint.Qux fola nifi deeflent.non arris iam , fed naturae cenferi ope'
ra poterant. Atqui hiefummus eft gradus, ad quem vfque ipge'
nium artificis progredi poteft, ita aemulari naturam, vt quae non
fint,efle videantur. Non laedit araneus , fimillimus tamen iaefuro:
δί minanti nonfalit locufta, fed iam iam (aliturae iderur. Non
fragrant fraga, non redolet liliaftriim , non grane .fpirat ruta , nil
fapit bellis, non acre eft millefolium, fifenfus confulas quibus hgc
dijudicantur. Ijdera fi cohibeantur , & folis habeatur ( vt pleruns
que fblcmus i) oculis fides , odorem faporemqj haec omnia poliis
cenrur, inuitant, alliciunt. Sed quid ego haec multis ?'neq? enim
eaeloqueptiamea eft, qua verbis confequi tantum pofsim,quan'
tum in pulcherrimis hifce operibus reipfa cuin artifex optimus
felicifsiine prxftiat a tiim Iiberalifsimus Grauius benignifsim.c

mily

xrSER mtifi ija

Ihihidonauit. Erunt hi mihi,dum viuam, Adonidis horti, non fu¬
gaces quidem illi&breuieuanidi, fed perpetui vigori s , nec vl*
lis anni 8C fempeftatun* obnoxi) iniurijs , perpetuum Grauij erga
me beneficentia: pignus ac monumentum. Huic tum igitur (opti/>
me Fabrici) amplifsimo viro maximas meo nemine gratias vt
gas,& animi mei graticudinem locupletius honeftiusip quam ego
prxfcriberep©fsim,difertifsimis verbis tuis , ornare vr dignens,
vehementer te oro. Scribam ipfe quoque paucis tum ad Grauium,
tiim adChentmannum, cui vt porro etiam me commendare noi*
defiinas, cupio. Accepi etiam a te miflam bifidam C aftdris vngu>·
lam,rem certe' raram, & Balthicipifcis llliusdorlo eminentis fpi^
nam.pro quibus granas habeo. Liber de Auibus,fub praelo ver* ·
fatur, fed ad nundinas proximas abfolut non poterit. Curabo ve
quare un<£ tunc impreifa fuerint, ad vo^mit caritur. Vale (ludio*·
rura meorum columen. Tigur i 1554 Junii die 22.

Iam obfignatitfus eram epiftolam,cumliterar tuar Bafiilea mii!^
mihi redduntur, in quibus praeter cartera de iynge anicula ex Gre*
gora quaedam annorafti,quar fane libentifsirfte' legi, quamuis ea*
dem fere apud Graecum Theocriti Scholiaflen SC in Phauorinl
Di&ionario de hac aue lefta mihi meminerim. Eli aurem ( quod
nefaebas ) hrc Nicephori Gregorj explicatio in Synefium de in*
fomnijs fupenore anno Lutetiae impreifa , vna cum alijs quibuf*
dam Syneli fcnptis,apud Adrianum T urnebum T ypographumf
regium , vr videbis in Appendice Bibliothecae noftrac , quam ii
Typographus p.ropediem excufurum ait. Vale iterum,

S Y JLVJ VS CAESAR- SCATI GER CONRA-
fo Gefnero3tnedico Tigurino.

ET fi tibi noti non eramus propter nominis noftri nouiraterti
atque obfcur i ta tem , aufus fum tamen, SC Roberto Conflanti-»
no fratri meo de tua humanitate multa SC magnifice praedicanti ffe
dem habere, Si tibi fimul ineptis feripns ncilris obllrepere. Atqut
illud quidem perfacile potui, qui patris mei Tulij Caefaris Scaligei
ri honorifico teftimonio , 8C Ic&ifeimis ruis monumentis magnis
tndinem illam non ignorem. At ingenii noftri exiguas vires te>
cum communicare}non fatis prudentis, ne dicam ciuilis animi ef>
fe videbatur:vthomonouus,&inre Iireraria vnus ex multis tan*
tnmftbi tribueret, odiofafcnptorufuorum afperirate fena ftudia
ttaobtuadere.feti tamen quod ille aliquando hortans eft, nequr

EPIST* CONRADI GESNERT

minus neceifario quam libenter .Nam cum qualemcuntphartc mei
(urgentis nominis dignitatem cum virorum doftorum autorita-
te coniunftam efiefummoper.c cupiam , maxime c renoftraelle

vifum fuit, fi ea eruditioni tua:, quaprimas omnium confeniuuM

ftines,committeretur. Malui igitur, fretus tua humanitate, teme^v
litatis notam fubire , quam propofiti mei ratipnemabhacnomi^
nis mei commendatione reuocare. Id enim dignitati noftrae,con^
uenireratus,non dubitauitanquamynus exintimis tuis , -non ttv
lum amicitiae beneficium a te petere,fed etiam tamae noftrae patro>

1 cinium. quorum hoc cum multum accefsionis ei adferre poteft,il*
ludjuoo minus luminis M ornamenti Scahgerorumfamitia:
.colla turum: cuius opepaternam memoriam pofteritati cognitam
forefpero Quod 8C maximum eft in vicahominum 8C a tam te^
nui conditione noftra fuftineri non poffct, mfi tu quwibi Ktti m'
mortalitatem paras,aliis quocp idhonoris impar tiri non dedigne
ris.Eso aurem qui patris mei nominis tam fum fiudiofus quam
quis alius, etfi id in ore doftorum per fe fatis fit celebre, tuo tamen
teftimonio eius fcripta plurimum fplcndoris & gratiae confequu'
tura confido. Hgc ad te feribere volui,doftifsime Gefnere,tanqua
pignus obferuanti ae erga temex. Cuius autoritatem tanti tacio,
vt nullius amicitiam magis petam, alium magis colam neminem.
Efficies igitur pro tuo candore , vteius quod multis bonis com^
mune eft, a terepulfam non feram. Vale, Agenno Aquitanorum,
quinto. Kalendaslanuarii. ■'

CONRADVS GESNERVS SYLVI O CAESARI
Scdligero,genere3dottrina et Virtutibus viro nobilifimo.

NEfcio an vlla: vnquam literac, magis exoptata: mihi redditae
fintvOrnatifsimeScaliger, maiorem milii voluptatem atv
tulerint, ac tuae illae nuper fuamfsime & doftifsimc fcripta: : qui'
bus equidem puni facundia refpondere haudquaqyam pofsmi , ut
te redamando tamen , ne quid in me deffderes , yt officio meo pa'
rem me eife intelligas,operam omnem dabo .Quis enim non ama
ret Iulii Cadaris Scaligeri incomparabilis viri, virtute &fiipien^
tia prxftantifsimhet imomni dpftrinarfi genere principis,filium.
quis nonfufpiciat eundem paterna: laudis felicifsimumhgi euem,
(quod rarum eft in heroum filiis) ac veluti alterum patrem <i Itaq*
maximum felicitati meae (qua vix maior in terris datur,quam bo¬
norum et fapkntiu hominum amicitia)poftquam tc amico fum aiw

LIBER T E R T Γ V i. IJJ

ftus, cumulum accefsifleiudico. Hoc autc nomine video me muL·
tum optimo &do&ifsimo viro Rob.Conftatitino debere, qui, ve
conqcio, plura quam ego praeftare pofsim,de me praedicare folct:
plurimum vero fummae humanitati X. fuauifsimj benignitati tuf «
Atqj vtinam expe&ationi de me tuar, aliqua ex parte faltem fatiC·»
facerepofsim: conabor equidem vt non volun tatis fed facultatis
culpa fieri intelligas,fi minus, quam par erat,fecero.Bibliothec*
fioftra: fi quid edetur alias, vel ipfa, vel Compendium, vel Appeti»
dix aliqua, faciam nobilifsimi parentis tui euisip feriptorum ho^
norificaih 8i copioiam mentionem, ficuti meretur. Oble<flo me fu»
binde-in admirandis ipfius de Subtilitate adCardanfi feriptis : fed
plura de eius virtutibus, quibus ego mirifici afficior, dicere nunc
neque vacat,neque apud te alterum ipfum,opus eft. Mitto tamen
quod nuper ab amico accepi, Iacobi Scheccij,fumrai fane philofo^
plu,dc ipfo iudicium ac elogium, eiqj per omnia fubfcribo.De Iu^
lio Cxfare Scaligero , 8lc. Ego virclarifsimeabs tepeto,vtpa^
renris vitam diligenter deferibas, & Lucubrationum eius alicui
illam prxfigas : hoc enim quam plurimiboni ac literan homines
defiderant. Plura feripturo occupationes quxdam fuperuenmnt:
quamobrem Va!e,& me nominis veftri , nullo qui viuunt hornis
num minus amantem, vicifsim amare perge, donec reipfa inter
.«os mutuos animos aliquando (fi ita Peo videbitur) declaremus.
Tiguri Anno t$6t.

iON R AD V § GBSNERVS FRANCISCO

Porto CretenfhGrtscsrum literdrum inter y
pretUonfummatifiimo.

ACcepicum poftremis literis tuis , do&ifsime Porte, Carcilij
Lancci Pfalmum Heroico carmine grattrfarf? , maturo, SC
poeticae virtutis (fi quid ego iudicare ^ofilim) pleno redditum,
pro quo plurimum tibi debeo, plurimum & argumento tali, 8C
carminisgenere, quanquam ipfr infclicifsimus poSta.obleftor:
ficuti Elephantum ferunt natandi imperirum , circa flumina & z*
quas tamen hbentifsim^ verfari. Ego fi quid vicifsimhabuero,
quo teobleftatum iri confidam, officii mei memi nero . I n prxfen·'
tia commendo humanitati tux optimum hunc iuuenem, 'oannis
Fnffi Ludi magi ftri apud nos filium. Habitaturum puto cum D.
Cheuallerio , eft enim Hebraicx linguae 8i facrarum li e arumin
primis ftudiofus.Ex Gallia audimus triftia de pro ftigato Anglo*
' i' I

/

ffisr. COiIRASi GESNEftl

foniexffcitu.rtmamfalfa. Vale,&D.Cafteluctrio^ »9 ^»««6
mera» m «W» <Wei , plurimam ex me fa lutem dici to . T iguri . F e>
bruarqdie tf.anno i$ 6y.

0e tuis lucubrationibus fac me, fi placer, aliquando certiorem.
Et fi enim quietem tibi opto, cupi© tamen te itinerari talento illo
quod a Domino accepifti , vtpofteri etiam vixiiTe te intelliganr:
tuccp virtuti 8L doftrinar aliquiddebeant.Tuvel folus, vel vnuS
«mmum optime‘,condere aliquid potes lingua Graeca fiue vernae
cula,ltue antiqua,quo fummam fyncerac religionis apud Creten·*
fes etiam tuos,aIios% Graecos promoneas : 8i contra abufus, qui
jpud.illos obtinent , praecipua aliqua ex facris literis argumenta
proferre : atque omnia ita temperare , vt vel publice legi vendicp?
pofsint: vel per aliquos clam f^tem diftrahi. Experire quffo par#

. uo altqpo libello , flue fido argumento , qualis eft dialogus Mlo
mercatoris cum Turca,froe notvfido. poftea fi fuccedat^maiorci
D. Henr.Stephanus non dubito, operam tibi fuam praebebit. It<K
rum Vale, vir danfsime,cum familia Si amicis omnibus.

CONRADVS GESNERVS JOANNT
Caro Britanm/nedico tUnfiimo.

^T^Vrnerus offfeiofi? et amanter ad mefcripfit,fpero'q? eum ali>
X quid.fi valetudo ffnar,in gratiam meam fadurum, vt f^pe £c*
dt antehac. Quod librum tuum de balreis Britannicis rerines,doi»
«ecexpolias,abfoIuas^ mehus,benefacis t cupio autenrte matu^
rare quoad eius commodi potes : anrequS humanitus aliquid ti^
fei coringat, quod Deus adhuc longifsimum auerrat.Mihi quidem
fat erit de Germaniae Helueriaccp noftrae fonribus medicatis icri-*
pfiflfc:atcp vtinam idipfum pro mediocri faltem dignitate prjftare·
poifem.Enirar equide quantum potero,aliorum qui ante me idem
argumentii in noftris et externis regionibus tradarunt, diligentia
foperare omnium: quod ni fi facerem, meritd taxandus forem, qui
poft illos et infpedis eonrlibris feribam. Faciam autem in ea lue»'
brationemea , tui qiuwp de Britannicis balneis libri mentionem*
U eius forte breui edendi fpemaliquam ledori. Abfui nuper to*
tofere menie in Alpibus Rhaeticis,quac Hduetiam Italiam^ d ini*
duntiadfinitimaJnfubrum Si Venetornm loca per multos alrifsi*
mosg montes profeihis : itinere hinc (Tiguro) ferfodidui:par >
tim vt fonribus qui illic diuerfi ac percelebres funtfruerer, vale>
mdmis mearcaufa ; obiter^ fontium naturas addifcercro : partit»

vtftirp^s

liber TERTIU, l?4

» t f ,

Vt ftirpcs inquirerem, amicos inuifercm veteres.pararem nonos,
animum a ftudijs relaxarem , corpus exercitio firmarem, quae O'
mnia mediocriter mihi (Dei gratia) contigerunt. Inter alios fon'
tcs (de quibus fcribercnon vacat) vnum reperi, cuius aqua dcc©*'
dkone confumpta^titrum verum (vt mihi quidenvvidemr) fynce#
rumcp relinquit coprofum: cuius fpecimen fiquacris, habebo fort£
alias. Confumpfi enim quod mtcum attuleram remedqs Si dona#»
tiombus. Nitrum in Europa non inueniri hodie confultifsimusna
mrf Bellonius prodiditffofsileeruifalfdputauirAgricola.Sapov
re ad Chryfocollam fa&itiam aurifabrorum accedit , fed acrius
falfiusqj eft.cu leui amaritudine. Rcperitdrne vlla acidula in An*
gltai acor ille mirus aquarii, qua caufa fiat, nec ipfe dum fatis ex*
ploraui, nec alij dum mihi fatis fecerunt. Glaymundi in Plinium
obfcruationes impreffasolim, me vidiffeputo : fcriptaene, quas
' habes ab illis differunt < Oporinus certe vir bonus eft , Si dignos
cui boni omnes bene faciant, fed quod ad Plinium attinet : quo*
«iam illum toties cudit atque recudit Frobenius , vir bonus Si E*
fecralis : idernip cogitat Do oram omnium obfcruationes in Pii·'
tiium vno volumine concludere : melius forti feceris , fi illiper
te aut me obtuleris, quod etiam venia Oporini fieri poffe fpe*
«fis. habet hic quam plurima exemplaria diucrfa, Si recondit in
multos annos quae imprimenda fufdpit. Val. Cordi opera nunc
tandem abfoiutafunt Argentinae. fcripfi T ypographo, vt cumbis
literis coniunihim exemplar ad te mittat. Adiunfti funtillis horti
mei Germaniae. Omnia nimis negligenter Si mendofe impreffa :
ita vtferi pudeat me nominis mei additi. Ero alias cautior* Pro*»
miferat Typographus hominem doftum Si diligentem feprarfc*
fturum praelo, quod non fecit. Ellebonne , quam aliqui apud vos
fic vocant, propter (Tmilitudinem folii (reliqua enim forma Sivi'’
ribus longe' abeft) ahfmatis feu damafonii ipecies doiftioribus vi*
detur. V ctcruru certe Ellcborine ( Diofcoride teftc ) βαμνίβη© eft
paruus ( herbulam melius dixit Theophraftus , ) paruisfo*

lij s : Eam effe herniariam rccentioribus diftam iudico : in qua o*
pinione etiam Anguillara eft,praefe&us Patauini horti : qui in li*
bello Italico nuper edito, aTurcis herbam viperarum vocari feris*
bir,a Graecis Afphedila : fuccum eius potum aut herbam efitatam,
tnorfis a vipera auxiliari , emplaftrum ex ea herniam mire refol*
nere : iecori prodeffe, aquam eius deftillata intra o&o dies curare
•ffericos:a nonnullis centigraniam, vel miliegrania dici.Tragus
| cfiet-barq fui libri t.cap.i8t. pingit ac deferibir. Mitto tibi ramulum

1 · £

fiPlSTi COMRADI GESNEitI

cius. Folium quod pro Platano mififti, omnino aceris eft ; quam
arbore Galli plaine vocant,nomine ad Platanum alludente; vndc
quidam decepti funt: vtfalfum appareat Cardanum quoqj, qui in
Scotia Platanos abundare fcripfit. Miror te nefcire cur ilex veftra
lingua dicatur a graynetree, fi ea verba ( vt puto ) arborem viri#?
demfignificant. Semper enim viret:vnde & Galli chefne verde,id
eft, quercum viridem vocant. Glandes ilicis fi commodi potes,
paucas bene maturas mihi mitte, vt terra: mandem, nullam enira
huius generis arborem noftra regio fert. Conchae quas mififti plu
rimum me dele&arunt.Sunr inter illas, Strombulus,Pc&enniger
& ruffus : Peloris vel Tellina; Si Nerites,ni fallor, duplici fora-*
mine. Dentes illos infuis maxillis, quas cera iunxifti, nOnAura^
taepiiHs, fed Scari eflfe puto, quoniam Auratae demes anteriores
ferrati funt,& in acutum delinunt, Rondelletio tefte : Scari vero
dentes funt obtuli, 8i inciforij etiam ex illis ( Bellonio tefte) fimi*'
les humanis. Nomen huius pifeis , cuius maxillas mififti, Anglii
cum defidero : Si de eodem an fuperioribus dentibus careat , an**
ferioribus fcilicet, vt ruminantia animalia ( quod deScaro Ari.*
ftoteies feribit) fcire cupio. Hunc pifcem efle puto , cuius Anglii'
ca nomina pofui a principio Corollarii de Aurata , pag. 130. Au'
ratam Iulius Carfar Scaliger ( cuius nuper doclifsimi libri de ar<'
te poetica excuti’ funt) iivOccano Britannicoefle negat. SedSca.*'
rus tamfimilis eft Sargo , vt Monfpeffuli etiam proSargo venda*
tur.Cfipjo te conferre Si diftinguere «nhL Mihi omnino animus
veras efle Scari maxillas, quas mififti, inclinat. Piftori ftatim^
dedi! Si potes mirte aliquando fuperiores quoque maxillas 3 nam -
Rondellet. Si Belion.non meminerunt, an tales illae fint, quales
Ariftoreles efle fcripfit.contraomniuropifaum naturam. Orbem '
pifcem iam faepe promifif D.Parkhurftus Nordouicenfis Epifco-*
pus, fed nondum miftt. Canis aut caniculae alicuius marini maxib*
las,vel caput integrum bene ficcatum ali quando optarim habere:
aut faltem dentes de maiore aliquo huius generis pifcium.Ex duo
bus illis pifciculis,quos do&ifsimus T umerus mifit, alterum pu-
io cognatum efle Cuculis Si Lyris marinis:Germani Gallos ma*
ris huiufmodi pifces vocant , capitibus magnis , ofleis, aculeatis,
«tc. alter apprimi? admirabilis eft,pingendfi ftatim curaui. Blenni
genus eft, quod differentiae cauia liolofteum vel armatum cogno*
minarim. Placeret tibi animalia mea in ordinem redigi. Si cum-
deferiprionibus edi: cuius confilij tui memor ero per occafloncm:
& fi quod ordines a me in iconum libris pofitos attinet , non*

video

UBER TERT1VS, ~ lj?

Video nunc quomodo fieri meliorespofsinr. Qux antehac pifta
ad me fui s coloribus mififti animalia, vna cum cxteris.quxaccu'
ratius pifta habebam plurimis , in librum quendam feite digefsi:
QC pleraque inter fe agglutinaui, ira vt feparari nonpofsint:fi ta^
men volueris, denud tibi depingenda curabo. Typographus nor
fter iam diu piftorem habet, qui libris noftris de animalibus om/
nibus pi&uras addit : arbita piftos vendit : fed parum accurate.
Simul autem duodenos aut plures piftor depingere folet. quod fi
vnicum exemplar, id<$ diligentius depingendum ei foret, nimium
fort^ precium pofceret.Faciam tamen in tuam gratiam qui c quid
iufleris Si fieri poterit. Plurimorum quidem pifturx & colores
veri nobis defiderantrita vt eorum icones vel fine coloribus relin
quendx fint,yel exconieftura, aut temere' etiam pingertdx. Ga*
leni opera Bafilex iarfi abfoluta erant, cum libellos a te miffbs ac*
cepi : vt fignificauit Typographus , ad quem poftridie quam tua
accepifiem fcripfi. Index tantum perficiendus fupereft. Cupit ta'
men libellos tuos ad aliam editionem olim forte futuram feruari .
Ea ipe,fi tibi placuerit, fefuabd.LibrtOfi illum de Humoribus Ga#
leno attributum; cuius meminifti,non vidi,nec fcio vbi impreflus
fit,fi hofti,figmfica. Nihil quidem mihi cum T ypographo in no*'
uahac editione rei eft , (rtififoftc prxfarime voluerit : quodtav
merr; fi potero; fub terfug i a m, confciusmihi mex tenuitatis )gra-»
tias tamen pro iis qux admonuifti habeo. Audio quidem Venetqs
etiam a Valgrifio imprimi nunc Galeni opera : Si imprimenda
efiealuntis denud : non licet tamen mihi illis quicquam confule*
re,ne Frobenij (optime de me meriti)editioni incommodem. Pro
nouts illis ac pulcherrimis pifturis atque defcriptionibtfS ani-#
malium quinque(& infuper Chamxleontis accuratifsirria defcrL·
ptione, item Cercopitheci uarq, Spermologi & Anatis Turcicx)
immortales , fi poffem,tibi gratias agerem: fed habebo dumviua,
perpetuo: Si quoad eiuS licuerit, gratus ero. Si Tragelaphi cor^
nua bina ( aut ynum duntaxat ) impetrare ali quando milu polies:
forte enimbreiti hoc animal aprtd vos, fi fupereft adhuc, ext inguen
tur : ego Ibicis , feu Capricorni cornua ad te mitterem, ad huius
quidem naturam accedere tuus videtur. De Bufelapho tuo nihil
habeo quod dicam, nifi vel Bubalum ipfum veterum videri, vel
certe cognatum animal, quid enim prohibet duas Bubalorum fpe
cies reperiri,etfi non expedierint vetereS ? Bufelaphi nomen a te
impofmim,nefcio an recepta Grxcis analogia probari pofsit:ne*^
que enim inucnio fimile nomen compofmun, in quo Sigma finale

, ΕΡϊΙΤ. CC&RADI GE5NERT

t*ferue4:ur:abijcimr enim fequenti confonante.vt inhyppofelino,
Iwifeline , vocali autem fequenti ad vitandum hiatum, ex duarum
vocalium concurfu,qui f. abiero commifteretur.compofHioiml
la fit. quis enim ferat buelaphium dici i Ignofce nugis gramatkis,
Piaty cereorum ouium Arabicae StAfricanae diftinftiones tuae pia
cent.Dc Canibus libellum, impreifuram fe adhas nundinas pnv·
miferatmilu T ypographus noftenfedfcfellitexpediationcmea.
Sed ne dubitaueris: omnibus torquibus me dignatus «s feripris,
iptm primum fieri poterit euulgandis, in vtriu% nofirum honore
vtar. Spermologi St Anatis Turcicae imagines fi in promptuha'

bes,authabere potes, libenter videbo:propter colorum i altem di»

ferimen: quarmiis forma haec ad Indicam Anatem noftram,ill? ad
Cornicem prorfus accedant, vtferibis. Quaeris cur addiderim de-"
feriptiones tuas Leiincif 8tZibetti,iconibus meis Lupi ceruarij St
Zibetti.cum quibus nSconuentant. Atqui parum refert,cummif"
f ea te icones deferiptionibus tuis congruentes, fub finem volumi
nis (ad quem leftorem remitto in vrroqj animali) ponantur; quae
quo minus fuis ponerentur locis, cum fculptac nondum eifent,mo
rofitate Typographi accidit. Ignofce. In alia editione emendabis
tur. Quod ad res ipfas St nomina , Leuncia tua certe non aliud
quam Lynx cflr; fed Lynx vulgd di&a, quae m noftns alpibus etil
oberrat. Alia enim eft Lynx veterum.Pantheris fimihor,cauda e-"
tiam longa, cuius nuper iconem Byzantii in Imperatoris aula fa*
£fomin linteo magno. St a Polonico legato emptam, defunfti u
pfius frater ad me dono mifit: ficut St Hippotigridis/iue tigridis
maioris .Lynx noftra vulgaris, omnino &ί>ι fiue Lupus ceruanuS
Ncft. Bifon monoceros non reperitur : St praeft at nos credere ocuf
latis teftibus, atep incolis locorum llloru, in quibus lias feras capi
illi ΐρίϊ, quos ci tas, veteres fcripferunt; quanquam veterum nemo
Bifontemfcripfit vnicornem efle : (ed mal<? ita apud Cxfarem le-"
git, aut potius ipte rautauit,Gilliu$:qui defendi non poteft.Omni
no enim conftat Bifontcmbouem eflefylueftrcm, St cornuum ra¬
mos ac palmas minime ei conuenire : maxime vero omnium Ta^
rando : qui tamen nonvnum cornu habet(in quo deceptus eit Cae*
far)fedbinainexcelfum creffa. Bifontis St alces cornua nobilif"
fimus vir Polonus,(idem de quo iafcripfi) lono ad me dedit. Ma^
net vtriuf^fer»? nomen hodierna» fed Bifonds ad alium fyW
ucftrem Bouem,qui veterum Vrus eft,tranfl:uIerunr.Vnicorne ax
nimal m Hercynia nullum capi noftro feculo certus fum , nec in
Germanicis nec inPolonicis fylux eius traftibus. in Carpatho

quidem

t I S ER r E R T I V i,

quietem mente , qui Poloniam Vngariamqj diuidit, Rupkaps*
monocerotes vifuntur . Pro G1II10 citas Calepinum, cuius
audio ritas*. 8C Pliniumlib.8.cap. 15. vbi is nihil de Bifonte fcribit,
quam quod iubatti cognominat.In eodeiacapite memorat Mach'
Itn e S candinauia : quam quid obftat quiri Hippelaphum Ariftotea
lis tuum effe dicanans i Obqcies non ccmwenire , negatos ei a Pii'
nio fuftraginum flexus, atqui eofdem Alci negat Cxfar, aliqui E'
kphaqti quotp : fed & Alcen 8C Elephamum fuffragimbus flcfti
hodie nemo dubitat: & nulli omnino quadrupedum ilii negantur,
quare Machlm etiam qs flefti exiftimandum:, 81 Plinif» ex rumor*
tantum,fed faUo^hxc prodidifle: id quod inteiligitur his eius ver*
bis. Nunquam vifam in hoc orbe, multis ramen narrata Machlin»
hauddifsimilem illi, videlicet Alci: quod & Splinus repetit. La*
brum ei fupenus (inquit) prargrande(hoc 8C Alci 8d' Machli com#
mune)obid retrograditur mpafccndo. Hoc Solinus Alci non
Machh tribuit. verum nefit de altera vclvtra%nefcio:tu inquire,
i e poteris. Apparet fane veteres(Plrnium , Salinum, Gxfarem,
qwamuis Machits nomen expreflum apud folum Plinium legitur)
Alcen 8C Machlin confudiffc:nec mirum, cum propter magnam fi
militudinem (cornibus exceptis)hodie etiam imperiti confundat*
nam cumAlx tantum vulgo proprie Elent dicatur :tu Hippclaplut
quoqjtuum in Angliaa vulgo fic improprii vocatum fuiife feri'
bis. Vtinam proprium eius in Scandinauia feu.Nortuegia viuaelt
nomen expifeari poifes. Efto igitur hxc Machlis nec vifa necco'
gnita hafbenus ferip torum vili : quamtuac diligentiae, doftifsimc
C ai, debemus. Hoc folum addam, in verbis Caelaris de Alribus,h»
fce : Harum eft ccmfimiiis Capris figura, 81 varietas pellium: fed
magnitudine paulo antecedunt : fi pro capris legas ceruis, ( qui'
bus etiam varietas pellium magis conuenit)Ieftionem veram fu'
turam, hoc eft, cum re ipfa concordem: quamms quod ad pellium
varietatem attinet, nihil dum afferere pofUim-.m prima xtate for'
faa, vt cerui , fic Si alces varix funt: 8i eaedem ferminae ( quas
(olas vtfuaudituue potius cogrtouifle videtur Cxfar , autiunio'
fes forte, aut mares cornibus amifsis ) cornibus carent . Sa*
guinam tuam , Cercopirhecum Brefilkum appellarim. Optarim
equidem 8C ipie , vt qui mitrunc amici animalium quorumdam

. Λ «· · Λ Λ _ %»/*' J, Λ.-. _«· — ®

fed pleri que vel indoiliores funt , vel ocio deftituunrur, vel ab 3'
lijs accepta mittunt, 8Cc. Dabo tamen operam, vt quxdam pau*
laum meliora flant , quaiudm viuam . Pergratus eft donatus

EPfST* CO^RADf GESNERi

i te Halixeti pes. Bulbos cepx fifsilis,a D.Turnero, vt conifciOi
datos, cum exteris accepi, mox planraui, SC gratias habeo . Sto-'
macaccc malum eft frequens in ora Germanix: cius memini in o*
peribus Cordi, pag.213 .id an vobis etiam moleftum fit miror:Bri#
tannicam herbam, qua oltmilii medebantur , hodie incognitam
puco,alns fubftitutis. Doftifsimiviri D. Ge.Bullociadtelitera»
libemifsim<? vidi , cum alias , tum quod inde qux quantacp tua a'
pud Anglos authoritas & magnificentia fit, plenius cognoui. Hii
laudibus SC virtutibus tuis gratulor, ma&e do&rina 8C omni lau>
de vir pvxftantifsime.Deus Opr.Max.ce AngliS cuis,& mihi qui
diutifsimc incolumem conferuec.Quodad rationem Indicum co-
fidendorum libro meo Partitionum mearum Vniuerfalium indi'
catam, libentifsimc D. Bulloco gratificarer vel tuo nomine :Tcd
darius quam illic fcripfi exprimere vix poiTem. Et quoniam ir^
edicti cum mox in Italiam trsnfiiturum , fornifsss 1ΐ5ΐε£Γ3πίιΙΐί&·
lut faltemm reditu, nihil enim ab itinere redo dede<flet,fixeuer^
tens hac tranfeat, poterit ipfc me domi conuenire, SC rem prxfen'
terainfpicere:ac (imul alia multa rara in mi gratiam. Sin minus,
fpecimen aliquod ad vos mittam, qualealcp potero. Hoc ei fiue ad
huc Parisqs eft , fiue in Italiam iam profeftus, fignificare po teris.
E20 hmc in Italiam literas mittere poiTum quotidie.Mitto tibi o'
jcymelitis noftri,remedij fanc feiicifsimi.defcriptionem : fimul SC
Antidoti cuiufdamnoux.cupio autem illas te tibi fcruare,8£ pau'
cifsimis ex amicis, fic enim mihi quoque commifit.qui commi*/
nicauit antido tum . Vale . T lguri .t| 6 1. Augufti dic **.

CONRADVS GESNERVS I QAN if ί
PUcotomo medico.

QVod tam facile amicitig internos ineundx afTentiris SC ac
quiefcis,doftifsimePlacotome,meritd te amoimecp polii
:eor eife futurum : quod quoniam candi

de Si ex animo dico,procemq a!mplius nihil ad iam OculorQmaj#
lo ram incommodo te laborare doleo : arcp vtinam aliquid adfer*
re confilrj poiTem. Non memini fane neqj in medicorum neqj phi»
lolOpborumfcriptis hoc fymptoma memoratum vnquam legilTe.
feinecy malio haftenus homine obferuaui , necp qui obferuafic*
audiui. Spiritus vifiuos difsipari apparet , quoniam longinqua
non aifequeri , fed proxima tantum: id quod mihi etiam ab ado>

lefccnna accidit.fum enim lufaoius SC ^iatasp vt longinquiora

paulo

LIBER TERTI V S* »37

pautd videam» confpkiliorum genere vtor, quo fptrrtu colligunt
lur, &C res minutiores apparent. Tu an vllo 8C quali eorum gene.*
re iuueris.fcire velim, ludico equidem te quoque myopem efle:
quod vitium incurabile eft: vnum hoc boni haber, qudd m fenefta
oculi non hebetiores fiant. neque enim incraffantur m eo fpiritus,
(quar in alijs fembus hebetudinis caufa eft) cum myopiafis ipfaex
fpiritus fubtilitate , quar facilis difsipationis caufa eft, proueniar.
quamobrem iftorum fere ficci oculi funt, lippitudines rarar. Sed
huic malo alterum in te accedit , quod vifa geminat, nifi proxima
fint, vel manum oculis prr tendas, vel alterum claudas. Huius e^
go neque nomen , neque rationem dicere fatis poifum. Ariftote<-
les,Aphrodifienfis,Cafsius m problematis fuis quxrun^quifiat^
quod ebrq gemina videant: SC videntur inhoc conuenire, id fieri
propter inarqualitatem fi tus oculorum. quoniam fi quis etiam d'u
giro oculum alterum premat , vt al tero fubiimior fit , obieda vu·
fus geminantur. & in taftufimiliter,vtfi quis fummis digitis duo
bus cancellatis feu decuifatis nucem celeriter moueat : quoniam
digitus al ter inferius.alter fuperius attingit nucem veluti contra¬
rium mouentes,gemin* videntur nuces. An igitur intrinfecusfor
te hoc tibi accidit, vt pars aliqua oculi, vel humor, vel neruus op'
ticus alter fitum fuum nonnihil immutarit? An neruorum optico^
rum coniunftio humore aut alio corpore interueniente difiunfta
eft ? Quod fi (vt fufpicor) duplex hic in te affeftus eft , verifimile
fuerit auerum prxcefsiife, alterum eife fequutum * non eodem v*
trunque tempore obortum. Sed cur manu oculis prxtenfa non
vides gemina? anqudd fpiritus difsipari fic prohibentur? Atqui
non fimpliciter difsipario fpirituum geminationis caufa eft , alio ^
qui lufciofi omnes gemina viderent. Difsipatio etiam in continua
um fieri poteft: vt vero gemina appareant,diueili prorfus Sf con^
tinui ratem diffolui oportet : ita vt dextri oculus fpiritusfeorfim,
ii finiftri feorfim,idem obieftum contingat. Quod fi digito ocu*
lum premas , apparentibus geminis , manus ita opponi poteft, vt
res non amplius gemina' appareat . Sedhxcopticusaliquismc'
Iius docuerit. Tu rem diligentius confiderabis ipferfi forte inue*

, nire caufam pofsis,vt ea inuenta curationis aliqua ipes fit. fin mi'
itus, Dei voluntatem boni confules. In Galenum de conftitutione
artis paraphrafin fcripfitChriftophorus Heyll.qu? excufa eft Mo
guntixanno tjj4. in quarto. Etproximismenfibuslulii Ale#
xandrini medici regis Ferdinandi , liber de medico medicini,
Wc a patruele meo cxcufus eft» eruditus fani , 8i qui hoc quod rc'

fePIST* C ΟΝ R A'D I SEiNEM

quiris implere pofsit. Ego condenda animalium hiftoria ita funa
occupatus, vt aliud nihil cogitem,priufquam(Deo volente) illam
abioluerim. De aquatilibus volumen ingens nunc fub prxlo eii,
nec abfoiuetur ante annum, ad id v tinam aliquid conferre pofles,
quantulumcunq?, vt-fionorifice te in eo nominandi occafio mihi
nondeeiTet.Aedidi arftatefuperiore Halieuticon Ouidq cum fcho
lqs meis,.& de Germanicis pifeium nomeciaturis libeilumadieci»
non dubito quin apud veftros bibliopolas quoqj repenatur. Eo
per ocium in(pe<ffo; proculdubio de quibufdam vel non re&c aul
no plene explicatis, & multis omifsis,monere me polies : quod vt
facias obfecro:nec ero ingratus. Mittoad te indicem libror ΰ quoi
patruelis meus excudit, SC Francfordix vendit, ex qs fvquiddefi>
deres,quod breuius aut comadius nancifci nequeasimittam ad te»

In arte liquores vei oteadeftilladi,fi quid fecretius habeas,fac me «
participem, alia quaedam non vulgaria eiufdem generis a me re^
cepturus. Inferui huic epiftolar fchedam ab amanuenfi {cripta, qb*
lemhoc tempore ad diuerfos amicos eruditos mittere foleo. V al&

& me ama.Tiguri,.! £5,7 .Marti] ιη.

CONRAD VS GESNEKVS VIRO CLA»
r$imo,D.Leotutrdo Fuchfio.

rare cxliteris tuis,do Aifsime F uclifr, cognofcere ntihi per-»
gratum fuit.Minusvero gratum illud, quod ab eodem argumento
xne abfterres. Atqui oportebat nos maiore publice' quam priuatas
viilitatis rationem habere. Vnus vir,nulius vir, ίϊ v?quam,in hoc
maxime argumeto, vere mihi dici videtur. Sunt enimmfinit£ plan
tarum fpecies , quaru magnam partem fingulos ignorare neceiVe
cft, propter regionum diuerfitatem. Quod fi fuas quifqj obferua/
tiones in comune protwlerit,fpes eftaliquacfofore,vt ex omnibus
opus vnumabfolutum ab aliquo Colophonem addituro perficia
tur:quod vt noftro feculo fieri optarim, ita vixfperare aufim. Vel
Ies tu, vt alii quar obieruaruntipfi, ad te mitterent : atqj v tinam ld-
multi facerent, 8i magnos pnlcherrimostp conatus tuos iuuarent.

Sl facerem id ego quocp libemifstme,fi non aded multa haberem;
fiomniadeferipta, atque ita vt tibi viui eife pofient. nam de eru-»
ditione tua 8i indicio tanto iam tempore his in rebus exerci rato,
nullum mihi dubium foret, quin recfe omnibus vtereris. Sed muli
ta omnino vari% habeo,, ά «a innumeris fchedis notata pptius*.

quina

LIBER T E R T I V S* «58

quam defcripta,ar$ ira vt nemini fere quam mihi viuieife cfu t*
ant.ncq; vacat hxc mihi commodius defcribere.Et in capiteptura
forte quatn in ichedis habeo. Ab adolefcentia enim hoc ftudio me
obleftaui,quod mfi cum vita non deponam. Tu mihi qusefo liber
tarem meam, SC meas delicias permitte. Quando deijs aliquid fim
editurus, nefcio : adeo prolixa eft quam fufeepi omnis animantia
genens hiftona, SC vix ante annum aut fefqui de pifeibus petfcrL/
pfero . Hoc tibi polliceor» fi vnquam fcnpfero, honoris tui ratio/·
nem me habiturum : SC ficubi diflenfero , fimplicifsime modeftff/
fimety fafturum.Imd fi tua viderem antequam ederemur,de non»
nullis forte in melius mutandis (prxfertim quod ad nominum im
politionem) candide' admonerem. Quod tu quocp meis infpeftis
prxftarepoiTes,fi velles,in multis,non dubito .Ea enim huius ar>>
gumenti conditio eft , vtfemper multa qux addifeamus fuperfint.
Meus quidc animus eiufmodi cft,vtin eodem, quodeunq? traftan
dum fufeeperim, argumento, verfari quamplurlmos velim. De
animalibus, auibus, pifeibus, eo de tempore, quo ego, Galli etiam
Bellonius SC^Rondcletiusfcripferunt : fed honorifice illi memi'
nerunt mei infuisferiptis, Si alter edam mittendis quibufdam co
natus meos promouit.adcd nulla inter nosxmulatio eft.Rondc-/
Ictius tamen fubinde pcrftringit Bellonium SC Hippolytum Ro-/
manum, (nominibus quidem femperabftiner) fed merito', quod cii
ab eo plurima accepiflent illi , nunquam eius ne verbo quidc vno
mentionem fecerint : SC ipiius inuenta fibi vfurparint: quodfumx
Ingratitudinis , imo ingratifsimx ambitionis eft. Ego honorifici
femper illos nominaui a quibus profeci, non fe mei, fed in fingulis
vbicunq? aliquid mihi communicauitquifquam. Porro vtliquidd
mtelligas (mi Ftichfi) fummo candore me tecum agere,neq? difsi^
mulare quicquam,8( cum tibi tuxip g!orix,tu Ifingrinij vtilirari,
viri de me bene meriti, quam optime velle,confi!ia mea omnia ti/·
bi aperia. Vuendelinus Rihelius felicis m emori x Typographus
Argentinenfi s, adolefcenti mihi familiaris fuit , SC inGrxcx lin/
gux rudimentis a me aliquando tnfti tutus eft. hic SC libris a feim^
preisis multis, SC alqs quibufdam muneribus liberahter me dona
uir , rogauitq? cum rei herbarix ftudiofum me eife intelligeret , vt
Tragi editionem larinan? emendare SC annotationibus illuftrare
Vellem, hoc ipfum etiam Tragum iam fene, SC propter adueriam
valetudinem lucubrationibus ineptum, cupere addebat; SC
,ter Kyberum iuuenem mihi ar&ifsitna necefsicudine contunftii,
‘qui Germanica Tragi fcriptaXatinc reddidit. Pr^tcrea vt deHeb*

ΕΡ Ϊ ST. CONRADT GESNER ί

uetlx noftrar Si alpium plantis aliquid adderem. Ego nimium fa/
cilis,promifi:nullo tamen tempore prxfcripto. fiihaftenus qui/
dem rem non pcrfeci,alijs occupatiomous obrutus, quoniam ve/
ro promifi,& pecuniam etiam aliquam a Rihelio miflam ad ium/
ptum itineris per alpes , Si in icones pingendas expendi : aequum
cft omnino, vt filio praeftem,quod patri promiferam. Sed hoc pa*
rum erit , Si nihil editioni tuae incommodaturum. Non augebo
Tragum , fed minuam potius inutilem eius faepe loquacitate, Sic.
errores, quibus abundat, tollam,aut notabo. Libellum de He’ue/
ticis Si alpinis plantis perbreuem addam,cu figuris paucis. Quatt
doquide verd,vt dixi,obferuationes fimul Si icones de oram p an
tarum genere innumeras habeo , Si quotidie tu ipfe multa obiere
uo, tum ab amicis accipio ex Germania, Gallia, Italia: ftarueram
omnium 'qui de plantis vtiliter fcripferunr, veterum prftertim, SC
exTecentioribus prxcipuoru,fcripta vno volumine colligere,bre
unis argutiustjj qua in Animaliu hiftona feci , Si abfcp phiio ogia
fere*: Si iam aliquot folia confcripfera.Hocfi tibi Si Jfingrinio di/·
fpliceat,in veftram gratiam murabo tonfilium. Expeftabo donec
Tomi tui omnes prodierint:tum, fi vixero, ijs infpe<ff is,fcribaij a·»
raiipomena . Si /ea.Ifingrinio cudenda dabo , ita vt nihil repetatur
eorum quf intui-s feripta fuerint:Sed vt hoc faciam, & ρπιηΰ coti
filium meum relinqua propter vos, vicifarn peto, vr a vobis quo»
que aliquid mihi concedatur, quod Si Ifingiinio vtile;Si ftudiofis
gratumxrit:Nempe vt icones omnes, quas in libris tuis habueris»
mihi permittat, quo voluerim ordine, nomenclaturis, qu? mihi vi
dcbunmr,additis,vnaxii noftris iconibus prjterea addendis(quas
funondiabueris) in vnum volumen coniungere.ficut in quadrupe
diim:Siaumm figuris feci: Si faciam quocpinpifcibus. Simul aute
cum nomenclaturis notabo quae planta: ex tuo opere fint, 8i quo
in loco a Leif oi e requirenda fingul orum defcriptio-.item quae no
ftr e fine, Sivbi in Paralipomenis defcnpt .c.Hoc meum confilnun
fi' admittitis,bene eft; fin minus, ad primii meum inftitutu mcamij
libertatem redibo. Vale. Tiguri. 15 5 6. Oftob.diei8.

CONRADVS GtSNERVS' Vi RO CLA*
ηβΐηιο DlLeovardo Fuehdo ,

LJrerx tux;vir clarifsime, Decembris a te datx , Februa rq
decimo mihi reddite funt Cupio equidem Si tibi Si ftngrinio
gratificari, quoad eius fieri poterit Quodfi aliud nihil fuperue/
luat» quod confilio Siinftituto in prafenuarum noftro aduerfe*

liber t

ERTI.VS. M

tur , Paralipomena fc ribam.: idfy eo magis,fi editio tua * vt fpero,
eiufmodi fit.vt a viris doftis merito approbetur. Figuras cas tae
tum inferam, quar in tuis non reperientur , vt fuades, Si ipfe prius
fafturus eram, nam decux editionis iconibus video te propoli*
tum meum non alTequuturn. V olebam ego non folum Paraiipo
mena fcnbere , vt iam dixi : fedmiliper vellem ab /iingrtmo ico *
nes omnes abs^ hiftoria aut defmprione/eorfim cudi,vt iam an»
tea fecit in prima editione : & ego quadrupe^um^ummep figura*
feorfim dedi cum folis nomenclaturis Hoc inquam volumen ico¬
num mihi permitti velim , vt ego quo vellem ordine difponerem,
tuas ac meas icones, Si nomenclaturas pro meo arbiti 10 adicnbc
rem. Sed hac deredifpiciemus alias, fi vita fupererit. Ego lntcrim
fidem meam no aftrinxero . quanquam enim omn.no Si vosamo.

Si conatus veltros vtilifsimos pulcherrimo φ quamreliciisime
procedere opto: fieri tamen potent, vt vel omnino non feruam:

vei aliud pro re nata cohfilium capiam. Quicquidfier, et typogra
plii tui,vt viri de me bene meriti, vtilitatts : Si tui etiam lonons,
quemdoftrina tua meretur,ratio femper a mehabebitur. De wu
tforiali,vtvocanr,herba, parum quodadtefcnbamha beo.m iu*

φ montium altifsimorum Heluetix nafcimr : anno fupenore in
monte Pilati prope Lucernam reperi copiofe .Genus ailq eft,quod
odor indicat : Oreofcorodon appellemus licet. F oresquoque Si

feminaallio acccdum Radix erutadm durat, 8£ multo etiamrems

porepoft terrx mrndita,faale crefcit; Alui iam per quatnor aut

qumi annos in hortulo meo ftirpes duas , quxiemei tantum flo^

res Si femina protulerant : Si eo nomine forfan dumus durant,
folia ellebori aibi foliis fimilia funt, minora. Eft Si altera vifto^
rialis rotunda fiuebulbofa radice, (nmbefigtrfjrt? vulge »qui*
dam nominant ) fim.liter reticulata Si tunicata cuius iiiperfiaem
nondum vidi.fapor Si odor radicis nihil alh|referunt. inodora Si

dulcis eft. croco potias autgladiolo congenero putarim mmon'

tibus Abbatif cellae reperin audio. Vtraip pro amuleto homines
fuperftinofi vtuntur Conuulfiones etiam prohiberi aut fanari r a*

dice eeftara,ve! iocO %.onimlfo alligata, promutunt A η vire.

Ii cuius radix eft longa adferibere non dubitarim Hxc ego catv
dide recum impertior, erfi referuanda fuerant ad libe lu , quo pau»
«as Heluetix plantas oum defcribam.Tu fimphciter hxc a me ac»

«epta fareberts.ft placet. t;e rotunda ettam.ii quid certius cognoe

nero adteferibam: aut radicem etiam mittam, vtterrf mam em #

tircccmem habere poiero. V ale. cbruari] die u.

01 J >

EPIST. CONRADf GESMHRI

CONR.ADVS GESNBRVS MELCHIORI
GuiUndtno Borujfo .

LItcrae tux,clsrifsime Guilandinc, tardius ad meperuenerunt,
vt nuper ad Brxgelium noftrum fcripfi.Et ego quoqj propter
plurimas maximascp occupationes meas tardius, quam vellem
aut deceret, nunc refcribo. Sed tupro tua humanitate, ιηφ me a-*
more, ignofcesi. Publicum medendi munus , quo omnibus Si ple>-
rifque etiam gratis opera mea expolita eft , nimium me aftudqs
meis Si erga amicos offfcqs aueilir. deinde phylicam philofcv
phiam docendi quotidiana profefsio : 8i rei familiaris admini'
ftratio : cura propinquorum, quorum magnus a-ine numerus de·"
pendet: & aliae caufa: quas vel enumerare longum eifet , totum
fere me mihi, nedum amicis auferunt. Quamobrem condonabis
mihi Si hoc tempore hanc moram, Si exremporaneamfcriptio^
nem: Si fi alias quoq; rarior breuiorcp Si incomptior feribendo
ad te fuero, quam vellem. Tibi vicifsim apud me eadem venia erit
Qi ius aequale : eriamfi te non adeo multis caulis Si curis diftineri,
atqj me,arbitror.Si quid a te periero, quod tibi commodti Si pro-'
cliuefa&ulit, fatis farturum te mihi fpero : ideijiq? ego vicifum
faciam. Sin aliquid tibi moleftum aut incommodum fuerit , ran*
tum abeft in malam partem vt fimaccepturus , fiinon prarftiteris,
vtnunc etiam rogem ne vel coneris quidem eiufmodi quicquam
propter me. Scio enim multo maiores vtiliorcsfcjj efle occupatio^
nes tuas: quae vt breui publice proluit, vehementer experto Si O'
pro,8£ quidem magis, quam fi mihi foli priuatira prodeifedebe^
rent. Naturam enim in vniuerfum excoli , Si eius auto-rem Deum
Opt.Max.infuis operibus celebran,totopertoreexpeto. Petis,
vt Theonem tuum, Librum epiftolarum, Si DefenITonem xx.pro*
bl emat ii quam nunc m ififti, a T y p ographo aliquo, vno volumine,
imprimi curem, quod equidem libentifsimi? faciam, fi potero,
Typogr aphus nofter F rofchouerus recufat amplius in re medica
quicquam procudere, maius enim lucrum cx theologicis capit:
quorum fubinde aliquid Latine aut Germanici cudit. Patruelis
vero meu 7 a morte fratri s, nihil imprefsit, praeter vnumaut alte-f»
rum libellum Si Calendaria, nunc quidem omnino ceifat , donec
fumptus ferre melius pofsit. Baiiilear etiam metuo ne nullus forte
fufctpiat,mfiommno tempeftiue id fiat , hoc eft in aliquo interfti^
tio aliorum operum: quanquam tum quoque plerique abhorrent
a polemicis Si contentiolis huiufmodi argumentis. Experiar ta*

mea

LIBER T E R T I V S. l4«

fiien in tuam gratiam omnia. Sed prius opus eft me doceri abs te*
«juar nam fint illae epift olas, quae librum conficiant. non enim illan*
«fle puto epiftolam, quam olim ad mefcripfitti : nec vnam aut aU
teram duntaxat/ed forte plures.In Theone permittis mihi raptae
re,fiquid velim. ego vero percupio, vt tuipfe id pneftes :lioc eft,
vincas teipfum:& quidquid vel conuitii vei euiufcunq; perturba*
tionis nomine a grauibus Si feueris dodtoribus dantnari poflet,et
ία ξχ*(\νόμνΛ omnia, inducas,expungas, reieces : vt veregrauis SC
neruofa oratio1 tua (Vr »ν^ν χαβί// *foowiat>s Sic enim te homines bo*
m Si eruditi laudare ac admirari poterunt , quod m iuuenili xta*
te, vt eruditione multiplici, ita modeftia quoqj & grauitate Mat*
thiolum fenem adeo fuperes. Sic etiam.tajdio Si moleftix leito>

rum parces.Sicdemc^ maximam omnium deinceps feriptorii tuo¬
rum expeftationem excitabis : quae quidem vt quam felicifsimi
abfoluas, tantum tibi felicitatis ex animo opto , quantum egoaner
ipfe mihi abfoluendis· meis. Sed mea forte adhuc m multos differ
rentur annos. aam(vt verum fatear) nc folium quidem mex plan
tarum hiftorfg adhu$ confcripii:materiam captum ha&enus 8C pi-
fturas collegi; nec feto quando fim incepturus, tanta me
plura fubinde acquirendi inuafit:quam quidem lpie in me Si agno1·
fto Si accufo, temperare tamen luiic vitioaneo non pofliim : vtne*
que inconftantiac, varia enim tracto : inter alia de fontibus quoc$
medicatis. De aconitis , alqsiji in quibus diflentit ii me Matthio"^
lus (fic i Huma te quoq? deinceps vocari velim , non Mattharolunt·
*p'et * Maxtor allufione , vt afteihts iuuemies exuifle videaris ) pri*
uatim fcribere ftatueram. fed multa haftenus mefunt remorata..

ac forte differam ad Stirpium v%hiftoriam. non quod decere put¬
rem, iuftis magniscp operibusydifpurationeshuiufmodi et contro*
uerfias inferere : fed meis fentennis , quae mihi verte adhuc vide--
buntur,confirmacis,aliaefalftecp iua iponte cadent, Sic, Magis cer
rc ex noftra authoritatefuturumexiftimo, fine nominemus qui*-
dem Matrfiiolum,vel alium quenquam ex illis qui viuunt pr^fer-
tim,5i mutar cfienrentias poflunt, vbicunqj aliquid affeftibus no-'
ftris nos dtdiife fuipiciooboriri pofle t . Loquamur de rebus ipfis,
et contenti fimus docere; Veritas ipfa per fe vincer,idqj maiori ad#
uerfariorum ignominia, noftra verd gloria : quam fi conuicrjs Si
vanis oftentationibus cum illis cenaremus . Hoc ex philofophia^
difeer e poteramus : fed multo' magis religio quam profitemur,
idem nobis fuader acperfuaderedebet. Quod circa Toram v^al-*·
deufium·, ratium firmis > non parumgaudeo ; ficut etiam quod m

EPIST* CONRADI GtS. LIB* II f,

aconiti genere illo & Filipendulae.qux Byzantio mifffti, nonab*
errarim. Quod ad Volumina mea de animalibus attinet, & Ico ^
tium libros^lubentifsime ttbi in ijs mittendis gratificarer :fed miiv
tere ex vrbenafftra nonpoflum. nam Bibliopolae veftn libros hic
nunquam fere accipiunt,necfarcinas hic confidunt. Si tamen ali*'
Lcui(yeftrum mercatorum aut bibliopolarum mandaueris , vt far^
cinis fuis Bafilex autFranckfordix adiungat : efficiam apud T yx
pographum * vt non maioris , quam bibliopolis folet, tibi diiien*»
dat:hoc cft,Hiftorias omnes.Quadrupedum viuiparorum 8C oui*
parorum : Auium ac Pifcium : florenis ieptem cum quadrante SC
pauld pluris (bazio forte) fi' bene memini : 8C Icones carundem
floreno vno, bazijs decem. Exemplum particulae iiterarum , quas
comiti Suiiarzeburgico mififti.magna cum voluptate fimul 8C ads
miratione legi :pro<$ eo,vt quod meis ad Phrygionem literis tan*
ta diligentia fatisfecifti,gratias habeo immortales. Vale, &
clarifsimo viro D.Fallopio plurimum me com* *
menda. Brxgelium SC Phrygionem fa*»
lata;Tiguri Maq die zy.

t ..." · ' v
, , - - .· .

PINI S ·

• . t . : · ::·.···)

CONRADI

gesneri philosophi

ET MEDICI TIGVR.INI, DE ACO-
HITO PE IMO D f O SCO'

ridis,Aifcueratio.

BT SIVSDBM,

DE OXYMELITIS ELLE'

BORATI VTRIVSQVE DESCRI-
jptionc 3C vfu libellus.

OMNIA pdrtint ntml primum > f Artitu Veri εηκη&ΑίΜΑ
g( 4ufttora,per C A S P A RV M VY O LPHl YM
Tigurinum Medicum in lueemddtA·

ANNO M.D^LXXVIfc

INSIGNI DOCTRI-

NA et e ei v ditione viro, d. georgio

CELLARIO, AMPLISSIMAE REIPVB.
Tigurinae Medico , amico veteri Si Collegae,

Cafparus Vuolphius Tigurinus S.D.

OSTEA QV A M Vir dottifiime, grdui^moruM
) yirorwn autboritate fattum ejftt,yt communi s &mu
Ici ac prxceptoris nojlri D. Conradi GefneriEpiflo*
Mas Medicinales er Philofophicas omnes , quotquot
amicorum beneficentia hoc tempore habere potui , ttt
lucem luem : Vifwn ett hanc Gefnen de Aconito primo Diofcort -
lis A (Tener itione, et Oxymetim Elleborat vtrtusq, « lefcnptionc et
vTnm.ex retiAn em/dem fcbedis colleClum libeUam,ceucorolUnum
quoddam iis fiattm fubiungere. A tq, VI id facerem confidentius, non
nulla non omnino lenes caufa,me impulerunt. Aeante omnia qui.
dem.cum mihi ipfiegojonfcius efem, tjuantam de Conradi Gefnen
Stirpium hifloria perficienda atq, publicanda , publico edito fcrtpto,
viris eruditis , Ifiem fecerim: nec praterea ignorarem, quam iijfi-

culter pleria, eius hi/loriadefiderinm ferentes, me meamq fidem vt.

cuna TuibeBam habeanf.operxpretmm exiflmaut,vt edito boefra-
omento, ceu futuri de Stirpibus operis jpmmtne .tnteUtgatur , me
neque quicquam quod ad communem vtilttatem conferri debeat ac

tofiitjuantiimin me eil, reliqui facere, neq Pollicitationis mea pe¬
nitus oblitum ejp. Quod vero hucufque nthtl laude dignum , quod

quidem publici extet,in ea praftiterim.neauenegltgentia neque Ia.

loris impatientia , aut etiam promift tadtofaBum efeexifiiman-
ium eB:quin potius, fi quid hac in parte pratermtfum.td totum aut
operis magnitudini atq, moli, aut negotiorum publice mthiat^pn.
tlatim perpetuo incumbentium multitudini ac importunitati .qua
vel Amplif. Magifiratus nojlri tuffu , vel liberorum et re. fami,
liaris caufa nece fani fubeunda , afertbendum erit. Mate, nequi,
dem (vt negotia mea prolixius nonexcufem ) congefiaeaeU mo es,
acquafi quoddam chaos.Vt Viri doBt omnes, quotquot defideno eius
inpjimtmda me acceferint , nonfolm vbtfchedamm fafcitulos m.

EPISTOLA»

finitos , W rationem in earum dijfofitione oh fer nandam , mea rela¬
tione perdidiciffent , fiunt vehementer , &r cum quodam ftupore ad-
mirati/ed et labore in ea exornanda requiri mole flum, et vnt homi¬
ni infiiperabilem , fiunt palam confcfii. Si enim mi&s w»r μ«\« a°Sw*f,
VtPodta loquitur , erit certe in hoc tam immenfo opere cuSmsim,

' Quod fi vero commoda aliqua oblata occafione,ant Mecomntis alu
tutus liber alitate, hac tanti momenti incommoda atq impedimenta,
Vtcun q) commodorum compenfatione lenirentur, non dubitarim dec¬
imo , quod ohm , etfi temere, nec penitius confiderata aurperhiftrata
materia, etiamnum polliceri, etf) eo ita annuente,praftare:aut fi hcs
minus: alijs idem volentibus aut etiam audentibus , cenis conditio -
nibus permittere, & infupermea opera promonere. Et hac quidem
Vna caufa efl, propter quam biforia Stirpium fragmentum htc pu¬
blicarim : alteram vero occafionem , hac ipfa Epjflolarnm Medici*
nalium prafiens editio,obtulit.Gc/herusad amicos fcnbens, frequen
terimeam tonlrouerfiam 3 qnxilli De Aconito primo Dtoficoridis,
cum Excellenti fimo Matthiolo fuit , abripitur, qua eius exhibitam
Aconiti figuram , vel vt fitlanr.vel vt facultatibus atq deferiptio -
m minus cormenientem;vitnperat: interimtamennfqne Matthtoli
* Aconitum vfpiamex profeffo redarguit, neque contra fuum , quibus
powffet rationibus, diligentius defendit.fied utrunqfefaHurumfln
fiua Stirpium biforia pollicetur. Ergo cum Vtrinq, rationes non o-
mnino vana aut infirma afferri pofiint , vt quam mfiis de c au fis do -
flifiimt Mktthioli Aconitum reijciat, perfptcunm effiet, es' contra ,■
quam vere fiium Gefinerus afferat , ex inchoata: Stirpium hiflorice $
tapitetricefimoihanc copiofam zsr integram Gefneri , (fe Aconito ni
Vtranq} partem agitatam difputationemA orollarij laco.vti dixi,huC
afferre volui. Eadem penitus occa fione , etiam De Oxymelitevtro -
que libellum bunc,exdiuerfis fchedis comportatum, exhibeo. Com¬
mendat hoc Gefierus tum alibi, tum inpra mifiis epifiohs , vt
WW. interea vero mtfpiam ( emendatius enim omnia ac multo co-
fiofins hic, quam in Diofcoridis Parabili leguntur) neqt defcriptt9
ferf?Bd,neq} vfus aut vtendi m dus publice extat .

Hunc Vero diuerfifiimis naturis atquefacultatibus concinnatum
libellum. vir clari fime , tibi o ferendum dedicandum^ hoc pracipuj
nomine cenfni , Vt po fleris quoque ea amicitia neceflitudinisq con-
sinftio,qu4 domi foriujjeniper viximus CQnimttifimih innotefcau

Vtcnim’

■ΊΓ

EPISTOLA. $

Vt enim cum adhuc pueri ejfemus, ac fnb communi praceptore D.
Joan.Frifio G racis Latintsq Uteri* operam daremus ,quafi%w» qua
dam mutuam inter nos fouimus benenolentiam , ita eandem quoque
poflea, cum ectasiam maturior , ipfaq} celebriores Gallia Italiaque
Academia.ad quasMagiftratus illufirifiimi no/lri liber alitate mit¬
tebamur , ad altiora nos excitarent , multis itinerum periculi*, fin-
diornmj. laboribus, confrrmauimiss: Et hanc ita tandem domum re-
ucrfiytrinq} yltro citro j} datis atqf acceptis amoris atq{ bcneuolen-
tice rndicijs, coluimus, yt quod inter admodum rarum ett,fan

tfifiime e? citra omnem fmultatem etiamnum conferuetur.Atboc
effyera amicitia quafi fymbolu atq} yis,yt quo ea Jit "vetuftior ,ho€
fit etiam firmior. D iu enim comprobata fides, amicitia yinculu cil^
e? Ariflotelis qnoqf tefiimonio , ad amicitiam plurimum momenti
habet y na educatos atqi aquales ejje. Cum igitur hac inter nos noti¬
tia atq} necefiitudo admodum fit,hocytcunq{ tenue, mei erga te amo¬
ris (sr beneuolentia te/lificanda genus, gratum acceptum qs futu¬
rum tibi,yelhoc maxime perfuadet, quod cjr Gefnerum pracepto-
rem,cuius hic ett poflhumus partus , femper plurimi feceris , cr re¬
bus iflis medicis, pra/ertim qtia ad faffitandam medicinam faciunt,
na dei efferis, yt in eis non excellere folum , fed etiam multi* tua ope
ra prodejfeyelis. Faxit Deus Opt.Max.yt qua nobifeu adoleuit ac
tam etiam confentiit pme amicitia,nnllis maleuoloru obtreff amni¬
bus difoluatur : quin potius , quod olim d te Monfpefulum mihi per
feriptum memini , Valeam qui inter nos di fidium y olunt»
Vale W meama.Ttguri.yJdus Septemb,

*Anno t 5 7 7.

Λα j

i

CONRADI GESNERI PHI-

LOSOPHI ET MEDICI TlGVRINI,

De Aconito primo Dio/coridu*

A feneratio,

Conitorum duo genera prima.facit Diofcorides.lib·
de materia medica quarto, capitibus 75. 8c 76, quo¬
rum prius id eft , quod Pardalianches nominatur:
_ _ _ _ de quo etiam Theophraftus hiftoriae Plantarum li¬

bro nono, capite decimo nono,Sc Plinius lib. 25.cap. io. Sc libro
27-cap. 2. 8cj. tra&arunt. Pofterius vero, quod Lyco&otium 8c
Cyno&onum appellatur , & a Theophrafto libro nono , capite
l6.a Diofcoride vero capite 76.1ibri quarti.defcribitur. Plinius
huius fpeciei non meminit, afferentibus Hermolao^ Marcel¬
lo. De omnibus iftis Aconitis , nos hic prolixius difputare, aut
fingulorum integram hiftoriam attexere : vti neque de ijs , quae

fioiterior setas praeterea inuenit, non inftituimus· alterius enim
ociatq; ordinis id fueritffed de prima tantum fpecie.quae Par-
dalianchesappellaturiea.quae Gefnerus in fchedis relinquens»
nos,quoad eius fieri potuit, ordine quodam, pro futura ftirpium
eius hiftoria , difpofuimus , Sc in caput tricefimum libri primi
coniecimusjbuc tantum afferemus. Quae vero inilituti huius
noftri ratio, aut caufa fuerit, partim id , in dedicatoriaopufculo
prsefixa epiftola,eil explicatum : partim vero vt.cum eiufmodi
planta fit , de qua viri graues & magni dubitarim , qua; Gefneri
fuerit opinio, quafiie habuerit ad id afferendum rationes, omni¬
bus conftaret. Reliqua huius argumenti, cum alijs, fi fort&
occafio commodior oblata fuerit aliquando, Deo ita
annuente,quoque commu¬
nicabimus.

■ . ■;·■ ■ . ? · ■■■_ . ' vS i

C Ο Ν I Τ V M Pardalianches fecundum Diofcori
dem,folia habet tria quatuorue,Cydamino autcucu
meri fimilia, minora tamen & quadantenus afpera.
Caulis Uii eft dodrantali?, radix Scorpionis caudae ft

1

l v f

• CO NR AD I GESNERI

:mili5,ahVarorum more nitens . Aconitum folia habet cyclami-
ni(inquuPUnius) aut cucumeris, non plura quam quatuor ab ra-
dtee ! e n i re r h i r fu ra : £ adic c m modicam cammaro fimiiem manno,
quare quidam cammaron appelUttere,alij thelyphonon. Kaclix
incuruatur paulum Scorpionum modo, quare .Si Scorpion aUqui
appellauere.nec defuere qui myoctonon appellare raalLent.Aco»
picum Gvt legimus in libro de Simplicibus ad Patemianum ,.qui
Galeno attribuitur) herbula eft qux folia babeti radice .duo vel
tria fimi lia cucumeri : SC thyrfulumnonakum, radicem obtan-
Cam,fi£ ad imum magis tenuiorem Si minutiorem, fp£Ciem.& co-
jo res ad fimi i infimem Scorpionis pufilU fine pedibus,. Vw.esJuu
bet vt Tiiapfia, Si valde venenofa dicitur. TheliphonumCmquit
Theophraftus lib.p.hift.plant.cap.tp.)alij Scorpionem appellat»
habet folium cyclamini,radicem fimiiem Scorpioni, nafcitur gra
minis modo,& geniculis confiat, loca amatvmbrofa,HxcTheo*
phraftus . Nicandri interpres gramini fimile efie Aconitum dixir»
in quo reprehendendus eft. Theophraftus enim nonhocdixit,led
nafcivt gramen , nimirum propter genicula , vthoc ipfum ceue-
pexe^efin fubiecerit.Sic etiam illud quod priuatim Aconitum vo¬
cat, frumento fimile efie ait , caulibus nimirum geniculatis Si no-
do fis, non alia parte. Forma quadam pecuUari fpeftatur , nepae
(fcorpq)vocat^ radix, reprefentat enim fpecicm fcorpionis, 1 neo
phraft.9. 14. Strangulator alnemer nafcitur in terris edeilla , (a-
renofis, Bellunenfis) Si eft amari faporis SC horridi odoris, Aut-
cen.lib.4.fen.^. Hoc Aconitum primum antiquitus deferiptum,
Toram vulgo diftama Valdenfibus , vtfemper & quidem pri¬
mus exiftimauirita magis ac magis in ea fententia cofirmor. Scio
quidem Si alias qua fdam herbas diuerfis in locis Torx nomine

vocari vt in Italia alicubi Napellum. Ego autem de Tora nue lo

xlco Valde nfiiim loquor, quo circa Taurinum Si alibi vtuntur:
quamque hic Si in noftro dc Lunarijs libello depinximus. Folio
confiat circinato fere Si afpero,non hirfuto,vt Plinius male tran-
ftulit quod in aliis quidem plantis eft lingulare, in alqs funt duo,
tria quatuor, aut etiam quinq* ab vna radice. Habeo folium c? Ge-
nerofo monte Infubrix magnitudine Si figura fer i cucumeris fo¬
lii. Vis ei cauftica euidentilsima,fi in vlla alia radice. Flores pro¬
fert xfiatis principioRanunculo,colore &fpeciefimiles,& femb
ne etiam fimili. R adices habet cum recentes funt omnium candi-
difsimas, fcorpionum prxfertim caudx, inquibufdam mamfefta
fpeac.Qudd vero his dcfcriptionibus antiquorum apprime con-

DE ACONifO Ϊ. DlbSCOR. £

«emar, Si refpondeat,contraquam Matrhiolusfentiar.cxfequen*
tibus argumentis , ex rei ipfius fubftancia , foliorum fci licet, ra*
dicum 8i facultatum fimilitudi ne dedutihsperfpicuumficr.

Acfoiia quidem Matthiolus reprehendit in fua Appendice
contra me, difsimilia efle, quia Tora vno tantum folio condet, aU
bicante, circinnato , per ambitum ferrato , minime hirljito , Sic.
Quod vero nonvnico tantum folio Tora conftet , & propofirx
pauid ante figurae, quae ex ficcis herbis funr expreifx, &ipfe li*
ber,quem de Lunarijs» aut rebus noftu lucentibus fcripfi, atrefta/-
ri poliunt. Figuram quidem maiorem , vno magno folio , mul·
tis vero minoribus e monte GenerofoD. Quadrius : minorem
vero folijs tribus, Vallefia CatparCollinus,mifit. A U«sficcas Jb
ku+quo ad foliorum numerum diuerfts » domt metfa& amicis Qcfnetro
mifis,tg&]}ruo.) In libro verd de rebus noifu Lucentibus , non
vmco tantum, fed tribus ab vnaradicc Toram,a Kentmanno com
manicatam, prxdicaui, quorum duo extrema minora f»nr,& abf>
que cauliculo.rnedium vero maius efle, & a principio eius e' cau*
liculo enafei. Quin etiam teftes funt eiufdemliterx ad me,quibus
affirmat, multas habuiifefe plantas tribus & duobus foltis, quas
amicis commumcarit. Anno t $ 6 o. in horto meo enata: funt
Torx vno folio, duobus, idqiie vel a radice ftanm, vel nulla a ra-^
dice , fed m vno caule duobus vtrifque maiufculis : nam parua SC
acuta, qux in caulibus funt, non numero: vel tribus : vel quartiori
vel quinque ad fummum, omnibus a radice,nulio caule. Cyclas
mini quoque folia, cui Diofcorides Aconiti folia confert, Torae
non male' conueniunt. Cyclamino hederae folium tribuit Diofco^
rides, fed & violxnigrx: athuicperfrmile eft folium Torx;ergo
& Cyclamini folio conferri poterit : Melius qui dem forte dixif*
fet. Cyclamini, hederxtie folio, fed rotundiore: ficut in Afaro e*
tiam Si Chelidonio loquutus eft , fed Ακρίββα? illam non eftquod
requiramus. Nec adeo inepte' Torx folia, Cydaminifolijs com-»'
parantur, cum alias, tum.fimpliciter,^ re> ri<p iM»:lunc etiam

aliqui Cyclaminum tertium ΡΗηή ( quibus etiam egoaffenrior)
putarunt. Sic Diofcorides de Althxa feribit, ν.«φνχΗ*τηριφ\Λ
fi aen%f κ.ν*Μμη@'·.&ί funt qui duplicem cyclaminum fe habere feri*
bant, aliam rotundis, aliam oblongioribusfolijs. Theophrafrus
Aconitum primum fcilicet , folium fcnbit habere Κι\υμ»Α( , quod
intubaceum vertit Gaza. Ego vero κνχλαμηΰ f\s legendum cenfco#
Hirfuta aurem folia , aut fubhirfiita, qualia Matthiolus fuo ap^
pingit Aconito, non iniuria in hac noftra defideres . Dio feorides

(T6HRADI β Ε ί Η E R I

cav»v<»tu,hoc«ft, vtMarcellttS Vtrgilius tranftuUt, lubafpf*
ra,qux verfio etiam ipfi Matthiolo in epiftolis non improbae
tur. Sic 8C Oribasii interpres aipera folia Aconiti efle aflerit , νϊ
Cyclamini, Sic. cuiufmodi iunt omnino Torx folia. Etii enim
7fxJ> Ruellius aliquoties hirfurum interpretatur cum Plinio, VI
in Lycopfi Si alibi : tamen vr hirfuta quxdam mollia funt ,Jta a-
fpera quxdam non hirfuta. Neque enim idem Grxcis eft SC
rpay, vtiMaranta voluit , propterea quod Latini interpretes V'
rrilque fine diferimine vtantur . Eoque magis mirandus eftdo*
<ftifsimus Matthiolus , qui hac lpfum in Maranta reprehendit.
Si quidem merito : capite vero de Aconito , horrui fubhirfu^
ta ipfe quoque tranftalerit. Plinius quidem Si ipfe hirfuta efte
feribit, contra quamGrxca Diofcoridis verba fonent catillum*
vti St multos alios ex interpretibns,confudiifehxc eadem verba,
liquet ex fequenti mox capite, quo Aethiopis folia hirfuta ab ra^
dice facit , qux Grxcus Diofcoridis textus Elegit : mi»
prowwwv* legerit cw#/a<n* apud Diofcoridem, Igitur cum Aco<*·
niti Pardalianches folium fubafperum Diofcoridis authorirate
dTe oporteat, fruftrahirfutiem in T ora Matthiolus requirit. Si fa
tis cft fubafperum id elTe,vti reucra eif.

Radicem fimiliterTorx, eoipfoab Aconito vero difsidere
affirmat , quod nonfolum alabaftri modo minime 1’plendeat , fed
Siadnatis multis referta , vcluti naporum radicibus aut Afpho >
delifit , nec vllam cumicorpionts cauda fimilitudinem habear.
Quibus verbis , duo in Torx noftrx radice requirit, radicem x/
inulam caudx fcorpionis Si fplendorem alabaftri „V trumque ve^
rofi reite inlpexerint xquiores iudices , non omnino defidera^
bunt. Quod fi non vfque adeo exquifitaminea inuenermtfimiliv
tudinem, omni ex parte Si adamufsim congruentem, nihil mi-'
nuneft : vix enim aliqua radix magis eft οκορηίμορφο!, quam»*'-'
«panouoptpot ; neque ego veteribus credo άφαπόμορφορ aliquam eife:
quanquam ipfe in Gentiana Si alqs radicibus fimilitudinem
quampiam corporis humani viderim : In alijs etiam Aconitis
vel Napellis fimilitudo quxdam vel Scillae vel muris forfitaa
fuerit. Torx mex radices , alix aliis magis fcorpij caudas refe>
runt:aIigprorfus non,vrMandragoi arum*radices non omnes
ίρΦηόμορφοι fimt. Anquia Scolopendrijfolia, Scolopendrx anu
mali fimilia iunt, pinget id aliquis pro herba < aut Polypi ciry
rhos, pro radicibus polypodq i Aconiti huius minofis radix, qu5
exhibeo , quamque Cafpar Collinus ad me mifit, praeter bulbuy

los mul/

DE ACONITO I. DIOSCORID. $

4»s multos , quos habet , appendicem quoqj longiufculam habet,
fcorpq caudae aeitralam,qua fe propagare videtur. Galenus in de'
fcriprtone huius Aconiti , radicem oblongam illi tribuit, quae ad
vnum(imum)fit magis tenuior, minutiori#: quarqjfpecie 8i colore
fimilitudinem fcorpiomspufiili fine pedibus pr a: feferat.vnde co
gnofei poteft paruulam eam radicem eiTc: cotiftare amem explu'
rimis huiufmodt,a qua deferiptione, Torar figura minimum vide
Cur difccdere. In eadefententia videtur & Nicander fuiiT^vbtait;

βΛι ai>y U motHt άβΛκ\ρ\& ?>*>>*«

6x;h itnfatfylu/ τμί^Μ «ολΛι K\mp9 ^K#pnw,8iC.

Licet enim Scholiaftes de Scorpmro herba intelligat : ego ta*
menconqCio potius de Aconito primo intelligendum efle , quod
Si fcorpius a fimilitudine radicis vocatur, Si contra fcorpq vene»
tia proptnatur, Si fit, hoc eft,infirimi’8d partium, Scorpiuri

vero radix inutilis fit. Etfi aurem earum quas domi me* in horto
alui ra di ces,fionfpIendeam alabaftri modo(recentes enim e tnon
tibus euulfas ob locor» diitanuam , qua: forti erunt colore fplen#
didiore ex loci natura, Si naturali folo, videre nondii contigit) O'
fnniii tamen radices fere' albifsimxfunt,prxfertim qui recens nati
fuerim bulbi. Radices cumplanta,quas Cafparus Collinusmifir,
plane candidae funt,reccntes Si terr? inhaerentes :ficcefcentes verd
ad fubrufum colorem abeunt. Caeterum illorum tanta intus eft aU
bedo.vt alabaftrum,lac,autniuem prouocent.

Nunc porro m quo omnis cardo vertitur, infpicicndum.vrrum

I6i facultates a veteribus Aconito Pardalianchae attributae , Torae
tioilr^ quoqjnaturainfint.Diofcoridesinquit,Torpefa1t,vtfama
eft.icorpiancs admota radice,ftupent<#:qui rurfum ellebori(albi,
PliniuOcontaAn, excitantur. Oculor» medicamentis leuandi gra
tia adcjcitur.Enecatpatheras,fues,lupas,&fcrasomnes,&c.Ga-
Icnus 6. de Simp. putrefaciendi facultate obtinere, Si lethale efie,
aflerit.Ex quibus Diofcoridis Si Galeni verbis, cum frigida qua/'

1 lirarem Aconito inefTe debere conqciantnonulli. Tora, vrpoteca'

lidam, AcomtfiPardalianches eflfeomnino no pofie, negant. Ac fri
gi iam quidem facultate authores prardiftos Aconito tribuere, ex
co mantfeftum faciut, quod 8i fcorpionibtis torpore, ftuporeml#,
vtpote frigidi tatis no exigua: a irione, inducat, Si dolore oculorii
leniat, ex antiquor» prxfcripto.Cxteru quantuilli a vero abfinr»
multis ijfdcq; vahdifsimis argumetis euinci poteft. Aconitu enim
calidae facultatis, minimi autem frigidae cife , docet ipfius deferjy
ptio, modo allata ex Jib.dc Simplicibus Galeno attributo , quo in

B b s.

C ONRADI GESNERT

foco Tapfiar quafi vires habere Aconitum, aflerit. At Thapfia a#
erem, St vehementer excalfacientem facultatem haber cum humi#
ditate, tefte Galeno. Rurfus Hippocrates in Lib.de locis in horni#
ne,inquit, ardores potionibus &forbitionibus exoluere oportet,
quemadmodum febrem frigefaftorio medicamento, vt carnmo#
ro. Galenus explicans hoc nomen, dicit animal eft par
uxfcillvcfimile, 8t Aconitum: ab eo, quod illius radices funthu#
ius animalis fimilesifcd neutrum horum intelligi poieiLnimirum
fentiens, verifimile non fieri, calidum calido,autferuens feruenti
extinguendum.Cardanus in Aphonfmos Hippocratis, acre vene*
num dicit, acre autem igneum eft.Mel,quod in Heraclea Ponti ex
floribus Aconiti fieri fcripfit Dio fco rides inAlexipharmacis : ide
Iilxz.cfeMat.(vbi tamen vnde fiat non expriimt)ait acre eiTe,.& oi
fadfu fternutamentamouere: ephelides fanare cofto illitum icunt
faie autemliuores delere. Confiat praeterea reliqua Aconita efle
calida. Galenus autem , cui quam Diofcoridi maior authoruas,
eandem cum reliquis vimprimum Aconitum habere docet. Hinc
veriffmileffr,hoc Aconitum, cuius vis cauftica eximia efi (qualem
confiat efle Torarfanc ocyisimam)citifsimcfirangu!are poifein#
flamrrurione circa fauces , tanquam angina excitata : remedium
etiam. Pantheris v idem quo d contraanginam aliqui in homines
celebrar unr, nempe ex ftercore humano;-

Sed eo ip fer, quod fepticum Galeno vrrumq; Aconitum praedi#
Cetur, nshy.vii<Pieiv iif it £ iaooiifa τιναυΐ τί τά -uu> xaMfaz-y fati$

apparet calidum id efle debere,quSdb qux narcotica funt,id certi
nunquam prxftiterint. Auicenna aitthor eft.omnem medicina pu#
trefacliu3m,efl”e fuperflug calkiiratis,& fubtihs fubftanrig:horum
propriumeftGaleno authore, tum eliquare, tum colliquare,ac po
tifsimmrrcarnemtenellarr^i dtp abfqj dolore, cuius generis auri#
pigmentum, fandaracha.ch yfocolla, dryopreris, pityocampe,
aconitum funt; Sic Cedria quoque inter fepticaa Galeno nume/
ratur , quae quartumordinem calidorum videtur attingere, St fi#
mul partes valde tenues poisider : quare carnes teneras facile 8C
fine dolore#*»» : ficut & alia·, quae eodem gradu calfaciunt , SC
partium tenuium funt, quorum pleraque , vtmuito efficaciora
quam Cedria funt , ita eriam magis St duriores quoque carnes
Igitur Aconitum feruidae eft narurx, vt St alia feptica.Et licet
in Diofcoride legatur, mifceri ipfum ίφβΛ*μικ£{ kvcoJtims «JW/uwj
non tamen hoc de frigi iis , quae improprii anodyna funr , fed de
calidis,# fmedoioKjauiparuo dolore erodentibus, imdiigmir,

quae

—

DE ACONITO 1/ DIOSCO*. 7

qu» fcilicct adpterygia,nubeculas Si huiufmodi adhibentur .Ga#
lenus fepticam Si deierertam vim ei tribuit , Si idoneam
li+ai mi \» τβ(βμοι@· ( an ϊίμΛτφ : m Muria etiam apud Galenum a*
lias « W^alias ^ίμχτ<& habetur. Sed vix tutus eft vfus ad os, pro-'
pter venas :nec ad anum,propter hxmorrhoidas) « un« vxMt*r
(vt ficus). lam quod Latine legitur, in Ruelli] verfione : Torpeo
fcunt ftuperucp admora radice Scorpii : ne quis decipiatur , quo^
niamftupor Si torpor frigidi veneni effeftus eft ,_Grxcc legitur:
Radicem eius aiunt admotam fcorpio , ipfum refoluere ,

(occidere , Aex7«V, Theophraftus.) At non omnia qux occidunt,
frigida funt. Refoluunc autem quxcunqj valde infirmant, tum
calida tum frigida. Non reae igitur Matthiolus vertit, oculorum
medUamcntisdeuandi doloris gratia adiicitur : nullo enim fepti-'
co.leuandi doloris caufa vtimur:fed anodynis hic fine dolore ero
dentibus figmficat : erodendi igitur caufa adijeitur , oculis no do*
lentibus, nullus enim dolor eft ex nubeculis, Sic .fed in quibus ali'
quid erodendu fit, fi fine dolore fiat, melius fiet. Minimum aurem
doloris inferunt feptic a, qux tenuium funt partium, quale Acorum
tum efttplurimum, qux craffarum partium, vt metallica, praefer*
tim.crudiora.Nam Mercurius rite’ praeparatus , Si ipfeferfW»·
pa)t ointt Si fine feruore, vtaliafeprtca:ffc Si Rapi femen diritmM
fcerii#e«A , nec tamen fequitur , ipfum Mxw , aut nar ^

coticumelTe; vt nonnullis de hoc Aconito videtur. An etiam Cy-'
claminum»,Tithymallum, Si huiufmodi alia,frigida dicemus,quo
niam pifeibus torporem inferunt i mmimc vero. Lychnidead-'
mota ,1'corpiones torpefc ere aiunt , Diofcoridi ergo frigida erit
herba fecundum Matthiolum : atqui Galenus femen eius fecundo
ordine; autetiam temo calidum efiedicit;. m onjfrejjulifcorpwnen
tncbifid vuredper menjcm,autampliui folii nruf a alui, <+w fo.i * Iti'
uo expofiut.brcwfiimo tempore obijtyVuo1ph Scorpionis venenum
effe frigidum, Galenus quarto Methodi fcnpfit. Itao; verifimi e
eft , ea qux perimunt ipfum, vel contraria eife facultate prxdira,

nempe vald«?caUda,vtRaphaniis,Nafturtium,SerpilUim. Sic vel

occulta quadam vi id facere, vrin libro de Theriaca ad Pifonem:
Scorpio immobilis redditur & perimitur a Scorpione, fi lpli rn
'Videat.Toh.Montanes inquit, calida quarto gradu, nofoutm vre>
re, fcd mortificare etiam 3 i extinguere: qua ratione nmem calida
cxtmguunr? ira nimirum vt maior damma minorem. Eftigifur
narcoticum duplex, aliud nimirum proprie' diftum, aliud per ac^
cidens^cumptopcmortcmduxerin Ternum fort^ qrod carotis

CONRADr (JE5NHR!

«iim cft.vt vinum validum: ftc apud Vergilium.Somno vino^fe*
pulli. Vcriim fi refrigerat Aconitum , vti pertinaciter perhibent,
cur non, vt Si reliqua venena frigida,a medicis aliquando vfuf'
patur : vrPapauer,Mandragora , Hyofaamus,cicura,folam fpe*
cies alia, quae omnia intra corpus etiam vriliter fuo tempore
adminiftrari poflimd Nec quicquam momenti hoc argumentum
liabet,quod conftanter nobis obijeiunt, fatis eife debere adperfua»
dendam Aconitifrigiditate, quod Diofcorides Aconiti hiftoriam
pennifcuerithiftorifs frigidifsimarum plantarum, vtMandrago*
rar,Solani,Cicutx,Taxi, &c.necvcrifimile fit, feruidamplantam,

cum tot frigidis admifeere i 11 ii voiuiife : prxfertim cum m plerif'
que ratione huius ordinis tcnuiife omnes animaduertainus . Qua»
fi non etiam cartera Aconita,quar nos optime nouimus, SC qu£ ma
lo noftro calida eife confiat , ibidem enumerentur, in fexio libro,
de Sardonia traftat inter frigidifsima venena Diofcor. ergo illa
critfrigida <f Qii£ cum itafinr,vt cerre funt.manifeftum fit,Toram
noftram.cuius cauftica facultas eft,breui (ficur Si flammulae , Ra-o·
nunculi ) delinens, aut Aconitum Pardali anches eife , aut omnino
fpeciem eius :non autem fecundi, cuius fpecies ambas nouimus,o^
innes inter fe aliquo modo iimiles : foliis incifis, floribus , vt Sta<*
phis agria:, cum aliqua dulcedine plerafq? , vnde Si apes nimirum
in Ponti Heraclea t? floribus eius mellificant : at primum toto ge-*
Here ab aliis differr,& fipore & feruore.

Hanc fententiara,firmifsimis rationibus permunitam, qiiarque
naturam ipfam habet fuffragantcm,dum fequor, quorundam ca^
lumniam, Si obtrectatione effugere non poifum.At vei o, ne erga
cos omnem humanitatem exuendo idem patiar, quod ij qui quum
a cane rabiofo morfi , mox etipfirabiunt , et m alios homines,
tanquam in canes murati, morfuf£uiunt,mihicauebo,fobrieq? tam
ad raaledifta.quam ad ca,quac a veritate mihi alieniora videbun»
tur in eorum fcripris,& modefte refpondebo. Non rhetoricabor,
dabo hoc magnanimitati me«c,fi quae efi,vt contineam me , prone
decet philofophum, intra artis mea: limites : non ad rhetores con*
fugiam, ficut qui malam caufam habent : $ ο μνβ<& τ5ί
Nemo infolenter carpendo gloriam confequitur: 8C praerereahfd
acerbi ras ingeniorum, aut vmdi&ie cupiditas,parum digna eft ho
mine Chriftiano. Vt vtigimr me prj fefe contemnanr,hoc ipfo ta>»
men apud honeftos 8i do<ilos viros non admodum magnam vel
audio ritatem, vel admirationem fuorum laborum concitabunt.
Nom Si fateor, multa me ignorare, nec omnia viderepor.iiife. At

milii

μ

I

ACONITO Τ. HIOSCOR. 8

mihi hoc cum multis eft comune,et a*r/?rW , qui quoad vixerim,
nunquam neDiofcoridis quidem omnia funt cognituri, nedum
alta quf infinita funt.Putabam ante annos viginn multo plura me
noiie,quam nunc putem, Eft enim pelagus quodda & abyfius na»
turar,non in mari tantum/ed omnibus fere rebns.Fateor fimiliter
multa me ex aliorum feriptis cfTc mutuatum Si multorum autho»
ritate in libris meis eife vfom : at non idcirco, me ipfis aliquid de»
bereputo,quin potius illi mihi, qui lpfos cum Ariftotele , Plinio,
Thcophrafto, 8i aliis magna: authoritatis fcriptoribus nomina»
uerim. Veriim fi quibus hoc moleftu fuerit, facile quoqj fuerit eo»
rundem nomen, vna cum qs3 quae ab qfdem fum mutuatus, c libris
meis expungere. Olitoris ciuufdam fententiam mefequi quidam
feribit, quod valdi miror. Sarpeenimetiameft olitor valdeoppoe
tunaloquiuus: ego etiam a mulierculis difeerenonernbefco : SC
olitores fere his in rebus ipfis medicis funt doftiores. Qiiodfi oli
toris nomine de Aloyfio Anguiilara Romano, rei herbante pen»
tifsimo viro,intelligat ille: iniuriam illifacit.Libellus enim meus
deLunarqstS. circitermenfibus anreaxditus eft , pnufquamvlla
cum Anguiilara familiaritas mihi intere eiferit. Sin de alio quo»
piam , conqcere non poflum de quo fentiat. Hoc ingenue ?fmjrto
me a puero rei herbaria: ftudiofum fuiife , Si ciim alias quafda de
ftirpibus fententias ab aliis non accepiiTe,tum illam circa Toram,
quod Aconitum fit. Argumento eft liber nofter trilinguis ante 16,
annos editus : a quo tempore hailenus nemo de Tora quicquaitl
fcnpfit, prarter me,in lupi hiftoria. Si inlibello de lunariis.Sedne*
que ante illud tempus quifquam vel noftra vel patrum memoria,
prarter Hermolau Barbarum, & verba paucifsima a barbaris qui»
bufdarn medicis relifta. Primus ego,quodfciam,& folus Toram
A conitum ha <ft enus feci,eamfyfententia meam Si olim Si hadte »
nus multis communicatu, necdum mutare poiTum,collans inter fe
omnibus Veterum ac recentiorum feriptis. Omnia fecundum ra»
tionem facienti,fi non rcfpondeat ftatim euentus, nonidcirco fta»
tim mutandum,inquit Hipp.in Aphor if. quod didirfi videtur etiam
fententiis 8i conietfturis cum ratione fufeeptis comientre : vt non
ftatim deponantur,fi quid lene fit quod obftat-.cum multae fint cati
far, cur parua quaedam diferimina accidant. Quare nec ego multis
Si 'magnis de caufis , fufeeptam meam de Aconito primo opimo»
nem facile depofuero. Non tamen adeo fum pertinax , quin de»
monftrata herba alia , quar magis congruat defcriptionifimul Sc
viribus, fententiamfim mqranmis. ....

Noni alias quoqj plantas Tora: nomine aut Aconiti primi ap»

CONRADI GE S NE RI

pellataS » qua: facultate quidem parum abhac noftra, fpccic vcrd
flC forma plurimum differunt. In monte Caluino prope Bergo*
mum C qui celebris eft in re herbaria ) crefcit herba noxia , quam
Toram vocant,folio rotundo (.non ferrato ) vnico , duro , craifo»

cum caule fpithamixo,re<51:o,radicibus albis, pinguibus, quaruor
aut quinq? ab vno capite prodeuntibus, vt in Elleboro, florem non
•vidir Guilhelmus Gratarolus,qui de ea milii e IV locutus. % Theo*
phraftus hiftor.8.8. plantam Hxmodcrum deferibi», qua: plantas
occidit , vtTora animalia. Videtur autem Orobanche Diofcori*
Bis mihijVt & Dodonaeo: de qua plura fuo loco. Forte Tiiora Ira*
lis dicitur, Cafparus Gabnel Ferrarix,oftendit Aconitum prb
mum, folio Cucumeris, radice lucida albicante, vermis mftai m*
flexa, & flore (fi bene memini) cucullato.Teftabaturfe expertum;
admota ea ftatim mortuum fuiflfe fcorpionem. ®fT Tora: cognata
tft etiam ea, quam Cafparus Collinus reperit. Bulbus alpinus qui
dam, radiet bulbi exigui, fibris albis,longis,foiijs fubrotundis,lon
giufculis tamen , hirfutis , guftu calidis. Reperta eft in Gemmi
monte Vallefix. NeriinnThelyphonum cife, vel ex eo credi po?
teft,quoddeeius Veneno fcribunt Petrus de Abano Si Sanres Ar¬
do ynus, nempe calidifsimam eife in tertio gradu, ficcam in fecun*
do , valde refoluere , mordicare , & incidere, cum venenofa pro*
prierare, prxfertim foliorum eius, aut fucci eius,aut florum, fru*
(ftuumue, aut cornuum eius :adeo vtbibere aquam in qua (vel iu*
xta quam ) nafcitur oleander,aut ab ipfaobumbratur,in eatie bal*
neari-.autbibere deaqua calefafta cum ipfo : aut balneari inaqua
balnei calefafta cum eo , aut edere ahquidaflatum in veruex eo
£a<fto : ac diu morari Si prxfertim dormire fub vmbra eius, indu*
cat accidentia grauifsima.vtanguitiam vehementem, rugitum 8C
inflationem ventris, dolorem eiuidem ac fluxum , xftuationem,
fyncopen , Si mortem nififuccurratur. Interficit homines Si ani*
malia certe Rhafi. Apud Celtas aiunt (verba fuut Arifiotelis in
Mirabilibus ) nafei pharmacum, quod Xenicum ab ipfis appelle*
tur, mira corrumpendi celeritate: quamobrem Venatores cum
ceruum aut aliam feram, rin<fH$ eo fagittis percuiferint , mox ac*
currere, et carnem circa vulnus excindere,ue venenum fubeat.Eo
enim infeftum corpus putrefeeret. Si venenofumin cibo foret.
Inuentfi autem aiunt huius antipharmacfl, corticem quercus: Sic.
Hxc Ariftoteles. Conuenire aurem ea omnibus modis cum Aco*
nito,Tora,Limeo , facillime aniinaduertet quifquis prxcedentia
legerit, f 'Limeum herba appellatur a Gallis , quafagittas in vc>

natu

DE ACONITO I* Df OSCOR» 9

natu tingunt medicamento, quod uenenum ceruarium uocant, etc.
de quo Plinius plura. Genus Aconiti hoc efTe apparet, primum
inde quod Gallos eo fagittas tingere fcribit , ( quanquam ex Sar-
doo quoque Ranunculo toxicum nat,& inter Ranuncuii nomina
miteon legatur apud Apuleium ) deinde quckUuacuandi per al¬
num vim habet, quam & Aconitum habet.

Verum haec animorum difcrepantia -di lententiarum varie¬
tas Cx ipiius Diofcoridis, atque etiam nonnihil Theophrafti in dea
fcriben iis huius piant* nons et panibus omnibus, magna ex pari
te enata eft. Diofcoridcs quidem videtur Aconitumjpnmum non
vidiife quoniam de floremWljprorfus dicit, cum tamen cauiis me¬
minerit- cum hcrb*tanrmirabiiis /tam rarae, Aorem quoque non
pnereritum oportiuiTet. Aut igitur illum non vidit, procul enim
in paucis & altibus montibus nafatur; quo nifi perueneris tem-
peftme flosbrcui nimirum decidit.ncc amplius toto anno
tur : femen etiam breui opinor decidit·: Si caulis «.te^rehn-
quirur. E?o menfe iunio inuenii euiemcmmi caule mido,fme flo*
re, fine femine :quo tempore fi defcripfi fiem , omni no fuur Lio-
fcorides defrripfiffem. An vel mutilus eft Diofcoridis locus cum
inquit radicem armulari caudam fcorpq,^ alabaftri modo ipleiu
Aere «fine enim folendor floris potius fuerit, qui vt Ranuncu.o

ftus quoque «oris .ποιι.ιπμμηι«*μ“· - ~

(Ϊ vera funt (inquit idem) <ju* de fcorpione narrantur,iam & re-
haud ciuaauam incredibilia dici debent. Atuher-

,ft vera

pere aliquod animal : vtferpentes ali¬

quas herbas circumpofitas.

eOtf&ArBl GESNERl

©E ACONITO PRIMO MATTHIOLI»
Conradi Gefneri Affeueratioi

NVnc porro, his omifsis , quid de aliorum Aconitis , qux illr
pro primo Diofcoridis vendi tant,fentieftdum , paucis aga ✓-
mus. Quae do&ifsimi Matthioli de hoc genere Aconiti fit femen-»
tia,norunt omnes. Ego quae in ea defiderem alias quoque dixi in*
genuc. Etenim cum fides eius quidem minime', multa vero milii
clfent in eiuspropofita figura fufpefta , teftes requifiui , duos aut
tres homines doftos, vt horum docfrina 8C ludicio Aconiti hifto*
ria omnibus innotefceret.Si enim verum hoc Aconitum eft,etpro
bc piftumraliorumiudicio nihil illi decedet, fed confirmabitur au
thoritasrfinfalfum fit,rcfert medicorum & virx,vtagnofcatur,ne
lateat incautos tantum venenum. Veritatis nofcendx ftudio, quae
fcripferam,ita me Deus amet, ille inuidiam vinutis,iniuriarn,imi
pietatem vocat. Pracfagjebat autem mihianiraus, futurum omni-'
no,quodfaftumeft,hoc eft, acriter pifturamfuam ipfunrdefenfii»
rum , tanquam nonwap fedi-W : propter eaqjdoiflorum hominum
teftimonia intercedere cupiebarmno foliim elTe aliquam hanc qua
pingitherbamjfedetiam Aconitum.eiTe.Nam meam quidem To-»
ram qualemcgo pingo, extare in rerum natura ipfe agnofcit,cum
defcribit:An vero fitAconitum, viri hac in re doitifsimi indicent,.,
iiiis ac meis fcriptis collatis. Reprehendi alias , alios quoq?nort
obfcuros fcriptores. Tragum , quod Aconitum Lycoftonum
tra corpus fumi i uberet. Aconitum elfe ignorans : fed gratias pro
ca admonitione egit, &.mutauit. AdmonuiFuchfium, Solani gcy
nus elfe, non Aco ni tunrquod ipfe pinxi ifet:hic quoq?boni confu-»
luit. Ab alqs item bonis 8i doftis viris, cum in eadem materia dif»
ientio,nullus eorum in me tanta immodeftia eft innetftus. Solus
Matthiolus, quumnon tripodem eum facio , non re, fed conuicqs
eft irritatus. Neq? enim quidquam admentiens pinxi, fed plantam
imitatus naturalem : quales apud me aliquot fcruo, quasqjpe-'
riculo meo deguftaui. Viuunt vero &C noftri montes altiores cer-»
te Itali cis, famici qui me funt comitati. A Fallopio &i aliis acce^
pi qualis eft. Mentiri malignum eft:nec ego eum mentitum prius,
fed per fimplicitatem forte decep tum fumfufpicatus. Scio enim,
quod & ipfe fatetur, plantas aliquas fe aliunde acccpiifc. fed necp;
hoc tamen abfolutc fcripfi, ipfe, vero abfolutc ‘mentiri me feribir. .
Caeterura qnas dubitandi rationes habuerim , nunc proferam.
Primo omniumin totius plantar figura, illam άψ'ββαρ^ 8C plus

fati& ·

DE ACONITO Γ. DIOS COR." I©

fatis induftriam Diofcoridis defcriptionis imitationem. Nam
cum ipfe quocp Matthiolus textum deprauatum & mutilum agno
fcat, proptereaq? Si floris Si feminis, nullam faciat mentionem,
caulem vero dodrantalem tantum, ad eundem omnino modum,
fuam effingit figuram.Cur cauli, fi illum inuenit, nil prorfus ap'
pingit ( nam vt,cum ipfe inuenit,defloruerit , aliquid tamen fru'
itus aut vafculi aut calicis refiduum effe debebat , in talibus qui'
dem caulibus, qualem ille appingit. Nec volo quicquam hoc loco
de hirfutic referre , quam Aconiti primi folijs Matthiolus tribuit,

SC appingit, contra quamDiofcorides fenferit,& ipfe inter άαβν 8C
Tfxv intereife non neicit. De eo fupra fatis multa diximus t8i e'
tiam multo plura in epiftolis noftris , ad aduerfarios fcriptis,
legerentur. Plinius, contra quam authoribus Graecis bonis vfi'
tata fit confuetudo,W«hirfuta vertit. Tora mea W* m '***/>* **
ψίλκ$β,*Λ**/αή«,ΐάε(1, afperadurafy nonhirfutahabetmam Si re*
centia Si in fua planta rigent. In radice praeterea errorem com'
miflum,ideo exiftimarim,quodfcorpionis potius caudam , quam
radicis imaginem reprefentet. Cum enim ego mihiperluadeam,
nullam eife in genere herbarum plantam viuam ( quae enim aridae
funt, ijsplerunque decidere folent ) qux fibris ad eius nutritio'
nem carere pofsit,adduci non pofllim , vt aut naturalem huius A'
coniti radicem, aut ex arida, cui fibrae deciderint, figuram eife de'
piftam, autpiftoris incuria aut negligentia prae termiflas., exifti'
mem.Paradoxum fed hoc videbitur fortaife alicui. At vt ipfe
o^hoc ftatuerem,(de plantis autem loquor, qua: intra terram na'
fcuntur, quamuis forte etiam foctibus in vtero omnibus, quia non
per os aluntur, & forinfecus alimentum attrahere oporteat, fibrae
fuerint) mihi perfuaferunt,cumfenfus, tum experientia. Plurimas
ego eifodijfed nunquam reperiife memini . F ibris fit alimenti ap '
prehenfio, Si comprehendifletum dicuntur herbae, vifturarqj tum
demum fperantur, cum fibras aliquas emiferint. Qui radicum dif'
ferendas prodiderunt, vtTheophraftus , qui in generales Si par'
ticulares ex Diofcoride collegerunt, nullarum fine fioris mentio'
nem faciunt. Huius rei locuplctifsimiisopinor teftis eftTheo'
phraftus. Is Hiftorhc t .10. Cxterae radices ( inquit) radiculas de
fuo latere mittunt : fc ili arum veto Si item caeparum nihil pror'
fus mittunt, fed quae per medium depcndent( fibrae) radices in eis
eife videntur, Sic. Graece legitur m $ ana κ*τά £ ικάχιο// itpwt

,7/«. Sic. radices enim laterales nominat, quas nos fibi'as dicimus^
velvtfi .omnibus communes (bulbaceis exceptis:) At Aconitum

C c 2

C O NRA D l GESNERI

tionefl: bulbaceum , eas igkuphabeto. Hoc ita fe habere, fiexa*
itius,non vulgi iudicio , res 8i Theophrafti verba tum hic, rum
alibi confyderentur, liquido patebit. Quae fi non fuffician t , date
mihi radicem aliquam fibris defti tutam , vt ow+ih viftus palmor
diam canam. Tubera &fimilia, ( de quibus TJieophraftus loco
citato ) non radices, fedxa^<» potius ei funt. Fungos ego Calend.
Septemb.aliquo tjfeptem aut ofto erui , Si inueni minimas quaf'
dam fibras , quae terrae pro radice haerent ex ip forum fubftantia,
emittere : praefertim ex infima illa appendicula, quarftipitisbafi
minor acutiorcp fubeft.Quanquam aliae etiam fibrae quaedam fun*
gorum bafibus adhaerent, a mufeo , aliisue herbis proximis ita eis
adiundlx,vt enatx ex ip fis videri queant, ni fi quis diligentiisimi
obferue t,ficut nos quoque fecimus. Afphodeli radices fere carent
fibris:fedglandes fingulae in fingulas fibras exeunt. SicutinFili^
pendulis Si in Bulbo caftano. Antitoram fine fibris effe ait, cum
tamen eam cum fibris pingat, quemadmodum 3i ophioglofTum
ferpentinam diftam Si Saxiphragiammontanam. Trafumquo-'
que fibris non caret. Nec Aloes radix fibris deftituitur ( viridem ?
cmm domi habeo ) licet Djofcorides feribat : Ui A- poulfcf©· , &οαψ·>
naaratop tjsao Aquaticae quaedam herbae , quaean aquis totae

merguntur , vt Algae vel Ampeli , non videntur habere radices
proprie' diftas,fed fibras tantum,feu capillamenta, easc^fimpii^
cifsimas,indiuiias,c geniculis caulium per intcruaila prodeuntes»
ira vtgeniculaillafere radicum loco fint. Ad has excipiendas, vti
fuprapropofuimus , terreftres radicem omnes fibratas dfc dica^
mns-.aquaticas non item, quoniam earum quaedam nihil quam fi>
braefunt; id quod ante nos,nififallor , nemo tradidit. Concedam
igmirhcrbamficcamqualemMatrhioliis pinxit,ab eodem ferua-*
n .radicem vero ipfam terrae haeren rem carere fibris, neq? hanc ne?
que aiianrvllarn radicem proprie diftam,conccffero:& vt raaxi*
me' talis fit qualis pingitur, fine natura,fiueficcitate»fiiie etiam ar>-
te aliqua^ Aconitum tamen eife et venenofam herbam credere no
pofivim.Doronici verd fpeciem effe tantum nonaffirmo.Ex guftu
eius indicium fieripoffet. At veneni eius, & qualitatis delereriae,
ηεφ tot ranras<$ experientias nec$ hiftorias habet, ficut nos Torac
noftrx.Scio multas efle venenatifsimas herbas,non omnes tamen
Aconitum appellandas. Sed ipfa peculians Tor£ veneni proprie?
tas ad Aconito peculiariter attributum veneficium prae omnibus
accedit, fanguinis videlicet auiditas, vnde Si in genitalibus occi*
dit. Nolo autem plura de veneni huius qualitate agere , quando

frigi dum «.

DB ACONITO 1. DIOSCOR. I*

frigidum non eflfe, vti necp Salamandr* , contra Plinium Si Mat/
tluolum. Si paulo ante, Si iam olim fatis defendi in quadrupedi/
busOuiparis.

Ad extremum etiamhoc addendum puto, quod quidam ex η s
quos teftes adduci, haudobfcuri viri , ad me de eius Aconito fi c
feribunt. Aconitum Matthioli noftrihicreperi. Radix i terra ex'
empta alabaftri modo fplendet. Si caudam fcorpij (vi vides) imi/
tatur. Sicca qualis fiit apparet. Pruno vere colligitur,atque tunc
tanquam op\is emittit caulem floribus purpureis, is exeunte Apn^
li perit. Itaqne radix amplius reperiri nequit. De foliis nihil dum
certi potui cognofcere. Nam fuperftitiofi ante Georgij dieni ra^
dicem effodiunt, Si deftillato illius, magno fanc fucceiTu,vtipfedc
fide dignis hominibus cognoui , contra epilepfiam vtuntur , Sic.
Hxc nobis vulgatifsima eft herba, nec quicquam ei cum Matthio'

li Aconito commune. Hanc certe' fi vobis teftibus oftendit Mat^

thiolus,alia oftendit quam pinxit, nec erat, quod illa inter thetau/
ros fuos aiTeruarer, abundante plerifcp in locis herba :nec eft quo
folia in illa quifquam requirat, nulla enim habet Eft autem om/
nino illa , quam ego Aegolerhri nomine defcripfi mboue, Si aho
nomine Souammaria dicitur. Saporem Si vires w» t habet.hcut
Si Alifmata difta. Cxterum quo harc controucrfia a quotus do*
Λο melius ac planius dijudicari pofsit,in medium afterendxtuii/
fent intej»r? Matthioli Si Norembergenfium Medicorum adCei/
nerum epiftolx, quibus illi rem fummis capitibus attingunt. Si ra.
tionibus quibus poiTunr.firmifsime fuam fententiam ftabiliunt : tu
etiam ipfius Gefneri per epiftolas refponfionem. At quia de eo/
rum voluntate non conftabat,pra:termiifx lunt. ■

EfE ACO NI TO PRIM Ο M ARANT AE,
Conradi Gefneri .

DOronicum vutgd diilum, AconitumPardalianches quidam
magno applaufu eiTe oftendHt, e quorum numero eft Bartho
JomxusMarama, his fere rationibus mxus. Sunt, inquit, Loro/

nici folia fatis Cyclamino fimilia,fubhirfuta,caulem habet palmo

altum, florem in eo(quod omi tritu r tum a Diofcoride rum a 1 neo
phrafto)luteum,Anthem»disfigura:radix tantam habet cum icor/
«tone fimilitudinem.vt exanimatus fcorpius abique dubio appa/
reat : item candida eft Si fplendens. Accedunt & nowt, quas uli

COKRADI GBSNERI

JDORONICVM SCORPIO IDES,

Aconitum Maronte»

pneterhas afsignat Theophraftus, Radicem, inquit,eifegenicu«»
latam, atque graminis modo nafci,locosqj vmbrofos amare:quac
omnia ita apprime conueniunt , vt ne minimum quidem fit quod
repugnet, &c. Et paulo poft. Neque renugnabit,quod Doroni'
cum ad cordis palpi tationem fyncopemqj : item ad venenatorum

iitus

\

12»

33 E ACONITO I. DI OS COR.

i<£lus per fimis fufccptionem exhibeatur iXconitumvero inter ve>
mnarecenfeatur. Diofcorides enim Pavdalianchcn hominibus ve
nenum non ftatuit,fed tantummodo pamheris}fuibus,lupis,ferif<#
©mnibus. Qyod intro non exhibeatjrorte eft,qmahuius rei pericu
lum-nondu fecerat. Venim quod mtd intro exhiberi pofsit, Theo^
phraftus teftatur,quiilhKipomm'CQntrafcorpionum iftus profi'
cere tradit. Nec Galeni obftabit authontas, qui iepticum cum fit,
in potu fugiendum monet : fieri emmpoteftvt Galenus hoc , non
tam quod de eo pericula fecerit , perfuadeat , quam vt in tutorem
poneret, quum quantitate tantiim fepticam naturam exerat. Et-
reliqua qux in eandem fententiam affert .In eadem fententia eft 8δ
VlyiTes Aldroandus , vti literis binis ad me feriptis fignifieat , his
verbis : Ea fum mente, quod verum Aconitum Pardalianches, fit*
quxdam planta, qux Doronicum ab Arabibus appellatur. Folia*
habet cyclamini aut cucumeris, tria aut quatuor, min<5ra,caulem>
palmum altumjadicem, quae optime caudam fcor pii imitatur, 8L
maxime ad inftar cryftalli pellucet : de hoc adteferibo, vt confio
deres , forte' fententiam mutabis , Sic. Errurfusinaliaepiftola;
Confirmor imhacfententiaquotidie, Si mihi maxime arrideto^
pinio excellentifsimi Marantg :Multas enim Doronici fpecies obi
feruaui, videlicet fex, vt in meo Indice videbis , Sic. Mattluolus
quoque in vitima Inorum in Diofcoridem* Commentariorum ts
ditione, Doronicum^quod in epiftola ad Maramam Aconito mu
nime' adnumerandum cenfuit, nunc ex Aconiti fpcciebns efle afic·*
rit, cuius argumenta apud ipfum , qui volet videre , poterit. Ega
vero Doronicum fiue veterum , fiue vulgo diftum , quod nunc i»
horto meo floret (fi forte inter fe differunt , quod in prxfenria non
difeutiemus ) ab omni veneno alienum ac prorfus faluraremediv
ca mentum e fle fentio. Eft autem Doronici fpecies, illa etiam her-»
ba, quam inter alias depnflam excellemifsimus Monthefaurus adi
me mifir, radice per interualla mirifice, fcorpios complures re>-
ferente, quali S'»n appifta figura- cernere eft. Si quicquam ve-·
neni in eo eflet , vel homini, vel vt-Maranta vult, non homini, fed
exteris animalibus, quomodo hoc ha&enus femper latuifletfcum
reliquorum venenorum, de quibus veteres fcripferiit vis, hodiecp
vel vulgo, vel ddftis faltemetiamnum conftet:at Doronici vene^
num quis nouinf Nemo.Caprx fylueftres eo in cibis deleftanturr
vodeetiajuomen apud Heluetios inuenit,(0entfentrurn.Tuipfe
Maranta in quouis animali eius peri euhi facito. Quod nam aliud
venenum, exteris fere omnibus animalibus venenum, homine ex*

XONRADI G E 5 NERI

<epto?,At Aconitum omriituis aurplerifcp eft.Doronicum Si odo*
re aromatico Si fapore dulcifsimo , Si homine Si quo dius animal
*d fe edendum allexerit: quod vix de alio veneno dixerim f ere c*
nim omnia aut odore aut fapore ftadmfe produnt. SifepricSeft,
nih Galenus mentitur, quomodo non homini quocy venenu ei iti
Cacrera quidem, quae omnes Aconita eife cocedunt,ieptica efte ma
nifeftumeft:at Aconitum primum,nifi vim eandem veneni cornu/
ne habet, quemadmodum Galenus docet, nihil aliud cum Aconi tis
ei comiunc fuerit. Nam fpecieformacpprorfus diferepar : quare ne
Aconiti quidem nomine Theophraftus dignatur . Maranta quoqf
feptica quarto ordine calida lcribit,Doronicu vero tertio tantum
ordine calidum fatetur. Ego i )oronici radices dulctfsimas Si fala
bres , faepe non paucas ingefsi, line incomodo, quomodo credam
aliquod venenum eis ineffe^Si folia eifent va<**,id eft,afpera, nihil
forte obftaret, quo minus fi t Aconitum Pardalianches, tam affabri
videntur omnia refpondcre deferiptioni: quanquam Dioicorides
radicem non fcorplum ipfum, fed.eius caudamal jimulare tradat*
Si fplendere,non peliucere doceat. At rur fus cum de eius, veneno
non condet inter omnes,, tnihiqj non modd non veneno fa^tv exutu
dulcis Si falubris quoq? iit, non Aconitis mea opinione adnume*
rari poterit. Doronici, inquies forte 5. liif occidunt cane,ergo ah*
ftinen dum homini, 3£ reqciendum. Mala eft confeqmuio. Nam fi
$.j.fa' uraris eft homini, vt experimur fubinde , nejt vllo modo iae*
dit,S£c. non opus eft ea quantitate exhibere, quodlfdcrepofsit: vi
necpfinirri libra vna falutaris eft homini , quaruor librat nocent,
ideo ceu noxium damnandum eft. Croci 3.1 .aut femis prodeft ho*
mini. A. i). officiunt, an ideo abij ciemus ex pharmacopolqs,& neg;
corroborare nec aliter proddTe clamabimus? Detur cani A iifj.cro
Ci, Si videamus quomodo afficiatur. Quin potius videtur Si Aco*
tiiti &Torarantidotii efie,4^ J®Ti^T<,W«"**^ficdiilum. Mecu facit

Si Anguillara in Simplicium examine , quo in loco multa Doro^
nico deeffe feribit , quae a Diofcor.fli Theophrafto cometnoi an^
tur.Quod veromaximiieft,non tribus aut quatuor folq sltoc con
ftat:quin proferre vidit Aldroan ius 3 o .in vna|>lanra folia-.nec ca
ret multitudine foliorum Si Matthiolifigura.Si cui hjenon fatif*
faciant, legat Matdiioli epiftolam ad AJarantam feriptam, in qua
non tam Maranrae argumenta diluit, quam alia etiam cotra ipfum
facientia profert, ytcunqipoftea fententia fuam mutauerit.Etno?
quoque forte plura addetpus his in ipfius Doronici hiftoria,

D E

i

DE ACONITO I. DIOSCOR. Jlj

DE ACONITO PRIMO QVERCETANI*
Cottradt Gejheri A puer Atio*

-i

'> i i i i

Uifithane herbam pro Aconito Eufiathiut ^utreetanuf anno 15 y

, . . l 0. hnilicdriii» mucronem modichn -

mul-
maluayel

otitu cucumeris afininifinfipidiiyferh /ub dulci-

t radiculis fibrata

u ini gradu Xonf er C* Doronko Romano,

CONRADI GESNERI

IN horto Rabet Martiniis Bencdiftirs Aconiti fpedefn Bernse»
quae floret Iumo,flore fatis magno,Iuteo& aperto,ferc' ve-Buph
thalmus verus, raris SC breuibus in ambitu foliolis circiter qua^
tuor in iiimmo caule veluti per corymbum digeftis. Omnino na^
tura, vis 8C fapor accedit ad Doronicum. Radix mire prarfefert
icorpium quendam aut cancrum, inflexa parte vnagibbofa, aL·
tera caua, in caudam gracilem incuruam,nifi fallor , definit , bra>»
chia vtrinque fere quaterna. Caulis fefquicubito longior . Mau
thiolus,nifi falIor,hanc autfimilem,pro Aconito Theophrafti aut
Plini] depingit. Scribit autem Matthiolus htecfere'. Hoc genus
Plinii Aconitum eifecenfeo. Quippe; is Gammaro marino fui A'
coniti radkem fimilem reddidit, cuius effigiem hxc haud parum
imitatur. Doronicum autem inter Aconita recenfendum effe, ai u
thoritate Si experimento probat idem Matthiolus: eo enim canes
extingui , fi radices deuorarint. At Doronicum non venenofum»
effe , nifi forte quantitate, vt crocus, & alia multa, tum hic, tum in*
epiftolis ad Matthioiiim,aliofq? nonnullos fer iptis, abunde often*'
fumputo. Nos Doronici quoque fjbeciemeflc,. in peculiari Do-'
ronici hiftoria dicemus , JDcaannuente.

DE ACONITO' PRIM^O F VCHSII
Conradi Gefneri affemratio:

QVamFuchiius pro Aconito primo plantam defcripferir;,
nunc quoque recenfeamus . F uchiius allata ex Diofcori>
de Aconiti Pardalianches deferiptione, eam vuae verfae '
a ie depi&ar his verbis accommodat. Habet(inquit) tria aut qua-»
tuor folia, e a que cyclamini lpecie:caulem palmi altitudine, SC
radicem incuruam, fcorpionum caudae fimilem,alabaftiique mo>
dofplenderrrem. Quibus etiam accedit, quod manufcrip tus SCVex
tuftifsimus herbarius , planifsimc' eam herbam quam hic damus.

pro Aconito pingat. Germanica etiam nomendarurafaris indri
cat,hanc herbam ob fuam facultatem perniciofam , effe Aconiti
(pedem. Etrurfusin epiftola quadam ad me feripta , idem his
verbis confirmat. Cur Solanum, quod tu appellas fylueftrete-'
traphyllon , imerAconita recerifeam , nulla aliafatioeft, quam
quodDiofcorides, nonfclum calidi, fed SC frigidi Aconiti, quod
fcorpijs torporem infert*. mentionem faciat ; Non pptefl: autem

torpor

DE ACONITO I. DIOiCOR* '4

toroorille nififrigiditatiselfecomes. Galenus calidum tantum,
vuld quoque , cjgnouitfc videtur , SCc. Fuchsi, op.monemfee
quuleft C^ordiisquoque, qu, Ά Aconitum monococcum vo,
««. Huic lententiarfauet Hugo Solcrms.tn eo Pintarum Si Com
menta riorutn in Thcophraft.i fpeemunc , quod ad me ohm tranf
mifit Afcribam autem eius verba, vt qua: ftt eius lententi , & . q
bu argumentis idftatuat.cognofcatur. De herba Paris-quid d^
cam tnquit ambigi poteft, 8ic. Attamen multa occurt unt qtm
me adducunt , vt e® ftimem , illam ipfam Diofconde. Pardahane
chis fpeciem eile.etfi externafacie.ab eo Aconito, quodMattluoe
lu appinxit haud mediocriter dtfstdeat. Eiushtftonamvtcune
nue adumbrauir Matthiolus , qttamuis fatis neghgenter. Quam
ob caufam nos ex noftro opere Simphcnimluftt^
dem mutuabimur , 8t hic adicribemus , quo ftudiofis mnoteteat,
non pauca fiuflb orairta a Matthiolo , qu* ems cognmonemm e
re iliuftrent, aut aliterab eo defcripta.quam planta: facies jpo
let Fardalianches itaque Aconitum Fuchsq,Matthio (p
oui addhiones anexmt Pandeftario) herba Parts nommatum
radice nititur longa , in terr* fuperficte reptante "Zvhitix'

erafsitudine graminis modo nodofa, tubertbufque

i“Sn modo C ob corticem ex fubflano ngn«i.«nO

fplendente.fuccofa, odore tetro.guftuabommandoCauhculum

ni vcnofa!in rotunditate acuta, cacumen autem tpfum vefttunt oe
Λο foliola qua tuor maiora , minora quatuor , 8C qu P
tia Eis primo infidet flofculus luteus, fteilatus, afpeau Pulch« ·
cmfuccedtt f rudus fiue globulus , acino vuae fimilis , magni tudi'
ne arandioris auellanac , primo viridis , poft maturitatem ntg »
fuc?ofus multis granulis, quafi vinaceis coriandri magnitudine
olenus Floret : in calidioribus citius , primo vere nimirum : m

montanis autem sedate 1 'Tt^xtmf Id" eP«mtrioncs
brofis admodum locis , & maximae P i f.r,

modo paululum incuruam ( talem enim exig ^ ^ ^

CONRADI GESNERI

vlgeffmi feptimi) graminis radicum modo nodofam & fplen>
dentem, aliquot capillaribus radiculis ab eius geniculis erum-”
pentibiis. Nec obftat quod huic folia hiriura non funt , ciimfuba-"
ipera efle debere conftetex Diofcoride , cui leges non praelerim
bentur a Plinio, qui hirfutaea dicit. Neque irem foliorum cxor>
tus. Nam Plinius ab radice leniter hirfuta eafacit. Matrhiolus
ftatim abipfa radice exeuntia humique recumbentia 8t hirfuta.
Sed Theophraftus atque Diofcorides indeterminatum id reli^

Suerunt, vt eorum authoritatefreti, hanc vel illam originis fes
em illis alsignemus . Qiiin e tiam,etfi nullum a rei plantarix feri
proribus Aconito Pardalianchi femen redditur : non ob id tamen
ifatim fequitur , id nullum femen habere : cum verifimillimum iit
naturam prouidam rerum omnium conditricem , caulem illi fru>
ftra nequaquam dedife, vt qui floris feminisljj caufa conditus fit;
confterque ( vel Matthiolo ipfo iudice , in Diftamno Cretico,
'Gentiana, Elleboro albo, 8C alijs non paucis) Diofcoridem ipfum
atque Plinium, notas admodum infignes,nec eas paucas, fiientio
difsimulaiTe in plantis quamplurimis defcnbendis : quas tamen
mhilominus.fatemur omnes , eafdem i]$ efle , qua? a Diofcoride
iplozraoniraemis iiterar innf ue r un t pro dita: : Nam fi defici e me νχ
naantraltexamotain aliqua piama, eadem diuerfa· cenfenda eft, .
ab ea cui maxime conuenit , Matrhioli Acomtumprimum , Dio-'
fcoridis Pardalianches efle non debebit' quod caule vacare pD
<flura videatur. Poftremd non obftat herbarParidis femen, quod
Matthiolo Si Amato, ex eius, qui-additionesPandeclisattexuit
authoritare, contra quoditis venenum fit fingularc antidotum.
NamDiofcoridi capite decimo, libro fenindo, terreftris fcorpius
crudus- tritusque, &iiix plagar impofitus, eiufdem remedium cft.
TheophraftoauternScorpi], id eft,Tfielyphoni iadix(capitedecL·
mo quarto ; libro nono hiftorixpjantanim ) prodeft contra (cors
pionum iftus , fi potetur. Addit Plinius capite fecundo,libro vis
gefimo feptimo , cum- vino calido: Ait enim : Hoc quoque tas
menmvfu humanae fallitis vertere , Scorpionum iftibus aduer->
fari experiendo datumirrvinoxalido: Eaeibhatura; vthamis
nem occidat , nifi inuenerir, quod in homine perimat; Cum j
cofolum colluftatur , velut pari intus inuenro'. Sola haec pugna
cft, cum venenum in vifceribus reperent: mirumque exitialia
per fe ambo cum fint , duo venena m homine commoriuntur,
vthomo fuperfit. Quibus Theophrafti & Plini] verbis fatis sps
R?rcr> Aconitum quarnuis per fe venenum fu, datum tamen po>

tui eunti

D£! ACONITO I* E> POSCOR. tf

tui cum vino calido, fcorpionumiiribus aduerfari . Vndcnihit
mirum videri debet , fi herba: Paridis femen contra venena egre¬
gium fit antidotum , Si fatuitates a venenorum potionibus obor-
tas curet (tametfi & ipfum Pardalianches Aconitum cenfeatur)
quod,fortaife,fi fanis exhibeatur, ocyfsinu? mortem fit illaturum:
atque adhuc magis illius radix , cuius teter odor, abominandus^
fapor,eam vi deleteria eile praeditam, maxime teftantur. Infuper
feribit Theophraftusca.itf .9. lib.Hift.de AcOnito lycodlono dif-
ferens, vim illam mortiferam , qua praeditum id eft , in radice eius
confiftere:folium et fnnfhim nihil nocere. Quj fiitahabeanqquia
obfecro obftabit,quo minus id ipfum Thelyphonoinfu : vtmmi-
rumeius radices deleteriam vim fortiantur : femen autem eiuU
dem planta:, contra venena, remedio fit prxfentifsimo < cum fru¬
ctus Mefpili arboris caro, acerba admodum fit, vixty edi pofsit,5C
ventrem ftrenuc coherceat Galeno ipfi , lib.7. Simpl. Semen au-
teminterim,fiue nucleus ofsiculisinctufus, tanta vi renum calcu-
lis atterendis, 8i per vrinas exigendis prxftare experientia co-
gnofeitur, vt vix aliud remedii genus cum eo fit conferendum.
Quamobrem fi in eodem fruftu, partes (feu diftinftx fiibftantix)
tam contrariis inrer fe facultatibus rep enantur, nihil mirum aut a
ratio nealienum videri deber,fiin hoc Thelyphono Aconito , ime
S’corpio;autherba Paridi , radix deleteria fit, & venenum prefcrn
tifsimum:fruftus autem(de quo neperfommum quidem mentio>
nem facit Diofcorides, aut aliorum Veterum quuquam) illius ve¬
nenorum omnium faluberrimumantidotum.Hacfenus HugoSo»

lerius. Verum Fuchfii de Aconko Paradalianclie fentenua Getne*
ro improbata eft in Hiftoria animalium de Lupo, vbi feribit feFfa^
r^Leon: Fuchfium,quiherbam Paris appellatam vtUgoab nalis,
vt Mattluolus feribit, Aconitum primum eile afferiqcum ca omni
no fit Solani generibus adnumeranda5tum alias, runrvinbus, re¬
frigerandi enim caufa foris imponitur tumoribus calidis, idcpvti
liter, vt experientia nos docuit:minimi verdputrefaaendi aut e-
rodendi , vt Aconita. Sed non eft quod pluribus refutem , nefim
prolixior. mecum quidem & MatthYohis Si Tragus entmnt . e
futfragiorum numero hic non vincitur. Fuchfmsfanc tum altas
tum inde mihi deceptus vi detur, quod herbam Paris (quam a iqu
non recte Aftcrem Atticum putant) nonnulli vnamvulpinam,lu-

pinam,aut caninam vocant, vnde& Germanicum no rnenfacuim,

aut fidium potius ab imperiris puto medicis , iToln^bcci ( *
vulgo vocant, cru^lefrut/id eft, cruciatam, propter fonalemper

C 0 N R AD I 'GE S N E K t

icr i quaterna , crucis inftar difpofita : alq fptoflenFrut / augen*
frut/Fuchfius edam $olta>uri3 / de quo nomine aliud Solani ge*
nus in Boue in C.defcriptum,nos appellamus .)Sed vua Lupina a#
pud Arabes Solanu eft,tefte Auerroe, vtSyluaticus fcribitiquam*
uis aliqui, eodem tradente, ftaphifagriam interpretentur. Alij So'
lanum non lupi fed vulpis vuam vocant. Gerunt autem vuas O'
mnia Solani genera . Cuculus vel vua lupina apud authorem de
Simplicib.medicamentis ad Paternianum,cap.8jjpfum Solanum
fimplicirer di&um eft. Syluaticus non Cuculus fed Caucalisk'
git, 8C vuam lupinam exponit. Plinius certe Solanum , Cucuba'
lum vocat. Et alibi fcribit,contra F uchf ή opinionem, qua Aconi*
tum frigidum venenum fcribir,quia torporem inducat.Nam fi hpc
confequutio valeret , fequeretur , Quum omne frigidum mortem
infert, omnem mortem frigiditas comitatur , Ergo omne vene'
jium frigidum eft. Et hac ratione etiam Lichnis erit frigida con'
tra Galenum, quum fcorpios torpefaciat. Mecum facit T urnerus
Angliae medicus infignis, in fuo herbario Anglico idiomate feri-'
pto.AnFuchfii Aconitum, verum fit Aconitfi,dubito. Nam habet
haec herba, quatuor perpetuo folia, Platanum referentia, abfqjO'
mni afperitate, necvnquam tria. Tum accepi a viris fide dignis,
pueros aliquot in locis,baccas nigras,quae in huius herbg fummi'
tate crefcunt , abfcp damno comedere, quod non facerent illaefi,
ίϊ ea Pardalianches cifct, quam Anglicc vocamus Libers hayne,
id eft. Aconitum fcu venenum Liberdicum,id eftJLeopardi.

ACONITI PARDALIANCHES TEMPE»
ramentum ty‘ facultates.

AConitum dcleteria facultate prxditum, quia nullo vnquam
tempore necp aegrotis hominibus,ne<p valentibus opem fert,
Galen.in 6. de morbis vulgar. Putrefacientis & venenofx facul'
tatis eft , ad putrefaciendum tamen quaedam, extra corpus,herbac
radix vtilis eft.Oribaf.Lethale medicamentum eft, 8C 4? i*
foufuioct , v-t 8i Elleborus , Pollux. Aconitum princeps venenorum
temporaneorum antiquo tempore,Cardanus. Vim mortiferam in
radice habet. Ad erodendum vtuntur ea medici : praeparari verd
poteft,vt tollat biennio,anno,menfibus fex, tribus , duobus , vno.
(ratione etiam peritiorihus occulta) miferius perire aiunt , qui
poto eo, vitam dumus protrahant, Sfc. Venenum autem hoc a ple
rifqj frigidum eife determinatur , qua in fententia etiam Nicandri
Scholiaftcs eft. At nos fupra , fatis multis in medium produftis.

D E A C O N I T Ο I. D I OS COR.

hucq? "a ffer endis , argumenti s, euicimus,vti fper-o; non modo rtorl
frigidum effe,fed etiam veliemenier calidum. Diofcorides de Aco
niti veneno fcribens, inquit , in lingua ftatim inter bibendum eum
aftriiflione quadam dulcefccre:quod diftum ego ad Aconita pro*
pric diila refero, non autem ad primumab eo pofitttm :hoc enim
nonproprie Aconitum vocatur, vt ex Thcophrafto videre eft.
Iden magnum feruorem, non dulcedinem prx ie fert; ficuti Si To¬
xicum : a cuius potu labra &C linguam inflammat i ait. Videtur au*
tem mihi Toxicum non aliud efle quam Aconitum primum, muU
ras ob caufas,quas non licet referre.idqj ignoraffe cum Diofcori^
dem,tumalios Veteres Graecos, mirum non eft , quoniam Toxici1
vfus in Grxcia>ad tingendas fagittas non erat, & Barbari tantum
hoc maleficio vterentur, vt ipfe Dioicorides fcribit. Loqui autem
Diofcoridem de Veneno ex herba,Toxici nomine, apparet, quum
inter herbarum venena,de ea agat. Etenim cum omne T oxicum;
vtamcp leniter vulnerarit,fangumi maleficium fuum llhco tranL-
mittat, vbicunque attigit: feminas quoque in tali, vt dictum eu,
maleficio (in coitu) occidere poteft. Aconitum primum certe id
per excellentiam fecerit , vnde aliqui s forte non male pronunaa^
renomne Toxicum, etiam Thelyphonum efie; f Pardalianches
(inquit Gal.) idoneum vbi< quid foris in corpore eft exedendum,
ad quos vius radix eius fumenda eft. Aconiti herbae fucco pilorum
ortum-proluberi ferunt , Aetius. atqui hxc facultas non Aconiti;
fed *#*», id eft, cicuta: eft : fxpius autem hxc ab imperitis confun^
duntur. Ad pilos pungentes in palpebris, trichiafin vocant, Anto^
nn Muftc,F el auiculx,qux Cinxdus appellatur,# Aconiti dtrm^
dium eius, mixtis vrere ; hoc eft,euulfis pilis locum illine , Galen.
mari™ 4.7. inter Afclepiadac liquida medicamenta ocularia.
Cornarius in hunc locum commentatus, inquit, Aconitum fi fim*
pheiter nominatur, defecundo genere Galenfi intelligere.Et rur^
fus ad idemjmedicamento cuidam mifcentur,fel pagri pifcis,Aco
nitum , -#faoguis vefpertilionis . f Mifcctur oculorum remediis
leuandfidoloris graria,(ophthalmicisrnedicametis anodims)DiO
fcor.feptica quidem idem fere fine dolore prxftant,quod cum do?
lore cauftica. Proinde ego fic vertere:mifcetur oculoru remedqs,
qux fine dolore exedunt,quamuis Diofcorides non fatis exprefle

rit:fed res ipfa loquitur.Na fimpliciter ad dolore tollendu Acorn*

tu applicare^ infania dixerim. Gicuta potius anodinis fimphciter
mtfceremr,quam Aconitu,oculorfi pr^fertim apud Phn:& D10IC.
Maiores oculoru quotp medicameds Aconitu mifceri fadibci rim
promuigaucrca aperta profefsione, malu quide ttullu cfle fine ali*

C Ο N R ADI GESNERI

quo bono, Plinius. Vt Leucomata & albuginem quamuis denfam
ex oculo detergeas, turam Si an turam herbas virentes niridifsimi
toile&as comundc,& per linteum tenue, fuccum earum exprime,
eoqj oculos inunge , Marceli. In cibo potufij cauendum monet
Gaienus,propterddetenam vim. Theophraftus inquit, pafcieo
neqj pecus neque vilum animal.(videntur autem hxc verba ad fe^
eundum Aconitum fpeftare ) Aconita, Tithymalii Si Ranunculi
omnes cibis mixti , promifeue aues,feras , Si pifces omnes occi^
dunt , Cardanus. Vnde Diofcorides inquit , qui Aconitum bibe/·
rint,fubinde,potifsimum cum exurgere conantur, vertigines ob'
funditjachrymas cier , grauitatem pediori Si praecordijs adfert,
fimulqj crebri fprritus deflantur. Actius liare eadem repetit, Si a^
lia quoque fymptomata his addit , ad hunc modum : Aconitum,
ftatim dum potatiir,linguam edulcorat cum quadam aftriftione,
deinde paulo poft in lingua amarefeit , Si conftridlio mandibula-*
rum concomitatur, Si oris ftomachi morius Si laterum dolor,pe-*
dtoristy grauitas ac praecordiorum : materia enim quarpiara cir-^
ca vmbilicum innititur, Si cum multis flatibus confequenribus cor
ruptio contingit: grauatur item caput Si tempora contremifcunt,
oculi vero turbatiores fiunt Si fubcruenti ac lachrymas profun-*
dunt. Quod fi diutius perfeueret malum , etiam tremor acconcuiV
fio Si tumor totius corporis fequitur. Et quod Theophraftus de
quibufdam radicibus Scythicis innominatis , qua: paulatim tabe
confumunt eos , qui fumpferint , tradit: idem de Aconito quoque
fcrtbitlib.5).cap.T<i.cuminquit,confici ad officiendum modo quo
dam narrant,nec noife quenquam Componi autem ita ferunt , vt
certis occidere temporibus pofsit, videlicet bimefth,trimeftri,fe>·
meftri, anno compiero , nonnullum etiam biennio : pefsimc illos
devita difcedere volunt, qui plurimum temporis refifterepof'
fint. paulatim enim tabefeat corpus. Si languore pereat diuturno,
neceife eft:facillime'.eos,qui confeftim obeunt, V t.untur thelypho-*
no medici pro putrefailorio : fed Si alq s quibufdam de caufis e-*
potum nihil penitus officere poife aiunt, necpex yino net# ex mub
fOjTheophraft.Et rurfus, Nepx vocata: ( fco rpfi , tjhely phoni) ra*>
dix, vtilis ad firorpionis i&um,&.ad alia quaedam habetur. Et ali/-
bi , Proficit pota contra fcorpionum i (frus. Aconitum quoque (in-'
quit Plin.) in vfum humanx falutis vertere, fcorpionum i itibus
aduerfari experiendo, datum in vino calido. Ea eft natura, vtho^
minem occidat, nifi inuenerit quod in homine perimat , cum eo
folo coliiecIaturjXelut pari intus inuento.Solaharcpugna eft, cum

, venenum.

DE ACONITO T* DI OSCO R* 17

venenu in vifceribus reperit:Mirumip , exitialia per fc ambo cum
En t, duo venena in homine commoriuntur, vt homo fuperfitf , hxc
Plinius. Videri autem poteft,non de fcorpq tantum veneno loqui»
quod Aconitum id folum in homine repertum impugnet,fcd quo#
uts etiam alio, vt Hermolaus «tiam Si Ruellius acceperunt: etfi £
nemine alio Veterum idfcripmm inueniam : ego quidem credere
quam experiri malo: poffet tamen aliquis periculum facereinca*
ne,ft modo noftrum Aconitum, quod fecundi generis eft,idemprg
ftarepoteft,quodprimu,de quo ipfi loquuntur. Cxteriun id quod¬
que difeutiendum hoc loco , cur, cum Veteres acerrimis venenis
Aconitum aferibant , Si Galenus mtra corpus minime vfurpan*
dum cenfeat:Thcophraftus , vt modo diximus , hominibus nefeio
quomodo prxparatum dare quofdam autbs feribat , adfeorpio'
num irtus,& alios effertus, quorum nomina non exprimit. Adde»
quod hodie de Tora dicitur. Si de Venatorio Gallorum veneno
Celfusfcribit,intraeorpus fumptum nihil aut parum obeiTe .Com
poni hxc contrarieras poreft, vel quia diuerfafunt Aconiti gene^
ra ; vel quia fuperficiem Aconiti etiam Theophraftus lethiferam
effe negauit, cum venenum omne in radice ii't:vel potius5fT exigua
quxdam portio ( vt Plinius in Limeo fieri feribit , Si in alqs qwv
qiu venenis medici faciunt) cum maiore copia retundentium Si
frangentium eius noxam mngatur: vel quomodocunq? proappi'
ratus diuerfitate, effertus diuerfos fequi. f Aconitum accommor
datum eft ad excedendum aliquid!* re εόρ*τ®·1 wxf&tw, Galenus vt
paulo ante citaui: hoc eft,in ore.aut fede. Apud Aedum tamen te'
gitur, fum *iwi& iioff Uw : hoc eft , extra corpus vel in fede.
Chriftophorus Orofcius priorem lectionem probat. Ego tutius
effe puto intra os non admittere, ne vel faliua inferta.autfortuiro
vel modicum cius dcglutitum , periculi caufa fit. Foret etiampe^
riculum,E forte vlcufcula autvenx alias apertx & fanguincmfun
dentes in ore effent. Aegineta etiamhabetbnSftfi^®*, &fimiliter
Vetus interpres Latmus vertit. Sed Staphifagria quoqj aphthas
cum meile fanat,teftc Diofcoridc: qux tamen propemodum fimi'
lem Aconito vim habet : &Sandaracha apud eundem oris vicerim
bus commendatur , quam tamen lib. 6 . inter venena cum calce SC
auripigmento numerat. Quaniobrtm nihil affero, nifirutius effe
abftinere,cum minus periculofa ad eofdem aflertus remedia abun
dc repenanmr. Aconiti radix emplaftri modoimpotua,purrefa'
cit (exedit) efficaciter hgmorrhoides Si pudenda, Arnoldus citans
Galenum ; cum tamen apud Galenum non fic legatur, rccnuna s

CONRAD I <3 E S- N E R Γ

occidi^tumin Humana ( vt fupra ab initio Huius de Aconita rrax
«dationis ex Plinio retuli ) tum aliorum animalium genere, geni-'
talibus inditum, quamobrem thelyphonon appellatur, primum
fcilicet Aconiti genus.Omnemquadrupedem necat, impolita vex
Tendis farminei fexus radice , folio quidem intra eundem diem,
Ruellius exTheophrafto:quafi vero maius infolio venenu qurim
iii radice fi t,cum Theophraftus folio 8i fructui venenum cfife ne'
gari fcribat : vnde motus forrafsis Gaza, folii mentionem hoc Ιοχ
co omifit,nifi librariorum ea fit culpa. Sic enim habet eius tranfx
latio, Enecat omnes quadrupedes eodem die* fi genita! ibus vel ra
dicula imponatur. Graeca ledtio eft, άπόηνοι A π&ρ ηιράπνρ^οφ et ra m *
Λτ« i νλίο,ν , <χνβίιμ\?ομ. Thelyphthorion in ter abrotoni co χ

gnomina, forte non re<ftcpofitumeft:licet-enfm fufpicaripro Αχ
canito abrotonum aliquem legifle , dusq? nomenclaturis adferix
pfiife qua: Aconiti erant. Mei venenatum in Heraclea Ponti rex
periri Diofcorides feribit , vbi & Aconitum : qsdemip remedqs'
maleficio eius occurri, quibus Aconito : vnde conijcimus , exiftix^
malfe eum, apes in Ponto ex Aconito mellificare. Aecius quidem.
13 .jp.manifeftc feribit, mei apud Heracleam ex Aconito colligi,,
tiiff mefallit interpres, vtfruftrahicManardus contradicat Marx
ccllo( Venenatumfit edam ex floribus Oleandri^Arnoldus .)

Quum puto de gelida colle dum flore cicuta .

Meile fub infumi Corfica mifit apis , Ouidius; Plinius tamen,
Atgolethron vocat genus herbae, vnde mei iflud colligatur , de
quo pluribus dixi inBoue capite tertio.Fieri fanc poteft,vt ex v/
trifq? iftis herbis, velpluribus etiam (venenis enim ea regio fcax
te t) maleficiumillud melli infit. ^ Aconito primo qua: ferar per^
cant,authores fcribuntrSi quae fecundo priuadm. ego vtroque οχ
mne animaliumgenus necari exiftimo, vt ex fequentibus patebit *
λκοηηκωφα ψμάχφ mixto cum cibo quo fera quaeque delectetur , cax
piuntur Pardi, Leones, &Cc. Xenophon. Aconitum primum fiue
Tlielyphonum fimiles habet vires fecundo: fed Pardales peculia?
riter occidere creditur, vt lupos fecundum, Galenus. Thelyphax
num enecat boues , oues & iumenra , 8C ad iiimmam omnes quax
drupedes,genitalibus impolitum, Theophraftus. Interimi tPanx
theras,Sues,Lupos, beftias!# omnes in carnibus obie&um , Diox
fcorides.Tangunr carnes Aconito, necante# guftu earum Panthe χ
ras,nifi hoc fieret,repleturas illos fi tus : ob id quidamPardalian»
ches appellaucxc. ... At illas ftatimlibcrari morte, excrementorum .

V . . ho nux

*

!

DS ACONITO T. D IOSC OR* ; «8

hominis guftu,dcmonftratura , Plinius : idem fuperius cx^Nican·^
dra?fchoIijs rctuli.Aconitumaliqurmyo&ononappellauere.squo

niam procul St e iongmquo odone inures necat,Phnius: fedquod
necet odore tantum, aliorumnemolcripfit. Nicander mures hoc
veheno /w^**^*^JiO'ceft,funditus Si ad deibiattonem νΓφ tolli tra^
dit.Noftriquidetn etiam Luparia, ex fecundo Aconiti genere , vt ■
fnox dkam, mures tollunt. Thely phonum admotum ( «nliww,
hoc cftjfcobe radicis derafa fupra eum ) fcorpionem occidere era-»
dunt,Si eum reuiuifcere polle, fi elleboro candido linatur, (aiper^
gatur.nam verbum «*r«w#4v afpergerc eft , ) Theophraftus. Fe^
runt radicem Aconiti ( primi ) fcorpioni admotam, torpore eum
refoluere : St c diuerfo admoto veratro excitari , Diofcorides.
Thelyphonum Theophraftus narrat, fi adfcorpij dotfurn admo^
ueas.lmnc ftatim perire Si fi elleboro candido oblinas, integritati
valetudinis mox reftitui, Gellius ex Aeliano. Torpcfcuntfcofpio
nes Aconiti taiilu,ftupenrcf? pallentes St vinci fe confitentur : au^
xi liatur eis elleborum album, ta<flu r elbluente : ceditqj Aconitum
duobus malis,fuo 8t omnium,Plimus.Therion^rca in Cappadox
cia 8t Myfia nafcenteiOmnesferas torpefeere Democritus fetibir,
nec nifii hyenae vrinae afperfu recreari, Plinius . Egohanc Thcrio^
n arcam eandem Aconito primo crediderim: Si pro*»W^*fimpli'
citer , vel m»*· , aut alia quapiam voce Plinium legiife Um

«/«.Elleboro enim albo , fcorpium vt recreetur, afpergendum,
■rosen#* cx Theophrafto iam recitaui . Therionarca (inquit ite'
rum Plinius 2$. 9.) alia quam magica (Democrito prodita, vt
nunc recitaui ) Si in noftro orbe nafeitur , fruticofa,foliis fubuiri'
dibus , flore rofeo : ferpentes necat : cuicunque admota ferx SC
hxc torporem adfert. Hxc forr^ Delphinium Diofcoridis fue'
rir( cuius alias non meminit Plinius) cum facultas flofisqye co'
lorronite»iant,(Eft Si infula Therionarca, PHnio ?.;«.) namfru'
ticofa cum fi t, Aconitum primum cife non poteft, cui coliculus do
drantalis tantum. Leones, Pardalianchcs venenum, ficuti l anthe'
jas occidit, Ariftotelcs. Aconitum enecat Paniheras,Sucs,Lupos,
beftia omnes in carnibus obieftum , Diofcorides. Sed appa>
fet eum de Suibus feris loqui. F eris enim tantum Aconitum Si a'
lia venena obqciunt Venatores. quanqua domefticis quoq?,vt qui
bufeunque alrjs animalibus lethale eft Aconitum. Syanchus^ta^e
I®·, radix qua Sues li venatoribus capiuntur,Hefych, 8i a* in Vi^
detur amem non alia Uar< radixrquara Aconiti elTe , cum Si radix

E e x

/

CONRADI GESHERI

^militer vlurpctur,& ftrangulando,(vnde 8C Aconito Pardalhm#
chi cognomen, ) fimiliter , quod ex vocabuli compofitione appa^
ret, mortem inferat. Scribitenimdeprimo Aconiti genere Dio-'
fcorides,qudd& alias feras SC fues occidat, nimiruni angendo SC
quafi ftrangulando, vnde SC Pardalianches di&um.

T ORAE VALDENS I VM ACONITI
primi Gefnemnifaculmes .

His Aconiti primi facultatibus ex antiquorum feriptis addu*
(fliSjTorae noftrae quoq?,quas habemus experientias,adiun^
gemus , praeter eas quas paulo ante de ca memorauimus . S cribis
ad me quidam amicus his verbis:.Valdenfis quidam mihi affirma*
uit , Toram herbamquandam a fuis vocari , ex cuius radice, ali/*
quandiu feruata loco humido SC contufa,fuccus exprimitur , quo
fagittae tinguntur .Quia vero promptum & praefens venenum her
bae illi infit, ex eo cognofcesquodmihi narrauit. Quum (inquit)
aliquando auunculus meus procul fagitta huiufmodi luceo mfe^
fta leuiter vrfum cumq?vaftum attigifiet, coepit vrfus magno im^
petu per fyluam ftrrij & hucatqueilluc difeurrere, ita vtmmncu^
lum raeum.v alde perterrefaceret. Itaqj locumtcditum confcendit,
adquemivrfdnon patebat via., hinccum illum ipeiiar et, vidit tan
dem longis decurfis.fpacqs concidentem SC vitam exhalantem»
quum nimirum venenum illudperuafifiet cor , quod ita e fle occi*
fo iam vrfo deprehendit. De Toxico idem feribit Graecus intere
pres Nicandri: quod noftride Tora, quomodo fcilicet venenum
mtfcearur fanguini. Idem icribiturinSynonimis , Tora valet vt
Toxicum: Potentiis imum quoque cius plantae venenum hinc efle
conftat, quod(ficut exAntonio Ptolomgohuius traftationis fcien
tifsimo cognoui ) adokiccns quidam herba illadiurius manibus
traiff ata SC geftata , propemodum exanimis conciderit : ex literis
cuiufda nramici. Audio prarterea quendam manugeftafle chirote^·
catum, SC manum per chirorhecamvlceratS inuenifle. Aconiti tui
folrjs,(fcribit quidam ad me)iam aridis radicem guftaui , non fine
periculo. Nam quamprimum videbarurmihi os totum ardere, i*
pfumltf ardorem totum quafi corpus percurrere : &mifi friuiflern
me priori nofte SC mane butyro recenti ventriculum vallafle , de
mc ailura putaflem. Ego bulbulum Torae Valdenfium guftaui al<*
tcromenfe,poftquam lertaerat,neq? amplius vrentenr, fed fubdul
cem SC modice acrem, inueni. Theophraftus authorefl, venena in
aitifsimisraomibus nafei, eofy valentiora dfe, quo fim ficaora:

ego>

de aconito i. dioscoh*

ego vero quando in Tora hoc non verum eft, exiftimaiim eo V2
lenrioraefle, quoficciore Solo nafcerentur. Valdenfes, popu
in montibus habitat Galli* , non procul Auemone , Italiam ve
fus, apud hos Toram herbam abunde nafci audio , cuius luccun*
expreifum in bubulis afleruant cornibus , adfagittas tingend s
veneno prxfentaneo, ipfi Toram 8C Toxicum vocant. Quo«np'
do vero prxparenqnondum cognofeere potui.Facile autem
ijcio eos nihil venenati addere: ne qjenim opus eft: Si mfuperve
nationi noceret. Nunc cum ηοχή aut feptici nihil accedat , pars e
tiam proxima vulneri(ita puto)editur. Toxica vcio qui
bari contra hoftes vtuntur,fepdca quxdam funt, qualia Ani e
les defcripiit, Cxterum cum venenum eius cito exhalem h i
expretius pro Toxico feruari debear, addendum conqcio
quod Si putrefeere fuccum illum SC exhalare prohibeat, vtrumq*
fere fai prxftitcrit, aut fel , prxier tim fi aliquid glunnofiun
tur.Et fonc non totus fuccus,fed crafsior pars tantu qu* fubfidtt,
ferofa abiefta.feruatur.Hoc fucco.ceuToxico &homo & q
uis aliud animal telo inde imbuto i dium, lntiafemi or
tur: homini tamen prxcipuclethale hoc malum e . im^
perturi , acum eo fucco inficiant , quo ranam pungan ·*!* ^

co moriatur , ita prxfentaneum indicant. Mortiferum n g »
deuoreturbibarurue,etfi ne id quidemfinenoxa a - , · ·Γ

mum vero cife coniumftum fanguim.quod per fagittas cont g »
fi tamen locus i&us, frigida mox abluatur,remedmm polhcemun
Sanguis qui c vulnere de fliixit etiamadirnum pev em,
no comatfus recurrit, di mvulnus iterumfubit : tanta «

gumis vitxty auiditas rapida . Ethxc quidem accepi R
mine fide.digno,qui cu V aidenfibus ipfcverfatuS
cerre fid foliorum forma , Si vis ipfa veneni* non aliud han
ram, quamprimum Diofcoridis Aconitum eiTeeuincun ,q
Thelyphonon vocatur, quod verendis feminarum indi
lis caufa fit : nimirum qudd illic etiam vis eius ^babitus g
ni iungatur,fiue per acetabula, fine per

tiam Sabaudix populum eife , qui vallem quantam rai2ittas
incolar, homines afperos, quod metuendi fintpr P . £
herbx Torx fucco venenatas. Singulos domi vafc,ulu*"L · u

ci plenum feruare aiunt: Λ talifagitta iftoj, paulo pof

nere incurabili. Ab hac valle exiiiTe quidam aiunt valdenfcs.q

ab huius herbx vfuTorelupini nominentur, nam mpos a ^

feras in venatione, fimiliter huiufinodifagim? ί« ,unt·

E c 1

£ O NR A D Γ G ES NER f

«ttam.libene memini, folis in Gallia Valdenfibus,priuilegiO qu©*
dam hoc Toxico vti licere . forte quod 8( ad venationem indige*
revideantur, cum montes habitent : St tanquam viri bom citra
hominum noxam idpofTeiTuri exiftimentur : Sic St de Aconito in
Ponto feribit Theophraftus, ijs tantum qui praeparare nouerint,
pofsidere concefliim,carteris interdiftum capitis pccna . De Torae
veneno, rurfus feribit ad me Cafparus Colimus. Aconitum feu
Toramcum Ludomco in montes profeftus collegi, prius bene
cognitam, de viribus pcnciilum faciens :poft quam enim degufta*
re iuisiifcm,fmrjl St ego fummis quali labris attigilfem^nam prio
ri anno , vt fusnp Ieram , periculum feceram ) torpor in brachkjs,
genibus, toto corpore,ncfcio quae imbecillitas eum repente inua*
fi c, jSC quafi omnia eius, nrembra Iabefaflarentur,vt vix pedibus in
fiftcrep ofsir,nedum vmcam effodere plantulam.Ego cum h^c vi*
debam , iubebam depromeret theriacae St aliarum confeflionura
pauxillulum,vt veneno a corde fugato, confortaretur St fefe refi*
ceret, donec ad cafam aliquam peruenire poliemus. at fumpro an*
fidoto infra quartam horae partem tam leuamen fentiebar. Tum
&C ego videbar quafi incipere labefactari, fed eode remedio vfus,
incolumis euafi Sic mei feripti prgfens tcftimoniumhahebis.Qua
ad fplendoremalabaftri,. in viridibus St modd euullis quafi ani*
maduerrerur ,ded artbitror Diofcoridem non tam adiplendorem
quam ad colorem, quem in recenter effofsis videmus, Pario mar*
mori non multum difsimilem.refpexiiTe. Apud Indos radix quae*
dam fanguinem diffundere 8t velut fugare poteft: alia contra ad
fefe trahere. Has inuentas aiunt contra morius ferpentiii veneno*
fantm, Tiieoph.p. 15. Toram nimirum St Antitoramintclligens.

Nunc St anripharmaca quaedam quae medeantur qs , qtu Aco*
nitum fumpferint addemus. Panther^ quidem excrementishomi*
num libi medentur, vt fupraretu!i:Homines mulfo.vtTbcophra*
ftus docet , Ex vino autmulfo potum , nihil poffe efficere putant.
Idem; Sed plane contrarium Euftathius ad Macrob. 6. 7. aiferithis
verbis : Si quis Aconitum nefeiens hauferir, non nego hauftu cum
meri plurimi folere curari. Infufum enim viiceribus trahitadfe
calorem, Si veneno frigido, quafi calidum iam repugnat. Si verti
Aconitum ipfum cum vino tritum pomi datum fit,haurientem nui
la curatio a morte defendit. Tunc enim vinum namra frigidum
admixtione fui, frigus auxit veneni (mihi certum eft Aconi ta ve*
nenti minime frigidum eiTe) nec in interioribus iam calefcir, quia
non liberum, fed adiniftum alij,imd in alwd.verium, defcenditia

vtfcera. *

«

de aconit o r. ϊ) i os c or* ao

vifcera.Htcc ille. Mihi rationes iftte non placent. Puluerem mufco
num(id eft, paruarum mufcarum) napelium depafcenrium aduer'
fus Napelium darem, vel puluereifi-coturnicis feftturdi, Ant.Gai^
nerius: deceptus nimirumab Arabibus, aut eorum interpretibus,
qui coturnices Aconito pafei fcripfcrunt: cui»fturnos(n5 turdos)
cicuta pafei feribendum fuiffet,vr pluribus paulo poil dicetur. Acc
tum calidum potum, (Si mox vomitionibus redditum’) contra ei/*·
cutam Si Aconitum prodeft, Aggregator cx Serapione fecundum
Diofcoridem. Ego apud Diofcoridem nullam Aconiti mentio*'
nem in aceto repeno. Lac bubali Si afinac contra Aconitum bibi^

ttir,Otiillumverckontra cicutam, Aggregator Ot Plinio. Coagu*

la,hxdi, vituli, capreolg Hali abbas contra cicutam propinat, aliy
contra Aconitum. Alitum debellat Aconitum, quod alio nomine
Pardalianches vocatur,Piinius . Rutam aduerfari Aconito,fupe r
rius ex Athenaeo recitaili . Galenus iib.a.de Antidotis, Rutae ma«»
nipulum tritum, c vino puro bibi confuiit:aut ius gallinaceu pin>
gue.Balfaitfirtum exladbe potu, adu er fatur Aconito. Plin. Succus
— Mororum aduei fatur cidem,in vino potum,Idem Coaguluhacdt
contra potum cicutae prodeft (lege Aconiti ex Diofcoride) fic Ara
bes quocp χΜΊκν,δέ &Mwep confundunt. Si pro conto rsalc vertunt
albos, (albis)quod Aconitum eft,Auic. cap. de Aconito, Si Haly·.
Sic Celftts quotg. Adidemvalettheriaca,Silac. Gal. Abrotonum-
cum vino, Aetius, cum meile bibendum prxbef Nicander. Diofco*
rides fummatim haec habet remedia. Venenum vomitione abigi,
aut clyftere per alnum egeri opus eft. Vtimur inter propinando,
owgano,ruta, marrubio, vel abfymhq decofto , cum vino abiin*'
thite: vel femperuiuo,vel abrotono, vel cltamelaca,aut aiuga. Pro
deft etiamnum opobalfami drachma^ cummelie aut l3<fle,cum ca/
floreo, pipere Si ruta, aequis ponderibus exvino. coagulum h^di,
leporis aut hinnuli, cum aceto .ferri quoque fcoria,item vinum in·
quo aurum,ferrum, argentnmde candens reftinguatur , potum,
xiuiaqf cumgaliina Si vino decofta,aut carnium bubularum prae
pinguium iura, cum vino fumpra. Fertur Si aiuga prioanm lpiis
fubuenire.His addit Aetius,Erucam cum vino, lapidem molarem
ignitum in vino cxtinfhtm. Si vinumpropinatum calidn. I ullum
gallinaceum rener ii & pinguifsimum coquito, Si decoquendo t.\*
quato, donec ofia fola relinquantur. Si iufculu per fe,vel cum vino
bibendi! exhibito. Raz.lib.8.ca.tS.contraNapel.harc facienda do

cef.Multoties hic ad vomftfi cogendus eft,poftqua quotidie tum/*
pft rt metuam, in qua feme Napi co<5iu fuerit, cum buty t o vaccino

i

CORRADI G E S NERI

yetcri .Poftquam aut multis vomuerit vicib. ex glandibus in vtn·
toftis | ,ιΐη ,cu pondere $ f.eie&uarij mufcati,cui fexta parsvnius
drachma: de mulco bonofueritadmixta,detur.Dehis vero qu£ ad
hoc mulru va’ent,funt butyrum vaccinii,^ lapis bezoar citrinus,
vei rubeus purus SC probatus,^ de viperis theriaca,S( mithrida^
tium. Oportet itaqj,vtfi vnaex iftis quatuor medicinis habeatur,
cito fuccurr a tur ^aUquid in potu de eo exhibendo, Quod fi iftorum
nulla habeatur,hoc quod diximus multis fiat vicibus. Vnaprxre'
rea antiquarum feila dixit , quod radix Capparis, taliter contra
Napellum operatur, vt bezoar. SuWw^diftum.equusStepa·'
ftus fuerit. Si caput ei demiifum (refolutum)fuent,ac fimiliter re¬
liquum corpu^vcnam in temporibus fcinde: Si apd fylueftris aut
fatiui femen e vjno infiuide:aut rutam tufam, vino vetere affufo in?
funde. Incert .

De Tora: nominis atquiuocatione,ex Philologia Aconiti. Quo
niam autem hoc nomen ^qiuuocatione non caret,nos non NapeL·
lum, qui Si ipfe quibufdamT ora dicirur,fed eam inteliigimus,quS
primo loco depictam exhibuimus. Antora, inquit 5yluaticus,di/·
citur quafi antitora: qucU aduer fetur Torac. S unt autem duae htnv
bac, quae fimul nafei folent: folijs violarum, rotundioribus tamen
Si pary incifis, floribus Cyclamini, nifi quod in T ora bene violae
cei funt,in Antora fubrubei:h«cc fanat, illa occidit. Ha&enus ille.
Quo in loco Toram cum Napello cofundit, vt etiam Hermolaus,
quum etiam Napellus vulgo Tora dicatur, fic qux de diuerfis To
ris audiuerar.confundit in vnam Toram. Foliorum defcriptio,no
ftrac Torae couenit: florum vero,duabus Napelli fpeciebus. Aldro
andus deSimplicib. in Pcdcmontio, Limeum Plinii vocari feri ✓
bit , herba Terra, (forte' Tora) c cuius radice fuccus exprimitur,
qui Mcdicame illis appellatur. Taurion eftinrerLychnidis coro*
nanae nomenclaturas apud Diofcoride.De T ora vero herba vui*·
go difta apud Italos, quam Diofcorides Orobanchen v®>
cat, alias dixi lib.deAniraalib.Eft SC altera
Taura,de qua Her molaus
Barbarus.

II

CONRADI GESNE.

r r

DE

PHILOSOPHI Έ T MEDICI,

VTROCLVB OXY MELITE
Elleborato, Libellus.

OXYMELITI S ELLEBORATI Μ A 1:0«

ris dejcriptto,

V"ECIPB rutae , thymi capitati, diibamm Cretici ,eo*
^ tnxhyflbpi» pulegq,manubq,carduibenedi<fU, Nardi
Celti ac radicularum fine foliis , corticumfambucim'
tenorum* ana manipulum vnum. Calamimha?(cata*
iix)pugillos duos. Seminum anifi,fccnicuii,ccimi,vrtic5 Roma^
ng,anerhi ana drachmas duas.Radicis angelicx,alrh£a:,an,fcillac

prgparatx,ariftolochif triplicis, licperotunaxverx.longgverar,

gl noftrx quam Clematitidem putant : turbit, iridis noftrx , cofti
qui violas oletCaut Zedoarix) polypodij, corticum limonum, ana
vnciam vnam . Ellebori nigri e montibus coLeiti corticum . (ni^
gerprxftantior: cuius flores laft ei autpntpurei funt, accerfipo>
teft ex Italia, Como aut Bergomo praecipue : huius enim radices
cneruari ponunt : fm minus de noftro vulgari fibrx integrx po"
nantur· )efulac ana drachmas duas. Eilebori albi corticum de fi*
bris radicuCc montibus vel locis ficcis St perflatis coll«&i)drach*
mas quatuor (aliquando duas tantum vel tres pofui ) Agarici
drachmas duas, quas fub finem dccoflionisinijcies. Omniaficca
trita infunde in aceti acerrimi libris fex St quarta parte, vel quan>
tum fufficit,fapx vncqsduabus,rnduo in Sole vel ad fornacem, ut
vitreo aut figlmo vafe obturato. Tumdecoquantufin terreo, aut
lapideo tornato vafe ad dimidia fere cofta colabis modice expri'
mendo, addesitf mellis defpumaci comunis,autiofacei potius, vel
cui cortices citri fuerint infufi,libramvnam(alias duas potfui, alias
vna mellis. Si vnam Taediari) Si ad confumpcionc aceri decoques,
vt fiat fyrupus.Sub finem aromatifetur cum caryophy Horum, cro
ci,zinziberis, galangx, macis, ana drachma vna ynpn in facculo,
fedpermifceantur.Seruetur invafe vitreo^utfidHli vitreato.

OXVMELITIS ELLE.BOR.ATl MiNOa

m deferiptio»

REcipe calaminthx, thymi,pul«gii> cardui bencdiftLrofarum
rubearum, menta: crifpx ana pugillum vnum, Seminum anu

i

COMRADI 6ESNER!

£,fornleuli,ocim!, vrticarRomanxvel noitrae, antthi,ana drad^
inam vnam. Radicum angelicx,fa:niculi,alth£X,fcillx,iridis nos
ftrx,(aliquando additi polypodq tantundem)rurbit,ana vnciam
{emis. Ellebori albi, c montibus vel locis ficcis 8i perflatis collo
<fii,vcriuj Septentrionem potius quam Auftrum: efulxprxparax
tat, ana drachmas duas. ( Elleborum alias duplicaui,& Efulxpo-'
fui drachmas duas fcmis)Afari radicum fefquidrachmam.Galan^
gx,cinnamomi, calami aromatici ana drachmam vnam. Infunde
trita omnia in aceti fortifsimi libris duabus 8C fcmis,triduo in S<»
lr,vel loco calido,in vafe vitreo aut figlinoobturato. Deinde buU
liant in terreo aut lapideo vafe ad dimidium feri . Demum adde
facchari,mellis comuni$(vel rofarcei)dcfpumari,ana vnctas quin^
quc,fiatqf fyrupus : qui aromatizetur cum croci, cinnamomi,ma*
cis, zinziberis ( addatur zinziber dceo&o potius )ana ferupulis
duobus, fufpendantur intus in fac culo.

DE VTRIVSQJE C OMP OSITI ON IS
examine W miicb,

GEfnerut vteunque compofitiones vtriufqj Oxymelitis , non
foliim certa ratione inftituras,fcd multiplici etiam vfu & lon
ga experientia , in diuerils caftbus comprobatas , intelligeret, illi
tamen no fatis fuit,nifi etiam ciufmodi eas efTe, quales fibi videren
tur, opinione 8C fententia doftifsimorum virorum cofirmaretur.
Itaqi vt multorum iudicia haberet , deferiptiones huc attp illuc e*
xaminandas a tq? expcriundas,amicis fuis tranfmrfu. Qug vero fni
guli probarint vel improbarint, pleraq; ex iam editis Geiheri per
cpiftolas reiponfionibus, pauca vero exhis,qux in fchcdis anno>
tata reliquitjhrc fubijciendis,intelligipoflunt.

Cum ab ellebori albi vfu nonnulli penitus abhorreant , cocedo
poffe ilium omitti,pr^fertimvbi morbi ratio id quoqj fuaferit:eius
- verd loco,ponatur ellebori nigri pondus fefcupIum,hoc eft,dtach
mx fex .Myrepfus alioquin,vt puto,ellebor fl nigrfl tantum ponit.

Acetum multi nonbene ferunr,prxripuc vbi morbi interni,ex-
terna coniunfta habent vlcera , aut alioquin partes ncruofx affe-»
&x fuerint: id vt corrigamus, loco aceti in compoiTtione , vinum
generofum aflfumi poteft. Sed 8C fuauius erit, fi autumno paretur
cum mufto : quanquam minus fic, magis vero cum aceto placeat.
Aliquando cum vino Cretico prxparamm habebam,fed 3C fic in-»
gratius erat:cum mufto vero amabilius.

RondeHaio maius minore magis probatur^ In minorenullo

modo

ί)Β O3CYMEL# EIXEBOR* LIB* U

«ede approbat rofas:quia cum purgantibus aftrigemtanonpla*
ccftt , vti neque fcammonex praeparatio, quae cum cydonrjs malis
fit. Efficiunt enim aftringentia , vt purgans medicamentum diu*
cius in corpore haereat, & ficplurimum nectat , cum pracftet, id
quam primum excerni.

In morbis prxterea ccrebri,oxymel non commendat, quia acc*
tiim netuiseft inimicum.

Rurfus purgantia cum oxymelite minime mifcenda cenfet, ac
proinde etiam Iuliani illud oxymel reijcit : nedum medicamen*
cum purgat Si abftergit , acetum fuam qualitatem ncruofis parti*
bus fortius imprimat.

Praeterea neq? laudat tam vehementia attenuantia cum purgan
cibus mixta:namn™«* ^μακίνβ^ *Μβ?μ*.*μ&.

lufuper neqj hoc laudari poteft, qttdd natura ab huiuimodi me*
dicamento varqs motibus, qfdemfy contrarijs , mirum in modum
vexatur,videlicetdummouetSi per cutem, 8C per iuperiora infe*
rioraip.atqr etiam per vrtnas.

His D. Rondelletij rationibus , refpondct in epiftola quadam
ad Iohannem Bauhinummedicum his verbis.

Quod oxy meli meum attinet, non dubito quaedam in eo melto*
ra fieri poiTe:atqj eam ob caufam viros eruditos confulo. Sed quas
le etiam nunc cft, profe&d mirabile cft. Pleuriticis aliquot etiam
puerperis, fine venx feftione, propter debilitate, dedi,qux paulo
poft coualuerant.Et aliquoties expertusfum,vbi fanguinis milfio
ne opuseft, vi ipfius penetrante fanguinem pelli, per vteru,hxmor
rhoides,nares,nullo periculo : ea copta interdum, qua vixmaio*
rem fefta vena eduxiilemus : vt minus iam mirer Diofcoridcm de
Crocodilo < cui vis acris δί penetrans eft)tradcre, fanguinem ab
co per nares exigi . Do autem non tara purgandi gratia, quam
penetrandi, 8ί aperiendi» & incidendi vifeofos humores,attenuan
diip craifos , 8Cc. idque ante purgationes fere : vtD. Rondelletij
argumentum, quo aitrofas aliaqj aftringentia non debere mifccri
purgantibus, hic non debeat mihi obqci, cum purgandi gratia ra*
rifsime co vtar. PoiTem autem huic D. Rondclletq fententix, di*
fputandi falcem 8C difccndi gratia,obqccre,tum authoritates SC ra
ciones quafdam veterum : tum ipfam naturam , qux purganti*
bus non paucis fimplicibus medicamentis , aftri irionem i aliquam
addidit, rofis, rhabarbaro, alox, mirobalanis. Et quod non ea*
dem purgandi ratio omnibus conueniat *. fedpro circumftantqs
diucrfisj alios nulla aftri&ione, alios cum illa purgandos videri.

H i

conradi gesneri

Aftringentia quidem addita purgantibus > facere , vt ea corpori*
bus diutiushxrcant, noceant^vt verum eife concedam,de liqui*
dis tamen qux bibuntur, &ψ qua: non infubftantia funumtur,
non aeque erit verum atcpijs, quae in fubftantia fumi folent. Et in
vehementioribus noxqsq? timendum hoc fuerit, ηδ in mitioribus,
quibus addendum potius aliquod aftringens fuer i t(iifententiah£C
fimpliciter vera eft) vt diutius manendo, vim fuam magis exerant.
Qiiodfi contumaciores funt morbi ^ & vires fufficiunt, in vehe*
mentioribus etiam pharmacis , modo rite fint praeparata vel cor*
reda, vt loquuntur * idem f acere qiiid prohibet ^Sed haec in prae*
fentiaomitto;'-

Km quod ad morbos cerebri , in quibus fimpliciter acerum
damnat D. Rondelletius , non plane confentio : nam fi humores
multi , crafsi Si tenaces caput obfideant , nec alijs remedias facile
cedant, tempeiliuum Si moderatum velfctllitici velnoftrioxy*
meli tis. vfum , prodeife affirmo ,. non foliim authoritatibus ve te*
rum; ( quas nuncprartereo)ac rationibus, fed crebris etiam meis

cxperimenriSjin capitis doloribus, vertigine, comitiali, &c.

Non probat etiam tam multa attenuantia, oportere enim
voea ipap^»K\vftiV^c^ Km(if/ px ωμά, . Sed forte ipfa crafiorum humorum *
attenuatio,6ivifcoforumincifio^i?iaKr/f quardam eifmon proprie,
fed qua: qualisiie ad edudionem fufficiat.

Nec metuendum eft * quodpoftremo addit , ne multum vexe*
fur natura tot motibus contrarii nam cum parce datur,nec fxpe,
non excitantur vili motujviolcntf. non enim ad omnes plurcsue
meams,materiafemperprotruditur,fedinal^satquealqs corpos
ribus ad alios, quo nimirum natura magis vergit.Itaque hxc rur*
fus exercendi nos caufa cum D. Rondelietio conferre te velim.
Scis me perparce exhibere: nempe plerunque drachmasduas,fi£
fere bis aut ter tantum : tum quia illico vis eius auxiliaris fenti*
tur,tum ne quid lardam dofi maiori (nifi vis maior vrgeat.vt cum
ciendus eft vomitus,&c.)auifrequentiori.Mifceo autem alios fy«
rupos.liquores, fapam,alias aliud. Superiori autumno cum mu*
fto paraui, loco aceti, de quo guttas aliquot, etiam pueris trimis
aut quadrimis non femel feliciter dedi . Hxc feftinanter Bi tumui*
tiiaric feripta boni confide.

Ex epiftola medici cuiufdam celebris ad G eiherumt™ff «7»*«»**
(inquit) fingulari confil io adiecifti radicem alrhxae : fed vnciafe*
mis parum rft,S£c. RefponditGefnerus : Idedradicisangelicx,
feniculi .althiea: ana wnciam fenus accepi Pro'que elleboro

albo/*

« i

de oxymel. ellebor. lib»

albo cortices ellebori nigri.Eius drachmf fex purgant abfquevl/'

la moleftia,& robuftos. , «mitti/'

Rurfus eiufdem.Mirorte inmmore tua compofitioneomitte

re elleborum nigrum , hyifopum attg marrubium: vtdclicanon

bus,refpondit,mferuircm.

DE

»

ii

vsv E T TIR1BVS

VtrMfj Oxymelim,

MAiorirarius vtor,&in maioribus caufis tantum, vtrunty fa-
nd mirifice abftergir , incidit, aperit. Humores omnes o,
mitia excrementa i corpore protrudi, .omnes meanut
que referat. A centro ad fupcrfictem pellit luamfefte.ttavtcutim
ntbtficet fictu longiore in balneo mora fieri fo.et. Exanthemata
aut pufttllas aliqufbus.aliosue tumores excitat qui alioqtun e r
ca interiora forte colligerentur. Qitamobrem ad Pr£ir““°" _

iipeftevfum eius perutilem futurum non dubitari . . .

bentes.vim eius ftatim in ipfis vleeribus penetrantem K jP*
tem fentiunt. Prarcipua eius vis in epilepfia , afthmar bi om
bus fere morbis a niateriafrigida,crafla, tenace ex : P 1 ·

melancholia dependentibus : in capite.venmculo.thorace , te

t^rtmibus, liene.vrero, articulis. ArthnttctS profuturum credtde'

rim.non fecus quiimlultani oxymel t Jtemqfifcluacbcis ·*

manifeftf promonet: expellit etiam albos, fi dteous

tur: 8C poftea dentur pilula conuenientes vtdehieraftmpE c

agaricoSf radicibus afari.Vrinam Si calculos prouocat.prefer
,tw cum fvruoo congruente, vt de floribus Perftcorum. Sang Ua
nem conciemur vbiuis dtfstpat, etiam in thor;

r SmtamPcurat.L.,mbricos pellit. Pueris
teft cum pauca fapa,aur rob ceraforum,aut vrrisq? faciUrar«

aufert cum aliis plerisqj , tum hydropuis. P^e ..... otBm.
Afthma & orthopnoeam curat, aut rmrtgar pleru °>P
vel IT lambatur, per fe, aut potius cu oxymel.te fctHit eo , et
A_n alione aut cum fvrupo conurtueute , vt funt de nyu Ρ *

dy ff ncea K

decofto meo de fernogrtccoloto„Sic. femcl ™ J

vero decofium per felicpius ltauriri tubeo paruts ponrunctilrs

eidis. Aluum aliquibus moitct , maius praefert . ' . m

maiori copia detur i nempe quatuor , qum^ v c ^ i x

; , i ' ; · ■

e ΟΝ RADI € ES NERI

adedere, & per tres quatuoW dies cSrinuemr , fecundo auttcrtio
tatis copioft mouet aliquos. Sanguine pellit, quibus abundat, per
quoiuis meatus : vt nares, vel haemorrhoides , vel vterum. & hac
ratione natura,quodredundat,euacuante, a venxfeihone abfti'
ciere poiTumus in debilioribus prarfertim 8C puerperis, cum pleo'
ritidc, aut alio morbo venae feftionem requirente laborant. Ego
nuper pleuriticum fenem plus quam feptuagenarium , vena non
fefta,oxymclite minore noftro cum looch fano , quo farpius vte'
barur, pauxillum femper lambendo, 8C fuperbibendo modicum dc
co Itionis noftrae defcenogra:co,8fc,Deigraiia reflatui: 8i fimili'
ter anumquandam dyfpnoea periclitantem , & a pharmacis ab'
liorrentem^ninimumoxymelitisper intemalla cura eoxhkari vis
ni Cretici dando.

Pleuritici id lambant cum bacillo c glycyrrhiza , admixto
looch fano, vel fyrupis dcliquiritia,hyifopo, violis, di zulapiun»
bibant ex aqua faccharata, cum pauco fyrupo de glycyrrhiza.

Si vomitum ciere libeat, vt vbi veneni fufpitio cft, vel alias, dt'
ripoteft vnciacum dimidio oxymelitis fcillitici , & aqua tepida
fontana, aut deftillata aliqua : aut potius decocto agarici,cum cor
ticibus & femine rapbani, feminis anethi , radicibus afari, malua,
ficubus.Mouetur autem vomitus tertia fere hora poftquam fum*
ptum cft, aliis prius aut urdius , nonnullis &i aluum fimul mouet.
Sic & arthriticis S>C ifchiadicis prodeft. Si vomendi gratia copior
iiusfumptum.vtdiftum eft, infolita quaedam fymptomaraindu^
xerit,vtardorem aliquem,aut inflationem rirca guttur, vertigi'
nem,&c. timendum non eft.Sed aeger in le&o collocandus, & vos
tnitus modis omnibus promonendus eft, vt dccofto ficuum tepi'
4o,8ic.aliquoticsrepctito,pennainferta.Avomim quiefeendum.
paulatim enim,fomnoprffertim fuperuenientc.omnia remittunt»

Frigidioribus 8C liy eme, datur vtiliter cum aqua ardente 8C fi'
cu modice tofta incifaqj, id totum accendi debet , 3C mox extingui
ac fumi, vel cum vino aromatite , vel aqua dc radicibus gentians
deftillara,aliauc.

Ad racnfcs ciendos aqua cinnamomi vtiliter ei mife^tur. Mu'
lier quadam, cum menfes iam diu non profluerent,et remedia va'
ria tentaiTetfruftra , huius vfu ad fluxum naturalem redierunt.

Incidendi aperiendi q? cau&,darefoleo ante purgationes, ita vt
drachma vna ad minimum, vel duae lambantur per fe,mane, per
tres fere' dies : vel cum exigua fapa , amaritudinem eius tegendi
gratia, aut rob ccraforum dulcium: Si aqua hyflbpi alia*ue biban'
lurivel cum aliquo decolo. Io

bE OXYMEL. ELLBB OR* £IF. *4

In iecoris vel lienis obftru&ionibus, fiat decorum ex chamaev
4r y, chamxpity,carduo benedico» cum radicibus a fari, pauco cin
namomo. Huius decofti vncijs duabus-, mifce oxynrelitis drach*
mas duas : S C fyrupi de cichoreo cum rhabarbaro fefquiuncia : U
repetatur aliquoties,cachc&icM,iftericis,« febrientibus plerif^
vtiliisimo remedio .In aperiendis quidemobftru&ionibus, di in*
cidendis crafsis humoribus , mirifice Medicus quidam commea
daqfub nomine fyrupi amari. .

Phlegmaticis SC melancholicis ptafcuJutn 8C fitpms dari pote^
rit,hyeme prxfenim.Nec poreft tam parumeis dari, qum aliqua
cius efficacia in corpore percipiatur.Drachma fenus vel dr aduna
vna fumpta, exhilarat fumentem plerunt* , prxfertim cum paucis
lo vino generofo,vt Cretico aliouc. Frigidioribus vna aut altera
gutta aqu? vita: addatur .aliis ficus aifa,aut aliud gratum. Plerum
que drachmas duas cum aliquo fyrupo fuaui do , SC per duos aut
n-es dies continuo : fi vero farpius 8C copiofius fumatur, faftrdiura
mouer. Saepe lambi tantum iubeo. Sxpe liquores ftiluiitios acu
do ,vt potus fiat : aliquando cum aqua cinnamomi, pratlertimf»
Hicnfes mouendi fint. Datur edam cum decoftis , vt in locinoris
obftruaione , ( de qua iam diftum cft, ) chamxdryos , chamxpu

tyos,&c.vel in tali forma, . . , „„

Recipe alicuius decofti vncias duas,oxymelms noftrt J.duar,
fyrup.de cichor. cumrhabarb.vnciamvnamf«mis,mifce,nat po^
tus , qui aliquoties repetatur. Pueris vero hoc modo dari poterit.
Recipe oxymelitis noftri drachmam vnam,rob de cerafis,meU

Jis cofti ana ligulam vnam.mifce.

Dari poteft mane et vefperi, tribus aut quatuor ante cibum no*
ris nuper enim crapulofus quidam & cibum faftidiens,cum drach
mas qmnquefUmpfiffet maRe,citmdeco&ione communi folutmat
ac rurfits horis quatuor ante ccmam, fuprainfralp purgatus c%SC

^Tempore pedis ad prxferuadonem fumi poteft bis aut ter in
feprimana. Putredini enim mirifice refiftit, pardm euacuandoper
diuerfas vias paulatim, parriin aperiendo meatus omnes .partu*
etiam confumendo. Erit autem exhibendum cum fyrupo de betos

nica,vel de acetofitarc citri. , _

An vero etiam in curatione peftis locum habeat , nondum
mnino conftitui,nonquddradones,fed quod experimenta defi nt
Vicinae nuper pefte laborand,dic quarto vel quinto ‘umbrem

fnam a principio nem confiiligr» mc ) pmuftura lateias Si alia

tCONRAD! GESMERf

/inulta fymptomata remiferunt ftarim, &conualuit Dei i gratia*
Aufjmfancci principio etiam dare» mixto aliquo leui lbluente
pharmaco, hunc in modum.

Recipe oxymelitis noftri minor. ^.ij.vel iq.fyrupi de rofis fo*
Umuijdecpili communis cumfolrjsfen£,&c.anavndas duas, mi*
fce,fiat potus. Si tamen vomitum timerem,eum prius leniter pro·*
uocarem.Quod fi aluum molliri nihil opus videretur , praeberent
nihilominus oxymelitis noftri drachmas duas , cum duplo fyrupi
delimombus aut citreis, ldq? repeterem tertia aut quarta femper
hora, per vnam atque alteram diem : interdum drachmam vnam
folum aut femis , pro diucrfis indicationibus , oxymelitis dando.
Nametvenenatos^aliosqj malos humores mirt? a centro ad fupef
fidem pellit, qua ratione venenum peftiiens etiam adapoftemata
protrudi polle verifimile eft: quod in hac curatione primarium fue
rit. Ventrem non fubducit,aut perparum, ntfi maiore copia detur.
Sitim interim ii alia fymptomata mirigabit. Mulieribus etiam
6c virginibus menfes monendo prodeiTe poterit, vt venar fectione
minus fit opus.

Ad eadem omnia minori vtor, tutius, 81 diutius continuando, ίϊ
ggerbene ferat , ad fex velleprem dies, tunc enim intermitti ali'
quod tempus poteft, opus fit , repeti. MinOri certe frequens
tifsime νιοΐ',ϋ magno cum fucceiTiiin varrjs aegrotis : vr nuper in
puerpera, afthmaticafimul ii epileptica, cum hydropis initio,
quia purgatio non proceflerat. Durat multis annis. Similem com»
politionem Gallus quidam medicus ante multos annos domi meg
in meam gratiam parauit : qua cum feliciter vfus eifem m epilee
pfia, ali] sqj morbis : illius & Iuliani oxymelitis imitatione , mea
haec paraui. Iniis murare quifq? pro arbirrio poteft : modo ne el'
lebori defim augeat.EUeborus quidem vrerqj curandum vt fit bo?
nus,ficcus,fo’idus,albus,ii frangatur interius. Loco alto colligi
velim, non humili , nechumido nimis : vt in noftris alpibus verfus
Septentrionem.

VARIORVM MORBORVM HISTORIAS

c? curationes .

M^/Jier cephalaea ^ vertigine laborans, fequentibus remediis
eft reftitnra. Recipe oxymelitis noftri minoris vnciam fe'
mis, fyr.de ftoechade, dehyflbpo ana drachmas tres, Aquarum
cinnamomi drachmas duas , aquae calidae noftrae vnciam vnam*

mifce.

DE OXrMEL. ELLEBOR/LIB. lf

mifce, vtatur quatuor dofibus. Deinde, ty. pilul. deagarico.s.j,
Eantpil. x. fumat tres inlefti introitu, reliquas mane. Aluusbis
cantum mota eft , fed rcrmferunt tamen accidentia. Sedprxrerea

etiam vfaeft confectione de carabe cum aqua cinnamomi.

Delirus quidam.cum oxymelitc minore 8C alqs quibufdam,di'
geftionis caufa aliquoties eifet vfus : fequenti poftea egregie eft
gi copiofe euacuatus.Recipe decoiti communis cum fenxf.rj.S£
femis,fyrupi de rof.Pcrficis f j.oxymclitis noftri maioris vnciam

fcmis,mifce,fiat potio. .

HemipleCtico Ardiigrammatxo noftro , cum prx plenitudine
humorum infaucibusfonum ederet,ac nihil reij ceret, dedi cum fy
fupo de liquiritia oxy mei meum,& rciecit, Si melius habuit.

Epilepfix obnoxius, quandiu vfus eft altero aut tertio die mo/
dicC,bene habuit: cum defit.malum repc«it:fic Si alius quida puer
epilepticus. Cuidam alteri e^e^tico dederam cum aqua calida
noftra 8i aqua cinnamomi :fed itide aluus ei (Tftcbatur.V ndc dubi*
latio hfc oritur, ad modum exhibendi pertinens: vrrum aquae dc'
ftillatx, & prxfertim cinnamomi aluum fiftant , anvcrdfemper
fcilliticum eo nomine admifeendum litiin primis epilepticis. Vel
eum decoCto fccnogr jeci , vt minus fiftat acetum : vel cum fyrupis
rofJolut.de violis, aut Perficorum floribus .Epileptica virgo.an^
Ciorum ipiCurata i me eft Dei gratia. Hxc, malum accedens prx^
feptiebat,nec cadebat:a matrice furfum ferebatur, licet menfes ha>
buerit: venterturgebat in paroxyfmo. Poft paroxyfmum ad tres
dies infirmior eft capite: & latus alterum fere totii rcfoluitur. Vri*
na phlegmatica, albicans: corpus vegetum, carnofum. ip.gen'
iianxj.vf .aftrantix cle&x $ .iij .mifce,fiatpulutscrafsiufculus,in

cifus.Ter decoxit m aqua, 8£i4.diebusalmdmhilbibit:eoqj toto

tempore nullum fenfit paroxyfmum. lufsi pergere: Si mane tantu
fumere parum, per diem vero decoftumhyffopi bibere. Itemq;.
Ijt.oxymelitis noftri $.vj.fcillitici $.iiij. mellis$.x.pro tribus vi^

Cibus. His liberata eft a morbo D.G.

Putarim 8i in dentium dolore profuturum , per fe calidum ore
retentum (vel piretri Si ftaphis agrixpuluere addito) prxfertim

m Viginti annorum iiobilis virgo » quotidiana febri laborabat cu
orthopiioca (prxcclferant auttonfillx.vnde materia crafla.itemcy
pus in ventriculum ab*is,delapfa «rant: non poterat emmomma
>*xcreare) per tres noftes grauifsima:dedi oxymelimeum.eui en
profuit. Vrina erat phlegmatica dCcraifa^hypoftallciuoq^ crau

CORRADI GE5NER!

fiufcula,alba,fubffdentc.Sumpto autem oxymcli te bis vel ter/an*
guinem per nares fatis copiofum rcddidit.ac melius habuit.

Orthopnoicus annorum feptuagirita, bis ita conualuit,Dei gra
tia,vt aliquot menfibuspoftea malum non redierit. R ecipe oxy'
melitis noftri minoris drachmas fex,maiom,fdllitiri ana drach*
mas duas, iapar drachmam vnamfemis , aquarum calidae maioris
noftrar.hyiTopi, pulegq ana vnciam vnam, fiat potus, vtatur per
triduum mane. Quarto die. Recipe pii .de agarico drachmam
nam, cochiarum fcrupulum vnum , fine quibfts drachmam femis»
cuphorbq grana quinep , fiant pilulae nouem, cum- meile rof. quae
afpergantur liquiritia: quarum tres fumat inledli introitu, rclU
<fuas mane.

Cuidam leni dyfpncea laboranti» cum crafsifsimumphlegma
expueret , nihil dormiret , exhibui Oxymeiitis frilliiiri drachmas
duas , noftri minoris , drach. dtesfemis, aquxhyflbpi drachmas
quinque, mifce : fex ies hoc vfu$*ft,& profuit jnifi quod caput ran
dem temarct. Id em profuit Qi anheloio cum catarrho Si ftifpirio*
ne calculi,

Argentinse reftimi* eftoxymelire meo mulier quxdam, qux
©b pituitx in thorace contenta? copiam, pene fuffocabatur.

Mulieri difficulter excreanti cum ventre duro δί inflato,fequen
tia excrearionem plurimum promouerunt , ventremSy emolliue>
runt. Recipe oxymelitis noftri minoris vnciam vrcamfemis, fy*
rupi de liquiritia vncias tres, aquarum Uyifop i , pulegq, ana yn>
cias quatuor,fapx vnciam vnam, vtatur hoc feptem vel odio dio
bus mane Si tepide : poft vnamquanfl^dofim, tabellam vnam dia>
iris fimpl. Poft purgetur. Recipe pii. aggregat, de agaricoana
fcrupulos duos,euphorbif , falis getnmei,diagridij ana grana no>
Mcm.fianrpilulx vigintf & vna, vtatur triduo.

Cuidam tufsienti &C repleto vifeofis humoribus , exhibui in fe-»
quenti forma. Si plurimumadiutus eft. Recipe oxymelitis noftri
minoris drachmas tr«s,aquarabfinthij drachmas fex, fapx dradv
mas quin%mifce,fiat potus, capiat duobus diebus mane , medias
tatem pro vice. Deinde. Recipe decofti communis cumfeiq; vim
Cias tres, adde agarici,turbit,rhabarbari anadrachmamfemis:in*
funde per nodlem, exprime Si cola, δί adde fyrnpi de rofis Pcrfw
cis vrretam vnamfemis,fiatpotus.

Quidam temperamento frigidiore, laborans obftruftionibu$
hepatis,cum tufsifieca Si tumore feti inflatione pedum : vrinate*
nui Si albicante , mdius habuit vfu huius fy rupi , Recipe ©xyme*

IiO$

ΙίΒ.

DE OXYMEL. ELtEBOR.

Iftls noftri minoris j.v.fyruporum de calamento,dehyfl[bpo ana
I .i.f.aquarum pulegqshyiTopi, faluix ana i q.f. imfce, fiat potus,
pro tribus dofibus.Vfuseft eri* vino rnulato cum nafturtq femine.
Hydropicis & cachc&icis illicoprofuit, afthmatc fimul 8C fi*

Mulier quxdam o&odechn annorum arthritide labor auit/qu|
circa Ianuartura menfem aliquoties repetebat, vni cum menfium
defeftu: colore pallido erat, fiidorfi dolorem δ: lateris fimftrt
Tendebat, & poit phlebotomiam femper deterius habuit. Ordinas
m Recipe oxymelitis noftri maioris dracb.q. minoris diach.uq.
fyrqpi de arthcrmii a vncias tre;r, aquarum cahdx maions noftr*
vnciL' tre>,mmoris vnciam vnam ferms,aqux cinnamomi drach
mas tres , niifce, fer potus , capiat quamordofibus mane calidi.
Tum irerum. Recipe pii . alephangin. drach. vnara , Pl1·^ hiera

fimol.di ach.feniis, rnifcc, fiant pilulf quatuordecim cum ©xymc'
lite •fcillirico.afperganturliquirid* pulucre .Viatur Λ ^
bus continuis mane cum pauco meile, irem. Recipe inulxdrach.
quinque, {alui*, fabinx ana manipulum vnum, bulliant cum p au*
co mdkin aqua.bibat mane; ad fadorem moucndum. Profuit, &

^UiN(^Mis^qu^dan^virgo,diutuni,febrifebricii,n$,£Ofti<i|UCJI

tium vfum, mox conualuit. Recipe oxymelitis noftri mmoriS 9.
fex,fyr.de cichor. cum diab.de cuparorio,ana | vnam, aquarum
fccniculi,melifl’x,abfinthq,ana drachldecem, mifce. Rccipcfocc.

crariolx fcrupulos duos femis , fiantpilul* trescum radicibus a*
fari tritis & cinnamomo ana quamum fuffkiqafpergeliquir.vta*

^ Pro quamntd^nuUcrc cum colica. Recipe oxymelitis no*
ftri minoris drachmas fex,fy r.de eupatorio vncias tres, aquarum
hvffcp i, pulegii, cichorq ana | . vnam, aqux annamomi $. duas
mifc effiat potus. Abhoc potu, reliquit iilamfebns. Dcmdeverd
cum colica fuperueniret, vfa eft dyfterc ex decofto malux , bi£
malux , furfuris , «ic. cum oleis de hiqs , viohs,chamomehno.aC
diaphoen. & confeftione hamech.Pofthxc. Recipe
cxcrifex la&ucx,ana 5. i. olei vitrioli guttas qumqj , fiat potus.
Recipe philonq Romani fcrapulum vnum,tlienacf n0«f^MP^
tos duo l aquarum fanicuRborragims ana vnciam vnam,laftu*
cx vnciam femis, mifce,fiat porns. Sanata ^i«sftatim

Ad vomitum mouendura, pro qs prxiertim, qui difficilius

eunt, vel in fufpicionc venaii, confiderauo neura · ^ ^

CONRADI GESNERI

Primum, bibantur vncbr tres olei oliuarum, vel butyrum cru*
dum edatur.

Secundo, vnche quinqrdcco&i hordei diu difeofti cum ficubus,
& per linteum rarum exprefsi.

Tertio,oxymelitis fimplicis vncias duas femis.vel fcillitki vn
ciam vna, cutfi deco&o agarici , afari Qi corticu raphani , vel ra>
porum acriorum.

Quarto, raporum acrium, vel raphanorum cortices,cum fmv
fur edecoquantur, pauco meile, finapi, cepis 8C aceto adiefto , ad
vncias quinque..

Quinto, aftrantiar , vel afari , vel fpicx celticae radicis puluis e
iure pingui drachmam v nam &femis.

Anpro fortioribus,oxymeliti$ elleborati noftri vnciam vnam
Sifemis primum dabo i Et deinceps reliqua -.lingula vero intra
quadrantem horj,ita vt intra horam vnam SC lemis omnia fuman
tur . Semper inambulando, vel primum ftande; aut leuiter faltem
mouendo corpus, tandem verdt i tatius .

Nota . An-vomitorium poftremo fumptum , innatans alijs, 8i
attingens os vehtriculi,cirius nauleam mouebir,quam folum,pau
eum, 8C in fundo ventriculi?

Haec omnia nos multifariam experiendo obferuauimus : vtor
equidem frequentifsime, 8i magno cum fuccelfuiamannis decem
feri : nec vnquam dedilfe penituit. Dederam aliquando tonforis
mei vxori : qux cum vomitum prohibere voluiffet , in periculum
incidi t,non quidem per fe,fedex accidente: iuuandus enim 8i pro
mouendus is eft, fi fitperueniat,non cohibendus. Raro tamen fu^
perueni t,nec nifi drachmae fex aut amplius fumantur. Periclitatus
cft di alius , qui paulopoft pharmacum, multum cibi ingefsit, 8C
cum ali] s oua butyro frixa. Alius praeterea nemo ex innumeris
quibus dedi , & do quotidie: Quamuis autem interdum videatur
nonnihil obelie ori ventriculi : mox tamen remittit, cibo praefer*
tim fumpto , & magis cum is dulcis calidustp eft , vt cerafa cofta
cumfaecharavel palfulis. Mulier etiam quae vicus varicofum in
tibia habebat,non bene ferebat hoc oxymeli , quo ad vicus , alio-'
quin plurimum ei proderat : nam vicus irritari dicebat, medicina
illico penetrante, ira vtfanguis etiam ex vicere prodiret. Plura de
hoc experiundo,medici induftrq paulatim cognofcent:& vtrique
compofirioni quar voluerint, addent,adiment,tnm rebus tumpon
deribus,pro diuerfttate morborum et indicationum variaru. Ver-»
Ingratia, ad calculum fi quis Yti voluerit, compoluioni, inulam,

; cyperum, ,

DE 30XYMEL ELLEBOR* LIB. *7

cvoerum lauri baccas /faxifragas Cultrum vftum addere pote>
rk-aut compofitioni noftr* quatis eft, vti , rebus iliis , quas dixu
mus.adiefhs v« tempore, flue tritis, flue IhUatmo «■'amliquo
re aut deeoftiont . nam «per fe tuuat oxymeli vtrunqj noftrum,
hune Si alios innumeros affefhis , K medicamentis

cimis lonqiuSbBeapciietrarefacit.Quopafto vero parari debeat

ac pofsit fvt calculos infringat , ex fubiefto defcnptioms modo
ioniici poterit. j V,

OXYMELITIS ELLEBORAT! NOSTRI,
cum ad frangendum calculum exhibendum fuenh
- ; ^defertmo ey' vfus.

+7 X prxmiiTa minoris defer iptione fequetia fubirahenda erunt:

Γ carduus benediftuSjWjfterub.'«t«ntacrifpa,turbit, efulap

, & cinnamomum. Horum loco fubftinienda t funt qu* ^
auuntur : Baccx lauri 5i iunipen/axifragia alba & hircina, inu

?a cYperus flores fambuci, vitrum vftum, 8Cc.Ex his &alijscqm

potu poteft oxymeli elleboratum minus ad frangenda calculum.

ve. cattarixherb*

vel maioriscapitatt,dtftamntCreticivelpU cg<l.a ‘all.

ecllum vnum. Baccarum lauri Si iumperi ana di aci H·

diem:(lx,fceniculi,bCt0nicx,tunicivrbani,anthos,arthcmrfii, b

marmali interioris partis.id eft,lut«,meI.lot.,famb«banapu^

htmvnum.Sem,anifi,faniculi,anedu,ocimi,vriCKRoman^cU

mafcular ana drach.vnam.Cortkum «m.myrchx a
dicum sinxiberis, angelicae, petrofebm , nardi Celtica: radicul

iinefoliis^tltli3e{,fcilla:interions,iridis,p0lypodd,faxifragij

b* vel alterius .cmufpiam, «hircinae, qmefimilis eft P'"P n? ^
inuiar,cyperi ana t. iij. EUebori albi in alus montibu collefti «

, locis perflatis ad SeptemWonem.efula: aceto P^P»«« fa“ fj*
Radicum afari j . vnam Si

gar, calami aromauci ana 5. vnam. Infunde in ,

fris duabus , vini maluaric. lib j. '«vitreo vai tau. ^

ratoadfolemuel loco calido addicsquinqi.j q fleadv

fe aut lapideo ad dimidinm,tum cola modice expr '«.endo, &
de Sacciari Si mellis defpnmati ana 5 .v.natfyr upus.qt

^ZS^ot^^:Cuiadda,urnmbu|rnp^

floribus perficorum,prjfcj:umfi aiuus durior fit, . ^ ^ >

€ 6 M R. A D I 0 1 1 S £ R. r

/ ‘ ,

de liquiritia, vel de fadtcibus, aliquando 8C fapgparibmancling*
tur tepidum, bis aut ter in fcptimana.

Ad hunc modum inftttui potcftcompoiTtio huius oxymeliti»
contra calculum,quae<tamen pro cofilio 8C arbitrio medici praefen
iis immutari aut variari poterit. Nec eft, quod quifqua ab ellebo*
ro albo abhorreat , cum tam modice' 8C in pania dpi! fumatur „ SC
ego tali modo quotidie & fcclicifsime' in meis aegrotis vtor. Ai i*
quando addi poliunt tres aut quatuor guttae olei Yitrioli. Aliquan
do etiam deftillari ffmul omnia poterunt, adiefta granorum iun i?
peri 8C de nucleis perfixorum ama § . f. conciforum minutim, id<$
in cineribus, '

Aliquando edam addi poterit vitrum vftum , mandibula Lucif
vfta,teftae codilearum vftae,& fcm. feniculi vftum; De vitro vren
do confulenda eft IoannisLangij epiftola $8 .lib. cpift.z. ex Auen*
zoare. Vitrum album dcnfiufcuium illinit alchitran, id eft, cedria
(pro qua oleum de iunipero capi poteft) & candefacit,tum extin*
itum in aqua,rurfum illini t:id(j? fepties repetitur, &facir alchool,
cuius 3 ,j 'datur in vino albo mane : calculos vefica: conterit Galc*
*io& Auicennae. Ergo ad calculum veficae poneretur huius vncia
vna aut circiter.

In curando calculo, talis remediorum ordo feritari forte pote*
rit. Hora ante cccnam, deglutiatur pilula vna aut altera i bdellio
&. terebinthina.liquiritia afperfa . Sumatur etiam cis cibo, vel pro#
ximi ante cibu fal medicatus e' iurepingui. Mane vero hora quar*
taoxymcl : tribus horis indebalneum cum maluis ingrediatur: i
balneo inle&o ludet modice, dormiat dnungatur circa lumbos o*
leo iuniperino, vel vtatur ciyftere emolliente, interdum cum tere*
binthina:exerccaturfortius:quiefcat:pr5d€at:& diaeta coueniens
praefcribarur.Hoc ordine procedat aliquot diebus.

M EDI CAM E NTO RVM A"

GESNERO INVENTORVM, QJTORVM
in boc libello frequens mentio fit ,
defirtptio.

■ κ * * · ■ ,

AQ.VA CALIDA MAIOR GESNERI. χ

REcipc radicis gentian* % . η. inulae campanae j. vj. galangr»
calami aromat. ana 5.}. 8i ffeminum carni, feniculi,ani(i,a*
pij,caryophyllatx anaj. j.corccicri 5.1]. baccarum iuniperi mani*

pulo*

CE OXtMEL ELtEBOR. LIB* *

aS

eulos quatuor, cinnamomi optimi vndas duas, herbarum mehf>
fx,hyHopi,m*,abfinthii,adianti, vioIarum,ceterach,rofarumr*
bearum, pulegii,bctonicx,agrimonix ana manipulos duos, cala/»
menti , chamarpityos ana manipul. i . flor, borragims, bugloflar,
ana manip.j. aquxfontanxq. f. infundantur per quatuor di« M
vafe figli no,deftilkn tur vt aqua cinnamomi.

AQVA CALIDA MINOR GESNERI*

REcipe herbarum faluix minor, hyflbp. pulegii, anamampu#

los quatuor,zinziberis vnciam femis, cinnamomi vnciam y*
nam,fem.anifi vnciam vnam,contundantur Si infundantur in i «

tribus aqua: fontanae, deftillentur per veficam fecundum artera.

A Qy A FRIGIDA GESNERI. v

REcipe flor, rofarum violarum » ana manipulos iq. flor, bor*
ragmis, bugloifae, nymph$ae ana manipul. i. feminum cucu*
meris, cucurbita:, ana pugili, vnum, fcm. portulaca:, Uctucx,pa'
paueris albi & nigri , ana drachmam femis, betonicx manipul. η<
radicum cichorii, manipulum vnum, caryopbyllorum drachmas
duas, aqux fontanae lib. quaruor , concifa infundamur per horas
treSjdeflrillentur in balneo Mari*.

DSCOCTVM FOENOGRAECI LOTI,

iii.Gefneri.

REcipe feminis fcmogrxd loti conquaffati , fcm. vmex , an^
drachmam vnam, fem. bafiliconis drach. femis, floi . malu*>
violarum,pulegit, adianthi veri ana pugillum vnum, ficus numc/
ro quinque, radicum althaeae, liquiritiae ana drachmam vnam, **
f qn* fontis libras q.f.fiat dccofl io ad terti* partis cenfurcv'
ptionem, addantur in fine facchari
vnciscdu*.

9MI

.

- -